نوجوانی یک دگرگونی جسمانی،روانی،شناختی و نیز تغیر در الزامات اجتماعی است. یکی از عواطف متداول در بین نوجوانان خشم[۳] است که بر اثر برخورد نوجوان به مانعی که بر سر راه هدف او قرار می گیرد ، حاصل می شودوبه پرخاشگری که یک واکنش عمومی به ناکامی است منجرمیگردد. به طورکلی نوجوانان دراین دوران حساس می شوند، هیجان های شدید دارند، به دنبال احساس عدم اطمینان و تنش ،ناسازگاری و پرخاشگری در آنان دیده می شود. پرخاشگری در دوره نوجوانی جلوه های مشهودتر و مسئله ساز تری را نشان می دهد. شایع ترین و بیشترین میزان پرخاشگری در دوره نوجوانی و جوانی به وجود می آید که ممکن است از طریق کلامی[۴] ، فیزیکی[۵] ، آزار دیگران، تخریب، صدمه زدن به اشیا و یا اشخاص و مانند آن ، جلوه ها و نمودهای خود را ظاهر سازد (۹).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
همه روزه در مدارس نوجوانانی مشاهده می شوند که به علت زد و خورد، دعوا و رفتارهای پرخاشگرانه تنبیه انضباطی می شوند و با عکس العمل اولیای آن مدارس ،مواجه می گردند.نوجوانان پرخاشگر معمولا قدرت مهار رفتار خود را ندارند و رسوم و اخلاق جامعه ای را که در آن زندگی می کنند زیر پا می گذارندودر اغلب موارد والدین و اولیای مدارس با آنها درگیری پیدا می کنند و حرکات آنها گاهی به حدی باعث آزار و اذیت اطرافیان میشود که به اخراج آنها از مدرسه می انجامد( ۱۰).
امروزه پرخاشگری به عنوان یک معضل بزرگ جهانی در نظر گرفته شده و ریشه بسیاری از جرایم، نابسامانی ها، انحرافات و حتی جنگ ها و همچنین آثار مخرب[۶] روانی[۷] و جسمانی[۸] آن در سطوح فردی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است (۱۱).
پرخاشگری دوران کودکی عامل پیش بینی کننده بزهکاری، افسردگی، افت تحصیلی و سوء مصرف مواد در سنین بالاتر است (۱۲). پژوهش ها نشان داده است که نوجوانان پرخاشگر در مدیریت خشم و درک دیدگاه های طرف مقابل ضعیف هستند (۱۳). نوجوانان در مقایسه با همسالان غیر پرخاشگر خود، پاسخ های نامناسب و پرخاشگرانه تری نسبت به مسائل اجتماعی بروز می دهند و برای حل مسائل راه حل های بسیار پرخاشگرانه را انتخاب می کنند (۱۴). مطالعات داخلی وخارجی، شیوع پرخاشگری در کودکان و نوجوانان را متفاوت و از ۸-۲۰درصد گزارش کردند (۱۵ و۱۶ و ۱۷) عدم کنترل پرخاشگری سبب بروز عوارض جسمی، اجتماعی و روانی نوجوان می شود. و پیش بینی کننده استفاده از مواد و الکل، کشیدن سیگار، سازگاری کم در مدرسه، اخراج از مدرسه ، احساس درماندگی، ناسازگاری اجتماعی، تنهایی، بی توجهی به حقوق و خواسته دیگران، زخم معده، اختلال فشار خون و افسردگی می گردد (۱۸).
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
روانشناسان معتقدند اختلال پرخاشگری ریشه بسیاری از مشکلات روانی و رفتاری نوجوانان می باشد. این رفتارهادرصورت بروزمی تواند سبب مشکلات بین فردی، جرم، بزه و تجاوز به حقوق دیگران شده و در صورت درون ریزی به ایجاد انواع مشکلات جسمی وروانی منجر شود. پژوهش ها نشان داده اند رفتار پرخاشگرانه با بیماریهای جسمانی مانند بیماریهای قلب و عروق و سردرد تنشی در ارتباط است و هم چنین بر اساس آمارهای غیر رسمی، ۷۰% از جرائم نوجوانان پسر و ۳۰% در دختران، ریشه در پرخاشگری دارد (۱ و۱۹). عوامل زیستی و وراثتی ، یادگیری های محیطی و پردازش شناختی ازیک سو و محرک های مربوط به خود فرد از سوی دیگر و همچنین عوامل فردی و بیولوژیک (جنس، سن، تیپ شخصیتی، هورمون ها و…)عوامل محیطی (ناکامی ها، الگوهای پرخاشگر و….) و علل اقتصادی – اجتماعی از عوامل مؤثر در بروز پرخاشگری هستند(۱۷). متخصصین، نقش محیط تعلیم و تربیت و سایر عوامل خارجی را در رابطه با بروز پرخاشگری و یادگیری رفتارهای پرخاشگرانه بسیار دخیل دانسته اند (۷ ). تحقیقات نشان دادند که برخی از عوامل همچون کشمکش های خانوادگی، شکست در ازدواج، نداشتن رابطه گرم با والدین، دلبستگی ناایمن، مقررات سخت ونظارت ناکافی، بیماریهای روانی والدین، خطر شکل گیری مشکلات رفتاری و بروز پرخاشگری در کودکان ونوجوانان را افزایش می دهد (۲۰).
عکس مرتبط با اقتصاد
بی تردید، شیوع پرخاشگری در میان نوجوانان، موجب نگرانی بسیاری از خانواده ها، اولیاء، مربیان و مسؤولان کشور است. گسترش روزافزون این نابهنجاری رفتاری در شکل های گوناگون، بر زندگی فردی و اجتماعی انسان ها تأثیرات منفی گذاشته و آرامش و احساس ایمنی را مورد تهدید قرار می دهد (۸).
یکی از عواملی که سبب بروز پرخاشگری در کودکی و نوجوانی می باشد سبک دلبستگی[۹] نشأت گرفته از روابط کودک با والدین در محیط خانواده است (۱). ازآنجاییکه خانواده نخستین محیط اجتماعی است که کودک راتحت سرپرستی و مراقبت خود قرار می دهد، این محیط بیش از محیط های دیگر در رشد و تکامل فرد تأثیر دارد (۲۱). روابط میان اعضای خانواده و طرز ارتباط والدین با فرزندان در شکل گیری شخصیت و رشد اجتماعی، عاطفی و رفتاری نوجوان، نقش و اهمیت زیادی دارد(۲۲) در چهارچوب رفتارهای دوره نوجوانی، اکثر محققان بر اهمیت دلبستگی به منزله یکی از جنبه های ارتباطی و استمرار تحول آن در دوره های مختلف زندگی اتفاق نظر دارند(۲۰). سبک دلبستگی یکی از مهمترین عوامل موثر در تعاملات بین فردی است که روش های مواجهه ی فرد با موقعیت های تنش زا را متأثر می سازد (۸). سبک های دلبستگی از منابع درون فردی هستند که می توانند سطوح تنش و ناتوانی را در شرایط ناگوار تعدیل کنند و اثرات منفی تنش را کمرنگ تر جلوه دهند. بر اساس نظریات بالبی[۱۰]، دلبستگی به معنای پیوند عاطفی است که در کودکی، بین کودک و مراقب اصلی وی شکل می گیرد و بر رشد اجتماعی و احساس کودک درکل زندگی موثر است (۲۳) و پیوند والد-کودک، بافت غیر قابل جایگزینی را برای رشد هیجانی فراهم می نماید. اکثر مشکلات دوران کودکی، بزرگسالی منتج از تجربیات واقعی دوران کودکی است (۲۰) دلبستگی دارای سه سطح ایمن[۱۱]، اجتنابی[۱۲]، اضطرابی –دوسوگرا[۱۳] می باشد .که افراد ایمن ، ضمن تصدیق موقعیت تنش زا به سادگی از دیگران کمک می گیرند. اجتنابگرها، در تصدیق موقعیت و جستجوی کمک و حمایت با مشکل مواجهه می شوند و اما نشانه های برجسته اضطرابی-دوسوگراها حساسیت بیش از حد نسبت به عواطف منفی و چهره های دلبستگی است به گونه ای که سد راه خود مختاری آنها می شود (۲۴) کاهش اضطراب یکی از کنش های سبک دلبستگی ایمن می باشد سبکهای دلبستگی اجتنابی و اضطرابی- دوسوگرا ، تنش ها و نگرانی های فزاینده ای را بر فرد تحمیل می کند و وی رابه استفاده از شیوه های دفاعی ناکارآمد و ادار می سازند (۲۵).
مطالعات انجام شده نشان می دهد که تغییرات شناختی، تحولی، اجتماعی و عدم وابستگی به والدین موجب می شود ،نوجوان آمادگی بیشتری برای شروع استفاده از همسالان، به عنوان چهره دلبستگی داشته باشد در نتیجه ،پذیرفته شدن از سوی همسالان وتعامل با آنها در زندگی نوجوانان اهمیت بسیاری دارد (۸).
دلبستگی اولیه در دوران کودکی ، مبنای روابط اجتماعی بعدی با همسالان و بزرگسالان است، که می تواند در دوران نوجوانی اصلاح و یا حتی به شدت تثبیت شود (۲۶). بعبارتی نظریه دلبستگی،فقط نظریه تحول کودک نیست بلکه نظریه تحول در گستره حیات نیز می باشد. طبق نظربالبی روابط دلبستگی همیشه موجودند ودر سراسر چرخه زندگی فعال هستند،بطوریکه پیوندهای دلبستگی در سراسرزندگی بزرگسالی ایجاد می شوندوبرفعالیتهای مهم دوران نوجوانی و جوانی مؤثرند(۲۰).
از چشم انداز تحولی، کیفیت دلبستگی افراد در نوجوانی نقش مهمی را در تعیین درجه آسیب پذیری افراد برای کج روی های تحولی بازی می کند و سبک دلبستگی خود ، از عوامل موثر در ایجاد آسیب های روان شناختی در طول زندگی محسوب می شود (۸). یافته های متعددی بر ارتباط بین پرخاشگری با انواع دلبستگی تأکید می کنند. بطوریکه نتایج فخاری نژاد، در تهران نشان داد، دختران دارای سبک دلبستگی ناایمن درمقایسه با افراد دارای سبک دلبستگی ایمن، پرخاشگری بیشتری دارند و در زیرمقیاس های پرخاشگری، خشم وخصومت دخترانی که دلبستگی ناایمن دارند از دختران دارای دلبستگی ایمن بالاتر است. دخترانی که دارای دلبستگی اجتنابی هستند نسبت به دو گروه ایمن و اضطرابی/دوسوگرا، پرخاشگری بیشتری را نشان دادند (۸). کراوفورد و همکاران از قویتر بودن رابطه میان سبک دلبستگی اجتنابی با پرخاشگری حمایت می کنند (۲۷). در تحقیق آهنگرانزابی و همکاران، بین ۶۰ دانش آموز دبیرستانی، با عنوان بررسی ارتباط سبک های فرزند پروری والدین با پرخاشگری نوجوانان در شبستر، ضریب همبستگی بین سبک فرزند پروری دموکراتیک با خشم و نیز بین سبک سهل گیرانه با پرخاشگری و جنبه های آن (پرخاشگری فیزیکی، پرخاشگری کلامی،خصومت،خشم) معنا دار نبود(۲۸). طالبی وپرم ورما نشان داد که دلبستگی ایمن رابطه منفی معنا داری با پرخاشگری در پسرها و دختران ایرانی و هندی داشت یافته های پژوهش فوق رابطه معنی داری بین وابسته بودن به مادر و پرخاشگری در دختران ایرانی را نشان داد که در نمونه های هندی این رابطه معنی دار نبود(۲۹) .­­­
به نظرمی آید که آمار بالای پرخاشگری به نوع تربیت در خانواده بر می گردد .لذا توجه به عوامل زمینه ساز و تلاش در رفع آنها و آگاه کردن والدین و مربیان می تواند تا حدود زیادی به سلامت روانی کودکان و نوجوانان کمک کرده و از ابتلاء آنها به اختلالات روانی و رفتاری پیشگیری به عمل آورد.بنابراین شناسایی و پیشگیری زودرس این نوع اختلالات بایستی مورد توجه کلیه افراد تیم پزشکی از جمله پرستاران مدرسه قرارگیرد؛ زیرا یکی از وظایف مهم پرستاران مدرسه به عنوان ارائه دهنده مراقبت مستقیم، مربی بهداشت، راهنما و مشاور کودکان و نوجوانان در مدرسه توجه به سلامت روانی و رفتاری نوجوانان از جمله پرخاشگری است. همچنین با توجه به اینکه باورهای اجتماعی در قالب فرهنگ، منبع اصلی ایده مردم درباره رفتارهای صحیح و غلط می باشد تفاوت های فرهنگی و اجتماعی هر منطقه، پژوهشگررابرآن شد تا با هدف بررسی میزان پرخاشگری در انواع سبک های دلبستگی در نوجوانان مقطع متوسطه شهر رشت، این پژوهش را طراحی و اجرا نماید. تا با انتشارنتایج پژو هش، ضرورت نقش پرستارمدرسه را در امر مراقبت، آموزش و پیشگیری از مشکلات جسمی، روانی ورفتاری وارتقاء سطح سلامت نوجوانان مثمر ثمر واقع گردد.
نتیجه تصویری درباره سلامت روانی
اهداف پژوهش
هدف کلی: تعیین میزان پرخاشگری در انواع سبک های دلبستگی درنوجوان مقطع متوسطه شهر رشت در سال تحصیلی ۹۳-۹۲
اهداف ویژه
۱: تعیین میزان پرخاشگری در نوجوانان به تفکیک حیطه ها (فیزیکی،کلامی،خشم،خصومت) برحسب متغیرهای فردی اجتماعی درنوجوانان مقطع متوسطه شهر رشت
۲: تعیین فراوانی انواع سبکهای دلبستگی(ایمن – اجتنابی – اضطرابی ،دوسوگرا) درنوجوانان مقطع متوسطه شهر رشت
۳: تعیین میزان پرخاشگری بر حسب انواع سبک های دلبستگی (ایمن – اجتنابی – اضطرابی، دوسوگرا) درنوجوانان مقطع متوسطه شهر رشت
۴: تعیین میزان پرخاشگری بر حسب انواع سبک های دلبستگی (ایمن – اجتنابی – دوسوگرا) با کنترل متغیر های فردی واجتماعی درنوجوانان مقطع متوسطه شهر رشت
سوالات پژوهش:
۱ـ میزان پرخاشگری در نوجوانان به تفکیک حیطه ها (فیزیکی،کلامی،خشم،خصومت) برحسب متغییرهای فردی اجتماعی درنوجوانان دبیرستانهای شهر رشت چقدر است؟
۲ـ فراوانی سبکهای دلبستگی (ایمن – اجتنابی – اضطرابی ، دوسوگرا) درنوجوانان دبیرستانهای شهر رشت چگونه است ؟
۳: میزان پرخاشگری بر حسب انواع سبک های دلبستگی(ایمن – اجتنابی – اضطرابی ، دوسوگرا) درنوجوانان دبیرستانهای شهر رشت چقدر است؟
۴: میزان پرخاشگری بر حسب انواع سبک های دلبستگی(ایمن – اجتنابی – اضطرابی ، دوسوگرا) با کنترل متغیر های فردی واجتماعی درنوجوانان دبیرستانهای شهر رشت چقدر است؟
تعاریف واژه ها:
واژه های کلیدی که دراین پژوهش تعریف می شود شامل: پرخاشگری،سبکهای دلبستگی، نوجوانی
تعریف نظری پرخاشگری:
پرخاشگری تحت عنوان رفتارهای توأم با حمله ای تلقی می شود که با هدف آسیب رسانی جسمانی و روانی یا صدمه وارد کردن به موجود دیگری اعمال می شود که اغلب به شکل کلامی، جسمانی یا رفتاری، خشم وخصومت بروز پیدا می کند (۱۱).
الف)کلامی: این حیطه شامل استفاده از واژگان، تن صدا به قصد وارد کردن آسیب عاطفی به دیگران با اقداماتی نظیر فریاد زدن، فحش دادن، تهدید کلامی، توهین و تحقیر می باشد(۳۰).
ب) فیزیکی : این حیطه در مورد آسیب رساندن عمدی به دیگران با بهره گرفتن از فشار جسمی یا سلاح با اقداماتی نظیر کتک زدن، هل دادن، لگد زدن و … می باشد(۳۰).
ج) خصومت: این حیطه به نگرش پرخاشگری فراگیری اطلاق می شود که فرد را به سوی رفتارهای پرخاشگرانه سوق می دهد که شامل بسیاری از قتلها، تجاوزها و درگیری خشونت آمیز است و در پاسخ به شرایط خشم انگیز مانند شنیدن ناسزا، حمله های جسمانی، یا شکست های شخصی برانگیخته میشود(۳۱).
د) خشم: این حیطه به هیجانات درونی افراد اشاره می شود که می تواند زیر بنای پرخاشگری و خصومت باشد(۳۲).
تعریف عملی پرخاشگری :
منظور از پرخاشگری ، مجموع امتیازی می باشد که از نحوه ی پاسخگویی واحدهای مورد پژوهش به سوالات پرسشنامه ی پرخاشگری باس و پری[۱۴] حاصل می شود. این پرسشنامه یک مقیاس خودسنجی ۲۹ ماده ای به صورت ۵ گزینه ای لیکرت، مشتمل بر۴حیطه می باشد:
الف) حیطه فیزیکی (۱، ۵، ۹، ۱۳، ۱۷،۲۱، ۲۴، ۲۶، ۲۸)، همان تعریف ذکرشده در تعریف نظری است حداقل و حداکثر امتیاز این حیطه ۹ تا ۴۵ می باشد. نمره ی بالاتر از میانگین نشان دهنده ی پرخاشگری بیشتری است.
ب)حیطه کلامی (۲،۶، ۱۰، ۱۴، ۱۸) همان تعریف ذکرشده در تعریف نظری است حداقل و حداکثر امتیاز این حیطه۵ تا ۲۵ می باشد. نمره ی بالاتر از میانگین نشان دهنده ی پرخاشگری بیشتری است.
ج)حیطه خشم (۳، ۷، ۱۱، ۱۵ ، ۱۹، ۲۲، ۲۹) همان تعریف ذکرشده در تعریف نظری است حداقل و حداکثر امتیاز این حیطه۷ تا ۳۵ می باشد. نمره ی بالاتر از میانگین نشان دهنده ی پرخاشگری بیشتری است.
د)حیطه خصومت(۴، ۸، ۱۲، ۱۶، ۲۰، ۲۳، ۲۵، ۲۷) همان تعریف ذکرشده در تعریف نظری است حداقل و حداکثر امتیاز این حیطه۸ تا ۴۰ می باشد. نمره سؤالات ۲۴و۲۹ معکوس است. هرچه فرد در این مقیاس­ها نمره بالاتری بگیرد به این معنی است که پرخاشگری خصومت او بیشتر است(۱۱).
تعریف نظری سبک دلبستگی:
دلبستگی ارتباط و پیوند روانی پایدار میان دو انسان می باشد(۱). سبک دلبستگی عبارتست از پیوند عاطفی عمیقی که فرد با افراد خاصی در زندگی برقرار می کند به طوری که باعث می شود در تعامل با آنها احساس نشاط و شعف کند و به هنگام استرس از اینکه آنها را در کنار خود می بیند احساس آرامش کند(۳۳)
تعریف نظری سبک دلبستگی ایمن :
برای افراد دارای سبک دلبستگی ایمن آسان است که با دیگران رابطه نزدیک برقرار کنند، از این که به دیگران تکیه کنند و اجازه دهند دیگران به آنها تکیه کنند، احساس راحتی می کنند. دیدگاه مثبتی در مورد خود و دیگران دارند. دارای احساس خود ارزشمندی بوده و افراد دیگر را پذیرنده و پاسخگو می دانند و با استقلال و صمیمیت راحتند(۳۴).
تعریف نظری سبک دلبستگی اجتنابی :
افراد دارای سبک دلبستگی اجتنابی از این که به دیگران نزدیک شوند، احساس ناراحتی می کنند و نمی توانند به طور کامل به دیگران اعتماد کنند. دیدگاه مثبتی در مورد دیگران و دیدگاه منفی در مورد خود دارند. این افراد سعی دارند، با بدست آوردن پذیرش دیگران، خویشتن پذیری را در خود بالا ببرند(۳۳).
سبک دلبستگی اضطرابی – دوسوگرا ( تعریف نظری):
افراد دارای سبک دلبستگی اضطرابی- دو سو گرا، کسانی هستند که احساس می کنند دیگران مایل نیستند آنقدر که آنها دوست دارند، با آنها رابطه نزدیک داشته باشند(۳۵). آنها اغلب نگران هستند که دیگران واقعا آنها را دوست نداشته باشند. آنها مایلند با بعضی از افراد کاملا یکی شوند، ولی این خواسته بعضی اوقات باعث ناراحتی و دوری مردم از آنها می شود(۳۶)
تعریف عملیاتی سبکهای دلبستگی:
سبک دلبستگی بر اساس انتخاب یکی از سه توصیف سبکهای دلبستگی در پرسشنامه هازان و شیور در قسمت AAQ2)) مورد استفاده در این پژوهش مشخص شده است و میزان هرنوع از سبکهای دلبستگی با توجه به درجه ای که آزمودنی در تطابق با ویژگیهای خود برای هر توصیف علامت می زند ،مشخص می گردد. توصیف های ۱،۲،۳ در AAQ1 به ترتیب نشان دهنده دلبستگی اجتنابی، اضطرابی- دوسوگرا و ایمنی بخش است .
الف): سبک دلبستگی ایمن: همان تعریف ذکرشده در تعریف نظری است حداقل و حداکثر امتیاز این حیطه۵ تا ۳۵ می باشد. نمره ی بالاتر از میانگین نشان دهنده ی سبک دلبستگی ایمن است.
ب) : سبک دلبستگی اجتنابی : همان تعریف ذکرشده در تعریف نظری است حداقل و حداکثر امتیاز این حیطه۵ تا ۳۵ می باشد. نمره ی بالاتر از میانگین نشان دهنده ی سبک دلبستگی اجتنابی است.
ج): سبک دلبستگی اضطرابی-دوسوگرا : همان تعریف ذکرشده در تعریف نظری است حداقل و حداکثر امتیاز این حیطه ۵ تا ۳۵ می باشد. نمره ی بالاتر از میانگین نشان دهنده ی سبک دلبستگی اضطرابی-دوسوگرا است.
تعریف نظری نوجوان:
نوجوانی دوره ی انتقال میان کودکی وبزرگسالی است. این دوره شامل سه مرحله ،ابتدای نوجوانی ۱۴-۱۱سالگی،اواسط نوجوانی۱۷-۱۵سالگی وانتهای نوجوانی ۲۰-۱۸سالگی است(۳). مرحله اول شامل: «فاصله گرفتن»، که با بروز تغییرات جسمانی و روانی که به شروع رشد دستگاه تولید مثل منجر می گردد، همراه است .مرحله دوم، دوره «جدایی تدارکاتی» می باشد که یک دوره مبارزه طلبی رشدی است و نوعا” با کاهش اتکا و وابستگی به والدین و خانواده، رشد احساس خود تجلی پیدا میکند ومرحله سوم دوره ورود مجدد به مناسبات اجتماعی است که در این مرحله نوجوان به تدریج به صورت یک فرد مستقل و خودکفا در مناسبات شغلی، خانوادگی، اجتماعی و فرهنگی ایفای نقش می کند)۴).
تعریف عملی نوجوان:
منظور از نوجوان در این پژوهش دانش آموزان دبیرستانی در دامنه سنی ۱۴الی ۱۸ سالگی می باشند، که در مقطع تحصیلی اول، دوم وسوم دبیرستان دولتی و غیر دولتی نواحی ۱و۲ شهر رشت مشغول به تحصیل هستند.
پیش فرض های پژوهش:

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

نوجوانی دوره پایان کودکی و آغاز پی ریزی پختگی در سه بعد زیستی،روانی و اجتماعی است(۳۷).

نوجوانی یکی از مهمترین دوره های سنی و از آسیب پذیرترین گروه های اجتماعی است (۳۴).

در بین مراحل رشد انسان از کودکی تا سالمندی بیشترین رفتار پرخاشگرانه در مرحله نوجوانی دیده می شود (۱۱).

پرخاشگری یکی از مشکلات رفتاری بسیار جدی و نگران کننده در نوجوانی است (۳۸).

پرخاشگری نوجوانان به گونه ای عمیق با سبک دلبستگی اشخاص رابطه دارد(۳۹).

سبکهای دلبستگی ،الگوهای پایداری از روابط هستند ورفتار افراد را در سراسر زندگی تحت تأثیر قرار می دهند(۴۰).

محدودیت های پژوهش:
ممکن است حالات روحی وروانی غیر قابل تشخیص در نمونه ها در زمان تکمیل پرسشنامه وجود داشته باشد که توسط پژوهشگر قابل شناسایی نبوده ولی بر نحوه پاسخگویی نمونه ها تأثیر گذار باشد.

حق انحصاری © 2021 مطالب علمی گلچین شده. کلیه حقوق محفو