۲-۶-۱- پیشینه تحقیق در ایران:

علی نژاد(۱۳۹۰) در مقاله برگرفته از پایان نامه خود به بررسی سطح سواد اطلاعاتی و نقش آن در فرایند آموزش الکترونیکی در دانشگاه های شیراز، صنعتی امیرکبیر و علم وصنعت می پردازد. دوش پژوهش از نوع کاربردی و روش اجرای آن پیمایشی است. جامعه آماری شامل ۱۴۰۰ دانشجوی مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد مشغول به تحصیل در بخش آموزش الکترونیکی سه دانشگاه مورد بررسی است و طبق جدول مورگان و با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی تک مرحله ای، ۳۰۰ نفر به عنوان نمونه تعیین شدند. یافته ها نشان داد که: الف) سطح سواد اطلاعاتی دانشجویان پایین است. ب) بین سطوح مختلف سطح سواد اطلاعاتی اختلاف وجود دارد. ج) بین سطح سواد اطلاعاتی و عملکرد تحصیلی دانشجویان مورد بررسی رابطه مثبت معنادار وجود دارد.
ـ بندپذیر (۱۳۸۹) پژوهشی با هدف مشخص نمودن سطح سواد اطلاعاتی دانشجویان دوره تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه انجام داد.
این پژوهش بع روش پیمایشی ـ توصیفی و با کمک پرسشنامه انجام گرفته است و جامعه آماری آن را ۱۸۱ نفر از دانشجویان دوره تحصیلات تکمیلی ( شامل ۱۵۸ دانشجوی دوره دستیاری تخصصی و ۲۳ دانشجوی دوره کارشناسی ارشد) تشکیل می دهند.
این مقاله با تکیه بر مدل شش مهارت بزرگ که آیزنیرگ و برکویتز به شناسایی توانمندی های سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی پرداخته است و بر مبنای این مدل سعی در کشف و بررسی این که آیا دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه مجهز به این
مهارت ها هستند و آیا نیاز به کسب این توانایی ها را در خود احساس می کنند این مطالعه انجام شده است .
نتایج بررسی نشان می دهد که مهارت جامعه پژوهش در درک درست نیاز اطلاعاتی با میانگین نمره ۶۰/۳ در راهبردهای جستجوی اطلاعات با میانگین نمره ۶۹/۳، در مکان یابی و دستیابی به اطلاعات میانگین نمره ۱۲/۳، در استفاده از اطلاعات با میانگین ۴۳/۳، در ترکیب اطلاعات جدید با دانسته های قبلی خود با میانگین ۲۹/۳، از لحاظ ارزیابی نتیجه فرایند جستجو در رابطه با رقع نیاز اطلاعاتی شان با میانگین ۰۹/۳ در حد مطلوبی می باشند. در نهایت ، نتایج کلی پژوهش وضعیت سواد اطلاعاتی دانشجویان دوره تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه را با میانگین ۳۷/۳ بالاتر از حد متوسط نشان می دهد.
فراهانی، زارعی و شریفیان(۱۳۸۸) در مطالعه موردی خود به بررسی فنآوری اطلاعات و رابطه آن با عملکرد تحصیلی و آینده شغلی دانشجویان تربیت بدنی در دانشگاه کرمان پرداخته است .این پژوهش از نوع همبستگی و جامعه آماری این پژوهش دانشجویان تربیت بدنی دوره کارشناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال تحصیلی ۸۶-۱۳۸۵ تشکیل می دهند. روش نمونه گیری تمام شماری و ابزار این تحقیق پرسشنامه بوده است. یافته های این پژوهش نشان دهنده این است که سطح آگاهی اکثر دانشجویان(۶۰%) از فناوری اطلاعات ضعیف و توجه و برنامه ریزی اکثر دانشجویان(۷۸%) نسبت به آینده شغلی آنان در حد متوسط است.وبین سطح آگاهی از فنآوری اطلاعات ، ارتباطات و عملکرد تحصیلی دانشجویان؛ رابطه مثبت و معناداری وجود دارد ولی بین آگاهی از فنآوری اطلاعات و ارتباطات و آینده شغلی رابطه معناداری مشاهده نشد.
نتیجه تصویری درباره فناوری اطلاعات
ـ داورپناه و سیامک (۱۳۸۸) پژوهشی به منظور تدوین ابزاری استاندارد برای سنجش سواد اطلاعاتی دانشجویان کارشناسی به روش پیمایشی انجام دادند. پژوهشگران پس از تدوین پرسشنامه و تعیین روایی آن ، به منظور بررسی پایایی ابزار تدوین شده در مرحله مطالعه مقدماتی پرسشنامه بین یک گروه ۳۰ نفره از دانشجویان و در مرحله بعد بین حجم نمونه ۳۳۵ نفره از دانشجویان جدید و نمونه ای ۳۳۸ نفره از دانشجویان سال آخر دانشگاه فردوسی مشهد توزیع شد ، یافته های این پژوهش نشان داد سواد اطلاعاتی دانشجویان جدید و سال آخر ، از حد متوسط کمتر است و بین مهارتهای سواد اطلاعاتی واقعی دانشجویان جدید و سال آخر کارشناسی ، تفاوت وجود دارد. بنابراین ، فضای آموزشی دانشگاه بر افزایش سواد اطلاعاتی دانشجویان موثر است، همچنین مشخص شد دانشجویان جدید حوزه های آموزشی مختلف از نظر سطح سواد اطلاعاتی پایه تفاوتی با هم ندارند. دانشجویان جدید به ترتیب در استانداردهای ۲ ، ۴، ۳، ۱و ۵ بالاترین نمره ها را کسب نموده اند. دانشجویان جدید در استاندارد ۵، کمترین نمره را کسب کرده اند. نمره میانگین سواد اطلاعاتی دانشجویان سال آخر ۷۵/۳۹ به دست آمد دانشجویان سال آخر نیز در استاندارد ۲ با مهارت تر هستند. پژوهشگران از اینکه پرسشنامه توانسته است سطح سواد اطلاعاتی دانشجویان سالهای اول و آخر را از یکدیگر متمایز کند نتیجه گرفتند که پرسشنامه طراحی شده قدرت تفکیک بسیار بالایی دارد.
ـ رضوان (۱۳۸۸) پژوهشی با عنوان بررسی میزان سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان به منظور شناسایی نقاط قوت و ضعف احتمالی آنان با روش پیمایشی انجام داد. جامعه آماری این پژوهش تمامی کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان می باشند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه ای محقق ساخته ، مشتمل بر ۴۴ سوال استفاده شده است .
نتایج این پژوهش نشان داد که اکثریت افراد جامعه آماری را زنان ، در گروه سنی زیر ۳۵ سال و با مدارک تحصیلی کاردانی تشکیل می دهند. بررسی کلی یافته های پژوهش نشان می دهد که مهارت کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان در درک صحیح نیاز اطلاعاتی شان در سطحی مطلوب، راهبردهای جستجوی اطلاعات به صورت چاپی در سطحی متوسط راهبردهای حستجوی اطلاعات به صورت الکترونیکی در سطحی نامطلوب، استفاده از پایگاه های اطلاعاتی پیوسته و ناپیوسته در سطحی نامطلوب، استفاده از امکانات و ویژگی های موتورهای کاوش ، گروه های بحث و خبری در اینترنت در سطحی نامطلوب ، استناددهی به منابع اطلاعاتی چاپی و الکترونیکی در سطحی نامطلوب طراحی و انتخاب مناسب ترین و موثرترین روش دستیابی به اطلاعات در سطحی نامطلوب، توانایی ترکیب اطلاعات جدید با دانسته های قبلی و تولید دانش جدید در سطحی مطلوب ، ارزیابی نتیجه ی فرایند جستجو در رابطه با رفع نیاز اطلاعاتی شان در سطحی مطلوب، استفاده خلاق و مناسب از فناوری در جهت تولید محصولات و عملکردهای نوین در سطحی متوسط، میزان پایبندی به مسئله حق مولف و محدودیتهای قانونی و اجتماعی استفاده از اطلاعات در سطحی متوسط ، تعیین و تشخیص نکات اصلی موجود در اطلاعات در سطحی متوسط و تعیین میزان مشورت با دیگر کتابداران و متخصصان موضوعی در بازیابی اطلاعات در سطحی نامطلوب قرار دارد هم چنین یافته های پژوهش نشان می دهند که سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان در وضعیت مناسب و مطلوبی نمی باشد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
ـ آزاد پیله رود (۱۳۸۷) پژوهشی با عنوان وضعیت سواد اطلاعاتی اعضای هیأت علمی گروه های کتابداری و نقش آن بر تولید اطلاعات علمی آنان در دانشگاه های آزاد و دولتی شهر تهران انجام داد.
هدف اصلی این پژوهش ، بررسی سواد اطلاعاتی اعضای هیأت علمی رشته کتابداری و نقش آن بر تولید اطلاعات علمی آنان در دانشگاه های آزاد و دولتی شهر تهران می باشد. جامعه پژوهش ۵۶ نفر از اعضای هیأت علمی گروه های کتابداری است و برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه ای که شامل ۲۸ سوال باز بود استفاده شده است . نتایج نشان می دهد که هدف از جستجوی اطلاعات اعضای هیأت علمی، روز آمد کردن اطلاعات تخصصی است. منابع اطلاعاتی رایج مورد استفاده آنان ، کتاب های تخصصی می باشد جامعه مورد مطالعه برای دستیابی به منابع الکترونیکی نیاز به آموزش دارند. اکثر اعضای هیأت علمی نیاز به آموزش شیوه جستجو و اطلاع یابی در اینترنت را در خود احساس می کنند. برای بازیابی اطلاعات از کلید واژه ، برای دستیابی به اطلاعات از اینترنت و پایگاه های اطلاعاتی و برای تولید مطالب علمی از زبان انگلیسی استفاده می کنند و بیشترین تولیدات علمی آنان نیز انتشار مقاله در نشریات داخلی می باشد. در پایان مهم ترین مشکل دسترسی به اطلاعات را کافی نبودن منابع عنوان کرده اند طبق آزمون t انجام شده ، اعضای هیأت علمی دارای مهارت های سواد اطلاعاتی می باشند.
ـ پورنقی و اباذری (۱۳۸۷) پژوهشی با هدف بررسی تطبیقی میزان سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاه ها با روش پیمایشی و توصیفی انجام دادند برای گردآوری اطلاعات از روش سرشماری استفاده شد و پرسشنامه تهیه شده در اختیار کلیه کارکنان کتابخانه های مرکزی دانشگاه های علوم پزشکی ایران ، علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران ، تربیت مدرس و شهید بهشتی ، که برابر ۱۰۰ نفر بودند، قرار گرفت. پرسشنامه شامل ۳۱ سوال بسته بود و در دو قسمت تهیه شده بود ، قسمت اول مربوط به مهارت های اطلاع یابی و ارائه خدمات به کاربران کتابخانه های محل خدمت کتابداران بود و قسمت دوم مربوط به بررسی سواد اطلاعاتی و مهارت های اطلاع یابی در زمینه رشته کتابداری بود. برای سنجش روایی پرسشنامه از روش اعتبار محتوایی استفاده شد ضریب آلفا برای کل پرسشنامه برابر ۹۵/۰ به دست آمد که این مقدار حاکی از پایایی مناسب و مطلوب سوالات پرسشنامه بود برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی نظیر تهیه جداول فراوانی ، نمودارهای ستونی و محاسبه شاخص های مرکزی مانند میانگین استفاده شد.
یافته های تحقیق نشان داد که بیشترین استفاده افراد از بانک های اطلاعاتی پیوسته ۵۸ درصد (۵۸ نفر) ، اینترنت ۶۹ درصد (۶۹ نفر) و فهرست کامپیوتری ۷۱ ( ۷۱ نفر) درصد است. کتابداران دانشگاه شهید مدرس با میانگین ۱۳/۴ در حد زیاد و بیشترین مهارت در استفاده از منابع را دارند و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با میانگین ۶۲/۳ کمترین مهارت را دارند/ بیشترین استفاده از منابع به ترتیب کتب فارسی ۸۲/۳ (۶۷ نفر ) و پایگاه های اطلاعاتی ۵۶/۳ (۶۰ نفر) می باشد. در دانشگاه تهران میزان سواد اطلاعاتی برای ۹۰/۳ و در حد نسبتا زیاد ، در دانشگاه علوم پزشکی ایران میزان سواد اطلاعاتی کارکنان برای ۶۸/۳ و در حد نه چندان زیاد ، در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی میزان سواد اطلاعاتی کارکنان برای ۰۶/۴ و در حد زیاد و در دانشگاه شهید بهشتی میزان سواد اطلاعاتی بر حسب اظهارات کارکنان برابر ۷۲/۳ به دست آمده است که نشان دهنده سواد اطلاعاتی نسبی کارکنان می باشد. با توجه به فرضیه پژوهش کتابداران کتابخانه های مرکزی از سواد اطلاعاتی مطلوبی برخوردارند ، یافته های پژوهش حاکی از آن است که سطح سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاه ها در حد متوسطی است و در حد مطلوبی قرار ندارد. دوره های مداوم آموزش زبان انگلیسی و ارائه دروس سواد اطلاعاتی در دانشگاه ها پیشنهاد می شود.
ـ مقدس زاده (۱۳۸۵) برای شناسایی این که اعضا هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد ، مجهز به مهارتهای سواد اطلاعاتی هستند و آیا نیاز به کسب این تواناییها را در خود احساس می کنند ؛ تحقیقی با روش پیشمایشی ـ توصیفی و با بهره گرفتن از پرسشنامه بر روی نمونه ای به تعداد ۲۳۰ نفر انجام داد.
روش نمونه گیری این پژوهش ، نمونه گیری تصادفی ساده بود و پرسشنامه براساس مدل شش مهارت «آیزنبرگ » و «برکویترز» و مقیاس لیکرت تنظیم شده بود.
تحلیل داده ها نشان داد که ۳/۸۹ درصد از اعضای هیأت علمی در زمینه درک درست نیاز اطلاعاتی ، از مهارت زیاد و خیلی زیاد برخوردارند ، ۲/۸۹ درصد دارای مهارت زیاد و خیلی زیاد از نظر راهبردهای جستجوی اطلاعات می باشند. در مورد مهارت مکان یابی دستیابی به اطلاعات ، ۳/۴۸ درصد دارای مهارتی در حد متوسط بوده و ۲/۷۷ درصد نیز دارای مهارت زیاد و خیلی زیاد استفاده از اطلاعات می باشند . ۲/۷۶ درصد در ترکیب اطلاعات جدید با دانسته های قبلی خود از مهارت زیاد و خیلی زیاد برخوردارند. ۷۹ درصد از پاسخ دهندگان نیز مهارت خود را از لحاظ ارزیابی نتیجه فرایند جستجو درخصوص رفع نیاز اطلاعاتیشان ، زیاد و خیلی زیاد دانسته اند و در نهایت ، با جمع بندی کل داده ها و نتایج بدست آمده ، مشخص شد که میزان سواد اطلاعاتی ۲/۸۰ درصد از پاسخ دهندگان زیاد و خیلی زیاد می باشد. در عین حال، ۹۲ نفر (۵/۵۲ درصد ) نیاز به آموزش جهت کسب مهارتهای سواد اطلاعاتی را زیاد و بسیار زیاد برآورد کرده بودند.
ـ طبیب نیا(۱۳۸۵) تحقیقی با عنوان « بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده اقتصادی علامه طباطبایی » انجام داد.
عکس مرتبط با اقتصاد
روش پژوهش ، پیمایشی و با نگرش تحجیلی برای بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده مذکور بود.
جامعه پژوهش ، ۱۷۰ دانشجوی تحصیلات تکمیلی بود که شامل ۵۱ دانشجوی دوره دکتری و ۱۱۹ دانشجوی کارشناسی ارشد می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات ، پرسشنامه بود که پس از توزیع ۷۳ درصد جامعه پژوهش یعنی ۱۲۴ نفر به آن پاسخ دادند.
یافته های پژوهش ، نشان می دهد که جامعه پژوهش ، از نظر تشخیص نیاز اطلاعاتی با میانگین نمره ۱/۳ روش های دسترسی به اطلاعات با میانگین نمره ۲۳/۳ شیوه های گردآوری و سازماندهی اطلاعات با میانگین نمره ۱۲/۳ در وضع مطلوبی به سر می برد ولی درباره ارزیابی
کانال های کسب اطلاعات با میانگین نمره ۸۴/۲ همچنین رعایت مسائل حقوقی آن و شیوه های استناد دهی با میانگین نمره ۹۸/۲ وضعیت مناسبی ندارد.
ـ وزیری (۱۳۸۵)، به بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های دانشگاه شیراز در سال تحصیلی (۸۴ـ۸۵) پرداخت. روش این پژوهش ، توصیفی ـ پیمایشی و جامعه آماری آن ، تمام کتابداران دارای مدرک کارشناسی و بالاتر شاغل در کتابخانه های دانشگاه شیراز و ابزار گردآوری اطلاعات ، پرسشنامه ای محقق ساخته شامل ۵۰ سوال بسته پاسخ بود.
نتایج پژوهش نشان می دهد که اکثریت جامعه آماری، خواستار برگزاری دوره های آموزشی آشنایی با کتابخانه و شیوه های مختلف کسب اطلاعات توسط کتابداران متخصص می باشند. کتابداران بخش مرجع کتابخانه های مختلف و کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشکده کشاورزی، حقوق و فنی و مهندسی دارای سواد اطلاعاتی بهتری نسبت به کتابداران سایر کتابخانه ها هستند.
کتابداران بخش فهرست نویسی کتابخانه های مختلف و کتابداران یا سابقه کاری بالا ، از آشنایی بیشتری با منابع کتابخانه محل خود برخوردارند. کتابداران دارای مدرک تحصیلی کتابداری از نظر سواد اطلاعاتی و آشنایی با ابزارهای جستجو ، وضع بهتری نسبت به سایر کتابداران دارند.
ـ قاسمی (۱۳۸۵) پژوهشی با عنوان بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی و انطباق آن با استانداردهای سواد اطلاعاتی « ای سی آر ال» و چهار سند توسعه ملی انجام داد.
این پژوهش با بهره گرفتن از روش تحلیل محتوا و نیز روش پیمایشی ، تناسب متن ترجمه شده « استاندارد قابلیت های سواد اطلاعاتی و نیز برای سنجش مهارت های سواد اطلاعاتی در سطح تحصیلات تکمیلی می تواند کاربرد داشته باشد ، مورد بررسی قرار داد.
در این پژوهش پرسنشامه فارسی که براساس ۲۲ شاخصه ی برآیندی در ذیل ۵ استاندارد مندرج در » استاندارد قابلیت های سواد اطلاعاتی برای آموزشی عالی » ( ای سی آر ال ۲۰۰۰ تنظیم شده بود؛ بین نمونه متشکل از ۶۵۰ نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی ۴ دانشگاه فردوسی، شیراز، اهواز، و تهران توزیع شد تا توان سواد اطلاعاتی خود را به شیوه خود اظهاری، بر روی طیفی که برای هر یک از شاخص ها قرار داده شده بود، بنمایانند.
تحلیل پاسخ ها نشان داد که نمرات خود اظهاری برای همه سطوح در حد بالاتر از متوسط (۷) قرار دارد ، که این مورد نیز به نوعی ، موید تناسب محتوای هر یک از شاخص های استاندارد فارسی شده سواد اطلاعاتی است . در عین حال مشخص شد که بین دانشجویان رشته های علوم انسانی و غیر علوم انسانی ، بین دانشجویان مناطق مختلف دانشگاهی ، بین دانشجویان دختر و پسر، و بین دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری تفاوت معنادار وجود دارد . میانگین کسب شده برای دانشجویان رشته های علوم انسانی ، برای دانشجویان دختر، و برای دانشجویان دوره های دکتری ، بالاتر از همتایان مورد مقایسه با آنان می باشد. قاسمی بیان می کند ، برخی از این تفاوتها مغایر با آن چیزی است که پیش از بررسی تصور می شد. احتمالاً امکانات ، محتوای آموزشی ، کمیت و کیفیت دخیل در خود یادگیری، و … عواملی هستند که تفاوت ها از آن ها ناشی شده است. از خود ارزیابی مناسبی که در کل دانشجویان مشاهده شد و از تفاوت های معناداری که از اجرای آزمون های آماری آشکار گردید ، این نکته به ذهن می آید که شاید نامشخص بودن سواد اطلاعاتی برای دانشجویانی که باید آن را می آموخته اند و برای تصدیان و دست اندرکارانی که باید آن را می سنجیده اند، در همه این موارد دخالت داشته است . با توجه به یافته های پژوهش ، پژوهشگر بر آن است که آموزش مهارت های مندرج در فرم فارسی شده « استاندارد قابلیت های سواد اطلاعاتی » در سطوح دانشگاهی و سنجش مهارت های سواد اطلاعاتی کارکنانی که برای خدمات علمی به کار گرفته می شوند، مولفه هایی هستند که زمینه مناسبی را برای تربیت انسان هایی که قادر به اجرای خواسته های مندرج در چهار سند ملی هستند ، فراهم می آورد
ـ رحیمی ، الماسی و آل مختار (۱۳۸۴) پژوهشی با عنوان وضعیت سواد اطلاعاتی و عوامل موثر بر آن در میان کتابداران و اطلاع رسانان دانشگاه های علوم پزشکی اصفهان انجام دادند.
این پژوهش با روش توصیفی ـ مقطعی انجام شد. جامعه آماری شامل ۳۹ نفر از کتابداران کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بودند که به وسیله پرسشنامه ایی که براساس مقیاس لیکرت تنظیم شده بود ، مورد سوال قرار گرفتند. پایایی پرسشنامه با آزمون کرونباخ ۸۳ صدم ارزیابی شد.
نتایج به دست آمده نشان داد که آگاهی کتابداران از نیازهای اطلاعاتی جامعه تحت پوشش خود در سطح مطلوبی بود. از طرفی میزان شناخت آنان از منابع اطلاعاتی مورد نیاز جامعه تحت پوشش ، در حد متوسط و میزان آگاهی کتابداران از تکنیکهای مختلف جستجو و بازیابی اطلاعات سطح خوبی را نشان داد. یکی از دلایل، همان آموزشی بود که کتابداران برای آن اهمیت بسیار زیادی قائل شده بودند. همچنین آمار ، نشانگر سطح بسیار ضعیف تکنیکی کتابداران در مورد شیوه های مختلف دسترسی به اطلاعات بود.
با توجه به نتایج موجود، کتابداران مهم ترین عوامل تاثیر گذار بر سطح سواد اطلاعاتی خود را به ترتیب آموزش به خصوص در قالب دوره های ضمن خدمت، عوامل محیطی و دیدگاه علمی مدیران مراکز خود دانسته بودند ، که در راستای این هدف برنامه ریزی بهتر و زمینه سازی مناسب ، به خصوص در ایجاد بستر مناسب آموزشی و عوامل محیطی( سخت افزاری و نرم افزاری و …) برای کتابخانه ها و کتابداران از سوی مسئولان لازم است .
فراهانی(۱۳۸۱) در مقاله خود با عنوان نقش فنآوری در آموزش تربیت بدنی و چالش های فرارو به لزوم بهره مندی از فنآوری های نوین و رسانه های آموزشی در آموزش ورزش جهت پاسخگویی به نیاز ورزشی جامعه پرداخته است و قطع تعامل بین عناصر آموزش، ازبین رفتن محیط عاطفی-انسانی یادگیری، از چالش های مرتبط با این تغییرات می داند. وی در نهایت الگوی بهره مندی از رسانه ها با هدف کاهش افت کیفیت آموزشی و حفظ حداقل تعامل لازم بین عناصر آموزشی را ارائه می نماید.
ـ بختیار زاده (۱۳۸۱) ، تحقیقی با عنوان بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان سال آخر دوره کارشناسی دانشگاه الزهرا انجام داد. و روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بود.
با بهره گرفتن از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی ، از میان ۲۰ رشته تحصیلی موجود در دانشگاه نمونه تعیین شده و داده ها از طریق پرسشنامه جمع آوری گردید .
روش کار درباره تعیین سطح سواد اطلاعاتی جامعه پژوهش ، به این صورت بود که تمام عواملی که نشانگر سطح سواد اطلاعاتی فرد است ، برای مثال میزان آشنایی با شبکه جهانی اینرتنت ، میزان استفاده از منابع مرجع و بسیاری از عوامل دیگر، بررسی و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند و با استناد به مقیاس ( لیکرت) که به هر کدام از نظرات به ترتیب ۱ ، ۲ ، ۳، ۴، ۵و در بعضی از جداولها ۶ امتیاز تعلق گرفت و سپس میانگین نمره در هر مورد برای هر یک از رشته های تحصیلی بدست آمده که نشان دهنده میزان سطح جامعه مورد پژوهش در هر یک از موارد بالا بود ؛ در نظر گرفته شد.
نتایج بدست آمده ، نشان می داد که سطح سواد اطلاعاتی جامعه پژوهش کم می باشد و بین رشته های مختلف تحصیلی جامعه پژوهش از نظر سواد اطلاعاتی اختلاف معناداری وجود دارد.
هنری (۱۳۷۴) در مقاله خود با عنوان کاربرد کامپیوتر در تربیت بدنی و مدیربت تربیت بدنی دانشگاه ها، به افول جایگاه تربیت بدنی بر اثر عدم به کارگیری فناوری های اطلاعاتی اشاره می نماید.

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

۲-۶-۲- پیشینه پژوهش در خارج از کشور:

گوکتاس[۵۸](۲۰۱۲) در پژوهش خود به بررسی نگرش دانشجویان تربیت بدنی و علوم ورزشی به اطلاعات و تکنولوژی اطلاعاتی می پردازد. وی می گوید مطالعاتی که به بررسی نگرش مذکور می پردازد بسیار محدود است گرچه ما شاهد سرمایه گزاری قابل توجه در حوزه تکنولوژی اطلاعاتی در دانشگاه ها و مدارس هستیم. جامعه مورد پژوهش ۳۳۷ نفر از دانشجویان و معلمان تربیت بدنی است و ارتباط بین نگرش به تکنولوژی اطلاعاتی و و متغیرهایی مانند داشتن کامپیوتر شخصی، آشنایی با تکنولوژی و همچنین متغیرهای جمعیت شناختی مانند سن و نژاد را مورد بررسی قرار می دهد. یافته ها نشان داد که دانشجویان و معلمان تربیت بدنی گرایش مثبت به تکنولوژی اطلاعاتی دارند و همچنین ارتباط معناداری بین متغیرهایی مثل داشتن کامپیوتر شخصی و گرایش مثبت به تکنولوژی وجود دارد.
ورناداکیس[۵۹](۲۰۱۱) در مقاله خود به بررسی تاثیر سواد اطلاعاتی دانشجویان تربیت بدنی بر سیستم های مدیریت پرداخته است و نگرش دانشجویان را به سیستم های آموزش الکترونیکی دوره های مدیریت برای حمایت از آموزش سنتی بررسی می کند. جامعه آماری شامل ۲۱۱ دانشجوی تربیت بدنی که بر اساس سطح سواد اطلاعاتی اشان به سه گروه بالا، متوسط و ضعیف بر اساس آشنایی با تکنولوژی تقسیم شده اند. داده ها به صورت آنلاین در طی یک هفته جمع آوری گردید.یافته ها نشان دهنده تفاوت معناداری بین گروه ها بود. در واقع دانشجویان با مهارت بالا و متوسط نمرات بهتری داشتند.نتایج بیانگر این است که دانشجویان آشنا با کامپیوتر و شبکه های آنلاین نگرش مثبت تری نسبت به سیستم های مدیریت دارند و اینکه دانشجویان تربیت بدنی باید مهارت سواد اطلاعاتی خود را جهت استفاده موثر از شبکه های مجازی توسعه دهند.
زاخری(۲۰۱۰) در پایان نامه خود به بررسی سواد اطلاعاتی بر یادگیری دانشجویان در دانشگاه های ایالت کالیفرنیا پرداخته است. یافته نشان می دهد تعدادی از کالج های کالیفرنیا برنامه سواد اطلاعاتی را در مدل های متنوعی در برناه درسی اشان ارائه می دهند. شش کالج پیشرو در کالیفرنیا برنامه سواد اطلاعاتی را به صورت توسعه یافته و مدرن اجرا می نمایند. این پژوهش کیفی اجرای اموزش سواد اطلاعاتی را برای حمایت از یادگیری و موفقیت دانشجویان در سه کالج از کالج های پیشرو مذکور مورد بررسی دقیق قرار داده است. داده های اولیه از طریق مصاحبه تلفنی و داده های ثانویه از منابع اطلاعاتی مانند : کارنامه تحصیلی دانشجویان، سرفصل های دروس، مطالعه مستقل دانشجویان و طراحی برنامه درسی آنها جمع آوری گردید. یافته ها نشان می دهد که آموزش کتابخانه ای بر یادگیری دانشجویان تاثیر دارد و همچنین نیاز به توسعه کمی و کیفی ابزار ارزیابی استاندارد به عنوان یک شاخص جهت تعیین موفقیت و میزان یادگیری دانشجویان آشکار گردید.
ـ وان دی ورد (۲۰۱۰) تحقیقی به عنوان تقویت سواد اطلاعاتی از طریق سواد رسانه ای انجام داد. هدف این تحقیق ، بررسی ارتباط بین ارزیابی از اطلاعات آنلاین بعنوان سنجش سواد اطلاعاتی و اجرای سواد رسانه ای بود . در این تحقیق از طریق ایمیل به ۲۳۸۱ دانشجوی آنلاین دانشگاه شمال غربی آمریکا پرسشنامه فرستاده شد. این پژوهش برای نشان دادن شیوه های جستجوی اطلاعات آنلاین و درک ارزیابی معتبر اطلاعات در ارتباط با سواد رسانه بود. ۳۶۳ پرسشنامه بطور کامل برگشت داده شدند. نتایج نشان می دهد که بطور کلی اجزای سواد رسانه برنامه های آموزشی بطور مسلم بر سواد اطلاعاتی تاثیر دارند. آگاهی رسانه ، ارتباط مستقیم با سواد اطلاعاتی دارد. دسترسی به رسانه هم با سواد اطلاعاتی و هم با خود کارآمدی همبستگی مستقیمی دارد. نتایج این تحقیق بیانگر این است که باید یاددهنده گان و طراحان آموزشی تنوعی از انواع راهبردها را برای توسعه مهارتهای سواد اطلاعاتی بکار گیرند. مهارتهایی که یادگیرندگان برای هدایت موفقیت آمیز اطلاعات در قرن ۲۱، لازم دارند.
ـ مهمت (۲۰۰۹)، تحقیقی با عنوان « رابطه بین مهارتهای سواد اطلاعاتی دانشجویان دبیری و نگرش آنها در جهت آموزش از دور» انجام داد. این تحقیق ، با روش زمینه یابی و بر روی ۲۳۵ دانشجوی دبیری در دانشگاه کیریکال ترکیه در دو رشته علوم تربیتی و زبان ترکی انجام شد.
داده ها ، که از طریق پرسشنامه جمع آوری شدند ؛ نشان دادند که بین سطح سواد اطلاعاتی دانشجویان دبیری و نگرش آنها نسبت به آموزش از دور، ارتباط معنی داری ندارد.
طبق داده های جمع آوری شده از طریق پرسشنامه سطح سواد اطلاعاتی دانشجویان دبیری هم بطور کلی و هم در ابعاد فرعی مختلف بالا بود. پایین ترین سطح سواد اطلاعاتی مربوط به دو بعد، شناسایی نیازهایاطلاعاتی (۷۶/۳) و جستجوی اطلاعات روی وب (۷۹/۳) بود.
نتایج هعمچنین آشکار ساخت که میانگین نگرش دانشجویان نسبت به آموزش از دور خنثی است. این شاید به این دلیل است که این افراد بر این باورند که آموزش رو در رو موثرتر است و تاکنون آنها دوره هایی به صورت آموزش از دور نداشته اند.
سدی اگلو[۶۰] (۲۰۰۹) تحقیقی با هدف تعیین مهارتهای سواد اطلاعاتی دانشجویان تربیت معلم دانشگاه لودای[۶۱] انجام داد. نمونه شامل ۱۸۰ دانشجو از سال اول و چهارم دوره کارشناسی دوره های تربیت معلم رشته های پیش دبستانی و آموزش علوم این دانشگاه بود.
نتایج نشان دادند که بین مهارتهای سواد اطلاعاتی دانشجویان سال اول و سال چهارم اختلاف معنی داری وجود دارد. دانشجویان سال چهارم مشکلات کمتری در مورد تعیین و ارائه اطلاعات دارند. بین مهارتهای سواد اطلاعاتی دانشجویان و جنسیت اختلاف معنی داری وجود ندارد. همچنین بین سطح سواد اطلاعاتی و رشته تحصیلی اختلاف معنی داری وجود دارد. براساس داده ها پژوهشگر در پایان نتیجه می گیرد چون نمره میانگین سواد اطلاعاتی دانشجویان تربیت معلم روی گزینه « من مطمئن نیستم » متمرکز است و این نشان می دهد که آنها به جزئیات و دانش صحیح این حوزه آشنایی ندارند و نیاز به کلاسهای آموزش سواد اطلاعاتی در ابتدایی دوره شان وجود دارد.
ـ جولین و بارکر (۲۰۰۹)، تحقیقی درباره اینکه یادگیرندگان مدارس متوسطه ، چگونه اطلاعات علمی را پیدا و ارزیابی می کنند انجام دادند. این پژوهش با روش پیمایشی انجام شد و داده ها از طریق مصاحبه با دانش آموزان چند دبیرستان در رشته علوم تجربی بدست آمد
تحلیل داده های جمع آوری شده، نشان داد که یادگیرندگان این مدارس، فاقد این مهارتها هستند. پژوهشگران دلیل این امر را فشار روی یاددهنده گان برای درس دادن برای امتحانات یعنی تمرکز روی محتوای حقیقی به جای مهارتهای سواد اطلاعاتی و فقدات مهارتهای سواد اطلاعاتی در میان خود معلمان ، می دانند.
ـ مکادو(۲۰۰۸) پژوهشی در رساله دکتری خود با عنوان « یک مطالعه موردی از ادراک اعضای هیأت علمی از سواد اطلاعاتی و تلفیق آن در برنامه درسی» انجام داد.
هدف این پژوهش این بود که دریابند درک اعضای هیأت علمی از سواد اطلاعاتی چیست و چگونه آن را در برنامه درسی خود ادغام می کنند ؟ این پژوهش با روش پیمایشی انجام شد.
نتایج بدست آمده براساس داده های جمع آوری شده نشان می دهد که اعضای هیأت علمی، آشنایی کمی از سواد اطلاعاتی دارند، دانشگاه یک تعریف شفاف از سواد اطلاعاتی ارائه نداده است ، یک توافق کلی در بین اعضای هیأت علمی درباره مطلوب بودن ادغام آموزشی سواد اطلاعاتی در برنامه درسی وجود دارد و آنها معتقدند که همه باید این آموزش را ببینند، اگر چه اعضای هیأت علمی از اهمیت سواد اطلاعاتی آگاهی دارند اما نمی توانند آن را به کار گیرند ، زیرا آنها درباره این مفهوم درک واضحی ندارند. آنها احساس می کنند که این امر یک مسئولیت اضافی است که آنها وقت ندارند یا فکر می کنند نمی دانند چطور این آموزش را فراهم کنند؟ به همین دلیل، تعدادی نسبت به ادغام مهارتهای سواد اطلاعاتی در دوره هایشان بی میل هستند.
عده ای هم فکر می کنند موضوعهایی که آنها آموزش می دهند؛ متفاوت از حوزه سواد اطلاعاتی است. این محقق علت بروز مشکل را با توجه به داده های تحقیق، در این می داند که تعاریف و ادراکها به جای اینکه به سوی تمرکز بیشتر به اجزا مبتنی بر مهارت[۶۲] گرایش داشته باشد؛ بر شناخت افراد مبتنی بر فرایند[۶۳] متکی است.
شواهد نشان می دهد که عملکرد یادگیرندگان در تعدادی از مهارتهای اصلی سواد اطلاعاتی به راستی ناقص است.
ـ کانون[۶۴] در سال ۲۰۰۷ رساله دکتری خود را با عنوان « ارزیابی دانش سواد اطلاعاتی دانشجویان مراکز تربیت معلم و آمادگی انها برای ادغام سواد اطلاعاتی در تدریسشان » با روش پیمایشی انجام داد. در این تحقیق، دو متغیر مستقل وجود داشت، اولین متغیر مستقل، دانش سواد اطلاعاتی بود که بوسیله تست بیل[۶۵] سنجیده شد و دومین متغیر مستقل، آمادگی آنها برای ادغام سواد اطلاعاتی در آموزش بود که بوسیله پرسشنامه محقق ساخته، سنجیده شد. چهار متغیر وابسته این تحقیق عبارت بودند از :
ـ سواد اطلاعاتی را از طریق آموزش ویژه آموزش دیده اند یا آموزش عمومی ؟
ـ آیا در مدارس اجتماعی ـ اقتصادی سطح بالا آموزش دیده اند یا در مدارس اجتماعی ـ اقتصادی سطح پایین ؟
ـ خود اظهاری دانشجویان از سواد اطلاعاتی در زمینه پایگاه داده.
ـ خود اظهاری دانشجویان از سواد اطلاعاتی در زمینه جستجوی اینترنت
شرکت کنندگان در این تحقیق، ۱۲۶ نفر از دانشجویان ثبت نام شده در دوره های آموزش بیش از خدمت در دو دانشگاه خصوصی در کالیفرنیای شمالی بودند.
نتایج نشان داد که اکثریت دانشجویان در این بررسی، بخشی از آموزشهای سواد اطلاعاتی را دیده بودند، اما آنها توانایی در سواد اطلاعاتی را براساس مقیاس B-TILE نشان ندادند. همچنین ، نتایج نشان داد که کتابداران پژوهشی و علمی، نیاز به تجدیدنظر ، در مورد فعالیتهای آموزشی خود به دانشجویان تربیت معلم دارند.
نتایج بدست آمده نشان داد که : تأثیر آموزشهای ویژه و عمومی بر روی دانش سواد اطلاعاتی دانشجویان با هم تفاوت معنی داری را نشان نداد و هر دو گروه حداقل صلاحیت قابل قبول را داشتند ( ۳۲/۵۸= میانگین). ۴۶% از ۱۲۶ شرکت کننده به حداقل توانایی قابل قبول دست یافتند.