برگ‏ های گونه فرانسوی براق‏ تر و تند و تیزتر از گونه ‏ی روسیه‏ای آن می ‏باشد. اکثر ترخون‏هایی که به منظور استفاده در تجارت و بازرگانی استفاده می ‏شوند از برگ‏ های خشک شده‏ی گیاه ترخون فرانسوی حاصل می ‏شوند. البته برخی معتقدند که این گیاه آلمانی می باشد و به اشتباه فرانسوی نام گرفته است.(۶۴)
شکل(۱-۲)گل گیاه ترخون (۶۴)
۱-۵- ترکیبات موجود در گیاه ترخون
هر ۱۰۰ گرم ترخون خشک حاوی ۲۹۵ کالری، ۸ گرم رطوبت، ۲۳ گرم پروتئین، ۷ گرم چربی، ۵۰ گرم مجموع کربوهیدرات ها، ۷/۵ گرم فیبر، ۱۲ گرم خاکستر، ۱/۱۳۹ میلی گرم کلسیم، ۳۱۳ میلی گرم فسفر، ۳۲ میلی گرم آهن، ۳۴۷ میلی گرم منیزیم، ۳۱۲ میلی گرم نیتروژن، ۶۲ میلی گرم سدیم، ۳ میلی گرم پتاسیم، ۱/۵ میلی گرم ریبوفلاوین، ۹ میلی گرم نیاسین، ۸۱ میلی گرم فیتوسترول و ویتامین ث می باشد. خشک کردن این گیاه در محل سایه سبب حفظ رنگ و میزان مواد موثره آن می گردد. البته استفاده از خشک کن های صنعتی در مورد این گیاه رونق فراوانی دارد و بدین منظور از دمای ۴۰ درجه سانتیگراد استفاده می شود. مهمترین ماده موثره این گیاه اسانسی به رنگ زرد کم رنگ است که میزان آن بین ۱ تا ۳ درصد گزارش شده است. مهمترین اجزای اسانس ترخون عبارتند از آلفاپی نن، بتاپی نن، کامفن، لیمونن، سیس و ترانس اوسی من، آلفا فلاندرن، لینالول، اسیدبوتیریک، دلتا۴ کارن، ژرانیول و اوژنول. در سال های اخیر ایزوکومارینی به نام آرتمدیول در گیاه کشف شده است. ترخون منبع بسیار خوبی از آهن، کلسیم و منگنز و دارای پتاسیم، منیزیم و ویتامین ‏های Aو C است. (۶۴)
۱-۶- خواص درمانی و کاربردها
ترخون بیشتر به صورت یک سبزی در پخت و پز استفاده می ‏شود اما از آن برای مصارف پزشکی نیز استفاده می ‏کنند. به دلیل داشتن خاصیت بی‏ حس‏ کنندگی در دهان، یونانیان باستان این گیاه را برای  تسکین دندان درد می‏جویدند. این گیاه همچنین در قرون وسطی به عنوان یک پادزهر برای درمان سم مارگزیدگی استفاده می ‏شد.(۱۰)

از دیگر خواص مفید ترخون می ‏توان به مواردی چون کمک به هضم بهتر غذا، مسکن ملایم و یک کمک کننده‏ ی خوب به پیشگیری از بیماری‏ های قلبی و چاقی اشاره کرد. از قدیم الایام برای درمان دردهای شکمی و افزایش اشتها از ترخون استفاده می شده است. ترخون تنظیم کننده قاعدگی در زنان است. این گیاه مخصوصاً اگر به شکل دم کرده مصرف شود برای رفع خستگی و آرامش اعصاب بسیار سودمند است به همین دلیل برای افراد بیش فعال مفید است. ترخون تولید صفرا به وسیله ‏ی کبد را افزایش می‏ دهد و به این ترتیب به هضم و گوارش غذا کمک می‏کند و موجب افزایش سرعت فرایند سم ‏زدایی در بدن می‏ شود. افرادی که فشار خون بالایی دارند می‏توانند از این سبزی به جای نمک در غذا استفاده نمایند. (۱۳)
مهمترین اثرات درمانی که در منابع مختلف از ترخون گزارش شده است عبارتند از: ضد نفخ ، ضد کرم ، خواب آور، ادرارآور ،خنک کننده ، مقوی معده ، ضد التهاب و آماس ، مسکن دندان درد ،ضدسرطان ، قاعده آور و مسهل. همچنین برای درمان در نیش حشرات و خنثی کردن سم آنها ونیز برای درمان گاز گرفتن سگ هار مفید است. ابن سینا در کتاب قانون راجع به ترخون چنین نوشته است: دارای نیروی مخدر است. رطوبت ها را بر می چیند و خشک می کند ونوعی سردی دارد که سودمند است. در دهان نگه داشتن آن جهت درمان زخم و جوش درون دهان مفید است. همچنین در دستگاه گوارش دیر هضم است.(۱۳)
ترخون توانایی بسیار زیادی برای مبارزه با کرم‏های روده‏ای نیز دارد. ترخون ترشح شیره‏ های گوارشی معده را تحریک می ‏کند و به همین دلیل موجب افزایش اشتها می‏شود. این اتفاق درست زمانی شروع می ‏شود که شما آن را در دهان تان قرار می ‏دهید جایی که در آن بزاق تولید می‏ شود. در قسمت ‏های پایین‏ تر دستگاه گوارشی، شیره‏ ی معده و صفرا ترشح می ‏شوند تا اگر غذایی در معده باشد سرعت هضم مواد غذایی را افزایش دهند و اگر معده خالی باشد به نوبه ‏ی خود موجب افزایش اشتها شوند. روغن ‏های فرار موجود در ترخون گردش خون و مخاط را بهبود می ‏بخشند و به توزیع مناسب مواد مغذی، اکسیژن، هورمون ‏ها و آنزیم ‏ها در سراسر بدن کمک می ‏کنند. ترخون همچنین موجب مهار رشد میکروب ‏های روی پوست نیز می ‏شود و به این ترتیب موجب کاهش بوی بدن می ‏شود.(۱۰)
شکل(۱-۳) برگ گیاه ترخون (۱۰)
۱-۶-۱- خواص مفید روغن ‏های فرار ترخون
روغن‏های ضروری ترخون به وسیله‏ تقطیر با بخار آب از برگ ‏ها و گل ‏های این گیاه استخراج می‏شوند و شامل سینئول، استراگول، اوسیمن و فلاندرن می ‏باشند.(شکل۱-۳) روغن ‏های ضروری یا همان اسانس های فرار موجود در ترخون دارای خواص زیادی می باشند که از آن جمله می توان به مواردی چون ضد روماتیسم، اشتها آور، کمک به بهبود گردش خون، کمک به گوارش بهتر غذاها، برطرف‏ کننده بوی بد، قاعده‏آور، محرک و کرم‏ زدا اشاره کرد. چگونگی تاثیر روغن‏های فرار بر روی برخی بیماری‏ ها:
۱-۶-۱-۱- ضد روماتیسم
دو عامل مهم در ایجاد روماتیسم (درد مفاصل )و آرتریت (التهاب و ورم مفاصل) دخیل هستند:

• • گردش خون و لنف نامناسب مخصوصاً در اندام‏ هایی مثل دست و پا

• • تجمع مواد سمّی مانند اسید اوریک در بدن.

با این توضیحات برای درمان این بیماری باید ۲ اتفاق بیفتد: یا این که ماده درمان کننده به جریان خون کمک کند و آن را آسان ‏تر نماید یا باید سم ‏زدا باشد یعنی باید سم‏ ها را از بدن خارج کند.
روغن ‏های فرار ترخون بیشتر به دلیل اول برای این بیماری مفید هستند یعنی توانایی بسیار خوبی برای افزایش جریان خون دارند. بدین ترتیب موجب گرم شدن ناحیه ی آسیب دیده می ‏شوند ، علاوه بر این نمی ‏گذارند که اسید اوریک در آن مکان‏ های خاص تجمع کنند. ترخون همچنین به سم‏ زدایی نیز به ‏وسیله‏ ی تحریک دفع ادرار و مدفوع کمک می‏ کند.
۱-۶-۱-۲- اشتهاآور
ترخون ترشح شیره‏ های گوارشی معده را تحریک می ‏کند و به همین دلیل موجب افزایش اشتها می ‏شود. این اتفاق درست در زمانی شروع می ‏شود که شما آن را در دهان تان قرار می ‏دهید جایی که در آن بزاق تولید می‏ شود. در قسمت ‏های پایین‏ تر دستگاه گوارشی، شیره‏ ی معده و صفرا ترشح می ‏شوند تا اگر غذایی در معده باشد سرعت هضم مواد غذایی را افزایش دهند و اگر نباشد و به عبارتی معده خالی باشد به نوبه ‏ی خود موجب افزایش اشتها شوند.
۱-۶-۱-۳- کمک به بهبود گردش خون
روغن ‏های فرار موجود در ترخون گردش خون و مخاط را بهبود می ‏بخشند و به توزیع مناسب مواد مغذی، اکسیژن، هورمون ‏ها و آنزیم ‏ها در سراسر بدن کمک می ‏کنند.
۱-۶-۱-۴- کمک به هضم مواد غذایی
این روغن‏ها یا به عبارتی اسانس ‏ها همان ‏طور که در بالا ذکر شد موجب افزایش شیره‏ های گوارشی در سراسر دستگاه‏ گوارش می ‏شوند و بدین ترتیب به افزایش توانایی بدن به هضم مواد غذایی از طریق تجزیه‏ ی غذاها به مواد مغذی مختلف کمک می کند(ترخون به خصوص برای هضم پروتئین‏ ها و چربی‏ های گوشت کمک کننده ی خوبی است) و به وسیله‏ ی تحریک حرکات دودی روده‏ ها موجب تسهیل حرکت غذاها در کل سیستم گوارشی می ‏شوند.
۱-۶-۱-۵- بو زدایی
بوی تند و معطر ترخون برای دور کردن بوی بد از بدن استفاده می ‏شود. ترخون همچنین موجب مهار رشد میکروب ‏های روی پوست نیز می ‏شود و به این ترتیب موجب کاهش بوی بدن می ‏شود.
۱-۶-۱-۶- قاعده‏آور
ترخون قاعدگی را آسان ‏تر و آن را منظم می ‏کند. علاوه براین، ترخون موجب تسکین دردهای شکمی، حالت تهوع، خستگی و دیگر آزار و اذیت‏های این دوران خواهد شد.
۱-۶-۱-۷- محرک
ترخون موجب تحریک و تهییع مغز، سیستم عصبی، سیستم گوارشی، سیستم گردش خون و سیستم هورمونی(اندوکرینی) می ‏شود. به عبارتی این گیاه به نوبه ‏ی خود همه ‏‏ی سیستم ‏های متابولیکی را تحریک می ‏کند و در نتیجه رشد و ایمنی بدن را ارتقا می بخشد.
۱-۶-۱-۸-کرم‏زدا
سمیّت این روغن کرم ‏های بدن را می ‏کشد. این ها شامل کرم‏های گرد و نواری که در روده یافت می ‏شوند، کرم قلاب‏ دار که می تواند به هر جایی از بدن برود و حتی کرم حشره که بر روی زخم‏ ها وجود دارد، می‏ شوند. البته دقت داشته باشید که تا وقتی این روغن‏ ها به صورت موضعی و خارج از بدن استفاده می ‏شوند جای نگرانی وجود ندارد اما هنگامی که به صورت خوراکی مصرف می‏شوند باید مراقب بود زیرا این‏ها سمّی هستند.(۱۲۲)
۱-۶-۲- نکات مهم در استفاده و نگهداری ترخون
- این روغن‏ها به دلیل وجود استراگول سمّی هستند، استراگول^[۲] نام دیگر متیل چاویکول^[۳] است و از این رو نباید به کودکان کم سن (زیر ۴ سال) و زنان باردار داده شود.
- ترخون را به صورت تازه ۱۰ تا ۱۴ روز می ‏توان در یخچال نگهداری کرد. اما در فریزر ۴ تا ۶ ماه قابل نگهداری است.
-  برای خشک کردن ترخون، ابتدا آن را پاک کرده و خوب بشویید و سپس در یک محل تاریک و گرم قرار دهید وقتی که خشک شدند آن ها را درون شیشه‏ تمیزی ریخته و در جای خنک و تاریک نگه داری کنید.
ترخون‏های خشک شده دارای طعم و مزه‏ ی همانند ترخون ‏های تازه نیستند، اما به هر حال برای زمانی که سبزی تازه در دسترس نیست، مناسب هستند. (۱۲۲)
۱-۷- اثرات فارماکولوژیکی ترکیبات گیاه ترخون
۱-۷-۱- خواص کومارین های موجود در ترخون
کومارین ها ترکیباتی تقریباً سمی هستند با چگالیg/m3 936/0 ونقطه ذوبc °۷۱ ونقطه جوش c° ۳۰۱ که از هیدروکسیلاسیون ،گلیکوزیلاسیون وحلقوی شدن اسید سینامیک^[۴] به دست می آید و فرمول شیمیایی آن C9H6O2 و نام ۱و۲ بنزوپیرون را دارا می باشد. (۱۲)
کومارین ترکیب کشنده برای جانوران جونده مثل موش محسوب می شود که به طور وسیعی به ۳ و۴ کومارین اپوکسید متابولیزه می شودکه این ترکیب باعث خونریزی داخلی می شود. کومارین ضد میتوز ، مهارکننده آلدوردوکتاز، مهارکننده سنتز پروستاگلندین ^[۵]ها، مهارکننده لیپواکسیژناز و ضد باروری می باشد.(۲۶)
شکل(۱-۴) ساختار شیمیایی کومارین (۱۲)
کومارین و مشتقات آن نقش چشمگیری در ممانعت از متاستاز سلولهای سرطانی کلیه ایفا می کنند. سمیت کم کومارین باعث می شود که این ترکیب با داروهایی که در درمان متاستاز سلول های کلیه ای سرطانی شده استفاده می شوند ترکیب شده،بدون اینکه سمیت این داروها را بالا ببرند، تاثیردارو را افزایش می دهند.(۲۸)
استفاده از کومارین و مشتقات آن در دوران بارداری (تا هفته ۲۶ بارداری) باعث ایجاد چشمهای نابهنجار و باعث ایجاد سقط خودبخودی جنین نیز می گردد. استفاده از ویتامین K بلافاصله بعد از تشخیص آبستنی در زنان تحت درمان با کومارین و مشتقات آن خطر ابتلا به ناهنجاری را به حداقل میزان خود می رساند.(۲۹)
کومارین در درمان سرطان غدد لنفاوی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. کومارین یک آنتی اکسیدان خیلی قوی است که خطر ابتلا به سرطان معده را کاهش می دهد. (۴۵)
کومارین باعث ایجاد مسمومیت سلولی نمی شود ولی تکثیر سلولی را کاهش می دهد.کومارین دارای خاصیت ضد میتوز، ضد ادم، مسکن، مهارکننده ایمنی، ضد تومور پروستات، کلیه و گوارش، بیهوش کننده و ضد ادرار می باشد. (۳۳)
۱-۷-۲- خواص استرول های گیاهی موجود در ترخون
فیتواسترول ^[۶] ها یا استرول های گیاهی از مشتقات گیاهی هستند که دارای خاصیت استروژنیک در شرایط invitro هستند.(شکل۱-۵) استرول های گیاهی هورمون نیستند بلکه می توانند به عنوان پیش ساز برای تولید هورمون در بدن به کار روند.(۳۶)
گونه های مختلف گیاهان ترکیباتی تولید می کنند که می توانند اثرات هورمون های استروژنی را در جانوران تقلید کنند یا در آنها تداخل ایجاد کنند. دست کم بیست ترکیب شیمیایی در بیش از ۳۰۰ گیاه از ۱۶ خانواده گیاهی متفاوت شناسایی شده است که این ترکیبات فیتو استرون نامیده می شوند.(۴۵)