کلیات تحقیق

فصل اول: کلیات تحقیق

مبحث اول: مقدمه

یکی از آسیب ها و مسائل مورد توجه هر جامعه، پدیده تکدی گری و گدا صفتی است که با ساختارهای فرهنگی اجتماعی، اقتصادی هر جامعه ای در ارتباط است. در این بین این پدیده در شهرها بویژه در شهر های بزرگ از معضلات اجتماعی گریبان گیر بوده که با شیوه های گوناگون و با سوء استفاده از احساسات و عواطف انسانی، سعی در کسب منافع شخصی دارد که در نهایت باذلت و خواری و نمایش اعضای از کارافتاده، معلول، زخمی، بدشکل و… در گوشه و کنار شهر ها و حتی روستاها ی کشور پدیدار می شوند .در این راستا باید تو جه داشت که این متکدیان و گدایان شامل دو طیف عمده هستند یک گرو هی از آنان، متکدیان بومی بوده و گروه دوم متکدیان خارجی نظیرکشورهای افغانستان، پاکستان، بنگلادش و… می باشند. در واقع متکدیان با گدایی کردن نه تنها به کار تولیدی نمی پردازند و یا خدمتی ارائه نمی دهند، بلکه علاوه بر مصرف گرایی در بسیاری از موارد در مسیر های انحرافی غیر قانونی حاوی دهها پیامد منفی اجتماعی و فرهنگی و بهداشتی برای کشور فعالیت می کنند.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
تکدی گری، عوارض و مخاطرات زیادی را درپی داشته که بخشی از مطالعات مقطعی و روبنایی روی این پدیده، درباره مسائلی نظیر درآمد، مسکن، فقر مادی، فقر فرهنگی، ناکامی اقتصادی، نابسامانی اجتماعی، و سرانجام، دستگیری و بازپروری سخن می گوید عده ای سعی کرده اند این مشکلات و مخاطرات را تعدیل کنند و در نتیجه، آن را به گردن افراد دیگر انداخته، نشان دهند که تکدی گری امری طبیعی و پذیرفتنی است که می شود آن را نادیده گرفت و با آن کنار آمد. برخی از محققین در بررسیهای خود به ریشه ها، شیوه ها، انگیزه ها، پیامدها و راه های رفع تکدی گری، نظر داشته، این ریشه ها را مشمول پیری و از کارافتادگی، مسائل خانوادگی، اعتیاد و مهاجرت، دانسته که اهمیت این پدیده را برای هر کشوری مهم کرده است و در تمام کشورهای پیشرفته دنیا کنترل و پیشگیری از این گونه آسیب ها مورد توجه تمام سازمان های مردمی و دولتی است. در این حال در کشور ما نیز هر چند برابر مواد ۷۱۲ و ۷۱۳ قانون مجازات اسلامی تکدی گری جرم محسوب می شود به همین علت افراد متکدی مجرم بوده و برابر قانون باید با آنها برخورد شود و پیش از این نیز حدود ۱۱ ارگان موظف شدند که با پدیده تکدی گری برخورد کرده و آن را ساماندهی کنند اما وجود این پدیده در کشور بویژه نمود تکدی گران خارجی در شهر های بزرگ همچون تهران خود نشان از عدم توجه کافی نهاد های مسئول به این امر دارد.
عکس مرتبط با اقتصاد
در این حال باید گفت که هر چند علت کشیده شدن بعضی افراد به تکدی گری فقر و نیاز مالی افرادو بیکاری می باشد اما آنچه مشخص است در واقع درصد کمی از گداها از روی احتیاج به
تکدی گری روی می آورند. آنچه جالب است مافیای تکدی گری و عملکرد باندی گسترده ی این گروه ها در شهرهایی نظیر تهران است به طوری که تعداد زیادی از متکدیان ساعت کار، محل و موقعیت از پیش تعیین شده برای تکدی گری دارند و به صورت دسته جمعی و سازمان یافته و زیر مدیریت افراد سودجو، تکدی گری می کنند و گاه در شهر های بزرگ برای گریز از قانون به دستفروشی تغییر ماهیت می دهند و با فروش فال، گل، تمیز کردن شیشه خودرو و… در بسیاری از موارد شهروندان را با وجود عدم نیاز مجبور به خرید کالای گران خود می کنند. در واقع رویکرد مقابله بااین آسیب اجتماعی نیازمند اهتمام ویژه وهمکاری نهادهای مسئول با رویکردهای نوین در برابر برخورد با متکدیان است وازسویی دیگر نیازمند فرهنگ سازی در بین مردم (عدم کمک به این نیازمندان غیر واقعی) و انجام اقدامات حمایتی، مشاوره ای و…اعطای فرصتهای بیشتر به متکدیان برای باز گشت سالم به جامعه می باشد.
مساله بزهکاری نوجوانان یک مشکل واقعی در جامعه ماست. قطع نظر از اینکه میزان و شدت بزهکاری هر روز بیشتر می شود و یا بدون تغییر باقی بماند، باید برای از بین بردن شرایط و موقعیت های جرم زا، در حد امکان چاره ای اندیشید.به بیان دیگر، بزهکاری امروز نوجوانان
می تواند عامل جرائم فردای بزرگسالان باشد .مگر آنکه برای پیشگیری و جلوگیری از آن اقدام جدی بعمل آید.
شایدامروزه یکی از پر کارترین و نیازمندترین حوزه های علوم اجتماعی، مسایل دنیای جرم، بزهکاری و انحرافات باشد .بی شک ،مسایل جدیدی که امروزه دست اندرکاران و مسئولان قضایی و امنیتی در دنیای مجرمان و بزهکاران را دست به گریبان نموده، با رهیافت علمی و پژوهشی به سمت جامعه ای با کمترین میزان جرایم و انحرافات سوق داده می شود.[۱]
بزهکاری یکی از تجلیات رفتارهای ضد اجتماعی و سازش نایافته است و به عنوان یکی از مقولات مهم در حوزه مسائل جوانان به شمار می رود.در جوامع امروزی، رفتار بزهکارانه مسئله ای است که اثرات نامطلوبی را در حیات فردی و خانوادگی افراد بر جای گذاشته و موجب نابسامانی های اجتماعی فراوانی است .به منظور شناخت عوامل مرتبط با گرایش به رفتار بزهکارانه و پیشگیری از ارتکاب آنها ،انجام پژو هشهای کاربردی در این زمینه ضروری می نماید.
لذا با توجه به مواردی که تاکنون مطرح شد بررسی مسئله بزهکاری نوجوانان و نقش کانون های اصلاح و تربیت در پیشگیری از تکرار جرم در بین آنها از اهمیت شایان توجهی برخوردار است.

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

مبحث دوم: بیان مسئله و چارچوب نظری آن

بررسی جرم تکدی گری در شهرستان مشهد و ارزیابی اقدامات سیستم قضایی در پیشگیری از آن که تکدی گری، عوارض و مخاطرات زیادی دارد. بخشی از مطالعات مقطعی و روبنایی روی این پدیده، درباره مسائلی نظیر درآمد، مسکن، فقر مادی، فقر فرهنگی، ناکامی اقتصادی، نابسامانی اجتماعی و سرانجام، دستگیری و بازپروری سخن می گوید. عده ای سعی کرده اند این مشکلات و مخاطرات را تعدیل کنند و در نتیجه، آن را به گردن فرد انداخته نشان دهند که تکدی گری امری طبیعی و پذیرفتنی است که می شود آن را نادیده گرفت و با آن کنار آمد. برخی محققین ضمن بررسیهای خود به ریشه ها، شیوه ها، انگیزه ها، پیامدها و راه های رفع تکدی گری، نظر داشتنه اند، این ریشه ها شامل پیری و از کارافتادگی، مسائل خانوادگی، اعتیاد، مهاجرت، معلولیت و غیره
می شود.
با این حال، این مسائل از جنبه های اجتماعی، فرهنگی، روانی، اقتصادی و بعضا اجتماعی از جمله، جامعه شناسان، مطرح بوده است که:
پاسخگویی به پرسشهایی از این قبیل بدون اطلاعات آماری دقیق و کافی در این زمینه ها و تحلیلهای جامع و مبتنی بر اصول جامعه شناسی ممکن نیست و احیانا نتیجه ای که به دست
می دهیم بسیار محدود خواهد بود و با دیده تردید باید به آن نگریست.

گفتار اول: اهمیت و ضرورت تحقیق

الف: اهدف تحقیق
هدف کلی از این تحقیق این است گه چرا افراد بی بضاعت و فقیر به تکدی گیری روی می آورند وبررسی اقدامات قضایی و پیشگیری از آن چه می باشد.
ب: سوالات تحقیق
۱- علل پیدایش تکدی چیست؟
۲- شرایط و عواملی که موجب ظهور چنین پدیده ای می شود کدام است؟
۳- چه سازمانی مسؤول مبارزه با تکدی است، و برخورد آنها به چه صورت است؟
۴- آیا در اصل امکاناتی جهت بازپروری متکدیان وجود دارد؟

مبحث سوم: تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم تحقیق

گفتار اول: تعاریف نظری

تکدی فراگردی است که به موجب آن، فرد متکدی از دسترنج دیگران بهره مند می شود و زندگی می گذراند.
هر یک از افراد جامعه را که نه صاحب حرفه (در مفهوم اقتصادی آن) هستند و نه در تولید اجتماعی، مشارکتی دارند و همواره با شیوه ها و شگردهای متنوع، طفیلی و زائده اجتماعی هستند، متکدی می گویند.

گفتاردوم: تعاریف عملیاتی

تکدی گری را می توان نوعی انحراف اجتماعی – که فرد در آن نقش مشخص و بعضا متفاوتی (سرقت، روسپی گری، واسطه گری، نزد متکدیان حرفه ای، (CCAREER) ، اعتیاد، و…) را بر عهده دارد – به حساب آورد. و یا به منزله نمونه ای از مرحله شغلی آبرومندانه و غیرآبرومندانه (غیر مشروع) در مشاغل انحرافی تلقی کرد.

فصل دوم: پدیده تکدی گری

مبحث اول: تاریخچه تکدی گری

تکدی گری از زمان های دور در ایران وجود داشته است و تحت عناوین گوناگونی مانند: متکدیان، گدایان، مخطرانی، مکی، شجوی ها، ذراریحیها، زحکیم المرحومه ها، شعبها و اسطیلها وجود داشته است. به گونه ای که : کنت دوگوانیو از مستشرقان اروپایی دیدگاه ایرانیان را نسبت به تکدی گری چنین بیان میکند: “ایرانیان با دیده نفرت به گدایان نمی نگرند و آنان را مورد محبت قرار
می دهند.
در روزهای عزا و عید، گدایان شهر های بزرگ به قدری غذا و شیرینی دریافت میکنند که اشراف و اعیان اروپایی در جشنهایمان آن اندازه، از بستگان و خویشاوندان هدیه دریافت نمینمایند. در ایران در بحث تکدی وتکدی گری در سنوات خیلی دور ونیز در معاصر دولتمردان با تصویب قوانین مختلف ونیز موفقیت های اجتماعی در طول تاریخ در راستای ساماندهی این مقوله دست به اقدامات متعددی زده ونتایج قابل قبولی حاصل گردیده است به عنوان مثال : اولین بار در سال ۱۲۷۶ هجری قمری شورای دولتی موقت که به آن “مجلس مصلحتخانه ” میگفتند، درخصوص اختصاص صدقه ها و نذریهای مردم به متکدیان ناقص الاعضاء حکم داد[۲]، و در سال ۱۳۲۸ اولین برخورد سازمان یافته با پدیده گدایی در ایران آغازشد و ثروتمندان واقشارپر درآمد ومتوسط جامعه درآمد حاصل از اخذ عوارض ویژه بنزین و شکر که توسط سازمانی به نام اردوی کار ، جمع آوری می شد را صرف جمع آوری، نگهداری ، مهارت آموزی و حرفه آموزی، به متکدیان میکردند. (در اسفند سال ۱۳۳۴ لایحه ای به تصویب کمیسیون مشترک مجلس رسید که در آن اخذ عوارض ویژه، از اقشار پر درآمد برای متکدیان به صورت قانون درآمد) به همین منظوردر راستای توانمند سازی و کاهش تکدی گری در سال ۱۳۴۶ با تصویب هیات وزیران، سازمان اردوی کار به کانون کارآموزی تغییر نام داد و هدفش ارائه مهارت و فنون شغلی به گدایان و متکدیان بود[۳]. با انتقال کانون کارآموزی به وزارت بهداری درسال ۱۳۵۵ ونیز انتقال آن با تمام اعتبارات تحت پوشش به وزارت کار وامور اجتماعی ۱۳۵۸ به تدریج از وظایف این کانون کاسته شده و تغییر شکل داد و عملا از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۶ هیچ اقدام موثری در زمینه متکدیان انجام نشد لذا در سال ۱۳۷۲، نیروی انتظامی با حکم قوه قضائیه موظف به جمع آوری متکدیان گردید و سازمان بهزیستی، شهرداری و وزارت بهداشت ملزم به فراهم سازی زمینه های اسکان وبهداشت متکدیان گردیدند و درسال ۱۳۷۸شورای عالی اداری مصوبهای در خصوص طرح جمع آوری و ساماندهی متکدیان به وزارت کشور ابلاغ کرد که در چهار محور:
۱- ایجاد زمینه فرهنگی، ذهنی در جهت مقابله با تکدی گری(فرهنگ سازی)
۲- جمع أوری متکدیان
۳- نگهداری موقت آنان
۴- قرنطینه
متکدیان و تفکیک آنان در نهایت ساماندهی متکدیان تنظیم شد ولیکن با روند تغییرات مذکور کماکان مسئله ی توانمند سازی وحرفه آموزی متکدیان به منظور احراز شغلی مناسب سیر نزولی داشته ویا به عبارت دیگر وزارت کاروامور اجتماعی نسبت به آن هیچ گونه واکنش و یا راه حلی ارائه نداده است که این موضوع بر سیر صعودی تکدی گری افزوده است .

مبحث دوم: خصوصیات تکدی گری

۱- متکدی از مسؤولیتهای اجتماعی معاف است.
۲- متکدی به خاطر نیازمندی مورد تفریع و سرزنش قرار نمی گیرد.
۳- چنین شخصیتی انتظار دارد که دیگران به او کمک کنند.
۴- در تولید اجتماعی مشارکت نداشته از دسترنج دیگران زندگی می گذراند.
پدیده تکدی با دو عامل مهم; یعنی « کمک گیرنده » و « کمک دهنده» رابطه دارد. «کمک
دهنده ها» همان مردم هستند که آنها را می توان به دسته های ذیل تقسیم بندی کرد:
۱- عده ای بر اساس وظیفه شرعی به فقرا و مستمندان کمک می کنند.
۲-گروهی دیگر آن را وظیفه انسانی و نوع دوستی می دانند.
۳- تعدادی به علت این که نیازمند بودن را یک نقص اجتماعی می دانند خود را در رفع این نقیصه مسئول می دانند.
۴- دسته چهارم کسانی هستند که کمک های خود را با نیت نذر و صدقه انفاق می کنند.
تکدی گری صورتی از زندگی ارزان قیمتی است که تنها بهای آن فقر مناعت طبع و سیر قهقرایی کمال انسان است.

مبحث سوم: روند سیرتکاملی تکدی گری

چندی پیش تکدی گری با روش های سنتی مانند زن کولی بچه بغل یا پیرمردی با زخم عمیق در پا ودست و… انجام می شد. پس از مدتی سیستم تکدی گری تغییر کرد و شیوه های جدید از جمله فروش گل، چسب زخم و جوراب توسط کودکان و نوجوانانی که برای فروش کالاهای خود به شما می چسبیدند و چند ۱۰ متری را با شما می آمدند، یا فردی کاغذ به دست به سراغتان می آید و ادعا می کند برای عمل زن یا فرزندش نیاز به پول دارد و … متداول شد. اخیرا نیز شیوه هایی از تکدی گری باب شده که بسیار جالب است در این روش جوانی خوش پوش به سراغتان می آید و از شما کمک می خواهد، در شیوه دیگر افرادی که بیشتر پاکستانی یا هندی هستند با لهجه انگلیسی در خواست پول می کنند و می گویند که از خارج آمده اند و کیف پولشان را در فرودگاه برده اند و تقاضای پول می کنند و اگر هم کمتر از ۱۰ هزار تومان به آنها بدهید برمی گردانند. همچنین وقتی با ماشین پشت چراغ قرمز ایستاده اید افرادی با ظاهری آراسته که بیشتر نیز زن هستند به سراغتان می آیند و طلب کمک می کنند. کارشناسان معتقدند که تکدی گری پدیده ای است که در تمامی کشورهای دنیا حتی کشورهای پیشرفته به آسانی قابل رویت است اما نسبت آن با جمعیت جامعه نشان از شاخص امنیت و رفاه اجتماعی دارد. جامعه شناسان معتقدند پدیده اجتماعی تکدی گری که بیشتر حاصل حرکت جوامع به سمت صنعتی شدن است در کشورهای در حال توسعه بیشتر نمود دارد. تکدی گری معلول یک سلسله فرایندهای اجتماعی مانند بیکاری است که در جامعه نمود یدا می کند. درحقیقت تکدی گری حاصل وضعیت نابسامان اقتصادی است این پدیده به انواع مختلف در جامعه بروز می کند که حادترین نوع آن استفاده از زنان و کودکان برای تکدی گری است. البته برخی سودجویان نیز از تکدی گری به عنوان یک کاروکسب استفاده می کنند که شکل سازمان یافته و مجرمانه این معضل اجتماعی است. همچنین شیوه های تکدی گری در جوامع مختلف روز به روز در حال تغییر است و گدایان در هر دوره با بهره گرفتن از روش های جدید سعی در برانگیختن حس ترحم مردم دارند. به همین دلیل هر چند مدت یکبار شیوه های تکدی گری تغییر می کند. زمانی که کودکی برای کسب پول علاوه بر گدایی به پخش مواد مخدر و دزدی دست
می زند در بزرگسالی به راحتی می تواند دست به ارتکاب جرم بزند. چراکه قبح و زشتی کار درنظر او ریخته شده است. از سوی دیگر دختران نوجوان می توانند در معرض انواع خشونت ها مانند آزارهای جسمی و جنسی قرار گیرند. درحال حاضر ما شاهد حضور متکدیان کلاسیک با ظاهری پیر، فرتوت، معلول و بیمار یا افرادی با نشان زخم یا معلولیت نیستیم البته افرادی با ظاهر آراسته و بدون نشان برای تکدی گری به سراغ شهروندان می آیند. متکدی مجرم است و نباید به راحتی امکان برگشت به اقدام غیرقانونی خود را داشته باشد، اما متاسفانه دستگاه قضایی در مورد متکدیان و جرم آنها مجازات را تشدید نکرده است و هیچ متکدی به جرم تکدی گری مجازات نمی شود. مقابله با تکدی گری یکی از مصداق های بارز توجه مدیریت شهری به موضوع آسیب های اجتماعی است، هر ساله با فرا رسیدن فصول سرد این دغدغه وجود دارد که اتفاقی برای افراد در معرض آسیب به ویژه افراد بی خانمان نیفتد و سرپناهی برای شب های سرد سال داشته باشند. پدیده تکدی گری یکی از آسیب های اجتماعی است که در تمامی شهرهای بزرگ وجود دارد اما علاوه بر ارگان های متولی، مردم نیز باید در این امر سازمان ها را کمک کنند که این پدیده به حداقل برسد. از سوی دیگر اگر بتوان برنامه ای منسجم و منظم برای ایجاد اشتغال متکدیان ایجاد کرد این معضل اجتماعی در جامعه کاهش می یابد.

مبحث چهارم: انواع تکدی

یکی از ضرورتهای تبیین و برخورد صحیح و منطقی با پدیده تکدی گری، تفکیک انواع این پدیده و شیوه ها و اشکال مربوط به آن است. سیاستها و راهبردهای انتخابی سازمان های ذیربط بر سر مقابله با پدیده گدایی بستگی دارد به تحلیل از سرشت و انواع تکدی گری که جامعه با آن مواجه است. بطور معمول، کارشناسان مسائل اجتماعی بر طبق مشاهدات و نتایج به دست آمده به یک تقسیم بندی دوگانه از تکدی، یعنی تکدی آبرومندانه در کنار تکدی آشکار و غیر آبرومندانه پرداخته اند.

گفتار اول: تکدی پنهان

آن است که به طریق پنهان و آبرومندانه مانند دراویش، دعانویسان و کولی ها.
یا خواندن اشعار و روایت قصه های ملی و مذهبی به « زمزمه اوراد و اذکار » – دراویش: افرادی هستند که با کشکول و تبرزین و با در گذشته، عمده ترین متکدیان، دراویش بودند که با بهره گرفتن از عواطف و باورهای مردم به گدایی می پرداختند.
در هند و پاکستان دروایشی هستند که خود را در بدترین وضع قرار می دهند، مثلا دسته جمعی در گوشه ای معتکف می شوند و نوحه های مذهبی می خوانند و اعضای بدنشان را به لرزه در می آورند و از این راه گدایی می کنند. هدف این افراد، شکستن غرور و عزت نفس در این مرحله است.
الف: دعانویسان
کسانی هستند که بر روی کاغذهای طومار مانندی دعا می نویسند و به عنوان نسخه شفابخش به مردمان و افراد نیازمند و ساده لوح می فروشند. این دسته در مناطقی که دارای ساختار سنتی و قدیمی است و در جوامع کوچکتر و شهرستانها – که بافت سنتی دارند از ارزش ویژه ای برخوردارند و در نقشها و به شیوه های مختلف به گدایی مشغولند.
ب: کولی ها
کولی طایفه ای از بقایای هندیان رامشگر است که در عهد بهرام گور به ایران آمده اند. مردمی صحرانشین و بیابانگرد هستند و در همه جا گردش می کنند. کولی ها با فالگیری و کف بینی و بندبازی، زنان و مردان ساده لوح را فریب می دهند و از این طریق مبالغی را به دست می آورند.

گفتار دوم: تکدی آشکار

کسانی که آشکارا و با بهره گرفتن از فنون و رموز روان شناسی ترحم مردم را به خود جلب و به شیوه ها و صور مختلف از دیگران است گداهای حرفه ای « حرفه ای – تخصصی » تقاضای کمک