بنابراین , با توجه به مدلهای گوناگون ارائه شده درباره مراحل و فرایند های آموزش درسازمان , فرایندی را که در سازمان های مختلف تقریبا همه گیر است وجامعیت دارد واجرا می شود به قرار ذیل است :
الف : تشخیص نیاز آموزشی
ب : تدوین اهداف برنامه آموزشی
ج : تعیین محتوای مورد نیاز برنامه آموزشی
د : انتخاب روش های آموزش
ذ : اجرای برنامه آموزشی
ه : ارزشیابی برنامه آموزشی
۲-۱۷ انتخاب روش های آموزشی
منظور از روش های آموزشی، شیوه ی ارائه ی مطالب و محتوای برنامه های آموزشی توسط استادان و مربیان آموزشی می باشد.(فتحی و اجارگاه۱۳۷۲،۸۳،) از آنجا که روش آموزشی که بتواند به بهترین نحو جوابگوی تمام اهداف باشد نمی توان یافت، لذا در اکثر برنامه های آموزشی از چندین روش استفاده می شود. اهداف آموزشی ،محتوای دوره ها، تجربیات، اطلاعات قبلی شرکت کنندگان، تسهیلات،تجهیزات و…..همگی از عواملی هستند که در انتخاب روش های آموزشی،تاثیر قاطع دارند (کاظمی ۱۳۸۶،۲۱۲،)
چنانچه اهداف و محتوا نشانگر دانش واطلاعات حرفه ای باشد می توان از روش هایی استفاده شود که برای انتقال این اطلاعات مفیدتر باشند.
روش هایی که انتخاب می گردد باید:
۱- انگیزش یادگیری را در فرد به وجود آورد
۲- مهارتی را که باید یاد دهد ، مجسم و تشریح کند
۳- روش باید با محتوای آموزشی سازگار باشد
۴- مشارکت فعالانه ی آموزش گیران را در قالب مدل های مناسب یادگیری بزرگسالان امکان پذیر سازد
۵- فرصت هایی را برای تمرین وپیش آموزشی فراهم سازد
۶-بازخورد بر عملکرد را در طول آموزش فراهم کند
۷- انتقال صحیح به شغل را فراهم سازد
۸- از نظر هزینه مقرون به صرفه باشد (جزئی ۱۳،۱۳۸۸)
۲-۱۸ شیوه های آموزش ضمن خدمت
آموزش کارکنان از لحاظ ارتباط آنان با مؤسسه آموزشی با توجه به هدف های مورد نظر، محتوای آموزشی، تعداد فراگیران و شرایط موجود همچون زمان، بودجه، امکانات و تجهیزات و در دسترس بودن مربیان لازم، به انواعی به شرح زیر قابل تقسیم است : (سلیمی،۱۳۷۵،۵۴)
شیوه های آموزش از لحاظ ارتباط فراگیرندگان با مؤسسه آموزشی :
در این روش آموزش، به دو گروه آموزش انفرادی و آموزش گروهی تقسیم می شود:
۱-آموزش انفرادی : آموزش انفرادی معمولا به روش های زیر صورت می پذید :
مطالعه شخصی :در این روش، شخص به دلایل مختلف از جمله رشد فردی و افزایش اطلاعات و مهارت های شغلی به مطالعه می پردازد و بر دانش و بینش خود در زمینه های مورد علاقه اش می افزاید .
آموزش از طریق مکاتبه :این روش معمولا موقعی به کار گرفته می شود که جمع کردن افراد ممکن باشد .
مطالعه فردی با کمک و هدایت مؤسسه آموزشی :در این روش، فراگیرنده با کمک و هدایت مؤسسه آموزشی، موضوعی را انتخاب می کند و درباره آن به مطالعه می پردازد .
بورس تحصیلی :در این روش فراگیرنده با بهره گرفتن از بورس تحصیلی سازمان در مراکز آموزشی به تحصیل می پردازد . معمولا هزینه های تحصیلی فرد توسط سازمان بورس دهنده پرداخت می شود .
شاگردی :روشی است که در آن فراگیرنده در نزد استاد به کار مشغول می شود و تحت نظر او، معلومات و مهارت های لازم را فرا می گیرد . اساس این روش بر مهارت آموزی از طریق مشاهده، تقلید، تجربه و راهنمایی قرار دارد .
کارورزی یا کارآموزی :در کارورزی فراگیرنده برای احراز تخصص در رشته ای خاص، تحت نظر متخصصان مربوطه آموزش می بیند . این روش معمولا به عنوان مکمل مورد استفاده قرار می گیرد .
۲ -روش گروهی : روش های گروهی نیز با توجه به تعداد فراگیرندگان در گروه های کوچک یا بزرگ به صورت های زیر است .
الف – روش گروه های کوچک مانند :
آموزش کلاسی :روش معمول در مدارس و مراکز آموزشی.
روش آزمایشگاهی : آموزش از راه عمل و تجربه موردی و موضوعی.
جلسه مباحث گروهی : تعدای از افراد هم سطح دور هم جمع می شوند و درباره موضوع خاص به بحث و تبادل نظر می پردازند .
سمینار :سمینار یکی از روش های آموزشی محسوب می شود که در آن افراد درباره موضوع خاصی از نقطه نظر های متفاوت بحث کرده و آن را تجزیه و تحلیل می نمایند.
کارگاه آموزشی : روش خاصی است که به ایجاد یک محیط کار عملی برای آموزش کارکنان می انجامد. در این روش فراگیرندگان، با بهره گرفتن از راهنمایی های مربیان و متخصصین برای انجام کارها و طرح های تعیین شده، خود به تحقیق و اظهار نظر می پردازند و از این طریق، فراگیری خویش را عمق و توسعه می دهند .
ب – روش گروه های بزرگ مانند :
گردهمایی :در گردهمایی، معمولا˝ افرادی که کار واحدی را انجام می دهند و مسئولیت مشترکی به عهده دارند، دور هم جمع می شوند تا با تبادل تجربیات خود و بهره گیری از آشنایی همگانی با رموز انجام کار، روش های صحیح را برگزید . زمان گردهمایی معمولا کوتاه است و از یک جلسه نشست مشترک تا دو یا سه روز بحث و بررسی پیرامون مسئله ای خاص را به خود اختصاص می دهند . تشکیل گروه های آموزش مدارس بیشتر در این مقوله قرار می گیرد .
کنفرانس :کنفرانس عبارت است از اجتماع بین دو یا چند نفر که باعث تبادل نظر و بیان عقایدشان درحل مسائل ومشکلات سازمان منتهی می شود(گلابی،۱۳۸۹ ، ۵۹).
سمینارهای علمی : اگر بخواهند یک یافته علمی جدید را به اطلاع تعداد نسبتا کثیری از افراد درگیر موضوع برسانند یا بحثی گسترده را در مورد جنبه های مختلف یک پدیده توسط صاحب نظران ارائه دهند و فراگیران مختلف را با دانش نو ومباحث جدید علمی آشنا کنند، با دعوت از یک یا چند صاحب نظر به برگزاری سمینارهای علمی اقدام می کنند . هدف اصلی از برگزاری سمینارها، ایجاد اندیشه و بینش جدید نسبت به یک زمینه علمی خاص است .
شیوه های آموزش به لحاظ زمان :
فراگیری دانش و مهارت های شغلی از نظر زمان اجرا به آموزش های قبل از خدمت و آموزش های ضمن خدمت تقسیم می شود . آموزش های کلاسیک و مدرسه ای که هدف رشد و پرورش استعدادهای عمومی و اختصاصی را برای آماده کردن فرد جهت سازگاری با زندگی اجتماعی و ورود به بازارکار و اشتغال دنبال می کند، در زمره آموزش های فبل از خدمت قرارمی گیرد و آموزش های ضمن خدمت هم از نظر مدت به انواع زیر قابل تقسیم است :
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۱-آموزش های ضمن خدمت بلند مدت :در این شیوه فراگیرندگان ضمن اشتغال به کار، در ساعاتی به غیر از ساعات انجام کار در کلاس ها حضور پیدا می کند. محتوای آموزش عمدتا شامل مباحث نظری و علمی که در دوره های آموزش عالی با توجه به رشته های مربوط ارائه می شود.
۲-آموزش ضمن خدمت کوتاه مدت :این دوره ها با توجهی به هدفی که دنبال می کنند و شیوه انجام آنها، طیف وسیع تری از آموزش ضمن خدمت را در بر می گیرند . آموزش های کوتاه مدت ممکن است به صورت ضمن خدمت یا حین کار ارائه گردد و اساسا˝ بر نیازهای مهم سازمان و کارکنان مبتنی هستند . این آموزش ها در قالب عناوین آموزشی گوناگون و تحت عنونان یک دوره آموزشی ارائه می گردد .
شیوه های آموزش به لحاظ هدف :
دوره های توجیهی :این دوره ها به منظور آشنایی با دستورالعمل ها، بخشنامه ها و رویه های انجام کار بر حشب تشخیص و درخواست تهیه و تدوین کنندگان مربوط برگزار می شوند و ضمن تامین نوعی مشارکت غیر مستقیم برای مدیران و معلمان، آنان را با شیوه انجام کار آشنا می کنند .
دوره های بازآموزی :در دوره های بازآموزی فرض بر این است که دانش قبلی مدیران ومعلمان فراموش شده یا آنکه با نیازهای جدید سازگاری لازم را ندارد . بنابراین، هر چند سال یکبار لازم است دست اندرکاران آموزشی، آموخته های قبلی خود را بازنگری و مرور کنند .
دوره های دانش افزایی :این دوره ها به منظور افزایش دانش شغلی مدیران و کارکنان و بالا بردن آگاهی آنان در زمینه شیوه های جدید کار تشکیل می شود و در زمانی که برنامه های آموزشی در تغییر قرار می گیرد، با اقبال بیشتر روبرو می گردد
۲-۱۹ یادگیری
پرداختن به بحث یادگیری و نظریات مربوط به آن ناشی از این ضرورت است که برای درک بهتر رفتارهای انسانی و شیوه تغییر در آن، نظرات یادگیری می تواند راهنما و الگوی مناسبی باشد. با توجه به اینکه در پژوهش فعلی متغیر آموزش به عنوان مفهوم کلیدی به کار رفته است و یادگیری را می توان زیربنای آموزش دانست لذا ضرورت پرداختن به این بحث موجه ترمی نماید. جامع ترین تعریفی که تاکنون از یادگیری بدست آمده، تعریف کیمبل است.
در این تعریف آمده است:یادگیری یعنی ایجاد تغییر نسبتا˝ پایدار در رفتار بالقوه فرد،که از تجربه ناشی می شود و نمی توان آن را به حالت های موقتی بدن مانند آنچه بر اثر بیماری ، خستگی یا داروها و غیره ایجاد می شود، نسبت داد.
نظریه های بسیاری در ارتباط با نحوه یادگیری ارائه شده است که مهمترین آنها عبارتند از:
نظریه رفتارگرایان
نظریه یادگیری اجتماعی
نظریه گشتالت
نظریه آسان سازی
اینک نظریه های فوق را به اختصار مورد بحث قرار می دهیم :

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

نظریه رفتارگرایان

معتقدان این نظریه، یادگیری را ایجاد ارتباط بین محرک و یک پاسخ می دانند تجربه یعنی آزمایش و خطا که پایه و اساس یادگیری در این مکتب است . بدین ترتیب که انسان در مقابل موقعیت هایی که با آن روبرو می گردد از خود واکنش هایی نشان می دهد.حرکت یا واکنشی که نتیجه مثبت داده و مشکل را حل نموده است در ذهن او باقی می ماند و دوباره در رویارویی با همان مشکل تکرار می شود، ولی عکس العمل یا رفتاری که بی نتیجه و بی اثر بوده و مشکل را حل نکرده باشد به دست فراموشی سپرده و تکرار نمی گردد(سعادت۱۸۱،۱۳۷۶)
بنابراین مفهوم اصلی در نظریه رفتاری “تشویق و تنبیه” و یا بهتر بگوییم “پاداش و تنبیه” می باشد. با شناسایی و پاداش دهی به رفتارهایی که موجب عملکرد می شود دستگاه مدیریت می تواند احتمال تکرار آن رفتار را بالا ببرد ولی تنبیه ، اثر موقت دارد. در مدیریت توصیه می شود به جای تنبیه سعی کنند افراد را تشویق و رفتار آنان را تقویت نمایند(دعائی و مردانه،۱۵۴،۱۳۸۷)
طبق این نظریه باید محتوا برنامه آموزشی به قسمت های کوچکتر تقسیم شود و برای یادگیری هر بخش از آن، تمرین وتکرار صورت گیرد و هر موضوع به تفصیل با رعایت هدف های جزئی بررسی شود. (سیف،۱۳۸۵،۳۱۴)
۲٫نظریه یادگیری اجتماعی
از دیدگاه این نظریه ، مردم نه به وسیله نیروهای درونی رانده می شوند، نه محرک های محیطی،آنها را به عمل سوق می دهد بلکه کارکردها بر حسب یک تعامل دوجانبه بین شخص و عوامل تعیین کننده محیطی تبیین می شوند.
بندورا از مدافعان این نظریه معتقد است نه تنها رفتار،تابعی از محیط است بلکه محیط هم تابعی از رفتار است.به عبارت دیگر بر طبق این نظریه ،یادگیری ناشی از تعامل و اثر گذاری متقابل و دائم میان فرد و محیط است و همان طور که یادگیری می تواند ناشی از تجربه مستقیم فرد باشد، می تواند از مشاهده عمل دیگران و نتایج حاصل از آن نیز ناشی شود. وی در این نظریه بیان می کند که فرد بعد از مشاهده رفتار فوق باید به قضاوت در مورد آن بپردازد و برای انجام چنین قضاوتی احتیاج به نوعی معیار دارد تا عملکرد خود را با آن بسنجد و این معیارهای عملکردی از سرمشق های اجتماعی آموخته می شود (باندورا) این نظریه استفاده از وسایل آموزشی از قبیل تصویر، فیلم ، ویدئو و غیره را به عنوان الگوهای رفتاری توصیه می کند.(سیف ،۱۳۸۵،۳۱۶)
۳٫نظریه گشتالت