چکیده انگلیسی

۱۶۱

چکیده
پژوهش حاضر تحت عنوان (مدح پیامبر (ص) در شعر شعرای عصر عباسی) می باشد که به بررسی سیره پیامبر (ص) و صفات پاک ایشان در قالب اشعار می پردازد. و از آن جا که این آثار از نظر اخلاقی و تربیتی بسیار سودمند و آموزنده هستند و با توجه به ارادت قلبی اینجانب به پیامبر (ص) این موضوع را برای کار پژوهشی خود برگزیدم تا شاید خدمتی ناچیز به آستان مقدس پیامبر (ص) کرده باشم.
مدایح نبوی مثل سایر پدیده های ادبی از زمان پیدایش تا زمان شکوفایی ادوار و شرایط تاریخی متفاوتی را پشت سر گذاشته است. این فن در عهد نبوت به دنیای شعر و هنر پا نهاد و گام های اولیه اش را به سمت رشد و کمال برداشت. تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفت نشان می دهد که مدیحه سرایی برای پیامبر (ص) نه تنها در زمان صدر اسلام بلکه از زمان تولد ایشان وجود داشته است و در زمان ظهور اسلام به اوج رسیده است. اما در عهد امویان به دلیل شرایط سیاسی گرد نسیان بر چهره مدایح نبوی نشست در عهد عباسیان نیز شعر نبوی مورد کم مهری واقع گردید زیرا این عصر از نظر سیاسی و اجتماعی اوضاع نابسامانی داشت. ترفندهای سیاسی و مذهبی عباسیان در رسیدن به قدرت و تبلیغ مبانی مشروعیت حاکمیت خود به خاطر خویشاوندی با پیامبر (ص) موجب شده بود که مدایح شعری در موضوع و اهداف متأثر از فضای سیاسی و مذهبی باشند و اینجانب برای اینکه اندکی از حقوق معنوی این شاعران را به جا آورده باشم بر آن شدم تا مدایح آن بزرگوار را بررسی و تحلیل نمایم.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
مقدمه
سپاس خدا را ـ جَلَّت أسماؤهُ ـ که با خاصه مشیّت، نقش هستی بر صحیفه خلقت کشیده و جهان را از سراپرده عدم به سرمنزل وجود و ظهور درآورد؛ هر چیزی را به جای خویش فرو نهاد و برای این که در این بستان سرای خلقت، میوه و نوباوه آفرینش را جلوه گر سازد، انوار تابناک انبیاء عظام و اولیاء و اوصیای کرام را دستور بروز و ظهور دارد و تاج «کرّمنا» بر سر بنی آدم نهاد و بحر و برّ را مسخر وی ساخت که گوهر وجود خود را دریابد و به کمال خلقت که معرفت و عبودیت ذات بی مثال حق است برسدکه هدف از این خلقت جز معرفت و بندگی نیست. «ما خَلَقَتُ الجنَّ و الانسَ الاّ لِیَعبُدُون» شکوفه ممتاز این درختان وجود و میوه شایسته و گل سر سبد آفرینش را وجود مقدس پیامبر خاتم (ص) قرار داد که حاصل همه خلقت و نتیجه همه هستی است. «لولاک لمّا خَلقتُ الافلاک» پیامبر (ص) شاهکار خلقت و انسان کامل به معنای حقیقتی است و اینجانب با توجه به ارادت قلبی که به ایشان دارم برآن شدم تا به ذکر مناقب و اوصاف پاکشان بپردازم و از آن جا که شعر یکی از کلیدی ترین و رساترین و شیواترین زبان ها برای بازگو کردن موضوعات متفاوت می باشد موضوع پژوهش خود را «مدح پیامبر(ص) در شعر شعرای عصر عباسی» برگزیدم.
مدح پیامبر(ص) به معنای واقعی در ادبیات عرب با(حسان بن ثابت انصاری)، شاعر رسول الله آغاز می شود و بعد از او شاعران بسیاری از زمان صدر اسلام تا عصر حاضر به مدح پیامبر(ص) پرداخته اند اینجانب در کار تحقیقاتی خود سعی کرده ام که سیر تحول مدح پیامبر (ص) را از صدر اسلام و عصر نبوت تا عصر عباسیان به تصویر بکشم و به ذکر اشعاری از شعرای این دوران ها بپردازم بنابراین، این پژوهش در برگیرنده اشعاری است از شعرای عصر نبوت تا عصر عباسیان که در مدح و ذکر مناقب پیامبر اکرم (ص) سروده شده است. اشعاری از شعرای عرب که در حوزه دین و شریعت اسلام گام نهاده اند، اشعاری از شعرای عرب که ورقی زرین به کتب تاریخ ادبیات عرب زدند ورقی که گویای عظمت وجودی و شخصیت بی همتای پیامبر (ص) می باشد ورقی که عطر خوش آن همیشه ایجاد طرب و انبساط خاطر می کند. در مورد جایگاه مدایح این شعرا در تاریخ ادبیات عرب می توان به صراحت اذعان داشت که شعر این شعرا چه بسا والاتر از اسم و نام خود آفریننده اثر باشد و این حالت زیاد اتفاق می افتد مثلاً «بانت سعاد» کعب بدون توجه به آفریننده آن در بین عام و خاص جاری و شناخته شده است.
اشعاری که در این مجموعه جمع آوری شده است اشعاری هستند که از لحاظ ترکیب و قدرت بیان و اعتبار موضوع، اعتبار کسب کرده اند و بنده حقیر به شرح برخی از مفردات و ترجمه ابیات پرداخته ام.
اینجانب در ابتدای کار تحقیقاتی خود برای بررسی دقیق تر مدایح پیامبر (ص) در عصر عباسی و انگیزه شعرا از سرودن این مدایح گذری به اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و دینی فرهنگی این عصر زدم و خلاصه ای از حالات کلی جامعه آن عصر را بیان کردم و در فصل بعد سیر تحول مدح پیامبر(ص) از آغاز تا پایان عصر عباسی را مورد بررسی قرار دادم که در این بخش به معنای مدح و انواع آن و همچنین مدح نبوی و ویژگی های آن اشاره کرده ام و سپس به ذکر شعر مشهورترین مداحان نبوی از آغاز تا پایان عصر اموی پرداخته ام و با توجه به موضوع پژوهشی اینجانب فصلی را برای بررسی مدایح نبوی شعرای عصر عباسی اختصاص دادم که در آن فصل به خلاصه ای از زندگی پیامبر(ص) و معجزات و همچنین صفات پاک ایشان اشاره کرده ام و شعر شعرای عصر عباسی را به صورت موضوعی مورد بررسی قرار داده ام تا شاید ان شاء الله این پژوهش مقدمه و راهنمایی برای ادامه این نوع بررسی ها و پژوهش ها در سطح بسیار وسیع تر و گسترده تر باشد.
عکس مرتبط با اقتصاد
مهمترین منابعی که در این پژوهش به کار گرفته شد عبارت است از «السیره النبویه» (ابن هشام) و (ابن کثیر) و معجم های مدایح نبوی از جمله (معجم اعلام شعرا المدح النبوی) و (من اروع ماقیل فی مدیح الرسول) و کتاب های تاریخ مثل (تاریخ یعقوبی) و (تاریخ طبری) و کتاب (تاریخ ادبیات شوقی ضیف) و (تاریخ ادبیات حناالفاخوری) و (مروج الذهب) و دیوان شاعران بوده است.
در پایان بر خود فرض می دانم که از تمام کسانی که چراغ دانش و معرفت را فرا رویم نهادند کمال سپاسگذاری و امتنان را داشته باشم.
از اساتید بزرگوار و فرزانه جناب آقای دکتر صدقی و جناب آقای دکتر مقصودی و سرکار خانم دکتر قاسمی که صبورانه مرا در این راه همراهی کردند تشکر و قدردانی می کنم و از خداوند برایشان عمر با عزت را خواستارم. و شایان به ذکر است که از تایپیست محترم، خواهر بزرگوار سرکار خانم آزادواری که ساعت ها وقت ارزشمند خود را صرف مساعدت با اینجانب نموده اند کمال تشکر و قدردانی را داشته باشم و همچنین از مسئولین کتابخانه دانشگاه آزاد گرمسار و کتابخانه ملی سپاسگذارم.
و نیز سعی و کوشش همسرم را ارج می نهم که مقدمات و تمهیدات مطالعه و تألیف را در منزل با کمال صبر و حوصله برایم فراهم آوردند.
همچنین از تمامی کسانی که به عین الرضا نگریسته و همت خویش را بدرقه راهم کردند سپاسگذاری کرده و امیدوارم این پژوهش مورد قبول صاحبدلان دریادل و عاشقان پیامبر اکرم (ص) واقع شود.

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

چه نعمت پسندیده گویم تو را علیــک الســلام ای نبــی الــوری
درود ملــک بـرروان تـو بــاد بـر اصحـاب و بـر پیـروان تـو بـاد
خدایت ثنا گفت و تبجیل کـرد زمین بـوس قـدر تـو جبریـل کـرد
بلند آسمان پیش قدت خجـل تـو مخلـوق و آدم هنوز آب و گـل
تو اصل وجود آمدی از نخست دگر هر چه موجود شد فرع توسـت
ندانم کـدامین سخـن گویمـت کـه والاتـری زآنچـه مـن گویمـت
چه وصفت کند سعدی ناتمـام علیــک السـلام ای نبـی والســلام

ارجولکم من الله التوفیق
سوده اردیانی
پائیز ۱۳۸۹
فصل اول
کلیات
خلاصه فصل اول
در زبان های اسلامی به ویژه عربی آثار بسیاری در ثنای پیامبر (ص) سروده شده است این گونه از آثار اشعاری هستند که پیامبر (ص) و زندگی و کرامات ایشان در محور آن قرار دارند و این اشعار مدایح نبوی نام گرفته است. این مدایح در ادبیات عرب از اهمیت بالایی برخوردار هستند و از نظر اخلاقی و تربیتی بسیار سودمند می باشند بنابراین با توجه به اهمیت مدایح نبوی و علاقه اینجانب به شخص پیامبر (ص) بر آن شدم تا موضوع پایان نامه ام را به بررسی مدایح نبوی در عصر عباسی اختصاص دهم زیرا کارهای زیادی در زمینه مدح پیامبر (ص) در دوره های مختلف صورت گرفته است اما تاکنون کسی به بررسی مدایح نبوی در عصر عباسی نپرداخته است. اینجانب برای شروع پژوهش در این زمینه ابتدا به کتاب خانه مراجعه کرده و کتابهای مربوط به موضوع را مطالعه کردم و سپس مطالبی را فیش برداری کرده و دسته بندی نمودم و در آخر آنها پاکنویس کرده و به شکل پژوهش حاضر درآوردم.
۱-۱- بیان مسئله
در زبان های اسلامی به ویژه عربی قصاید و قطعه ها و آثار بسیاری در ثنای پیامبر اکرم (ص) سروده شده است در این گونه آثار شاعران، حقانیت رهبران الهی و راه آنان را می نمایانند و می کوشند که با زبان شعر حقایق را به فرهنگ جامعه و شعور اجتماعی منتقل سازند. و اولین اشعاری که در این زمینه سروده شده است به زمان نبوت و صدر اسلام تعلق دارد.
بعد از ظهور اسلام، سران قریش که دین جدید را در تضاد با منافع خود می دیدند با آن دشمنی ورزیدند. البته به نظر می رسد دشمنی با دین اسلام حتی قبل از ظهور آن در افکار یهود و مسیحیت، با برخوردهایی که بعد از روی کار آمدن اسلام انجام دادند، وجود داشت. با این حال اوضاع مردم صدر اسلام به دو قسمت، طرفداران و مخالفان اسلام تقسیم می شدند. مخالفان به هجو اسلام می پرداختند و در مقابل شاعران مسلمان به دفاع از اسلام پرداختند و پیامبر (ص) را مدح می کردند در دوره اموی به خاطر حاکمیت اسلام و شرایط و محیط جدید مدح پیامبر (ص) کم و بیش وجود داشت و در عصر عباسی به دلیل شرایط نابسامان اجتماعی و سیاسی و اقتصادی تعداد کمی از شعرا در این زمینه سروده اند و با توجه به شرایط سیاسی جامعه آن زمان شاعران بیشتر سعی می کردند که در اشعار خود به حقانیت پیامبر (ص) و خاندان ایشان و وصیت ایشان برای رهبری جامعه اسلام اشاره کنند.
۱-۲- اهمیت تحقیق
برای بیان اهمیت پژوهش در زمینه مدح پیامبر (ص) در عصر عباسی باید گفت که این اشعار در ادبیات عرب در سطحی بس بلند جای دارد و این آثار از نظر اخلاقی و تربیتی بسیار سودمند هستند زیرا در آنها ذکر فضایل اخلاق، خصلت ها، آداب و رفتار پیامبر (ص) آمده است و اینها همه به صورتی عمیق پرورش دهنده و آموزنده است و از آن جا که در حال حاضر سران کفر برای منزوی کردن اسلام و مسلمانان بسیار تلاش می کنند زنده نگه داشتن مدایح نبوی که به عنوان الگویی برای زندگی با سعادت مسلمانان می باشد بسیار ارزشمند است و مسلمانان باید حول محور تعلیمات پیامبر (ص) به یکدیگر نزدیک شوند و در مقابل این تهدیدات متحد گردند.
۱-۳- سوالات تحقیق
۱- مفهوم مدح نبوی چیست؟
۲- پیدایش و نشأت مدایح نبوی در چه زمان و علل ظهور آن چه بوده است؟
۳- مدح نبوی در دوره های پیش از عصر عباسی چه جایگاهی داشته است؟
۴- مدح پیامبر (ص) در عصر عباسی چه جایگاهی داشته است؟
۵- شاعران عصر عباسی در مدایح نبوی، بیشتر به کدام یک از مناقب پیامبر (ص)پرداخته اند؟
۱-۴- فرضیه های تحقیق