Higgs (2006) در پژوهش خود بر روی مزایا و فواید استفاده از روش ارزیابی چند ­معیاره یکپارچه شده با سیستم اطلاعات جغرافیایی در بالا بردن مشارکت عمومی بحث می کند. او به منظور نشان دادن این فواید، چالش ها و فرصت هایی را که تصمیم­ گیران در رابطه با افزایش مشارکت عمومی در مراحل فرایند مدیریت مواد زاید با آنها مواجه هستند، بیان کرده و در نهایت نتیجه ­گیری می کند که استفاده از روش ارزیابی چند معیاره مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی می تواند کارآیی بسیاربالایی در افزایش مشارکت عمومی در طرح­ها داشته باشد.
Sharifi and Retsios (2006) تحقیقی تحت عنوان چند معیار انتخاب برای مکان­ یابی دفن زباله ها از طریق تجزیه و تحلیل تصمیم گیری مکانی انجام دادند که در این تحقیق ادغام ارزیابی چند ­معیاره مکانی با بهره گرفتن از نرم افزارILWIS) (انجام شد. که معیارها با هم استاندارد­سازی شدند سپس وزن­دهی شدند تا مشکل دفن زباله در اطراف شهر چین­چاین ۱ واقع در کردیلرا­ی ۲ مرکزی از رشته کوه­های کلمبیا (جنوبی آمریکا) حل شود.
and uhal Akyurek Yalcin (2008) در مطالعه ای از داده های سیستم اطلاعات جغرافیایی و تحلیل­های مکانی با تکنیک­های مدرن تصمیم ­گیری برای تشخیص مناطق آسیب پذیر سیلاب در حوزه­ بارتین ۵ در غرب ناحیه دریای سیاه در ترکیه استفاده کرده ­اند. هدف اصلی این پژوهش، تهیه­ نقشه مرکب برای تصمیم گیرندگان است اینکار با بهره گرفتن از چندین فاکتور موثر صورت می گیرد که باعث بروز سیل می شوند .
Effat (2010) درپژوهشی برای تشخیص مکان های متعدد نیروگاه بادی در ایالت سینای هند از روش ارزیابی چندمعیاره مکانی بهره جست. متغیر های نظیر الگوی سرعت باد، ارتفاع، شیب، کاربری اراضی، جاده ها و خطوط انتقال که مجموعا تناسب سنجی تحلیل اراضی مزبور برای تعیین موقعیت احداث نیروگاه های بادی مورد نظر را امکان پذیر می نماید استفاده گردید. یافته های تحقیقی نشان داد که نواحی وسیعی به لحاظ تولید باد مناسب در بخش جنوبی ایالت سینای وجود دارد و این مدل جهت در بر گرفتن فاکتورها و معیارهای موثر در مکان یابی نیروگاه های در سایر کشورها نیز قابل کاربرد می باشد و تصمیم گیری چند معیاره مکانی به عنوان ابزاری ضروری در امر خطیر آنالیز یکپارچه سیاستگزاری و طرح ریزی زیست محیطی، می تواند به گونه ای بسیار موثر و کارآمد ایفای نقش نماید .
Yangو همکاران (۲۰۱۱) با توجه به وجود ۳۰۰۰۰ بند سالخورده در چین که در معرض خطر بالایی قرار داشتند، چهارچوبی را برای تحلیل خطر سیل به صورت چند معیاره مکانی ارائه نمودند تا بتوان از طریق آن سناریوهای مدیریتی را برای این بندها به ویژه در مناطق پرجمعیت رتبه بندی نمود. بر پایه تئوری­های آنالیز تصمیم چند معیاره مکانی، این تحقیق چهارچوبی کلی را مشتمل بر تعریف سناریو، ساختار مشکل، ساخت معیارها، کمی سازی مکانی معیارها، وزندهی معیارها، قوانین تصمیم، آنالیز حساسیت، و ارزیابی سناریوها تعمیم می­دهد. جزئیات این چهارچوب با بهره گرفتن از یک مطالعه موردی برای رتبه ­بندی سناریوهای اصلاح بندها، از رده خارج کردن آنها و یا سناریوی شرایط موجود، ارائه شده است. نتایج نشان می­دهد که سیلاب­های جدی وجود داشته و اینکه سناریوی اصلاح بندها، میتواند ریسک سیل چند معیاره را به میزان ۲۵/۰ در اغلب مناطقی که تحت تاثیر قرار می­گیرند کاهش دهد. با تغییرات و برخی بهبودها برای روش­های مشخص از آن، این چهارچوب را میتوان برای مناطق دیگر نیز استفاده نمود .
Ghazvini et all (2012) دراین تحقیق هدف ترسیم وتشریح درتغذیه آبهای زیرزمینی و کیفیت آبهای زیرزمینی در امتداد یک جریان زودگذر بود که توسط سیستم پخش سیلاب تغییر یافته بود نمونه های آبهای زیرزمینی از ۱۴ حلقه چاه عمیق واقع در فواصل مختلف درمنطقه پخش سیلاب در منطقه FSPA از سپتامبر سال ۲۰۰۵ تا سپتامبر ۲۰۰۸ جمع آوری شد. کیفیت آبهای زیرزمینی از طریق Na+، K +، Ca2+، MG2+، Cl-، HCO3- ، SO42- هدایت الکتریکی EC و اندازه گیری PH در دو دوره زمانی بین سال های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۸ نتایج تاثیر قابل توجهی از سطح آبهای زیرزمینی و تغییرات شوری آبهای زیرزمینی نشان داد. سطح آبهای زیرزمینی در چاه مورد مطالعه کاهش داشته، و این کاهش آب زیرزمینی با افزایش فاصله از (FSPA) افزایش یافته بودهمچنین غلظت یون در تمام حلقه چاه ها در طول دوره مطالعه افزایش یافته بود، اما این افزایش غلظت در نزدیکی (FSPA) به میزان کمتری بود .

 

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

۲-۱-۳ – بررسی و نقد منابع

از این مطالعات میتوان چنین استنباط کرد که در مکانیابی پخش سیلاب ، در بیشتر مطالعات به روش های سنتی اکتفا شده و مکانیابی پخش سیلاب به روش نوین در سالیان اخیر مورد توجه قرار گرفته است، لازم به ذکر است که تکنیکهای سنتی تصمیم گیری چند معیاره به طور گسترده ای غیر مکانی بوده و متوسط یاتاثیر کلی یک معیار را که متناسب با داده های موجود میباشد، برای تلفیق لایه های اطلاعاتی در نظر میگیرند.اما تکنیکهای جدید از جمله ارزیابی چند معیاره مکانی تکنیکی مکانی بوده و لایه ها را براساس موقعیت مکانی آنها تلفیق میکند. بنابراین این روش میتواند به مکانیابی دقیق و مناسب پخش سیلاب کمک فراوانی کند، این روش در علوم مختلف استفاده شده و نتیجه مطلوبی داده است.

 

فصل ۳

 

روش پژوهش

 

۳-۱ -منطقه مورد مطالعه

حوضه آبخیز چناران با مختصات ً۳/۵۹ َ۱۹ ْ۳۶ تا ً۸/۵۲ َ۰۳ ْ۳۷ عرض شمالی و ً۱/۷ َ۲۲ ْ۵۸ تا ً۶/۴۴ َ۱۶ ْ۵۹ طول شرقی در۶۵ کیلومتری شمال غرب شهر مشهد در جلگه ای بین رشته کوه‌های معروف هزار مسجد در شرق و بینالود در غرب قراردارد و از منظر تقسیمات سیاسی،محدوده مطالعاتی در استان خراسان رضوی و شهرستان‌های چناران وقوچان واقع شده است که سهم شهرستان چناران بیش از قوچان می باشد.سیستم آبراهه‌ای حوضه مطالعاتی بیانگرآنست که عرصه تحت تاثیر شبکه رودخانه‌ای کشف رود عمده قراردارد. شبکه رودخانه ای کشف رود از بخش شمالی حوضه وارد منطقه می‌گردد وتنها رودخانه‌ای که در منطقه بطور دایمی، آبدار می‌باشد رودخانه کشف رود می‌باشد. مابقی سیستم های رودخانه‌ای فصلی محسوب می‌شوند رودخانه مذکور بدلیل خشکسالی بدون آب جاری بوده است. شکل ۳‑۱ موقعیت حوضه در استان و شکل ۳‑ ۲ راه های ارتباطی و موقعیت رودخانه در حوزه را نمایش می‌دهد.
شکل ۳‑۱: موقعیت حوزه در استان
شکل ۳‑۲: نقشه راه ها و آبراهه ها در محدوده مطالعاتی

 

۳-۲ -فیزیوگرافی

مساحت حوضه یکی از عوامل مهم فیزیکی حوضه می‌باشد که بر روی مقدار دبی پیک سیلابها، حجم رواناب و فرم هیدروگراف تأثیرگذار است. محیط و طول حوضه در تعیین پارامترهای مربوط به شکل حوضه مورد استفاده قرار می‌گیرند. حوزه آبخیز چناران درشمال غرب مشهد دارای مساحت ۲۹۹۶۲۴ هکتارمی باشد. شکل ۳-۳: هیپسومتری و شکل ۳-۴: شیب حوزه چناران را نشان میدهد
شکل ۳-۳: هیپسومتری حوزه
شکل ۳-۴: شیب حوزه

 

۳-۳ -زمین شناسی

این ناحیه در حوضه رسوبی کپه داغ واقع شده است. حوضه رسوبی کپه داغ به شکل یک زئوسینکلینال در ابتدای دوران دوم یعنی زمان تریاس شکل گرفته است، لذا رخنمون‌های واحدهای سنگ‌چینه‌ای در منطقه به سن ژوراسیک و جوان‌تر ار آن تعلق دارد. منطقه مورد مطالعه که بخشی از زون زمین‌شناسی کپه‌داغ و یکی از مناطق فعال تکتونیکی محسوب می‌شود از نظر ساختمانی حد شمال شرقی کمربند کوهستانی آلپ – هیمالیا است و در شمال شرقی خود توسط گسل اصلی کپه داغ از سپر پایدار توران ( ترکمنستان ) جدا می شود. از نظر لرزه خیزی، بیشتر منطقه کپه‌داغ و جنوب حاشیه اصلی توران فعال و از نوع کم عمق هستند. در پهنه‌بندی خطر زمین‌لرزه، منطقه چناران در گروه مناطق با خطر نسبی بالا طبقه‌بندی شده است. شکل ۳‑۵: زمین شناسی حوزه چناران رانشان میدهد.
شکل ۳‑۵: زمین شناسی حوزه

 

۳-۳-۱ -ژوراسیک

رخنمون‌های ژوراسیک در امتداد حاشیه‌های جنوب غربی و شمال شرقی منطقه گسترش وسیع داشته و از واحدهای سنگ چینه‌ای مختلف تشکیل می‌گردد که به ترتیب زمانی از قدیم به جدید عبارتند از:
سنگ‌های دگرگونی مشهد(Trjm)- )ژوراسیک آغازی(
این واحد در منطقه چناران به سمت جنوب شرقی به طرف مشهد گسترش دارد و از شیل و سیلت‌سنگ‌های خاکستری تیره مایل به سیاه همراه با میان لایه‌های ماسه سنگی سازند کشف‌رود تشکیل گردیده است. به دلیل تحمل دگرگونی از نوع خفیف در پاره‌ای موارد به شکل اسلیت و فیلیت تغییر شکل داده‌اند. در منطقه مشهد و جنوب آن، اصطلاحاً به آنها “فیلیت مشهد” گفته شده است (سازمان زمین‌شناسی، برگه ۱:۱۰۰۰۰۰ زمین شناسی مشهد). در هر حال سنگ‌ها به صورت نازک لایه تا متورق تغییر فاسیس می‌دهند. این واحد، اصولاً ناتراوا محسوب می‌شود. فیلیت‌های مشهد، قدیم‌ترین واحد سنگ‌چینه‌ای منطقه مورد مطالعه است که در زیر نهشته‌های تخریبی قاعده ژوراسیک در زون بینالود و در زیر نهشته‌های سازند چمن بید در زون هزار مسجد قرار گرفته است.
سازند چمن بید (Jch) (ژوراسیک میانی)
سازند چمن بید در منطقه مورد مطالعه و نیز به سمت شمال شرقی و شمال خراسان ماهیت کربناته دارد. گسترش اصلی آن در گوشه جنوب غربی منطقه مورد مطالعه می‌باشد. سازند چمن بید متشکل از تناوبی از مارن‌های خاکستری و آهک‌های مارنی لایه نازک است در حالی که بخش فوقانی آن را سنگ‌های دولومیتی و آهک دولومیتی سازند مزدوران به حالت پرتگاهی پوشانده است . فرسایش مختلف الاثر که نتیجه اختلاف سختی سنگ های بیرون‌زده است بصورت کواستا در آمده است . بخش پرتگاهی آن سازند مزدوران و دامنه شیب دار آن به سازند چمن بید متعلق است. سازند چمن بید با سازندهای دلیچای در البرز مرکزی مطابقت دارد. این سازند بر روی نهشته‌های دگرگون‌شده کشف‌رود و در زیر نهشته‌های آهکی سازند مزدوران قرار گرفته است.
سازند مزدوران (Jmz2)) ژوراسیک پایانی(
سازند مزدوران بخش اعظم رخنمون‌های شرق،‌جنوب شرق و شمال‌غرب منطقه مورد مطالعه را در بخش کوهستانی،‌تشکیل می‌دهد. سازند مزدوران از سنگ های کربناته صخره ساز و به طور فرعی از مارن تشکیل شده است ۱۰۰۰متر بخش زیرین آهک میکریتی واجد باند چرتی و ندول است . سازند مزبور سنگ مخزن گاز سرخس را تشکیل داده است .این سازند با فرسایش صخره‌ای و لایه‌بندی متوسط تا ضخیم در کل منطقه از ویژگی ممتاز برخوردار بوده و سازندی چهره ساز محسوب می‌شود. جنس آن عمدتاً سنگ آهک دولومیتی خاکستری رنگ است که در تناوب با میان‌لایه‌های شیلی خاکستری تیره می‌باشد. سازند مزدوران هم از نظر کمی و سطح پوشش و هم از نظر ریخت‌شناسی مهمترین واحد سنگ‌چینه‌ای در منطقه مورد مطالعه می‌باشد. این سازند بر روی سازند چمن‌بید و در زیر سازند شوریجه قرار دارد. در ضمن این سازند با سازند چمن‌بید کنتاکت بین انگشتی نیز نشان می‌دهد. شکل ۳-۱ : سازند مزدوران صخره ساز در بالا و سازند کشف رود رانشان میدهد.
شکل ۳-۱ : پانارومای سازند مزدوران صخره ساز در بالا و سازند کشف رود

 

۳-۳-۲ -کرتاسه

رخنمون‌های کرتاسه در منطقه مورد مطالعه عمدتاً در شرق و حاشیه شمال شرقی گسترش دارند. واحدهای سنگ‌چینه‌ای این مقطع زمانی به ترتیب شامل:
سازند شوریجه (JKs)
سازند شوریجه از نظر سطح توزیع، مهمترین واحد سنگی کرتاسه در منطقه است. همانطور که اشاره شد، عمده گسترش آن در شرق و شمال شرق می‌باشد. بطور عمده سازند شوریجه از شیل های قرمز ، کلیستون ، ماسه سنگ ، ماسه سنگ کوارتزیتی ، ژیپس ، کنگلومرا و بطور جزئی همراه با سنگ های آهکی تشکیل شده است واحد کربناته در بخش میانی است توالی‌سنگ چینه‌ای شوریجه با رخساره قاره‌ای از جنس ماسه‌سنگ و شیل‌های قرمز مایل به قهوه‌ای و مارن‌های قرمز می‌باشد. این سازند به طور پیوسته و هم‌شیب روی سنگ آهک‌های مزدوران و زیر سنگ آهک‌های تیرگان قرار دارد. شکل ۳‑۲ نمایی از سازند شوریجه را نشان میدهد.
شکل ۳‑۲ نمایی از سازند شوریجه به رنگ قرمز و حساس به فرسایش آبی شرایط محیط رسوبی رسوبات سازند شوریجه از قاره ای تا کولابی و دریایی کم عمق تغییر می‌کند . سازند شوریجه مخزن گاز شیرین را در کپه داغ تشکیل داده است
سازند تیرگان (kt)
سازند تیرگان در منطقه چناران از سنگ آهک‌های عمدتاً دانه پشتیان از نوع ائولیتی و بیوکلاستی به رنگ قهوه‌ای روشن تا خاکستری روشن،‌تشکیل گردیده است. این سازند در شرق و شمال شرقی گسترش وسیع‌تری دارد و رخنمون‌های آن در بخش غربی، نسبتاً محدود است. این سازند نیز به دلیل مقاومت بالا نسبت به فرسایش و اثر عوامل تکتونیکی از نوع سازندهای چهره ساز است. شکل ۳‑۳: نمایی از آهک های سازند تیرگان را نشان میدهد.
شکل ۳‑۳: نمایی از آهک های سازند تیرگان
سازند سرچشمه (KSr)
سازند سرچشمه با رخساره مارن‌‌های خاکستری و شیل‌های خاکستری تیره در منطقه مشخص می‌شود. با توجه به فرسایش‌پذیری نسبتاً شدید سازند سرچشمه، رخنمون‌های آن که فقط در شرق و حاشیه شمال شرقی منطقه گسترش دارد و به خوبی قابل تشخیص هستند. به لحاظ ریخت شناسی بطور عمده به شکل ارتفاعات فرسایش یافته و هموار دیده می‌شود.
رسوبات مارنی رسی معرف رسوباتی است که در پهنه شلف کم عمق گذاشته شده است ، با وجود این با توجه به آمونیت ها و ارتباط حوضه با دریای باز را می توان محتمل دانست. سازند سرچشمه بر روی آهک‌های صخره‌ساز تیرگان و بطور ناپیوسته در زیر نهشته‌های قرمز نئوژن واقع است. شکل ۳‑۴: مارن سبز سازند سرچشمه را نشان میدهد.
شکل ۳‑۴: مارن سبز سازند سرچشمه با چهره فرسایشی شیاری و آبراهه‌ های متراکم ترشیری

 

۳-۳-۳ -کواترنری

نهشته‌های کواترنری، ضمن آنکه درصد قابل ملاحظه‌ای از سطح منطقه مورد مطالعه را پوشش می‌دهند، از تنوع لیتولوژی نسبتاً گسترده‌ای نیز برخوردارند. واحدهای سنگ‌چینه‌ای تشکیل دهنده از بهم پیوستگی کافی برخوردار نبوده و عموماً به صورت ناپیوسته و یا با چسبندگی ضعیف به شکل نهشته‌های آبرفتی گسترش دارند. وجه تمایز واحدهای مورد بحث در لیتولوژی و جنس و نوع اجزاء تشکیل دهنده آنهاست. جدول ۳‑۱: اشاره به سازندهای رخنمون یافته در بخش زون بینالود و جدول ۳‑۲: اشاره به سازندهای رخنمون یافته در بخش زون هزارمسجد در منطقه مورد مطالعه دارد.
واحد سنگ چینه‌ای PLQR
این واحد فقط در گوشه شمالغربی منطقه چناران رخنمون دارد. از نظر لیتولوژی برش توفی با چسبندگی ضعیف بوده که اجزاء تشکیل دهنده آن از جنس داسیت، توف وخرده سنگ‌های دیگر می‌باشد.
واحد سنگ چینه‌ای PLQV
این واحد شامل گدازه‌های آندزیتی بوده و از گسترش بسیار محدود و کم برخوردار است و فقط در گوشه شمال غربی منطقه، یک یا دو رخنمون دارد.
واحد سنگ چینه‌ای Qt
این واحد از جنس آبرفت‌های به هم ناپیوسته بوده که به صورت تراس یا پادگانه‌های آبرفتی در مسیرهای رودخانه‌ای در بخش مرکزی و جنوبی منطقه گسترش محدود دارد.
واحد سنگ چینه‌ای Q
این واحد بیشترین گسترش را در میان واحدهای زمین شناسی منطقه به خود اختصاص داده است. این آبرفت‌های جوان کاملاً به هم ناپیوسته و به صورت لایه لایه و بادزن‌های آبرفتی در منطقه گسترش دارد و پوشش تمام بخش دشت را تشکیل داده و خروجی زیر حوضه‌های آبریز در منطقه مورد مطالعه در این بخش قرار دارد.
جدول ۳‑۱: سازندهای رخنمون یافت در بخش زون بینالود در منطقه مورد مطالعه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

حق انحصاری © 2021 مطالب علمی گلچین شده. کلیه حقوق مح