تحلیل شبکه: ارزیابی اثرات درجه دوم و سوم به کار می‌رود.

رویهم گذاری نقشه‌ها: تولید لایه‌های اطلاعاتی مختلف به صورت نقشه و همپوشانی آن‌ ها.

مدلسازی انتشار آلاینده‌ها: استفاده از مدل‌های زیست­محیطی در تعیین پراکنش آلاینده‌ها و شناسایی نواحی آسیب پذیر.

گرچه روش‌های ارزیابی متنوع هستند اما برخی از شاخص‌ها و پارامتر‌ها باید در کلیه مطالعات ارزیابی لحاظ گردند. رئوس برخی از ارکان اصلی یک مطالعه ارزیابی صحیح به شرح زیر می‌باشد:
– تشریح فنی پروژه که در برگیرنده ریزفعالیت‌های پروژه در مراحل اجرایی، بهره ­برداری و برچیده شدن باشد.
– تعیین محدوده مطالعات که با توجه به شعاع تاثیرگذاری پروژه بر محیط­زیست به دست می‌آید.
– شناسایی محیط‌های فیزیکی-شیمیایی، بیولوژیکی و اقتصادی–اجتماعی تعیین شده به نحوی که حداقل شامل موارد زیر باشد:
عکس مرتبط با اقتصاد

 

 

محیط فیزیکی-شیمیایی شامل توپوگرافی، خاک، زمین‌شناسی، آب‌های سطحی و زیرزمینی، هوا، صدا و اقلیم

محیط بیولوژیکی شامل پوشش گیاهی و جانوری منطقه، فهرست گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض خطر، موقعیت مناطق حفاظت شده نسبت به پروژه، وضعیت زیستگاه‌ها

محیط اقتصادی–اجتماعی شامل کلیه پارامترهای مرتبط نظیر آداب و سنن، مذهب، جمعیت، تعداد خانوار، درآمد، اشتغال و آثار باستانی و فرهنگی
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

– بررسی و شناسایی اثرات منفی و مثبت بر محیط­های مختلف.
– تجزیه و تحلیل اثرات مثبت و منفی بر محیط‌ها با توجه به روش انتخابی ارزیابی.
– راهکارهای کاهش و تقلیل اثرات منفی پروژه بر محیط‌های مختلف.
– ارائه برنامه مدیریت و پایش زیست­محیطی پروژه[۱۵].
در این تحقیق برای انتخاب بهترین روش جهت ارزیابی اثرات زیست­محیطی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم به بررسی روش‌های مختلف متداول پرداخته شد و روش‌های مختلف مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به داده‌های موجود از روش ماتریس ایرانی جهت انجام ارزیابی اثرات زیست­محیطی طرح استفاده گردید. به این ترتیب هم مزایای روش ماتریس از جمله مقبولیت، جامعیت و سادگی و مورد پذیرش بودن در این تحقیق به کار گرفته می‌شود و هم با توجه به امکان جمع بندی سریع ماتریس ایرانی، انجام ارزیابی در کوتاه‌ترین زمان ممکن با توجه به داده‌های محدود موجود امکان پذیر می‌گردد.
۳-۶-۱- ماتریس ایرانی
در تمامی مباحث ارزیابی همواره یک رابطه علت و معلولی برقرار می­باشد و دو عنصر اثر و پیامد وجود دارد که همیشه میزان اثرگذاری یک اثر بر پیامد سنجیده می­ شود. اثرات همان عوامل و عناصری هستند که در متغیر مستقل وجود دارد و پیامدها از اثرات ناشی می­شوند. همواره در روش­های ارزیابی اثرات زیست­محیطی، میزان اثرگذاری یک اثر بر پیامد سنجیده می­ شود[۱۵].
یکی از روش­های ارزیابی، روش ارزیابی اثرات زیست­محیطی با بهره گرفتن از ماتریس ایرانی ­می­باشد که مراحل کلی انجام ارزیابی زیست­محیطی با این روش به صورت زیر بوده و در شکل (۳-۵) نیز به صورت شماتیک نشان داده شده است.
۱- انتخاب موضوع
۲- تعیین اثرات
۳- تعیین پیامدها
۴- ایجاد ماتریس
۵- ارزیابی میزان اثرگذاری اثرات بر پیامدها
۶- محاسبه میزان سودمندی و مخرب بودن هر یک از اثرات و پیامدها
۷- تعیین شاخص و ویژگی­های سودمندی و مخرب بودن هر یک از اثرات و پیامدها
۸- نتیجه نهایی پروژه
شکل ۳-۵: مراحل ارزیابی اثرات زیست­محیطی با ماتریس ایرانی
ماتریس ایرانی در حقیقت ماتریس تغییر یافته لئوپولد است که مانند هر ماتریس دیگر، سطر‌ها و ستون‌ها به ترتیب پیامدها و اثرات پروژه را نشان می‌دهند. دلیل این تغییر این است که ماتریس لئوپولد با ارزش گذاری ۱۰+ تا ۱۰- نتوانست جایى در خور براى ارزیابى اثرات زیست­محیطی در کشور ما کسب کند اما همین ماتریس لئوپولد زمانى که ارزش­گذارى آن به ۵+ تا ۵- تغییر یافت توانست جاى بسیارى از روش­هاى معمول ارزیابى اثرات را بگیرد[۱۶].
در ماتریس اولیه لئوپولد به این دلیل که می­توان در زبان انگلیسى ۱۰ صفت خوب و ۱۰ صفت بد را یافت که به راحتى براى یک انگلیسى زبان و یا مسلط به زبان انگلیسى قابل درک باشد، ارزش­گذارى از ۱۰+ تا ۱۰- در نظر گرفته شده است. اما از آنجاییکه براى تمام این ۲۰ صفت، نمی­توانیم در زبان فارسى معادلى قابل لمس و درک پیدا کنیم و تنها می­توانیم برای ۵ صفت خوب و ۵ صفت بد، معادل فارسى برگزینیم، ماتریس لئوپولد به ماتریس اصلاح شده تغییر ماهیت داد و امروزه با ارزش­گذاری ۵+ تا ۵- معروف به ماتریس ایرانى شده است[۱۶].
با کمک این ماتریس می‌توان تاثیر هر یک از فعالیت‌های اجرایی پروژه را بر فاکتورهای تاثیر پذیر زیست­محیطی به طور مجزا مورد بررسی قرار داد و علاوه بر آن می‌توان پیامدهای زیست­محیطی هر پروژه را در مقاطع زمانی مختلف و با توجه به نوع فعالیت و مرحله اجرایی آن ارزیابی نمود.
فعالیت‌های اثرگذار پروژه نیز با توجه به تشریح طرح و نیز سیمای طرح موجود، به تفکیک دو مرحله اجرایی و بهره ­برداری در نظر گرفته می­ شود. عمده‌ترین تفاوت ماتریس ایرانی با ماتریس لئوپولد، همانگونه که ذکر گردید، تعداد اعداد هر سلول و نیز دامنه بارگذاری است. در ماتریس ایرانی، اثرات متقابل فعالیت‌های پروژه و فاکتورهای محیط­زیست بر یکدیگر تعیین شده و به صورت عددهایی در دامنه ۵+ تا ۵- بارگذاری می‌گردد. عدد ۵+ اثر مثبت (سودمندی یا مطلوبیت) بسیار خوب و عدد ۵- اثرات منفی (تخریب یا نامطلوب) خیلی زیاد را نشان می‌دهد. مفاهیم اعداد در این روش به صورت جدول (۳-۱) ارائه گردیده است:

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول ۳-۱: مفاهیم اعداد استفاده شده در ماتریس ارزیابی
اثر منفی (تخریب) اثر مثبت (سودمندی)
خیلی زیاد ۵- بسیار خوب ۵+
زیاد ۴- خوب ۴+
متوسط ۳- متوسط ۳+
کم ۲- کم ۲+
ناچیز ۱- ناچیز ۱+

پس از مرحله امتیازدهی ماتریس، تعداد اثرات، جمع جبری و میانگین رده­بندی محاسبه شده و در انتهای سطر‌ها و ستون‌ها ارائه می‌گردند. پیامد، اثر کل فعالیت‌ها بر هر فاکتور زیست­محیطی است که جمع آن در سمت راست ماتریس نوشته می‌شود و اثر، اثر هر یک از فعالیت‌ها بر کل فاکتورهای زیست­محیطی است که در قسمت پایین ماتریس ارائه می‌شود.
پس از محاسبه میانگین رده­بندی، ۵ حالت جهت نتیجه ­گیری به وقوع می‌پیوندند: