۲-۱-۳-۱ ویژگی های آموزش و پرورش دوره راهنمایی
آموزش و پرورش نوجوانان در این دوره زمانی موفقیت آمیزاست که دست اندرکاران تعلیم و تربیت این گروه سنی ؛ ویژگی های آنان آشنا باشند.
از اهم ویژگی های نوجوانان گذر از مرحله تفکر انضمامی و ورود به مرحله تفکر انتزاعی : پایان ۱۴ یا ۱۵ سالگی را حد تکمیل ساختمان ذهنی می دانند و نوجوانان در این سن از لحاظ ابزار ذهنی به حداکثر تحول عقلی خود می رسند.
با توجه به ورود نوجوانوانان از مرحله تفکر انضمامی به تفکر انتزاعی لازم است: محتوای دروس در این سطح عمیق تر مطرح گردد و با مشغول کردن ذهن دانش آموزان با دروس مختلف و فعالیت های آزمایشگاهی، فرایند ذهنی جدیدی برای آنان پدید آید و با بهره گیری از دروس ریاضیات با مفاهیم اساسی قانون و محیط آشنا شوند تا شرایط لازم برای تربیت عقلانی و رشد شناختی آنان مساعد گردد.
۲-۱-۳-۲ روش های آموزش و پرورش دوره راهنمایی تحصیلی
در فرایند آموزش و پرورش، روش به عنوان بخش جدانشدنی از کار تدریس و پرورش اندیشه یادگیرنده اهمیت دارد و تحقق اهداف تعلیم و تربیت را روش امکان پذیر می سازد. در قلمرو آموزش و پرورش، روش عمل نقشی خاص دارد و نشانه مجموع کارهایی است که موارد ذیل به یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان کمک می کند:

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

 

 

روش آموزش پرورش باید انعطاف پذیر باشد تا نوجوان بتواند استعدادها، رغبت ها و خوی و خصلت خود را بخوبی آشکارکند.

بر استفاده از شیوه فعال تاکید شود. روش فعال عنوانی است که بر شیوه های متعددی از روش تدریس و آموزش اطلاق می گردد که در همه آنها، نسبت به پرورش روحیه تجزیه و تحلیل و تفکر و تعقل در دانش آموزتوجه خاص مبذول می شود.

در آموزش هر درس، به تناسب موضوع از کارگاه، آزمایشگاه، کارهای عملی و تجربه، مطالعه و تحقیق، بازدید وغیره که از یک طرف هماهنگی مغز و دست و از طرف دیگر همراهی علم و عمل را تسهیل کند استفاده شود.

تمرین ها و تکالیف درسی دانش آموزان به گونه ای باشد که به ثبت دانش ها، مهارت ها و نگرش های دانش آموزان بینجامد و به بروز خلاقیت آنان منجر شود.

در فرایند تدریس و یاددهی – یادگیری از انواع مواد آموزشی و کمک آموزشی استفاده شود و انگیزه و رغبت دانش آموزان به یادگیری تقویت گردد.

طراحی و ارائه موضوعات درسی و فعالیت های تربیتی به گونه ای باشد که برای دانش آموزان موفقیت ایجاد کند و موجب افزایش علاقه آنان به یادگیری بیشتر شود.

تفاوت های فردی دانش آموزان و مراحل رشد آنان به هنگام یاددهی – یادگیری در نظر گرفته شود و تعامل ذهنی و عملی معلم و دانش آموز انجام گیرد.

برای یادگیری موثر و تغییر رفتار دانش آموزان ، از روش های مناسب تشویق و تنبیه استفاده شود (صافی، ۱۳۸۶).

۲-۱-۳-۳ اهمیت و ضرورت آموزش و پرورش دوره راهنمایی
از زمانی که آموزش رسمی در جوامع بشری رواج یافته، پرورش توانمندی های شناختی عالی همانند: فهم و درک، استدلال، تفکر، خلاقیت، حل مساله و قضاوت مورد تاکید بوده است(بورگستروم[۱۳] ۱۹۹۱). در راستای این موضوع، یکی از هدف های آموزش عمومی در هر کشوری از جمله کشور ما پرورش شهروندانی کنجکاو، پرسشگر، جستجوگر و دارای سواد علمی- فناورانه است که در حل مسائل روزانه خود توانا باشند( شهرتاش، فلسفی، رهبر و حاجیان، ۱۳۸۴).
لذا آموزش های علوم باید پاسخی را برای پرسش ها و کنجکاوی های بی شمار کودکان فراهم کند. در چند دهه اخیر، نگرش جهانیان در مورد فرایند یاددهی- یادگیری تغییر کرده است. اکنون این اعتقاد وجود ندارد که ذهن دانش آموزان مانند ظرف های خالی است و در انتظار پر شدن با دانش و معلومات می باشد( سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، ۱۳۸۱).
این دوره از چند نظر حایز اهمیت است:

 

 

دانش آموزان این دوره در مرحله حساسی از زندگی، به نام نوجوانی هستند. ویژگیهای خاص این سنین وتحولات جسمانی و روانی در نوجوانان ایجاب می کند که آنان در مراکز تربیتی خاص تحت تعلیم و تربیت قرار گیرند و جدا کردن آنان ازکودکان دوره ابتدایی و نوجوانان دبیرستانی ضرورت دارد.

همان گونه که گفته شد این سنین به لحاظ روانشناسی رشد و تربیت، مرحله مهمی است؛ زیرا بنا بر تحقیقات روانشناسان علاوه بر ظهور ویژگی های شخصیت، تفکر انتزاعی دانش آموزان در این مرحله شکل می گیرد و موضوعات و شیوه آموزش به آنان با کودکان دوره قبل تفاوت بارز پیدا می کند.

دوره راهنمایی تحصیلی، دوره انتقال از محیط ساده مدرسه ابتدایی به محیط پیچیده تر مدارس متوسطه است. دوره ای که انتقال از کودکی را به اواخر نوجوانی و جوانی بر عهده دارد و نسبت به دوره ابتدایی از تنوع دروس و تنوع دبیر تفاوت دارد؛ از این رو توجه خاص به این دوره و ایجاد و توسعه مراکز تربیتی برای اجرای برنامه های تدوین شده ضرورت دارد(صافی، ۱۳۸۶).

پدیده هایی مثل انفجار اطلاعات و گسترش روز افزون فناوری در ابعاد مختلف زندگی بشری، پیشرفت های اخیر صورت گرفته در روش های ترویج و آموزش علوم، نشان داده است که با توجه به ضرورت زمان، باید تمامی دانش آموزان برای زندگی در جامعه پیشرفته امروزی که ارتباط تنگاتنگی بامسائل علمی و فناوری دارد، آماده شوند( استرانگ[۱۴]، سیلور[۱۵]و پرینی[۱۶]، ۲۰۰۴).
در این عصر توام با تغییرات ومعروف به انفجار اطلاعات، ارائه یک سری اطلاعات و مفاهیم بنا به نظرمهر محمدی( ۱۳۸۸) تاکید بر کارکرد سنتی”پاسخ محوری”[۱۷] مدارس، کافی نبوده و دانش آموزان باید در دروس مختلف روش یادگیری را بیاموزند تا از این طریق، توانایی حل مسائلی را که روزانه با آن برخورد می کنند، داشته باشند. از طرفی دیگر ارائه یک سری اطلاعات و مفاهیم ، بدون توجه به آموزش راه و روش علمی کشف حقایق ؛ باعث می شود که کودکان عقاید غیر علمی و گذرای اطراف را به راحتی قبول کنندیا با تصورات خود، عقایدی خلق کنند که بیشتر غیر علمی اند( سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، ۱۳۸۱).
۲-۱-۳-۴ اهداف آموزش و پرورش دوره راهنمایی
اهداف این دوره به شرح زیر است:
اعتقادی:

 

 

اصول دین را باور دارد و بر مبنای آن عمل می کند.

خدا را به دلیل ربوبیت شایسته اطاعت می داند.

با انبیاء و ائمه معصومین (ع) آشنایی دارد و به مطالعه زندگی آن ها علاقه نشان می دهد.

با ولایت فقیه آشنایی دارد و رابطه آن را با امامت می داند.

به رعایت تولی و تبری توجه دارد.

با اولیاء دین، بزرگان و شخصیت های اسلامی آشنایی دارد و به مطالعه زندگی آن ها علاقه نشان می دهد.

به قیامت و حساب در آن روز را باور دارد و خود را در رابطه با اعمالش در نزد خداوند مسئول می داند.

نماز را مهمترین راه ارتباط با خدا می داند و به خواندن نمازهای پنج گانه عادت کرده است.

با تاریخ صدر اسلام آشنا است و به آن علاقه نشان می دهد.

فروع دین را می داند.

قرآن را صحیح قرائت می کند و با برخی از قصص آن آشناست.

می تواند از رساله عملیه خاص سنین خود استفاده کند.

احکام تقلید را می داند و مرجعی برای خود انتخاب کرده است.

احکام مربوط به محرم و نامحرم را رعایت می کند.

به انجام امر به معروف و نهی از منکر علاقه نشان می دهد.

معنای جهاد و شهادت را می داند و به حضور در صحنه های دفاع از دین علاقه نشان می دهد.

زمان ها و مکان های مقدس را می شناسد و به وظیفه خود در مقابل آن ها عمل می کند.

در مسجد با رغبت حضور می یابد و در برنامه های عبادی، فرهنگی و اجتماعی آن شرکت فعالانه دارد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

اخلاقی:

 

 

راستگو، امانت دار و راز نگهدار است.

به ارزش های اخلاقی علاقه نشان می دهد.

به ارزش ها و توانایی های خود آگاه است و سعی در پرورش آن ها دارد.

دختری عفیف و با حیاء و پسری شجاع و غیور است.

اطاعت از والدین را وظیفه می داند.

برای انجام کارهای خود شخصا اقدام می کند و خود را از مشورت دیگران بی نیاز نمی داند.

موفقیت دیگران را ارج می نهد و خود نیز برای رسیدن به موفقیت تلاش می کند.

به دیگران کمک می کند و در رفع ضعف های آن ها می کوشد.

از لباس های مناسب اسلامی ایرانی استفاده می کند.

اوقات فراغت خود را با فعالیت های مناسب پر می کند.

وضع ظاهری خود را با توجه به موازین دینی و اجتماع مرتب می کند.

توانایی عفو کردن دیگران در او بوجود آمده است.

با دقت در اعمال خود نسبت به دیگران زمینه اشتباه و خطای آن ها را در مورد خود از بین می برد.

رعایت احترام دیگران را در صحبت با آن ها لازم می داند و با جملات احترام آمیز سخن می گوید.

کاری از دیگران خواستن را مگر در صورت ناچاری امری ناپسند می داند.

به پیشرفت کشور خود و هموطنانش اهمیت می دهد و یکپارچگی ملی را با ارزش می داند.

استفاده از تجربه بزرگترها را برای پیشرفت خود و دیگران لازم می داند.

قبل از عمل فکر می کند.