درصد شهروندانی که به خدمات شهری از قبیل، آب، گاز، برق، فاضلاب، مخابرات، پاکسازی و غیره دسترسی دارند.

میزان جابجایی در روز و سهم هر یک از اشکال نقلیه عمومی و خصوصی در آن، (سفر با بهره گرفتن از حمل و نقل عمومی، به عنوان چارچوبی برای توسعه جدید مطرح است، زیرا به وضوح از میزان ترافیک، آلودگی هوا و آلودگی صوتی می کاهد).
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.

۳- شاخص های اقتصادی:
عکس مرتبط با اقتصاد
برای هر شهر باید ظرفیت های اقتصادی را با دقت در نظر بگیریم و توانایی های بالقوه آن را برای رشد و توسعه پیدا کنیم. اگر بخواهیم برای تحول اقتصادی و رونق اقتصادی شهر خود برنامه داشته باشیم، باید مطالعات توسعه شهری را افزایش دهیم. این مطالعات می تواند بر اقتصاد حاکم باشد و آن را در جهت دهی کند. می تواند با پژوهش های علمی و حرفه ای، ظرفیت های بالقوه را شناسایی و برای هر موضوعی راهکارهای عملیاتی تعیین کرد. برای نمونه، در مورد رونق اقتصادییا افزایش سطح کارکرد جهانگردی و امو دیگر برنامه های مدون عملیاتی را تعریف کرد (وسی کاظمی محمدی: ۱۳۸۰: ۱۲). در این باره باید شاخص های توسعه اقتصادی را بشناسیم و برای کنترل برنامه ها و اندازه گیری تاثیر آنها در هر دوره میزان این معیارها را ارزیابی کنیم. شاخص های زیر از اساسی ترین شاخص ها برای سنجش توسعه شهری هستند (موسی کاظمی محمدی، ۱۳۸۰، میزان ۲۰۰۰، شکویی، ۱۳۷۹):
– بودجه مدیریت شهری: برنامه ریزی شهری همواره تابع عواملی گوناگون است که بودجه یکی از تاثیرگذارترین آنهاست. بودجه مدیریت شهری، بیش از هر چیز تابع درآمد سرانه شهروندان و وضعیت اقتصادی منطقه است؛
– توزیع درآمد بین طبقات مختلف اجتماع و درآمد سرانه شهروندان؛
– میزان رشد تورم؛
– میزان سرمایه گذاری و جذب سرمایه های خارجی. سرمایه گذاری دو حالت ارد: شکلد ادن سرمایه از درون یا جذب سرمایه از بیرون. سرمایه های خارجی می تواند از طریق ایجاد ارتباطات موثر بین استان های مجاور (یا برای استان های مریز، در کشور ما کشورهای مجاور) به سادگی و با بررسی اقتصاد آن استان ها (یا آن کشورها) و برنامه ریزی برای حضور موثر و پایدار آنها جذب شود؛
– تولید ناخالص داخلی؛
– تعداد پروژه های عمرانی در حال اجرا، اجرا شده و معلق مانده طی دوره؛
– پراکندگی فعالیت های اقتصادی به تفکیک خدماتی – تولیدی – صنعتی و تجاری.
تعیین فضای تجاری و اداری در انواع و هزینه های مختلف و انتخاب محل های مناسب بر حسب نیازهای بازار و حفظ نواحی اشتغالی در توسعه شهری اهمیت راهبردی دارد که در مدیریت آن باید به ظرفیت های شهری توجه کرد. هر شهر با در نظر گرفتن ظرفیت های خود باید در زمینه ای فعالیت کند که می تواند بازار بهتری داشته باشد. بطور مثال، تاسیس کارخانه های صنعتی متعدد در اطراف شهری که از لحاظ توریستی می تواند موقعیت مطلوبی داشته باشد، منطقی نیست. در چنین شهری، فعالیت های خدماتیاز قبیل صنعت بانکداری، هتلداری، حمل و نقل و سرویس های اطلاعاتی موفق تر به نظر می رسد. با کمک این شاخص و با توجه به ظرفیت های شهر می توان بهتر به ارزیابی میزان توسعه درآمد پرداخت.
– چگونگی توزیع زمین در شهر (درصد فضاهای سبز، ورزشی، آموزشی، اداری، مسکونی، درمانی، صنعتی، تجاری، و مذهبی): توجه به کابری زمین از مسائل مهم در ساختار و اقتصاد شهر به شمار می رود. ارتقای کاربری قابل انعطاف زمین در موارد مقتضی توسعه چند جانبه آن از مواردی است که به کمک این شاخص می تواند ارزیابی شود. از جمله سیاست هایی که با توجه به این معیار برای ارتقای شهر توصیه می شود، ایجاد مناطق جدی تجاری به منظور بیرون کشیدن جمعیت از شهرهای بزرگ و منطقه بندی است.
اهداف منطقه بندی (تجدید سازمان شهرهای بزرگ و تقسیم این شهرها به مناطق و یا مناطق کوچکتر، به منظور خدمات شهری) عبارتند از:
– کاهش خطرهای آتش سوزی از طریق مقررات ساختمان سازی؛
– کنترل تراکم جمعیت در مناطق مجاور؛
– تثبیت قیمت املاک؛
– تحکیم نواحی تجاری؛
– کنترل ارتفاع و ابعاد ساختمان ؛
– ایجاد پارکینگ خارج از حریم خیابان ها ؛
۴- شاخص های فناوری:
در کشورهای در حال توسعه فناوری اطلاعات در مدیریت توسعه شهری موضوعی نسبتاً جدید و ناشناخته است. تولید، پردازش و توزیع اطلاعات، یکی از مشکلات اساسی برنامه ریزی و مدیریت شهری است. زیرا در این فرایند برای شناخت وضع وجود شهرها، بیشتر سرمایه ونیروی انسانی صرف گردآوری اطلاعات آشفته، پراکنده و ناهماهنگ می شود. درفرایند تصمیم گیری درباره شهر باید به اطلاعات پایه ای اصلی درباره زمین، املاک، زیر ساخت ها، و وضعیت زیست محیطی شهر دسترسی وجود داشته باشد (قدیمی، ۱۳۷۹: ۲۴)
نتیجه تصویری درباره فناوری اطلاعات
بسیاری از اموربرنامه ریزی و مدیریت در سطح شهرهای ایران با کاربری زمین و چگونگی ارتباط کاربری های گوناگون با یکدیگر سروکاردارد. اطلاعات مرتبط با مکان، بخشی اساسی از سیستم اطلاعاتی در مدیریت و برنامه ریزی شهری را تشکیل می دهد. این اطلاعات همراه با داده های اقتصادی – اجتماعی مانند اطلاعات سرشماری سازمان آمار یا داده ها ویا آمار مرتبط با محیط زیست و آلودگی آب و هوا، اطلاعات معناداری را برای برنامه ریزان و تصمیم گیران در جهت ایجاد توسعه پایدار شهری فراهم می کند (نوریان، ۱۳۷۹: ۱۴۱) از مهمترین شاخص های فناوری موثر در توسعه شهری می توان به این موارد اشاره کرد:
عکس مرتبط با محیط زیست
– به کارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) در مراکز تصمیم گیری شهری. که نمونه هایی از بکارگیری آن عبارتند از:
* درآمد شهرداری؛
* هدایت و کنترل توسعه شهر؛
* حفاظت بافت و عناصر تاریخی شهر؛
* مدیریت محیط زیست.
– درصد بکارگیری سیستم های اتوماسیون اداری در مراکز اداره شهری و استفاده از بانک های اطلاعلات رایانه ای برای جمع آوری و پردازش اطلاعات.
– تعداد سایت های اینترنتی اطلاع رسانی درباره موضوعات مختلف مرتبط با شهر مانند امکانات، خدمات، تاریخ و فرهنگ، مکان های توریستی و غیره.
– بکارگیری مظاهرجدید اطلاع رسانی الکترونیکی مانند دولت الکترونیک[۷].
۵- شاخص های زیست محیطی:
رابطه بین توسعه پایدار شهری و محیط زیست و درک آثار توسعه شهری بر محیط زیست اهمیت دارد و بحث پیچیده ای است. عناصر زیست محیطی ملی مهم هستند و بر توسعه پایدار شهری اثر می گذارند و می توانند موجب گسترش امکانات یا محدودیت توسعه باشند. امکان اولیه و فرم هر شهر بطور عمده با در نظر گرفتن عوامل و منابع زیست محیطی نظیر کشاورزی ماهیگیری، آب و هوا و معادن تعیین می شود. فعالیت های توسعه شهری تاثیرات و تبعات مثبت و منفی در محیط یست دارند. معیارهای زیر را می توان از جمله عوامل مهم در ارزیابی توسعه زیست محیطی دانست (پرانک، ۱۳۸۰، بشیر زادگان، ۱۳۷۷، بحرینی، ۱۳۸۰، صدوق، ۱۳۸۰).
– متوسط میزان آلودگی آب، هوا و خاک در دوره های مختلف سال
– کارایی سیستم فاضلاب شهری: عواملی چون میزان خرابی ها و مشکلات موجود در سیستم، هزینه تعمیرات و نگهداری، سنوات کارکرد سیستم و فعالیت های بازسازی می تواند نشانگر میزان کارایی سیستم فاضلاب شهری باشد.
– تعداد مطلق جمعیت که به آب سالم و سیتسم فاضلاب دسترسی دارند.
– میزان سرمایه گذاری برای بازیافت مواد زاید و تجهیزات دفع (الکین، ۱۹۹۴: ۱۴)
– درصد کل زمین های اختصاص یافته به فضای سبز و پراکندگی آن در نقاط مختلف شهر: فضاهای سبز و چگونگی قرارگیری آنها در سطح شهر اهمیت زیادی دارد. به طور مثال، با ایجاد کمربندی های سبز در خارج از شهر می توان از گسترش شهرها جلوگیری کرد. از طرفی تمرکز نواحی سبز در بخشی از شهرو کمبود آن در مناطق دیگر موجب می شود که جمعیت در این مناطق تمرکز بیشتری یابد و آلودگی صوتی و هوا بیشتر شود.
– سرمایه گذاری در بخش حفاظت از منابع طبیعی و نظارت بر چگونگی دفع پسماندهای صنعتی
– پراکندگی و چگونگی قرار گرفتن فضاهای اختصاص یافته به کارخانه های صنعتی
– تعداد مراکز و پایگاه های اطلاعاتی مرتبط با محیط زیست و عملکرد سازمان های مختلف در ارتباط با آن: به کمک این مراکز می توان به معرفی نمونه ای موفق در شهرها در ارتباط با انرژی، مواد، حمل و نقل و غیره پرداخت و شهروندان را به مشارکت بیشتر و سهیم شدن در منافع توسعه شهری ترغیب کرد. در دسترس بودن اطلاعات درست و کامل زیست محیطی برای مدیران و تصمیم گیرندگان برای برنامه ریزی بسیار مفید خواهد بود.
۳-۲-۱-۸- توسعه پایدار:
کمیسیون جهانی محیط زیست، توسعه پایدار، را چنین تعریف کرد: «توسعه ای که پاسخگوی نیاز نسل های حاضر باشد، بدون آنکه توان نسل های آتی را برای برآورده کردن نیازهای زمانه خود محدود کند». (برآبادی، ۱۳۸۴: ۱۴۴). بنابراین توسعه پایدار در بردارنده تغییر روابط بین انسان ها و بین انسان و طبیعت در زمان کنونی و در طول زمان است (فتحی، ۱۳۸۴: ۴۶). در توسعه پایدار انسان مرکز توجه است. انسانها هماهنگ با طبیعت سزاوار حیاتی توام با سلامت و سازندگی هستند (وحد، ۱۳۷۹: ۴۳).
اصل موازنه بین خواسته های اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی هر نسل با توجه به سهم نسل های آتی از منابع محدود زمین محور سیاست گذاری های شهری و چیدمان سکونتگاه است (امکچی، ۱۳۸۳: ۱) .بنابراین مفهم توسعه پایدار معنای گسترده ای مییابد که تمامی جوانب زندگی انسان ها را در بر می گیرد که در آن سیاست هایی در زمینه اقتصادی، بازرگانی، تکنولوژیکی، منابع طبیعی، آموزشی و بهداشتی، صنعت و … به گونه ای برنامه ریزی و طراحی می شود که توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی را تداوم بخشد (همان: ۴۵).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۳-۲-۱-۹- توسعه پایدار شهری :
با توجه به تعاریفی که درباره توسعه پایدار آمد، می توان توسعه پایدار در شهری را چنین تعریف کرد: توسعه ای که به نیازهای مردم شهر پاسخ گوید اما بقا و دوام آن نیز تضمین شود و در عین حال آب، خاک و هوا ،آلوده، و بلا استفاده نماند (برآبادی، ۱۳۴: ۱۴۵). نظریه توسعه پایدار شهری موضوع های جلوگیری از آلودگی های محیط شهری، کاهش ظرفیت های تولید محیط محلی، حمایت از بازیافت و عدم حمایت از توسعه های زیان آور را مطرح می کند. همچنین راه رسیدن به این اهداف را با برنامه ریزی های شهری و روستایی که برابر با قانون کنترل کاربری ها و کنترل بیشتر در شهر و روستاست، می داند (همان: ۳۴۰)
توسعه پایدار شهری، پدیده ای با ابعاد گسترده و پیچیده است که در رشد و تکوین شهرها، عوامل اقتصادی، اجتماعی، جمعیتی، زیست محیطی و اکولوژیکی را مورد توجه قرار می دهد. آنچه که امروزه مهم است آگاهی از نقاط ضعف و قوت ابعاد اجتماعی – اقتصادی، زیست محیطی و اکولوژیکی توسعه است که می تواند عاملی مهم در جهت رفع مشکلات و نارسایی مبتلا به خود برای نیل به رفاه اقتصادی و سلامت اجتماعی جهت رسیدن به توسعه پایدارباشد (حکمت نیا موسوی، ۱۳۸۵: ۳۴)
انواع پایداری:
۱- پایداری انسانی: یعنی حفظ سرمایه انسانی، سرمایه انسانی کالای خصوصی افراد است، عواملی مثل بهداشت، آموزشی، مهارت، دانش، رهبری و دسترسی به خدمات، سرمایه انسانی را می سازد. سرمایه گذاریدر اینها بخشی از توسعه اقتصادی است زیرا پایداری انسانی نیازمند سرمایه گذاری مستمر برای مراقبت در طول عمر انسانهاست. ارتقاء بهداشت مادران، تغذیه، زایمان ایمن، مراقبت نوزادان و خردسالان از این موارد است. لازم است ۲ تا ۳ دهه سرمایه گذاری برای آموزش و کارآموزی انجام شود تا برخی از توانایی های هر فرد مجال ظهور یابد. در عمل سرمایه انسانی به خوبی حفظ نشده است. افزایش بی جهت از میزان شاخص های سرانه آن کاسته و سرمایه گذاری اضافی روی آموزش با کیفیت پایین نیز باعث عدم رشد سرمایه انسانی شده است (معرفی، ۸۹: ۲۳)
۲- پایداری اجتماعی: یعنی حفظ سرمایه اجتماعی، چارچوب اصلی جامعه را می سازد و هزینه کار با یکدیگر و همکاری را کاهش می دهد و با بوجود آوردن اعتماد از هزینه مبادله می کاهد. فقط مشارکت منظم در جامعه و جامعه مدنی قوی (شامل حکومت) می تواند چنین وضعی ایجاد کند.
۳- پایداری اقتصادی: مراد از پایداری اقتصادی حفظ سرمایه اقتصادی است. با وجود این پایداری اقتصادی را می توان براساس ارزش افزده درآمد تعریف کرد. مبانی که هر فرد می تواند طییک دوره مصرف کند ودر انتهای دوره از نظر رفاهی همان وضع آغاز دوره را داشته باشد. سرمایه ساخته شده را می توان جایگزین کرد چون معمولاً سرمایه ساخته شده اضافی وجود دارد. بطور سنتی، اقتصاددانان توجه اندکی به سرمایه طبیعی داشته اند (جنگل ها، هوای پاک و …) می بایست به معیارهای سنتی تخصیص و کارایی عناصر سومیبنام اندازه (مقیاس) را نیز افزود، اضافه کردن این عنصر اندازه رشد را محدود می کند و این پرسش که چه میزان رشد اقتصادی مطلوب است؟ را وارد نظریات اقتصادی می کند.
از آنجا که ارزشهای اقتصادی، با پول محاسبه می شود، اندازه گیری سرمایه طبیعی، سرمایه بین نسلی منابع در دسترس عموم مثل هوا با مشکلات زیادی روبرو است (همان: ۲۴)

پایایی زیست محیطی: یعنی حفظ سرمایه طبیعی، البته هدف از حفظ سرمایه جنبشی برای تداوم رفاه انسان است. انسان باید بفهمد که می بایست در چارجوب محدویت های محیط زیست بیوفیزیکی زندگی کند. سرمایه طبیعی باید حفظ شود زیرا هم تامین کننده منابع است و هم ضرورت ذخیره موارد زاید وجود دارد و این به معنای حفظ اندازه زیر نظام اقتصادی انسانی (جهت * مصرف در هر سطح از تکنولوژی) در محدوده کل اکوسیستمی است که این سیستم به آن وابسته است. پایداری زیست محیطی نیازمند مصرف توسط یک جمعیت پایدار است (همان: ۲۵) .

۳-۳-تعریف عملیاتی متغییرها
مفهوم : توسعه پایدار شهری نوع متغیر : وابسته
شاخص : عملکرد شهرداریها
محل سکونت خود را از لحاظ برخورداری از امکاناتی بهداشتی رفاهی خدماتی همچون آسفالت بودن کوچه، داشتن فضای سبز وتفریحی،جمع آوری فاضلاب وجمع­آوری زباله ها چگونه ارزیابی می­کنید؟
آیا تابحال برای بهترشدن این امکانات توسط شما یا خانواده تان تلاشی صورت گرفته است؟
خدمات رسانی شهرداری را در محله خود چگونه ارزیابی می­کنید؟
درمقایسه باشهرهایی که تابه حال به آنهاسفرکرده­اید عملکردشهرداری بندرعباس راچگونه ارزیابی می­کنید؟
شاخص: محیط زیست:

آیا تا بحال درخت کاشته اید؟

تا چه اندازه در فعالیتهای داوطلبانه برای جمع آوری زباله ها از محیط زیست شرکت می کنید؟

تا چه اندازه به دامان طبیعت می روید؟

تا چه اندازه با عدم شکار حیوانات در محدوده های حفاظت شده موافقید؟