۴۲ـ ایجاد زمینه تبادل فرهنگی ملل اسلامی از طریق ارائه الگو‌ها ونماد‌های پارچه و لباس ایرانی ـ اسلامی
۴۳ـ فراهم ساختن زمینه‌های امکان رقابلت برای تولید کنندگان داخلی و حمایت مالی از آنها
۴۴ـ تقویت فرهنگ استفاده از پارچه و لباس‌های منطبق با الگو‌های ایرانی ـ اسلامی
۴۵ـ تهیه مقررات لازم برای جلوگیری از واردات پارچه و لباس غیرمتناسب با فرهنگ عفاف و حجاب
۴۶ـ به منظور ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در امر ترویج و گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه کمیته ترویج و گسترش فرهنگ عفاف با ترکیب ذیل در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل خواهد شد و گزارش عملکرد آن هر شش ماه یکبار به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه خواهد گردید
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی (رئیس کمیته)، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی (نائب رئیس کمیته)، دبیر شورای فرهنگ عمومی (دبیر کمیته)، نماینده سازمان ملی جوانان، نماینده وزارت اطلاعات، نماینده نیروی انتظامی، نماینده وزارت کشور، نماینده کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، نماینده وزارت آموزش وپرورش، نماینده وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری، نماینده وزارت بهداشت، درمان و‌آموزش پزشکی، نماینده سازمان صدا و سیما، نماینده وزارت بازرگانی، نماینده ستاد امر به معروف و نهی از منکر، نماینده شورای فرهنگی اجتماعی زنان، نماینده سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، نماینده وزارت مسکن وشهرسازی، نماینده وزارت اقتصاد و دارایی، نماینده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، نماینده گمرگ جمهوری اسلامی ایران، نماینده سازمان تربیت بدنی، نماینده مرکز امور مشارکت زنان
نتیجه تصویری درباره فناوری اطلاعات
۴۷ـ کمیته ترویج و گسترش فرهنگ عفاف موظف است حداکثر ظرف مدت دو ماه راهکار‌ها، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی و نقش دستگاه‌های ذیربط در این خصوص را تهیه و تصویب نموده و به اطلاع شورای عالی انقلاب فرهنگی برساند.»

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

۲-۴-۳-۴- سیاست‌ها و راهکارها

۱- در اولویت قرار دادن موضوع حجاب و عفاف در برنامه‌های دستگاه‌های اجرایی کشور برای مقابله با روند فزاینده بدحجابی.
۲- ابلاغ روش‌های اجرایی و تعیین ضوابط و هنجارهای روشن در مورد نوع لباس و پوشش افراد در بخش‌های رسمی و اداری کشور.
۳- نظارت بر رعایت حریم حجاب و عفاف در سازمان‌های دولتی و عمومی و نظارت و تأکید بر ضرورت رعایت سادگی و پوشش و فرم‌های اسلامی و حضور ساده و بی‌آرایش در محیط کار به دلیل تأثیر منفی بر مراجعین.
۴- تعریف استانداردهای فرهنگی مناسب جهت ترویج فرهنگ عفاف منطبق با فرهنگ دینی و ملی و فراهم کردن زمینه‌های لازم برای ترویج الگوهای مناسب پوشش اسلامی توسط نهادهای الگوده.
۵- ایجاد مراکز و مؤسسات متعدد با هدف الگوسازی، ارائه مدل‌های مناسب و متنوع و ایجاد رقابت سالم در این زمینه بین افراد.
۶- وضع قوانین و مقررات لازم برای اصلاح وضعیت پوشش در جامعه.
۷- گسترش و تقویت مراجع قانونی برای ترویج پوشش اسلامی در جامعه.
۸- اصالت‌بخشی به فرهنگ عفاف از طریق محصولات متنوع فرهنگی، هنری مناسب.
۹- رعایت حجاب و حفظ شئونات اسلامی از سوی مدیران، مسؤولین حکومتی و خانواده‌های آنان و تدوین شاخص‌هایی در این زمینه برای گزینش مدیران.
۱۰- رفع اشکالات قانونی در نحوه تولید، توزیع و عرضه پوشاک داخلی و خارجی.
۱۱- پیگیری نحوه اجرای طرح گسترش فرهنگ عفاف به صورت مستمر در جلسات شورای فرهنگ عمومی استان‌ها و ارائه گزارش‌های منظم به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی(رئیس کمیته)
۱۲- ارزیابی دقیق از اجرای طرح‌ها توسط دستگاه‌های فرهنگی، انتظامی و قضایی برای مقابله با مظاهر بدحجابی و یافتن راهکارهای مناسب توسط کمیته توسعه و ترویج فرهنگ عفاف.
۱۳- نظارت و ارزیابی عملکرد رسانه‌ها- خصوصاً صدا و سیما- در ارتباط با الگوهای تبلیغی آنها و تأثیر آن در جامعه.
۱۴- احیاء سنت حسنه امر به معروف و نهی از منکر در مورد حجاب و عفاف.
۱۵- فراهم کردن زمینه‌های لازم جهت تهیه کتب، نشریات و تولیدات علمی- فرهنگی به منظور ترویج فرهنگ عفاف و پاسخگویی به شبهات موجود در مورد آن.
۱۶- انجام سیاست‌های تشویقی درباره مدیران و کارگزارانی که در محیط کار خود اصول عفاف و پوشش اسلامی را رعایت می‌کنند.

۳-۴-۳-۴- وظایف

به موجب طرح راهکارهای اجرایی گسترش فرهنگ عفاف و حجاب، ۲۶ دستگاه که مسائل عفاف و حجاب به نوعی در قلمرو وظایف‌شان بود به عنوان اعضای کمیته اجرایی در نظر گرفته شدند و این کمیته موظف به اجرای آیین‌نامه و کلیه دستورالعمل‌های اجرایی آن جهت تحقق راهبردهای مذکور در دستگاه‌های مختلف گردید. دستگاه‌هایی که در این مصوبه از آنها یاد شده عبارتند از:
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت بازرگانی، سازمان صدا و سیما، نیروی انتظامی، سازمان ملی جوانان، سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی)، مرکز امور زنان و خانواده، وزارت ارتباطات و فناوری، سازمان تربیت بدنی، شهرداری‌ها، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر، سازمان بهزیستی، وزارت امور خارجه، وزارت کار و امور اجتماعی، مجلس شورای اسلامی، وزارت کشور، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، قوه قضائیه، وزارت مسکن و شهرسازی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، نیروی مقاومت بسیج و وزارت راه و ترابری.
تصویر درباره گردشگری
مهمترین سازمان مسؤول در زمینه گسترش و ترویج فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه سازمان صدا و سیما است. علت این مدعا را می‌توان در چند دلیل مهم جست اول اینکه صدا و سیما به لحاظ گستره مخاطب با بیشترین مخاطب سروکار دارد. این مخاطبین از گروه‌های مختلف سنی، صنفی و شغلی و از مذکر و مؤنث را شامل می‌شوند. علاوه بر آن تعداد و گستره وسیع وظایف صدا و سیما خود نشانگر حساسیت و تأثیر این نهاد در مسئله حجاب و پوشش افراد جامعه است.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز از نظر گستره حیطه وظایف و مسئولیت‌ها پس از صدا و سیما قرار می‌گیرد. بر این اساس و با توجه به اینکه بررسی و مطالعه همه دستگاه‌های اجرایی ذکر شده در توان این رساله نیست، تنها وظایف صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را برشمرده و اقدامات آن را در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ بررسی می‌کنیم.

۱-۳-۴-۳-۴- صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

۱- اهتمام ویژه درخصوص معرفی و ترویج فرهنگ عفاف به منظور نهادینه‌سازی و جذاب نمودن آن.
۲- تبیین نقش حجاب و عفاف در افزایش سلامت جامعه و بهره‌وری آن از طریق تولید ‌برنامه‌های مختلف.
۳- فرهنگ‌سازی در زمینه اصلاح پوشش نامناسب و ارائه راه ‌حل ‌های مؤثر و فوری از طریق تولید برنامه‌های کارشناسی، گفتمان، تولید فیلم، تیزرهای تلویزیونی و‌… .
۴- تبیین و آموزش احکام شرعی حجاب و عفاف و رعایت حریم عفاف در خانه و اجتماع و آموزش معیارهای رفتار صحیح زن و مرد جهت برقراری روابط متعادل اجتماعی.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۵- به تصویر کشیدن ابعاد شخصیت‌های الهی اسلام چون حضرت زهرا (س)، حضرت زینب(س) و زنان نمونه از صدر اسلام تا دوران معاصر در مناسبت‌های مذهبی و ملی و تأثیر آن در فرهنگ‌سازی و گسترش ارزش‌های اسلامی به صورت جذاب.
۶- ترویج الگوهای مناسب حجاب از طریق تولید فیلم و سریال و سایر برنامه‌های تلویزیونی و انجام مناظره علمی، فرهنگی و هنری در خصوص فلسفه حجاب و عفاف به منظور استحکام بنیه اعتقادی و فرهنگی جوانان.
۷- به تصویر کشیدن چهره بانوان محجبه کشورهای خارجی در زمینه‌های مختلف فرهنگی، هنری، اجتماعی و سیاسی از طریق برنامه‌های تلویزیون و تهیه فیلم از زندگی آنان.
۸- تهیه فیلم و ارائه تصویر روشن از تاریخچه و خاستگاه کشف حجاب در ایران به عنوان یک حرکت سیاسی با هدف تخریب بنیان‌های فکری و عقیدتی و رفتاری زنان در جامعه.
۹- آموزش و ترویج احکام شرعی حجاب و پوشش بومی (منطقه‌ای) در جغرافیای جمهوری اسلامی ایران.
۱۰- به تصویر کشیدن زنان تحصیل کرده، ممتاز، متعهد و باحجاب در فیلم‌ها و مجموعه‌های هنری و پرهیز از نشان دادن آنان در نقش‌ها و شخصیت‌های عامّه و کم‌سواد.
۱۱- نشان‌دادن وضعیت حقوقی، فرهنگی و اجتماعی زنان در غرب و مقایسه آن با وضعیت زنان در ایران به منظور ایجاد احساس رضایت خاطر زنان ایرانی از فرهنگ دینی و پایبندی آگاهانه‌تر آنان به‌عفاف و حجاب.
۱۲- نشان دادن اثرات منفی فرهنگ مبتذل و غیراخلاقی غرب در زندگی اجتماعی و خانوادگی.
۱۳- انجام تمهیدات لازم برای کاهش تأثیرات منفی سریال‌ها و فیلم‌های خارجی متضاد با فرهنگ اسلامی از طریق نقد و بررسی فیلم‌ها و سریال‌ها.
۱۴- معرفی نمونه‌های عینی از اساتید، مربیان، نفرات اول کنکور، المپیادی‌ها و خانواده‌های ایثارگران و … از نظر مظاهر عفاف و حجاب و ساده زیستی.
۱۵- انعکاس موفقیت‌های جوانان ـ خصوصاً دختران ـ در ابعاد مختلف با هدف احیا و تقویت شخصیت و منزلت اجتماعی آنها.
۱۶- تهیه فیلم و گزارش از زندگی زنان فعال در عرصه‌های خانوادگی، مدیریتی، علمی، فرهنگی و هنری با محوریت موضوع «عفاف و پوشش.
۱۷- آشنا نمودن خانواده‌‌ها و جوانان نسبت به برگزاری ازدواج کم هزینه و ساده با توجه به شرایط اقتصادی جامعه.
عکس مرتبط با اقتصاد
۱۸- بازنگری در شرایط انتخاب فیلم‌ها وسریال‌های خارجی بر اساس ملاک‌های حجاب و عفاف.
۱۹- تهیه برنامه‌های متناسب با فرهنگ حجاب و عفاف برای کودکان و استفاده از قهرمان‌های عروسکی مطرح در کارتون‌ها و برنامه‌های کودک نظیر (علی کوچولو، کلاه قرمزی و … در ترویج فرهنگ عفاف و حجاب با همکاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان)
۲۰- تهیه برنامه‌های مختلف در خصوص تاریخچه و جایگاه پوشش و حجاب در غرب، تبیین علل و عوامل آن و چگونگی رواج فرهنگ برهنگی در سده‌های اخیردر آن جوامع.
۲۱- نظارت مستمر بر تبلیغات تجاری به منظور جلوگیری از ایجاد روحیه مصرف‌گرایی و تجمل‌پرستی به عنوان عوامل ترویج بی‌مبالاتی اخلاقی و سوق آن به سوی تبلیغات و آگهی‌های فرهنگی و اخلاق.
۲۲- تدوین سیاست‌های روشن و مشخص در مورد سبک لباس و آرایش هنرمندان، مجریان زن و مرد و … در برنامه‌ها، فیلم‌های سینمایی، تأتر و … با محوریت عفاف و حجاب.
۲۳- اطلاع‌رسانی مناسب و دقیق به خانواده‌ها در مورد علل آسیب‌های اجتماعی و انحرافات در خصوص زنان‌ بی‌سرپرست، کودکان خیابانی، طلاق، اعتیاد، فرار دختران و نشان دادن عدم رعایت عفاف و حجاب در بروز این ‌آسیب‌ها.
۲۴- انعکاس عواقب منفی استفاده از فیلم‌ها، نوارهای مبتذل و حضور در گروه‌های منحرف بر زندگی فردی ـ اجتماعی از طریق برنامه‌های مناسب به صورت طبیعی و غیرعمدی
۲۵- نشان دادن اثرات منفی تأثیر فرهنگ مبتذل و غیراخلاقی غرب در زندگی اجتماعی نوجوانان به صورت طبیعی.
۲۶- بیان آیات و روایات و توصیه‌های دینی در مورد مسئولیت مشترک زن و مرد در رعایت نگاه، رفتار و گفتار.
۲۷- اتخاذ سیاست‌های انضباطی در خصوص بازیگران زن صدا و سیما و جلوگیری از تجلیل و تبلیغ چهره‌هایی که در مناظر اجتماعی و عمومی با ظاهر و پوشش بد حضور پیدا می‌کنند.
۲۸- ترغیب و تشویق تولید کنندگان آثار فرهنگی که راهکارهای بدیع و جذاب در راستای تعمیق و توسعه فرهنگ عفاف ارائه نمایند.
۲۹- تجلیل از هنرمندان و فرهنگ‌سازان متعهد که در اشاعه فرهنگ عفاف و حجاب صاحب اثر و نظر می‌باشند.
۳۰- افزایش سطح آگاهی خانواده‌ها از طریق رسانه ملی در مورد اهمیت فرهنگی عفاف و حجاب
۳۱- سفارش ساخت و تولید آثار برجسته و تأثیرگذار در موضوع حجاب.

۲-۳-۴-۳-۴- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

۱ـ هماهنگی و نظارت بر رسانه‌های ارتباط جمعی همانند: روزنامه‌ها، مجلات، محصولات سمعی و بصری، نمایش‌ها و … برای توجه به فرهنگ حجاب و عفاف و رعایت آن.
۲ـ حمایت مادی و معنوی از آثار فرهنگی‌ـ هنری همانند تسریع در صدور مجوز، ارائه یارانه و تشویق تولید‌کنندگان آثار فرهنگی و هنرمندانی که راهکارهای تازه و جذاب در راستای توسعه فرهنگ عفاف ارائه می‌نمایند.
۳ـ جلوگیری از انتشار و تبلیغ کالاهای فرهنگی که با فرهنگ عفاف و حجاب مغایرت داشته باشد مانند (کتاب، فیلم ، نشریات، تأترو…)
۴ـ ترویج الگوهای مناسب برای عفاف و حجاب و ممانعت از ترویج فرهنگ مدگرایی منفی در محصولات و کالاهای فرهنگی.

به منظور شبیه­سازی یک طبقه ­بندی مسأله با بهره گرفتن از شبکه­ های عصبی به روش با سرپرست (با فرض در اختیار داشتن داده ­های برچسب دار) اولین کار انتخاب ابعاد شبکه است. در لایه ورودی باید به تعداد ابعاد هر الگوی ورودی، نرون قرار دهیم. بنابراین سایز لایه ورودی را بعد داده ­های ورودی تعیین می­ کند. در لایه خروجی نیز به وضوح باید به تعداد کلاس­ها، نرون داشته باشیم. در حالت ایده آل، با آمدن ورودی مربوط به یک کلاس انتظار داریم نرون مربوط به آن کلاس مقدار ۱ و مابقی نرون­ها مقدار ۰ را به خود بگیرند. اما در عمل با توجه به تابع سیگموئید مورد استفاده، مقدار خروجی شبکه عددی بین صفر و یک است. لذا در حالت عملی نرونی از لایه خروجی که اصطلاحاً بیش از بقیه روشن شده باشد (مقدار آن بزر گتر از بقیه باشد) کلاس مربوط به آن داده را مشخص می­ کند. در مورد تعداد نرون­های لایه میانی، مبنای خاصی وجود ندارد و معمولاً با آزمون و خطا به نحوی انتخاب می­گردد که شبکه جواب معقولی در اختیار بگذارد. باید دقت داشت که اگر شبکه خیلی پیچیده باشد، دقیقاً رفتار الگوهای ورودی را یاد خواهد گرفت و لذا اگر داده­­های کمی نسبت به داده ­های آموزشی تغییر کند، شبکه به راحتی قادر به دنبال کردن آن نخواهد بود. در این حالت اصطلاحاً گفته می­ شود که شبکه عصبی قابلیت تعمیم ندارد. این چنین شبکه­ هایی را شبکه­ های Over-loaded گویند. قدم بعدی در شبیه­سازی، انتخاب نوع تابع خروجی نرون است که در شبکه­ های MLP که با الگوریتم پس­انتشار خطا کار می­ کنند، عمدتاً تابع سیگموئید استفاده می­ شود. دلیل این امر هم مشتق­گیری ساده و ارتباط مستقیم مشتق تابع با خود تابع است.
پیش از شروع شبیه­سازی، باید داده ­های ورودی را به دو گروه تقسیم نمود:
۱٫ داده ­های آموزش: این داده ­ها از میان داده ­های برچسب­دار و به منظور آموزش شبکه به­کار می­روند. عمدتاً از میان کل داده ­ها ۶۰ تا ۷۰ درصد آن­ها را (به طور تصادفی یا با یک پیش فرض) به عنوان داده ­های آموزش انتخاب می­ کنند. پس از آن­که شبکه توسط این داده ­ها آموزش دید، وزن­ها مقدار نهایی خود را یافته­اند به نحوی که شبکه برای داده ­های آموزش، کمترین خطا را بدست می­دهد.
۲٫ داده ­های تست: پس از آن­که شبکه توسط داده ­های آموزش تا رسیدن به حداقل خطا آموزش یافت، مابقی داده ­ها (۴۰ تا ۳۰ درصد باقیمانده) که در آموزش نقشی نداشته اند به عنوان ورودی به شبکه داده شده و پاسخ شبکه با پاسخ مطلوب (برچسب آن­ها) مقایسه می­گردد و بدین ترتیب راندمان شبکه آموزش دیده محک زده می­ شود.
شایان ذکر است که اگر تعداد نمونه­های آموزش به حد کافی زیاد باشد، استفاده از روش ارائه الگو جواب­های بهتری می­دهد، اما در کاربردهایی که تعداد نمونه­های برچسب­دار آموزش کم باشند، هر دو روش ارائه الگو و ارائه یک جا به یک جواب یکسان منجر خواهند شد. همچنین باید توجه داشت که در اولین گام اجرای الگوریتم، وزن تمامی لایه ­ها به طور تصادفی انتخاب می­شوند و در هر گام با بهره گرفتن از روش پس­انتشار خطا، وزن­ها تصحیح می­شوند.
اشاره به این نکته حائز اهمیت است که پس از آن­که تمام نمونه­ها یک­بار به شبکه ارائه شدند، در بار بعدی (اپوک بعد) ابتدا داده ­های آموزشی به طور تصادفی بر زده شوند. این کار به ویژه سبب می­ شود که شبکه عصبی به ازای نمونه­های خاص بایاس نشود و همچنین از گیر کردن در می­نیمم­های محلی جلوگیری می­ کند.
پس از اجرای الگوریتم تصحیح وزن­ها تا رسیدن به می­نیمم خطای کلی، چندین معیار برای توقف الگوریتم پیشنهاد می­گردد که مهمترین آن­ها عبارتند از:
۱٫ اگر خطا (تابع هزینه) که قرار است می­نیمم شود، از یک سطح آستانه کمتر شود، می­توان پذیرفت که شبکه با خطای قابل قبولی آموزش دیده است. این شرط چنین بیان می­ شود:
۲٫ اگر میزان تغییرات خطا در طی دو گام متوالی کمتر از یک سطح آستانه باشد یا به عبارت دیگر روند کاهش خطا با سرعت کند انجام شود، می­توان چنین برداشت کرد که به حوالی می­نیمم کلی رسیده­ایم، لذا در این حالت نیز تصمیم به توقف الگوریتم آموزش گرفته می­ شود. بیان ریاضی این شرط نیز چنین است (منهاج، ۱۳۹۱):

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

۳-۲ پیشینه پژوهش

تحقیق “بررسی کاربردی الگوهای پیش‌بینی زیمسکی و شیراتا در شرکت‌های پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران” توسط مهرانی و همکاران (۱۳۸۴) انجام شده است. هدف این تحقیق به دست آوردن مدل‌های جدید بر مبنای الگوهای پیش ­بینی ورشکستگی زیمسکی و شیراتا متناسب با شرایط محیطی ایران بوده است. برای تعدیل الگوهای بررسی­شده دراین پژوهش فرضیه‌های تحقیق به دوگروه تقسیم شده‌اند:
فرضیه‌های گروه اول در ارتباط با توانایی طبقه‌بندی درست شرکت‌ها توسط دو الگوی زیمسکی و شیراتا طراحی شده‌اند که نتایج آزمون این فرضیه ­ها نشان داده است که هر دو الگو توانایی تقسیم شرکت‌ها را به دو گروه ورشکسته و غیرورشکسته داشته‌اند.
فرضیه‌های گروه دوم در ارتباط با تفاوت اهمیت نسبت‌های مالی به عنوان متغیرهای مستقل الگوها در پیش ­بینی ورشکستگی بوده است و نتایج آزمون این فرضیه‌ها نشان داده که متغیرهای مستقل الگوها تاثیر یکسانی در پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌ها نداشته‌اند.
در تحقیق مذکور جامعه آماری شرکت‌های نساجی و دارویی پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال‌های ۷۹ تا ۸۱ بوده است. براساس مبنای یاد شده ۱۲ شرکت ایران برک، ایران پوپلین، بافت آزادی، تولیدی تیم، ریسندگی و بافندگی پاکریس، ریسندگی و بافندگی کاشان، مخمل و ابریشم کاشان، نساجی غرب، نساجی قائم شهر، یزد باف، گرد باف یزد و وطن اصفهان عضو گروه شرکت­های ورشکسته و کلیه شرکت‌های داروسازی و شرکت‌های ایران مرینوس، پشم­بافی توس، نساجی مازندران و نساجی بروجرد، از صنعت نساجی به عنوان غیرورشکسته طبقه ­بندی شده‌اند. با بهره گرفتن از فنون رگرسیون لجستیک [۱۳۷]و تحلیل تمایزی[۱۳۸] مناسب‌ترین الگوها برای پیش ­بینی ورشکستگی بر اساس الگوی زیمسکی و شیراتا و بر طبق شرایط شرکت‌های پذیرفته­شده در صنایع نساجی و دارویی بورس اوراق بهادار تهران برازش شده است. معیار شناسایی ورشکستگی شرکت‌ها نیز ماده ۱۴۱ قانون تجارت بوده است. به این ترتیب که اگر در فاصله سال‌های ۷۹ تا ۸۱ شرکت بیش از دو سال متوالی مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت باشد ورشکسته در نظر گرفته می‌شود.
برای برازش الگوهای ورشکستگی در این تحقیق نیاز به اطلاعات دو گروه شرکت ورشکسته و غیرورشکسته بوده که شرکت‌های نساجی به دلیل این که در پژوهش‌های قبلی در زمینه ورشکستگی به عنوان شرکت‌های ورشکسته شناسایی شده بودند گزینش شده‌اند. شرکت‌های داروسازی نیز به علت بازار انحصاری محصولات و حمایت دولت از آنها و کشش کم محصولات، به عنوان شرکت‌های غیرورشکسته در نظر گرفته شده‌اند. به علت عدم دسترسی به اطلاعات دقیق صورت‌های مالی شرکت‌های ورشکسته و غیرورشکسته خارج از بورس اوراق بهادار تهران، جامعه آماری این پژوهش از میان شرکت‌های پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار گزینش شده است.
متغیرهای پیش‌بینی­کننده ورشکستگی شامل متغیرهای مدل‌های اصلی شیرتا و زیمسکی بوده است که عبارتند از: سود خالص به دارایی‌ها، کل بدهی­ها به کل دارایی­ ها، دارایی جاری به بدهی جاری، سود انباشته به کل دارایی‌ها، درصد تغییر در بدهی­های و حقوق صاحبان سهام، متوسط هزینه تأمین مالی، متوسط حساب­های پرداختنی ضرب در ۱۲ تقسیم بر فروش.
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)
نتیجه تحقیق نشان داد که الگوی شیراتا تا ۷/۹۴ درصد و الگوی زیمسکی تا ۴/۹۷ درصد پیش‌بینی‌ها را به درستی انجام داده‌اند و متغیرهای مستقل حاصل از نسبت‌های سودآوری بیشترین تأثیر را در پیش‌بینی ورشکستگی دارند. همچنین نتایج تحقیق آنها نشان داد که نسبت‌های سود­آوری نسبت به سایر نسبت‌ها از قابلیت پیش‌بینی بالاتری برخوردار هستند.
تحقیق “کاربرد مدل‌های شبکه عصبی در پیش‌بینی ورشکستگی اقتصادی شرکت‌های بازار بورس” توسط کمیجانی و سعادت‌فر (۱۳۸۵) انجام شده است. هدف این تحقیق به­کا­رگیری مدل‌های شبکه عصبی در پیش‌بینی ورشکستگی اقتصادی شرکت‌های بورس و آزمون قدرت پیش‌بینی این مدل‌ها است. در این تحقیق نیز معیار ورشکستگی شرکت‌ها ماده ۱۴۱ قانون تجارت محسوب می‌شود.
عکس مرتبط با اقتصاد
مقصود از ورشکستگی در این تحقیق، ورشکستگی اقتصادی است و زمانی رخ می‌دهد که بر اثر زیان­های وارده، حداقل نیمی از سرمایه شرکت از میان برود یا به عبارت دیگر شرکت مشمول ماده ۱۴۱ قانون اصلاحی تجارت شود.
متغیرهای پیش‌بینی­کننده ورشکستگی در این تحقیق سه نسبت‌ مالی بوده که عبارتند از: نسبت جاری، حاشیه سود ناخالص، نسبت سود خالص به بدهی جاری. دوره زمانی تحقیق مربوط به سال‌های ۱۳۶۸تا ۱۳۸۴ است. اطلاعات مربوط به دو سال قبل از ورشکستگی شرکت‌ها نیز برای پیش‌بینی جمع­آوری شده است. تعداد ۵۳ شرکت ورشکسته و ۵۳ شرکت غیرورشکسته برای آموزش شبکه عصبی انتخاب شده‌اند که سال وقوع ورشکستگی آنها بین سال‌های ۱۱۳۷۰ تا ۱۳۸۱ بوده است. تعداد ۲۵ شرکت ورشکسته و ۲۵ شرکت غیرورشکسته بین سال‌های ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ برای آزمون شبکه عصبی انتخاب شده‌اند و پیش‌بینی ورشکستگی در سال ۸۵ با بهره گرفتن از اطلاعات شرکت‌ها در سال‌های ۸۳ و ۸۴ انجام پذیرفته است.
برای طراحی مدل از شبکه عصبی پرسپترون سه لایه و چهار لایه با الگوریتم بهینه­سازی پس انتشار خطا استفاده شده است. متغیرهای پیش‌بینی­کننده در تحقیق نسبت دارایی جاری به بدهی جاری، نسبت سود ناخالص به فروش، نسبت سود خالص به بدهی جاری است. نتیجه تحقیق نشان داده که از میان همه ساختارهای شبکه عصبی سه لایه بررسی­شده، مدل پرسپترون با ساختار سه نرون در لایه ورودی، نه نرون در لایه میانی و یک نرون در لایه خروجی با الگوریتم یادگیری پس انتشار خطا بیشترین قدرت پیش‌بینی را داشته است.
همچنین به منظور تعیین خصوصیات پرسپترون چهار لایه مناسب برای پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌ها، ساختارهای بسیار زیادی از این مدل بررسی گردیده که از میان آنها، پرسپترون چهار لایه با سه نرون در لایه پنهان اول و نه نرون در لایه پنهان دوم همراه با الگوریتم اصلا­ح­شده پس انتشار خطا عملکرد بهتری را ثبت نموده است. بنابراین ساختار اصلی پرسپترون سه لایه و چهار لایه منتخب برای پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌ها به مدل‌هایی شبیه یکدیگر منتهی شده‌اند که بین آنها شبکه سه لایه از نظر قدرت پیش‌بینی بر شبکه چهار لایه برتری داشته است. مقایسه نتایج پیش‌بینی مدل شبکه عصبی با مدل‌های پروبیت و لاجیت نشان می‌دهد که مدل شبکه عصبی میانگین مربع خطای کمتری نسبت به سایر مدل‌ها دارد بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که قابلیت پیش‌بینی مدل شبکه عصبی از سایر مدل‌ها بالاتر است.
نتایج پیش‌بینی برای سال‌های آتی نشان می‌دهد از ۳۶۲ شرکتی که صورت‌های مالی آنها در سال ۱۳۸۳ در دسترس می‌باشد ۱۱۶ شرکت در سال ۱۳۸۵ از نظر اقتصادی ورشکسته می‌شوند. همچنین از ۱۷۰ شرکتی که صورت‌های مالی آنها در سال ۱۳۸۴ در دسترس می‌باشد، ۴۱ شرکت در سال ۱۳۸۶ از نظر اقتصادی ورشکسته خواهند شد.
تحقیق “کاربرد ماشین بردار پشتیبان در پیش‌بینی درماندگی مالی شرکت‌ها با بهره گرفتن از نسبت‌های مالی” توسط راعی و فلاح­پور (۱۳۸۷) انجام­شده است. در این تحقیق معیار درماندگی شرکت‌ها ماده ۱۴۱ قانون تجارت بوده و محدوده زمانی این تحقیق مربوط به سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۰ است.
جامعه مورد مطالعه در این پژوهش شرکت‌های تولیدی پذیرفته­شده دربورس اوراق بهادار تهران بوده‌اند. نمونه مورد استفاده متشکل از ۸۰ شرکت تولیدی می­باشد که مشمول ماده ۱۴۱قانون تجارت بودند. اما از آنجا که دسترسی به اطلاعات تنها ۴۰ شرکت وجود داشت بنابراین نمونه به همان شرکت‌ها محدود گردید. ۴۰ شرکت تولیدی سالم نیز به صورت تصادفی انتخاب گردیده‌اند.
برای پیش‌بینی درماندگی مالی نیز از نسبت‌های مالی استفاده شده است. این نسبت‌ها عبارتند از: نرخ بازده دارایی، نرخ بازده فروش حقوق صاحبان سهام به بدهی، سرمایه درگردش به بدهی‌ها، سرمایه در گردش به دارایی‌ها، نسبت جاری. دو معیار مهم برای انتخاب این نسبت‌ها مورد نظر بوده است. اول اینکه میانگین این نسبت‌ها در گروه شرکت‌های سالم و درمانده مالی از نظر آماری متفاوت باشد و دوم اینکه امکان دسترسی به اطلاعات وجود داشته باشد. آزمون برابری میانگین‌ها نشان داده که بین میانگین تمامی متغیرهای دو گروه در سطح اطمینان ۹۹ درصد تفاوت وجود دارد.
هدف اصلی تحقیق بررسی کارایی استفاده از ماشین بردار پشتیبان[۱۳۹] در مقایسه با مدل آماری رگرسیون لجستیک در پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌ها بوده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که دقت مدل مبتنی بر ماشین بردار پشتیبان به طور معنی‌داری از رگرسیون لجستیک بیشتر است و به­علاوه توانایی تعمیم‌پذیری بالاتری نیز دارد. در این تحقیق مدل مبتنی بر ماشین بردار پشتیبان توانسته است با دقت ۹۶ درصد پیش‌بینی را به درستی انجام دهد. همچنین، نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که نسبت‌های مالی می‌توانند پیش‌بینی­کننده خوبی برای ورشکستگی شرکت‌ها باشند و از میان نسبت‌های مالی نسبت‌های سود­آوری بهترین پیش‌بینی­کننده‌ها هستند.
تحقیق انجام شده توسط فلاح­پور و راعی (۱۳۸۳) به مقایسه قدرت پیش‌بینی­کنندگی شبکه‌های عصبی در مقایسه با روش تفکیک­کننده خطی چند متغیره پرداخته‌ است. آنها شرکت‌هایی که مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت بوده اند، را از سالی که مشمول این ماده شده‌اند به عنوان شرکت‌های درمانده مالی تعریف کرده‌اند و با بهره گرفتن از اطلاعات مالی سنوات قبل، ورشکستگی شرکت‌ها را پیش‌بینی کرده‌اند. پنج متغیر مورد بررسی در تحقیق آنها عبارتند از: نسبت جاری، نسبت سود قبل از بهره و مالیات به دارایی‌ها، حقوق صاحبان سهام به بدهی ها، سرمایه در گردش به کل دارایی­ ها و نسبت سود قبل از بهره و مالیات به فروش .اطلاعات جمع­آوری شده مربوط به ۴۰ شرکت درمانده مالی در سال‌های ۱۳۷۳تا ۱۳۸۰ بوده و به همین تعداد نیز شرکت غیرورشکسته انتخاب شده است. میانگین صحت پیش ­بینی مدل تفکیک­کننده خطی ۹۳ درصد و صحت پیش‌بینی شبکه عصبی ۹۵ درصد بوده است. در نهایت چنین نتیجه ­گیری کرده‌اند که مدل شبکه عصبی در پیش‌بینی ورشکستگی به طور معنی­داری نسبت به مدل تفکیکی چند متغیره از دقت پیش‌بینی بیشتری برخوردار است.
تحقیق “ارائه مدل برای پیش بینی عملکرد شرکت های پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران با بهره گرفتن از اطلاعات مالی منتشره” نیز در زمینه ورشکستگی انجام شده است )بهرام­فر و ساعی، ۱۳۸۴).
این تحقیق، دو مسأله اصلی را دنبال می‌کند. “آیا خلاصه‌های آماری قابل استخراج از گزارشات مالی، در بین شرکت‌های موفق و ناموفق تفاوت معنی­داری دارند؟” و “آیا می‌توان با بهره گرفتن از اطلاعات تاریخی منتشره در صورت‌های مالی، رتبه عملکرد شرکت‌ها را پیش‌بینی و آنها را تفکیک کرد؟”
قلمرو زمانی این تحقیق سال‌های ۷۴ تا ۸۲ و قلمرو مکانی تحقیق مربوط به شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. در تحقیق مذکور تفاوت متوسط برخی از ویژگی‌های مالی شرکت‌های موفق و ناموفق، مورد بررسی تحلیلی قرار گرفته و دو مدل مجزا برای پیش‌بینی شرکت‌های موفق و ناموفق ارائه گردیده است. یکی از مدل‌ها با بهره گرفتن از تحلیل­های آماری لاجیت، احتمال تعلق یک شرکت به گروه شرکت‌های موفق یا ناموفق را از نظر بازده سهام (عملکرد بازار) پیش‌بینی نموده و مدل دیگر با بهره گرفتن از روش­شناسی مشابه، به پیش‌بینی بازده حقوق صاحبان سهام (عملکرد مالی) پرداخته است. یافته‌های تحقیق، در مورد تحلیل معنی­دار­بودن تفاوت اطلاعات مالی منتشره شرکت‌های موفق و ناموفق، چنین نشان داده که از نظر شاخص‌های فعالیت، وضعیت بدهی‌ها، متوسط اندازه ارزش دفتری دارایی‌ها، و نوع صنعت، تفاوت‌های آماری با اهمیتی وجود دارد. هرچند تفاوت وضعیت نقدینگی این دو گروه با اهمیت نیست، صحت پیش‌بینی مدل‌های تعیین­شده برای پیش‌بینی رتبه عملکرد بازده سهام و عملکرد بازده حقوق صاحبان سهام، چه در نمونه تعیین مدل و چه در نمونه کنترل، از نظر آماری با اهمیت بوده‌اند. هرچند آماره‌های مدل پیش‌بینی بازده حقوق صاحبان سهام بهتر از مدل پیش‌بینی بازده سهام بوده است. همچنین در این تحقیق، با توجه به این واقعیت که پیش ­بینی بازده سهام و بازده حقوق صاحبان سهام مورد علاقه استفاده­کنندگان و افراد ذینفع از گزارشات مالی است، مدل‌هایی برای پیش‌بینی رتبه شرکت‌ها از نظر این دو معیار ارائه شده است. نتایج استفاده از این مدل‌ها نشان می‌دهد که اطلاعات مالی منتشره برای رتبه ­بندی شرکت‌های موفق و ناموفق، بار اطلاعاتی مناسبی دارند. این بار اطلاعاتی در مورد نسبت‌های فعالیت و نسبت‌های بدهی، اندازه شرکت و نوع صنعت بسیار بیشتر از نسبت‌های نقدینگی شرکت بوده است.
امیری (۱۳۸۱) با بهره گرفتن از پرسش­نامه نظر پرسش­شوندگان را در مورد قابلیت پیش‌بینی­کنندگی مجموعه‌ای از ۱۵ متغیر مالی و ۱۰ متغیر غیرمالی در پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌ها (یا آن گونه که در تحقیق ایشان آمده عدم موفقیت را) جویا شده است و در نهایت در یک مدل نوع تفکیک­کننده خطی ۱۵ متغیر مالی را مورد بررسی قرار داده و در نهایت به این نتیجه رسیده‌ است که نسبت‌های جریان نقدی عملیاتی هر سهم به سود، وجه نقد حاصل از عملیات به حقوق صاحبان سهام، نسبت موجودی کالا به دارایی‌های جاری و دارایی­ های جاری به بدهی­های جاری از اهمیت بیشتری در پیش‌بینی موفقیت یا عدم موفقیت بنگاه‌های ایرانی برخوردار هستند.
تحقیق دیگری با عنوان “پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌ها با بهره گرفتن از مدل برنامه ­ریزی ژنتیک” توسط فرج زاده دهکردی (۱۳۸۶) انجام شده است. در این تحقیق که جامعه آماری آن شرکت‌های پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشند نیز شرکت‌های مشمول ماده ۱۴۱قانون تجارت به عنوان شرکت‌های ورشکسته در نظر گرفته شده‌اند. محدوده زمانی تحقیق مربوط به سال‌های ۱۳۷۶تا ۱۳۸۴ می‌باشد. متغیرهای پیش‌بینی ورشکستگی در این تحقیق نیر نسبت‌های مالی بوده است که با بررسی پیشینه تحقیق ۴۳ نسبت مالی از شرکت‌های ورشکسته و غیرورشکسته برای پیش‌بینی ورشکستگی مورد استفاده قرار گرفته است.
تحقیق مذکور برای انتخاب نمونه شرکت‌های غیرورشکسته در مقایسه به شرکت‌های ورشکسته به اندازه شرکت‌ها و نوع صنعت آنها توجهی نشده است و صرفا انتخاب شرکت­های ورشکسته و غیرورشکسته صرفا بر اساس سال مالی با هم منطبق هستند. همچنین نتایج به دست آمده در این تحقیق با روش تجزیه و تحلیل تفکیک چند متغیره مورد مقایسه قرار گرفته است. مقایسه نتایج نشان می‌دهد که برنامه ­ریزی ژنتیک قابلیت پیش‌بینی تا ۹۰ درصد از ورشکستگی‌ها در نمونه آزمون دارد در حالی­که تجزیه و تحلیل تفکیکی چند متغیره تا ۷۳ درصد از ورشکستگی شرکت‌ها را می‌تواند پیش‌بینی نماید.
تحقیق دیگری با عنوان “مقایسه کارایی نسبتهای مالی مبتنی بر روش نقدی و روش تعهدی در پیش ­بینی درماندگی مالی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ” در سال ۱۳۹۰ توسط کردستانی و همکاران انجام شد. آنان در پژوهش خود از نسبتهای نقدینگی استخراج شده از صورت جریان وجوه نقد و نسبتهای مالی مبتنی بر ترازنامه و سودوزیان به منظور پیش ­بینی درماندگی مالی شرکت­هااستفاده کردند. مدل مورد استفاده آنان رگرسیون لوجیت و مدل تحلیل ممیزی برای ۲۷ شرکت ورشکسته و ۲۷ شرکت غیرورشکسته طی سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۶ بود. نتایج پژوهش آنان حاکی از کارایی بیشتر نسبتهای مالی مبتنی بر ترازنامه و سودوزیان در مقایسه با نسبتهای مبتنی بر صورت جریان نقدی بود.
در سال ۱۳۸۴ بهرامفر و مهرانی پژوهشی را با عنوان “بررسی رابطه بین نسبت­های نقدینگی سنتی و نسبت­های حاصل از صورت جریان وجوه نقد جهت ارزیابی تداوم فعالیت شرکت­ها” انجام دادند. قلمرو زمانی پژوهش سالهای بین ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۰ و روش مورد استفاده همبستگی بین متغیرها بود. نسبتهای مالی مورد استفاده به چهار قسمت تقسیم ­بندی میشد: نسبتهای نقدینگی، نسبتهای مخارج سرمایه، نسبت تحصیل سرمایه و نسبت سرمایه ­گذاری به تامین مالی. نتایج پژوهش آنان نشان داد که بین نسبت­های نقدینگی تعهدی و مخارج سرمایه­ای همبستگی معنی داری وجود ندارد و ارائه آنان در کنار یکدیگر تصویر روشن­تری از برقراری فرض تداوم فعالیت واحد تجاری ارائه می­دهد.
جدول ۴-۲: تحقیقات مربوط به پیش‌بینی ورشکستگی انجام شده در بورس اوراق بهادار تهران

نام محقق
سال‌تحقیق عنوان تحقیق قلمرو زمانی ورشکستگی روش تحقیق متغیرهای پیش ­بینی کننده نتیجه
مهرانی
۱۳۸۴ بررسی کاربردی الگوهای پیش‌بینی زیمسکی و شیراتا سال های
۷۹ تا ۸۱ شرکتی که بیش از دو سال متوالی مشمول ماده ۱۴۱ باشد. الگوی طبقه بندی شیرتا و زیمسکی نسبت های مالی مدل شیرتا و زیمسکی که شامل ۸ نسبت مالی مطرح شده در مدل اصلی بوده است هر دو مدل توانایی پیش‌بینی ورشکستگی را دارند.مدل زیمسکی تا ۹۷٫۴ درصد صحت پیش بینی دارد
کمیجانی و سعادت فر
۱۳۸۵ کاربرد مدل‌های شبکه عصبی در پیش‌بینی ورشکستگی اقتصادی شرکت‌ ها سال های

حق انحصاری © 2021 مطالب علمی گلچین

جدول ۳-۲: مشخصات افراد نمونه بر حسب متغیر جنسیت ۷۲
جدول ۳-۳: یافته های توصیفی متغیر سن ۷۲
جدول ۴-۱: یافته های توصیفی پرخاشگری و ابعاد آن ۸۲
جدول ۴-۲: یافته های توصیفی متغیرهای عزت نفس و سلامت عمومی ۸۲
جدول ۴-۳: یافته های توصیفی تاکتیک های حل تعارض پدر و مادر ۸۳
جدول۴-۴: همبستگی متغیرهای پژوهش ۸۴
جدول۴-۵: نتایج تحلیل واریانس (ANOVA) برای پیش بینی تاکتیک های حل تعارض پدر بر پرخاشگری بدنی نوجوان ۸۵
جدول۴-۶: ضرایب تحلیل رگرسیون برای پیش بینی تاکتیک های حل تعارض پدر بر پرخاشگری بدنی نوجوان ۸۵
جدول۴-۷: نتایج تحلیل واریانس (ANOVA) برای پیش بینی تاکتیک های حل تعارض پدر بر پرخاشگری کلامی نوجوان ۸۶
جدول۴-۸: ضرایب تحلیل رگرسیون برای پیش بینی تاکتیک های حل تعارض پدر بر پرخاشگری کلامی نوجوان ۸۷
جدول۴-۹: نتایج تحلیل واریانس (ANOVA) برای پیش بینی متغیر خشم (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض پدر ۸۷
جدول۴-۱۰: ضرایب تحلیل رگرسیون برای پیش بینی متغیر خشم (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض پدر ۸۸
جدول۴-۱۱: نتایج تحلیل واریانس (ANOVA) برای پیش بینی متغیر خصومت (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض پدر ۸۹
جدول۴-۱۲: ضرایب تحلیل رگرسیون برای پیش بینی متغیر خصومت (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض پدر ۸۹
جدول۴-۱۳: نتایج تحلیل واریانس (ANOVA) برای پیش بینی نمره کل متغیر پرخاشگری (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض پدر ۹۰
جدول۴-۱۴: ضرایب تحلیل رگرسیون برای پیش بینی متغیر نمره کل پرخاشگری (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض پدر ۹۰
جدول۴-۱۵: نتایج تحلیل واریانس (ANOVA) برای پیش بینی متغیر عزت نفس (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض پدر ۹۱
جدول۴-۱۶: ضرایب تحلیل رگرسیون برای پیش بینی متغیر عزت نفس بر تاکتیک های حل تعارض پدر ۹۱
جدول۴-۱۷: نتایج تحلیل واریانس (ANOVA) برای پیش بینی سلامت عمومی (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض پدر ۹۲
جدول۴-۱۸: ضرایب تحلیل رگرسیون برای پیش بینی متغیر سلامت عمومی (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض پدر ۹۲
جدول۴-۱۹: نتایج تحلیل واریانس (ANOVA) برای پیش بینی تاکتیک های حل تعارض مادر بر پرخاشگری بدنی نوجوان ۹۳
جدول۴-۲۰: ضرایب تحلیل رگرسیون برای پیش بینی تاکتیک های حل تعارض مادر بر پرخاشگری بدنی نوجوان ۹۳
جدول۴-۲۱: نتایج تحلیل واریانس (ANOVA) برای پیش بینی تاکتیک های حل تعارض مادر بر پرخاشگری کلامی نوجوان ۹۴
جدول۴-۲۲: ضرایب تحلیل رگرسیون برای پیش بینی تاکتیک های حل تعارض مادر بر پرخاشگری کلامی نوجوان ۹۴
جدول۴-۲۳: نتایج تحلیل واریانس (ANOVA) برای پیش بینی متغیر خشم (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض مادر ۹۵
جدول۴-۲۴: ضرایب تحلیل رگرسیون برای پیش بینی متغیر خشم (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض مادر ۹۵
جدول۴-۲۵: نتایج تحلیل واریانس (ANOVA) برای پیش بینی متغیر خصومت (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض مادر ۹۶
جدول۴-۲۶: ضرایب تحلیل رگرسیون برای پیش بینی متغیر خصومت(نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض مادر ۹۶
جدول۴-۲۷: نتایج تحلیل واریانس (ANOVA) برای پیش بینی نمره کل متغیر پرخاشگری (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض مادر ۹۷
جدول۴-۲۸: ضرایب تحلیل رگرسیون برای پیش بینی متغیر نمره کل پرخاشگری (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض مادر ۹۷
جدول۴-۲۹: نتایج تحلیل واریانس (ANOVA) برای پیش بینی متغیر عزت نفس (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض مادر ۹۸
جدول۴-۳۰: ضرایب تحلیل رگرسیون برای پیش بینی متغیر عزت نفس بر تاکتیک های حل تعارض مادر ۹۸
جدول۴-۳۱: نتایج تحلیل واریانس (ANOVA) برای پیش بینی سلامت عمومی (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض مادر ۹۹
جدول۴-۳۲: ضرایب تحلیل رگرسیون برای پیش بینی متغیر سلامت عمومی (نوجوان) بر تاکتیک های حل تعارض مادر ۹۹
جدول ۴-۳۳: مقایسه دو گروه دختر و پسر در متغیرهای پژوهش ۱۰۱
نقش کشمکش‌های والدین در سازگاری فرزندان (اعتماد به نفس، پرخاشگری، سلامت روان)
به وسیله: نجمه روزمند

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

چکیده:

پژوهش حاضر با هدف بررسی، نقش کشمکش های والدین در سازگاری فرزندان (اعتماد به نفس، پرخاشگری، سلامت روان) انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را دانش آموزان مقطع تحصیلی راهنمایی تشکیل می دهند. روش نمونه گیری این تحقیق به صورت تصادفی می باشد. ابزارهای اندازه گیری شامل: پرسشنامه مقیاس تاکتیک های حل تعارض پدر و مادر، پرسشنامه پرخاشگری، پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ و پرسشنامه سلامت عمومی می باشد. تجزیه و تحلیل آماری داده ها با بهره گرفتن از ماتریس همبستگی و تحلیل رگرسیون و با بهره گرفتن از نرم افزار spss انجام شده است. نتایج پژوهش نشان داد که تاکتیک حل تعارض پرخاشگری فیزیکی پدر پیش بینی کننده مثبت پرخاشگری بدنی، خشم و نمره کل پرخاشگری نوجوان می باشد. تاکتیک حل تعارض پرخاشگری کلامی صرفاً پیش بینی کننده مثبت خصومت نوجوان بوده است و تاکتیک استدلال پدران نیز پیش بینی کننده منفی پرخاشگری (بدنی، خشم) نوجوان بوده است. تاکتیک حل تعارض پرخاشگری فیزیکی پدر، پرخاشگری کلامی پدر و همچنین تاکتیک حل تعارض پرخاشگری کلامی مادر پیش بینی کننده منفی عزت نفس نوجوان می باشد. تاکتیک حل تعارض پرخاشگری فیزیکی مادر پیش بینی کننده مثبت سلامت عمومی نوجوان می باشد. تاکتیک حل تعارض پرخاشگری کلامی مادر پیش بینی کننده مثبت پرخاشگری بدنی، خشم، خصومت و نمره کل پرخاشگری نوجوان می باشد. همچنین تاکتیک حل تعارض فیزیکی مادر نیز پیش بینی کننده مثبت پرخاشگری بدنی و خشم نوجوان می باشد. در آخر نیز ملاحظه شد که بین دو گروه دختران و پسران درمتغیرهای پژوهش فقط در بعد پرخاشگری بدنی تفاوت وجود دارد که این تفاوت به نفع پسران است.
در مجموع یافته ها حاکی از آن بود که استفاده والدین از تاکتیک های مخرب در مواجه با تعارض با همسر ( نظیر پرخاشگری کلامی و فیزیکی) بر اعتماد به نفس، پرخاشگری و سلامت روان نوجوانان تأثیرات منفی دارد و تاکتیک سازنده استدلال تاثیرات مثبت بر همین شاخص های سازگاری روانی دارد.
واژگان کلیدی : کشمکش های والدین، سازگاری فرزندان، اعتماد به نفس، پرخاشگری، سلامت روان

فصل اول

کلیات تحقیق

۱-۱- مقدمه

خانواده یک نهاد اجتماعی اولیه و حیاتی است که هم سلامت فرد و هم بقای جامعه را تأمین و تضمین می کند. هیچ جامعه ای بدون داشتن نظامی برای جایگزینی اعضای خویش قادر به ادامه حیات نیست. خانواده امکانی را فراهم می سازد که از طریق آن جایگزینی تحقق یابد. فرد نه تنها از نظر جسمی و زیستی بلکه مهمتر از آن به لحاظ عاطفی، روانی و شخصیتی نیز تحت تأثیر خانواده قرار دارد. زیرا خانواده جایگاهی است که فرد می تواند با تکمیل شخصیت خویش، برای برعهده گرفتن نقش های اجتماعی آماده گردد. نقش همسری (زن یا شوهر بودن) از جمله نقش هایی است که پس از عمل اجتماعی ازدواج به عهده افراد گذاشته می شود (ریاحی و دیگران، ۱۱۰:۱۳۸۶).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
برای اینکه خانواده بتواند کارکردهای اصلی خود را به خوبی ایفا نماید، لازم است امنیت و آرامش در آن وجود داشته باشد. واقعیت این است که در فرایند چرخه زندگی خانوادگی مسایل و مشکلاتی بوجود می آید که آرامش آن را هر چند برای مدت کوتاهی سلب می کند. این مسایل در سطح خرد مربوط به ساختارها و کارکردهای نهاد خانواده و در سطح کلان مربوط به ساختارهای اجتماعی است. تغییر و تحولاتی که به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در جوامع بوجود می آید، نهاد خانواده را تحت تأثیر قرار می دهد (ریتزر[۱] و جورج،۲۰۰۴).
عکس مرتبط با اقتصاد
دگرگونی های خانواده، رفتار اعضاء آنرا تحت تأثیر قرار داده است. چگونگی تقسیم قدرت در خانواده میان زن و شوهر با کم و کیف خوشبختی زوجها و احساس عادلانه بودن قدرت رابطه دارد (سابین[۲]، ۲۰۰۰). تغییرات نهاد خانواده با وجود جنبه های مثبت خود باعث افزایش میزان تعارضات در بین اعضاء خانواده شده است (چافتز[۳]، ۲۰۰۳). مخالفت و تعارض، در هر رابطه ای از جمله رابطه زناشویی امری اجتناب ناپذیر است. علی رغم تلاش والدین برای محافظت فرزندانشان از پیامدهای تعارض، کودکان به طور روزمره با تعارضات والدین مواجه می شوند. تحقیقات نشان دهنده رابطه بین مواجه کودک با تعارض والدین و مشکلات عاطفی (افسردگی و اضطراب) و رفتاری (پرخاشگری و بزهکاری) در کودکان بوده است (دیویس و کامینگز[۴]،۲۰۰۱؛ گریچ و فین چام[۵]،۲۰۰۲). تعارض والدین، کودکان را دچار استرس، ترس و خشم می کند و مواجه مکرر با تجربه تعارض می تواند منجر به مشکلات رفتاری (کامینگز و دیویس،۲۰۰۱) و همچنین مشکلات سلامت جسمی در کودکان شود (الشیخ، هارگر و ویتسون[۶]، ۲۰۰۱). رویدادهای استرس زای زندگی یک تهدید بالقوه برای سلامت و رشد سالم کودکان و نوجوانان هستند (چیکتی و توث[۷]، ۲۰۰۰). تعارض زناشویی یکی از مشکلاتی است که کودکان همه نقاط زمین با آن مواجه می شوند (کاتز و گاتمن[۸]، ۲۰۰۳).
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
با توجه به اینکه امروزه در بسیاری از خانواده ها میزانی از تعارض بین والدین وجود دارد، تحقیق حاضر بر آن است تا به بررسی میزان تأثیر این تعارض بر روی فرزندان با توجه به سازگاری آنان (پارامترهای عزت نفس، پرخاشگری و سلامت روان) بپردازد. به گونه ای که نتایج حاصل از این تحقیق بتواند مورد استفاده مشاوران خانواده و مشاوران بالینی قرار گیرد و با ارزیابی نتایج این موضوع، در جهت بررسی راهکارهای کاهش تعارضات والدین و یا کاهش تأثیر آن بر فرزندان، قدمی مثبت در جهت افزایش سازگاری فرزندان برداشته شود.
این مطالعه بر روی پدیده تضاد والدین و تأثیرات آن بر سازگاری فرزندان متمرکز شده است، بخصوص به عنوان آنچه که در خانواده رخ می دهد. از آنجایی که در بسیاری از خانواده های ایرانی این موضوع وجود دارد (کار[۹]،۲۰۰۲)، مهم است که به بررسی این موضوع پرداخته شود.

۱-۲- بیان مسأله

خانواده در طول تاریخ تحت تأثیر تحولات گوناگون اقتصادی و اجتماعی دگرگون شده است (عنایت و موحد، ۱۳۸۳). این دگرگونی ها منجر به بروز تعارض در روابط متقابل اعضاء خانواده از حالت خفیف تا حالتهای شدید نظیر خشونت، گشته است. بخشی از این تعارضات در ارتباط با عوامل بیرون از خانواده و بخشی از آنها در ارتباط با عوامل درونی خانواده است. البته میان این دو روابط متقابل وجود دارد. مطالعات متفکران مختلف نشان می دهد که تعارضات خانواده در ارتباط با تعارضات جامعه است (دادلی گرنت[۱۰]، هال پرن[۱۱]،کاسلو[۱۲]،ریس و دیگران[۱۳]، ۲۰۰۴). تضاد به خودی خود یک رفتار منفی است و می تواند بر کیفیت روابط اثر داشته و پیامد های مثبت و یا منفی را نیز داشته باشد. تضاد ممکن است از حالت روانی به اقدامات شفاهی یا غیر شفاهی محدود شود و به صورت خشونت فیزیکی، که فرد دیگری را آسیب می رساند، باشد (گلز [۱۴]، ۱۹۹۹). برخی از پژوهشگران بر این باورند که میزان بالاتر تعارض در خانواده، بیشترین میزان احتمال و بروز تضاد را به همراه دارد. در این پژوهش ها، تضاد به عنوان تعارض شدید مدیریت نشده در نظر گرفته شده است (کلمن و استراوس[۱۵]، ۱۹۹۸؛ استراوس ، گلز و استین متز[۱۶]، ۱۹۹۷؛ وارنر[۱۷]، ۱۹۹۵).
افزایش میزان تضادهای خانواده اثر منفی در سازگاری اعضاء آن دارد (ریچ ترز و مارتینز[۱۸]، ۱۹۹۹). تعارضات بوجود آمده در خانواده مسائل و مشکلاتی را در سطوح فردی، نهادی و اجتماعی بوجود می آورد. در سطح فردی اعضاء خانواده ای که در تعارض با یکدیگر قرار می گیرند، تعادل روانی خود را از دست می دهند و چه بسا رفتارهایی مثل پرخاشگری و افسردگی در آنها دیده شود. گرچه افراد ازدواج کرده به طور متوسط از سلامتی بیشتری نسبت به افراد مجرد برخوردارند، ولی تعارضات خانواده ممکن است سلامت افراد را به خطر انداخته، بیماری های جسمی و روحی مختلفی را به دنبال داشته باشد. در میان ۳۰ درصد از زوج های ازدواج کرده ایالات متحده پرخاشگری فیزیکی روی می دهد که در ۱۰ درصد آنها منجر به صدمات جسمی شدید می شود (فین چام[۱۹]، ۲۳:۲۰۰۳ ). با توجه به اداره آمار قضایی در ایالات متحده، ۵/۳ میلیون مورد کشمکش خانوادگی بین سال های ۱۹۹۸ و ۲۰۰۳ رخ داده است و بیش از ۳ میلیون کودک آمریکایی که بین سنین ۳ تا ۱۷ ساله هستند، هر ساله شاهد تعارضات والدین خود می باشند. بسیاری از مطالعات نشان داده اند، هنگامی که کودکان شاهد درگیری والدین و از قربانیان آن هستند، بالاترین میزان تأثیرپذیری از این رویداد تلخ را دارند (گرووس[۲۰]، ۲۰۰۲؛ هورنور[۲۱]، ۲۰۰۵؛ ماهونی و کمپبل[۲۲]، ۲۰۰۰).
متأسفانه در ایران آمارهای رسمی در این زمینه به دلایل متعددی منتشر نشده، اما آمارهای غیر رسمی، پیرامون خشونت خانگی بین همسران وجود دارد که بیشتر این آمارها در اختیار مراکز غیر دولتی قرار دارد و یا شرح مختصری از آنها در سایت ها و یا کنفرانس ها بیان شده است. بر اساس مقاله منتشر شده امیرحسین کردوانی (۱۳۸۹)، در سایت دادستانی کل کشور با موضوع واکنش کودکان و نوجوانان در برابر خشونت خانگی و لزوم حمایت از آنان، به این موضوع اشاره می کند که در ایران آمار رسمی در این زمینه مشاهده نشده، اما از آنجا که طبق آمار غیررسمی از هر ده زن هشت زن مورد خشونت واقع می شوند، می توان تخمین زد که بین ۶۰ تا ۷۰ درصد کودکان ایرانی شاهد این خشونت ها باشند. این آمارها به خوبی اهمیت بحث را نمایان می سازند. بد نیست اشاره کنیم که اعمال زور که از ویژگیهای خشونت خانگی است در بسیاری از اوقات، از طریق سوء رفتار با فرزندان صورت می پذیرد. چرا که تهدید به اعمال خشونت علیه فرزند یا اقدام به آن، غالباً ابزاری قدرتمند برای مجبور نمودن قربانی خشونت خانگی (معمولاً زن) به فرمانبرداری در برابر خشونت جسمانی و یا جسمی است که از جانب فرد خشن (معمولاً مرد) اعمال می گردد.
در طول سه دهه گذشته، درگیری والدین توجه گسترده ای را به خود جلب کرده است. با این حال، عموماً توجه تحقیقات به تأثیر درگیری، برطرفین درگیر بوده و کمتر بر کودکانی که شاهد این درگیری ها هستند متمرکز شده است. تا همین اواخر نیز شاهدان عینی، یعنی همان فرزندان، به طور خاموش و ناخواسته، قربانیان درگیری خانواده باقی مانده اند. شواهد و مدارک نشان می دهد که شاهد درگیری بودن می تواند، به اثرات منفی بسیار جدی بر رشد کودکان منجر شود (کار، ۲۰۰۲). تجربه کشمکش در خانواده می تواند، بالاترین میزان آسیب را از نظر شناختی، عاطفی، مشکلات سازگاری اجتماعی در دوران کودکی و نوجوانی و فراتر از آن بگذارد. کودکانی که بالاترین میزان تجربه تعارضات خانوادگی را داشته اند، اغلب در انجام وظایف خود، پیشرفت زیادی نداشته و در ایجاد برقراری روابط خوب با همسالان خود، مشکلاتی نیز دارند (دادج، پتیت، بیتس و والنت[۲۳]، ۲۰۰۳).
در طول چند دهه گذشته، حمایت خاصی برای ارتباط بین تضاد والدین و اثرات آن بر روی فرزندان متمرکز شده است. مطالعات همبستگی، پیامدهای منفی کودک در زمینه های مشکلات رفتاری، عزت نفس، افسردگی، اضطراب، صلاحیت شناختی و مهارت های اجتماعی را شناسایی کرده است (آماتو و کیت[۲۴]، ۲۰۰۰؛ امری[۲۵]، ۱۹۹۹؛ گریچ و فین چام، ۲۰۰۲). عکس العمل کودکانی که شاهد درگیری یکی از والدین علیه دیگری هستند، ممکن است دربرگیرنده مشکلات ناسازگاری عاطفی، اجتماعی، شناختی، فیزیکی و رفتاری باشد (ژافه، ولف و ویلسون[۲۶]، ۲۰۰۳). این کودکان تمایل به نشان دادن سطوح پایین تری از شایستگی اجتماعی، میزان بالاتری از افسردگی و پرخاشگری، نگرانی و ناامیدی را دارند و به احتمال زیاد، بیش از سایر کودکان به اختلالات مرتبط با استرس دچار شده و سطوح پایین تری از اعتماد به نفس را دارند (فانتوزو و همکارانش[۲۷]، ۲۰۰۰؛ گراهام برمان، لوندوسکی[۲۸]، ۱۹۹۹؛ مور و پپلر[۲۹]، ۲۰۰۱؛ ادلسون[۳۰]، ۲۰۰۲).
نتایج تحقیقات نشان داده است هرچه منابع مالی یک خانواده کمتر باشد، احتمال رخ دادن خشونت بیشتر است. خشونت یکی از عواملی است که تمایل دارد هنگامی که منابع دیگر از جمله، زمانی که مشکل مالی وجود دارد، مورد استفاده قرار گیرد (گود[۳۱]، ۲۰۰۰؛ ماک و سیندر[۳۲]، ۲۰۰۱؛ وارنر، ۱۹۹۵). خشونت در خانواده یک پدیده جدید نیست، بلکه در طول تاریخ وجود داشته است. افرادی که بیشتر در خانه های خود با سایر اعضاء خانواده، مورد حمله فیزیکی واقع شده و آسیب دیده و یا ضرب و شتم شده اند، در جامعه نیز آسیب دیده تر هستند (گلز، ۱۹۹۹). حدود ۵۰ الی ۶۰ درصد از زوج ها، در بعضی از اوقات در طول رابطه خود، خشونت فیزیکی توسط شریک زندگی خود را گزارش می کنند (استین متز[۳۳]، ۲۰۰۵). بدین ترتیب خانواده را “خشونت آمیزترین گروه بندی اجتماعی” نامیده اند (ویت[۳۴]، ۲۰۰۲).
با توجه به بررسی های میدانی بر روی کودکان و نوجوانان، کودکان و نوجوانانی که در معرض نزاع های فیزیکی و کلامی بزرگسالان در خانه قرار گرفته اند، کمتر احتمال دارد که نسبت به سایر کودکان تعامل مثبت و مؤثر با والدین خود داشته باشند، همچنین آنها کمتر احتمال دارد که در خانواده های با کارکرد خانوادگی کم و افسردگی بالای والدین، زندگی خوبی داشته باشند. شاهد بودن درگیری اعضای خانواده نیز، با رفتار منفی در کودکان مرتبط است. کودکان و یا نوجوانانی که در معرض نزاع فیزیکی بزرگسالان در خانه هستند، احتمال بیشتری دارد که پرخاشگری فیزیکی، پرخاشگری غیر مستقیم، اختلالات عاطفی و بیش فعالی را نمایش دهند و اعمال خلافکارانه علیه اموال دیگران را مرتکب شوند (مرکز آمار و تحقیقات کانادا[۳۵]، ۲۰۰۱). برخی یافته ها نشان می دهد که سن و جنسیت کودکان، بر چگونگی پاسخ این کودکان، هنگامی که در معرض این درگیری ها هستند، تأثیرگذار است. پسران معمولاً بیشتر واکنش های برون ریزی شده، مانند خصومت و پرخاشگری را نشان می دهند، در حالی که دختران تمایل به نشان دادن رفتارهای درونی تر مانند افسردگی، ترس و بیماری های فیزیکی دارند (کارلسون[۳۶]، ۱۹۹۸؛ کریج[۳۷]، ۱۹۹۹). در سطح نهاد خانواده عواقب تعارض به وجود آمده نه تنها گریبانگیر همه اعضاء آن خانواده می گردد، بلکه خویشان، بستگان، نزدیکان و آشنایان آنها را هم ممکن است تحت تأثیر قرار دهد. این تعارضات می تواند منجر به ضعیف شدن روابط زناشویی، ضعیف شدن سازگاری کودکان، احتمال افزایش تعارض بین والدین و فرزندان و نیز بین خویشاوندان گردد. مطالعات پژوهشگران نشان می دهد، کودکانی که والدینشان به علت تعارض زیاد طلاق گرفته اند، دچار ناسازگاری رفتاری شده، به تحصیلات کمتر دست یافته و هنگامی که به بزرگسالی می رسند، رابطه ضعیف تری با والدینشان برقرار می کنند. در ضمن بعد از ازدواج احتمال طلاق آنها افزایش می یابد (بودن من[۳۸]،۱۷۸:۲۰۰۳؛کونی[۳۹]، ۴۶:۲۰۰۰).
با اینکه بسیاری از بد کارکردیها و نابسامانی هایی که در خانواده های جوامع غربی دیده می شود، در خانواده های جامعه ایرانی وجود ندارد، ولی آثار و نشانه هایی به لحاظ فرهنگی، اجتماعی و شخصیتی وجود دارد که زنگ خطر را برای ما نیز به صدا در می آورد. جامعه ایران در حال عبور از جامعه سنتی به جامعه مدرن است، بنابراین در این خانواده ها، به خصوص والدین، همیشه با مشکلات بیشتری روبرو هستند. به عبارت دیگر، قواعد جامعه مدرن از یک سو و دیدگاه های سنتی از سوی دیگر، والدین را در شرایط بدی قرار داده است (محسنی و پوررضا انور، ۱۳۸۳). در جوامع در حال توسعه مانند ایران، فقدان تحقیقات کافی درمورد کشمکش والدین، باتوجه به عدم تمایل پاسخ دهندگان، به صحبت در مورد امور شخصی خود، گاهی اوقات، مطالعه و پژوهش را در این زمینه غیر ممکن کرده است (ساروخانی، ۱۳۸۲). اعضای چنین جامعه ای، همیشه فکر می کنند که ورود به این عرصه برای آنان غیر قابل قبول است. بنابراین آنها، این موضوع را به شدت محکوم کرده و آنرا نادیده می گیرند، به همین دلیل در چنین جوامعی بسیاری از موارد تضاد والدین گزارش نشده است. بنابراین، آمار روشن و قطعی در مورد میزان درگیری والدین در میان خانواده های ایرانی وجود ندارد (اعزازی، ۱۳۸۲). در سال های اخیر، اعضای خانواده های ایرانی، که از این مشکل رنج می برند، در تلاشند که با رفتن به مراکز مشاوره و صحبت در مورد مشکلات خود، در جهت تسلی و درمان آن گام بردارند. مراجعه مردم به این مراکز، نشانه ای از یک مشکل بزرگ و خطرناکی است که بسیاری از خانواده ها در ایران، تحت تأثیر آن می باشند. این پدیده خطرناک کشمکش والدین، خودش را در پشت انواع مختلفی از عوامل پنهان ساخته و خود را به شکل های مختلف در جامعه انسانی به طور کلی و در خانواده به طور خاص نشان می دهد (کار، ۲۰۰۲).
لذا از آنجایی که در خصوص تاثیر خشونت و کشمکش های خانوادگی بر نوجوانان ایرانی تحقیقات کمی صورت گرفته است، هدف تحقیق حاضر روشن سازی در این خصوص می باشد.

۱-۳- ضرورت های انجام تحقیق:

تعدادی از مطالعات گذشته نشان داده که کودکان و نوجوانانی که شاهد و قربانی درگیری در محیط خانواده خود هستند، پتانسیل بالایی از مشکلات رفتاری را از خود نشان می دهند (هورنور[۴۰]، ۲۰۰۵). علاوه بر این، کودکانی که در فضای درگیری های خانواده قرار دارند، وقتی که شاهد خشونت های بین پدر و مادر خود هستند، تمایل آنها به رفتارهای بزهکارانه و خودکشی افزایش پیدا می کند، همچنین یک ارتباط مداوم بین تعارضات والدین و بروز مشکلات رفتاری مانند پرخاشگری و عدم پیشرفت تحصیلی وجود دارد (کامینگز، ۲۰۰۶). مطالعات متعددی نشان می دهد که درگیری های بین پدر و مادر تأثیر منفی بر روی کودکان و نوجوانان دارد، هنگامی که تعارض بین والدین در محیط خانه وجود دارد، کودکان و نوجوانان معمولاً در مرکز این تعارضات گرفتار می شوند. مطالعه انجام شده توسط (گریچ و فین چام ، ۲۰۰۲) نشان داده که کشمکش های بین پدر و مادر تأثیر منفی بر روی کودکان و نوجوانان دارد (آماتو، ۲۰۰۰، گوردون[۴۱]، ۲۰۰۵). با توجه به تعریف ارائه شده توسط سازمان بهداشت جهانی[۴۲] درسال (۲۰۰۰)، تعارض در خانواده و خشونت در رابطه بین والدین، باعث آسیب های جسمی، روانی و یا جنسی به کسانی که در این رابطه قرار دارند می شود. تعارضات بین والدین به طور مستقیم بر روی کودکانی که در معرض و شاهد این درگیری ها بودند می تواند منجر به ناسازگاری و خطر ابتلای فرزندان به خشونت شود، که همه این ها با کاهش سلامت عاطفی و بروز اختلالات رفتاری از جمله اختلالات افسردگی و اضطراب، بزهکاری و مصرف مواد در کودکان و نوجوانان در ارتباط است. هم چنین این تنش ها می تواند بر عملکرد اجتماعی و عاطفی این کودکان تأثیر بگذارد. در گیری های در خانه و فقدان گرمی در رابطه بین پدر و مادر با افت تحصیلی فرزندان در ارتباط است. ارتباطات غلط و ناصحیح بین پدر و مادر باعث می شود که کودک همین رفتار ها را با همسالان خود شبیه سازی کند (اسچود، لیچ[۴۳]، ۲۰۰۴).
فورگاس[۴۴] (۲۰۰۱ )، بیان می کند که احساسات ناسالم می تواند تمرکز و حافظه را تضعیف کند. شواهد نشان می دهد که پیشرفت تحصیلی فرزندان با سازگاری و رابطه عاطفی آنها با والدین خود در ارتباط است. این مطالعه بر روی پدیده تضاد والدین و تأثیر آن بر فرزندان متمرکز شده است، بخصوص به عنوان آنچه که در خانواده رخ می دهد. از آنجایی که در بسیاری از خانواده های ایرانی این موضوع وجود دارد، مهم است که به بررسی این موضوع پرداخته شود. محققانی که به این موضوع در ایران نگاه کرده اند، معتقدند که بسیاری از آداب و رسوم، این تضاد والدین در خانواده را تشدید می کند (کار، ۲۰۰۲).
هر چند در بروز این پدیده و تأثیر آن روی فرزندان تحقیقات چندی در خارج از کشور انجام شده، اما در ایران به خاطر بافت سنتی، کمتر به این موضوع پرداخته شده است . با توجه به اینکه خشونت تأثیرات مخربی روی فرزندان دارد، این تحقیق بر آن است که به بررسی این تأثیرات بپردازد. انتظار می رود یافته های این تحقیق به مشاوران خانواده، اعضای خانواده، بالینی کاران، مشاوران کودک و مدرسه، اولیاء و مربیان مدرسه کمک کند تا ضمن آشنایی بیشتر با این موضوع و اهمیت و تأثیر آن بر روی پارامترهای مختلف فرزندان، در جهت کاهش تعارضات بین والدین اقدامات مؤثری انجام دهند، بگونه ای که والدین بیشتر با موضوع تأثیر کشمکش های بین خود و تأثیر آن روی فرزندان آشنا شوند تا بتوانند در جهت بهبود کیفیت روابط خود، گامی مثبت بردارند.
با توجه به اینکه شیراز یکی از بزرگترین شهرهای ایران است که تنوع فرهنگی، قومی و رفتاری در آن به آسانی قابل مشاهده است و همچنین در برگیرنده اقشار مختلف و خرده فرهنگ ها و پذیرای مهاجرین از سطح استان فارس و سایر استانهای کشور بوده است، ضرورت مطالعه نقش کشمکش های والدین در سازگاری فرزندان (اعتماد به نفس، پرخاشگری و سلامت روان) در این شهر احساس می شود.

۱-۴- تعاریف نظری متغیرهای پژوهش:

۱-۴-۱- تعارضات زناشویی:

تعارضات زناشویی هرنوع تنازع بر سر تصاحب پایگاه ها و منابع قدرت است که در جهت حذف امتیازات دیگری و افزایش امتیازات خود بروز می دهد. بدیهی است که طرفین نزاع بر آن اند که به حریف خود آسیب برسانند، تاکتیک های او را خنثی کنند و بلاخره او را از صحنه بیرون کنند (براتی، ۳۶:۱۳۸۵).

۱-۴-۲- اعتماد به نفس:

کلیّات

هدف تحقیق :

در سال های اخیر تحقیقات نسبتاً خوبی در رابطه با مقایسه و بررسی اسکندرنامه های منظوم و منثور از سوی اساتید فن به عمل آمده است. این اسکندر نامه ها از قرن چهارم در ایران آغاز گردیده و قریب به هفت قرن ادامه یافته است. هدف از انجام این بررسی، مقایسه ی محتوایی و شکلی اسکندر نامه‌ی نظامی گنجوی با آیین اسکندری مولانا عبدی بیگ (نویدی ) شیرازی است . در این بررسی با یک مقایسه‌ی تطبیقی سیر حوادث و رخدادهای پیش آمده در داستان های مربوط به اسکندر مقدونی در این دو اثر بررسی و تفاوت‌ها و شباهت های آن ها مورد بررسی قرار می گیرد .

پیشینه ی تحقیق:

درباره ی اسکندر و سیر حوادث زندگی کوتاه و پر ماجرای او از منظر تاریخی تا کنون آثار گوناگونی پدید آمده است ،که بخش قابل توجّهی از آن ها مربوط به حوزه ی این بررسی نمی گردد.
بنابر این در این قسمت تنها به آثاری اشاره می شود که رویکردی ادبی به این موضوع داشته‌اند .
یکی از مهم ترین آثاری که در پیوند با اسکندر در ادبیّات فارسی پدید آمد، کتاب «اسکندر و ادبیّات ایران» نوشته ی سیّد حسن صفوی است. نویسنده در این نشر کوشیده، به گونه ای مفصّل داستان اسکندر در شاهنامه ی فردوسی و اسکندر نامه ی نظامی را با یکدیگر مقایسه کند و تفاوت و شباهت های آن ها را بررسی نماید. در بخشی از این کتاب به چگونگی پیدایش داستان اسکندر و شخصیّت مذهبی او اشاره شده است. هم چنین در این کتاب بیشتر جنبه ی مثبت چهره ی اسکندر نمایانده شده و به تناقض های موجود در باره ی او در سایر آثار توجّهی نشده است. این کتاب در سال ۱۳۶۴ از سوی انتشارات امیر کبیرتهران انتشار یافته است .
اثر دیگری که در این جا می توان به آن اشاره کرد کتاب «اسکندر و اسکندرنامه ها» تألیف حسین رزمجو می باشد. رزمجو در این بررسی به مقایسه ی چهره ی اسکندر در شاهنامه و اسکندر نامه ی نظامی پرداخته و برخلاف انتظاری که از عنوان کتاب برمی آید، جز معرّفی چند سطر آثاری که به پیروی از اسکندرنامه ی نظامی سروده شده، سخن دیگری نگفته است . این اثر در سال ۱۳۸۰ از سوی انتشارات کاوش به بازار کتاب آمده است .
«اسکندر ،ایران ، نظامی» عنوان اثری است که محمّد حسین کرمی درباره ی سیما و شخصیّت اسکندر دراسکندرنامه و شاهنامه نوشته است. در این اثر بیشتر بر چهره ی مثبت اسکندر تأکید شده است. این کتاب در سال ۱۳۸۵ از سوی انتشارت راه نو در تهران منتشر شده است .
تا کنون تحقیقات گسترده‌ای از سوی پژوهشگران صاحب نام ایرانی و بین المللی در باره‌ی نظامی گنجوی و آثار او به طور خاص منتشر شده است که در این جا می توان به « پیر گنجه » اثر عبد الحسین زرّین کوب اشاره کرد.
این کتاب درباره ی زندگی، احوال، آثار و اندیشه ی “نظامی گنجوی “به رشته ی تحریر در آمده است . زرّین‌کوب در این اثر ابتدا وضعیّت شهر “گنجه “را از نگاه تاریخی و قومی بررسی کرده و این نکته را خاطر نشان ساخته که شهر گنجه در عهد نظامی مرز میان سرزمین‌های اسلامی و دنیای مسیحیّت بوده و همین امر حضور جنگیان و خونیان را در آن سرزمین بیشتر کرده است .در پی آن، شرحی از زندگی نظامی و عزلت ‌نشینی او به میان آمده آن گاه هر یک از پنج گنج نظامی ( مخزن‌الاسرار، خسرو و شیرین، هفت پیکر، لیلی و مجنون و اسکندرنامه) شرح و تفسیر شده است .مباحث بعدی کتاب به زبان نظامی و شیوه ی داستان سرایی او، هم چنین نقد و تحلیل اندیشه ی این شاعر “(در جست و جوی ناکجاآباد “که تعبیر نویسنده از دغدغه‌های عرفانی نظامی است) اختصاص یافته است .این کتاب در ۳۶۰ صفحه تا کنون بارها تجدید چاپ گردیده است .
در خصوص عبدی بیگ شیرازی وبررسی آثار او تا کنون اثر مستقلی تألیف نگردیده است و تنها در مقالاتی به طور پراکنده به آثار این شاعر و مورِّخ عهد صفوی پرداخته شده است . گسترده ترین کار در این حوزه مربوط به ابوالفضل رحیموف می باشد که در مقدمه‌ای بر نسخه ی خطّی این شاعردر سال ۱۹۷۷٫ م نگاشته است .
این تحقیق در نوع خود تازه ترین کاری است که به مقایسه‌ی دو اثر اسکندر نامه ی نظامی و عبدی بیگ شیرازی و نقاط تشابه و اختلاف این دو اثر پرداخته و به طور گسترده‌ای به شرح و تحلیل اشتراکات و افتراقات این دو اثر می پردازد .

روش تحقیق

این تحقیق به روش کتابخانه‌ای انجام گرفته و نگارنده کوشیده است برای شناخت دقیق تر و جزئی تر چهره ی افسانه ای اسکندر، رفتار، گفتار و کردار اسکندر و دیگر شخصیّت ها درباره ی او و هم چنین دیدگاه های مؤلّفان آثار پدید آمده در پیوند با اسکندر بخش هایی را بیاورد و بررسی مختصری از سیمای اسکندر در تاریخ و اسکندرنامه‌های فارسی ارائه داده و سپس به طور گسترده حوادث و رخدادهای این داستان را در دو اثر مورد بحث و بررسی قرارداده و واکاوی کند.
در این بخش ها تفاوت ها و شباهت های آثار یاد شده درباره ی اسکندر نیز بررسی می شود. گفتنی است در آغاز هر بخش برای آگاهی بیشتر به کوتاهی مطالبی تاریخی نیز درباره هر موضوع ارائه گردیده است .
فصل دوّم
نگرشی به آثار و زندگی
حکیم نظامی گنجوی
۲-۱٫ نگرشی به آثار و زندگی حکیم نظامی گنجوی

جمال‌الدّین ابومحمّد الیاس بن یوسف نظامی معروف به نظامی گنجوی (۵۳۷ – ۶۰۸ قمری) شاعر و داستان سرای بزرگ ایران و از افتخارات بزرگ زبان و ادب فارسی، یکی از بزرگ ترین ارکان شعر و ادب فارسی به شمار می رود . آثار او در مضمون پردازی و تصویر سازی در میان شاعران کهن بی مانند است . آثار نظامی هم از نظر کمّی و هم از نظر کیفی در میان شاعران فارسی زبان از جایگاه ممتازی برخوردار بوده و به نظر بسیاری از متخصّصان و محقّقان یکی از پنج پایه ی اصلی شعر فارسی بعد از فردوسی ، مولوی ، سعدی و حافظ است. او در حوالی سال ۵۳۰ ه.ق در شهر گنجه از شهرهای ولایت آذربایجان به دنیا آمد. از زندگی نظامی در کودکی و نوجوانی اطّلاع چندانی در دست نیست ولی براساس اشعار خود او پدرش یوسف بن زکی مؤیّد و مادرش از بزرگان کرد بوده است. ظاهرا نظامی در سال های اولیّه ی زندگی خویش به مطالعه ی عمیق علوم و معارف زمان خود پرداخته و ره توشه های بسیاری از علومی همچون ادبیّات فارسی، زبان و ادبیّات عرب،نجوم و هیئت، موسیقی، قرآن، حدیث، حکمت و عرفان اندوخته است که بعدها این اطّلاعات را در لابه لای اشعارخود به نمایش گذاشته است.
(نظامی ، ۱۳۸۸: پیشگفتار )
۲-۲ . محل و زمان تولّد
برات زنجانی می نویسد :« نظامی به سال ۵۳۰ یا ۵۴۰ هجری در گنجه متولّد شد .نام پدرش یوسف و نام مادرش رئیسه بود. نام جدّش «زکی» و نام جدّ اعلایش «مؤیّد» بوده‌است. زادگاه نظامی شهر گنجه (واقع در جمهوری آذربایجان کنونی) بوده‌ و اجدادش را اهل تفرش (در استان مرکزی ایران) گفته‌اند. پدرش زاده ی تفرش و مادرش نیز کُرد ایرانی بوده‌است .او در سنین کم یتیم شد و دایی‌اش، بزرگش نمود.. برخی اصل او را از عراق، نواحی قم و تفرش می دانند. هر چند که او از زادگاه خود خشنود نبود، امّا تمام عمر خود را در گنجه سپری کرده است»
( زنجانی ، ۱۳۸۴ : ۴۵)
در رابطه با پدر او، بهروز ثروتیان این بیت در لیلی و مجنون را شاهد می‌آورد :
دهقان فصیح پارسی زاد از حال عرب چنین کند یاد
و می‌نویسد: «دهقان فصیح پارسی زاد به توضیحی کنایی آراسته ‌است و شاعر با کنایه اشاره می‌کند که این بخش مربوط به خود اوست. از نظر تاریخ، تحقیق در زندگی و آثار نظامی از اهمیّت برخوردار است و آن اینکه شاعر شغل و موقعیّت اجتماعی خود را که «دهقان» بوده‌است و هم چنین نژاد او که خود را «پارسی زاده» می نامد، به تصریح بیان داشته و هیچ گونه تردیدی در صحّت بیت و مطلب نیست و با تحقیق درباره ی دهقانان قرن ششم در آذربایجان و بررسی «پارسی» که آیا نظر او «ایرانی» است یا زبان «پارسی» و یا هر دو، گوشه هایی از حیات و موقعیّت اجتماعی شاعر آشکار می‌گردد.»
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
(ثروتیان، ۱۳۷۵: ۴۲۴)
ثروتیان معتقد است: در برخی از نسخه‌های اسکندرنامه، این دو بیت نیز آمده‌است:
چـو دُر گرچه در بحر گنجه گمم ولی از قـهستان شهـر قمم
به تفرش دهی هست «تـا» نام او نظامی از آنجا شده نـام‌جو
ثروتیان با اشاره به نقلی از لطفعلی آذر بیگدلی درمقدمه ی یوسف وزلیخای خود گفته‌است:
دگــر سرو دیار قــــــم نظامــی کـــــزو ملک سخن دارد تمامـــی
زخاک تفرش است آن گوهر پاک ولی در گنجه مدفون است در خاک
وحید دستگردی معتقد است که این دو بیت شاید الحاقی باشند ولی عراقی بودن نظامی و اینکه پدر و نیاکانش اهل عراق عجم بوده اند را مسلّم می‌داند. وحید دستگردی می‌نویسد:
« برای اثبات این مطلب که آیا زاد و بوم نظامی همان شهر گنجه است یا آنکه در عراق عجم متولّد و در زمان کودکی با پدر به گنجه رفته، دلیلی در اشعارش نیست، ولی تقریباً تمام تذکره نویسان می نگارند که در گنجه متولّد شده‌است، امّا عراقی الاصل بودن وی مسلّم است. بدین دلیل که در همه جا عراق را ستایش و همواره به دیدار عراق و مسافرت بدین صوب اظهار شوق کرده‌است و از آن جمله است»
( نظامی ،۱۳۸۸ : ۵)
گنجه گِـــــره کـــــرده گریبان من بی گِرِهــــــی گنج عــــــراق آنِ مـن
بانـگ برآورده جــــهان کـای غـلام گنجه کــــــدام اسـت، نـظامی کدام؟
(مخزن الاسرار : ۱۷۹)
عـراقی وار بانگ از چرخ بگذاشت به آهـنگ عراق این بانـگ بـرداشـت
(خسرو و شیرین : ۳۶۱)
عـــــــراق دل افـــروز باد ارجمند کــــه آوازه ی فضل از او شد بلـــند
(شرفنامه: ۵۳)
زنجانی معتقد است :«این دوبیت کمال ارتباط معنوی و لفظی را با هم دارند و صاحب ذوق سلیم می داند که جای دو بیت تفرش و قم در میان این دو بیت نیست، پس باآنکه عراقی بودن نظامی مسلّم است و پدر و نیاکانش اهل عراق عجم بوده اند دلیل مسلّمی بر قمی و تقرشی بودن وی در دست نیست و این دو بیت به دلیل عدم تناسب مکان و نبودن در نسخ کهنسال شاید الحاقی باشد»
( زنجانی، ۱۳۸۴ : ۳۲۹).
فرانکویس. دا.بلویس ،محقّق نظامی‌شناس نیز در کتاب خود به نام «بررسی ادبیّات پارسی» این دو بیت را الحاقی تشخیص داده‌است و معتقد است «نظامی اهل گنجه بوده که در آن زمان به گفته ی او هنوز دارای مردمان ایرانی بود و تمام عمر خود را در قفقاز جنوبی گذرانده‌ است.»

برای

فصل دوم ـ معایب و مزایای این نظام مالیاتی و تأثیرات آن بر درآمدهای عمومی دولتی و به تبع آن مالیه عمومی ۱۱۳
نتیجه گیری و پیشنهادات
مقایسه نظام مالیات بر ارزش افزوده ایران با کشورهای سوئیس و ایالات متحده آمریکا ۱۲۴
فهرست منابع و مأخذ ۱۳۵
Abstract ۱۴۰
چکیده
هر کشوری به منظور بهبود ساختار اقتصادی و ثبات نیازمند در‌آمدهای پایدار و دائمی است که می‌تواند موفقیت دولت را در برنامه ریزی و سیاست‌گذاری‌های بلند مدت افزایش دهد. در بین انواع منابع دولت، مالیات به عنوان منبع دائمی و قابل پیش بینی، همواره مورد توجه دولتمردان بوده است. اعمال مالیات چه به جهت کسب درآمد و چه به منظور ابزاری جهت سیاست گذاری آثار متفاوتی را در اقتصاد تحمیل می‌کند. مالیات‌ها از یک سو، با توجه به اصابت مالیاتی بر شرایط توزیعی جامعه تأثیر‌گذار هستند و ازسوی دیگر با جابجایی منابع از بازاری به بازار دیگر، آثار تخصیصی را به همراه دارند. یکی از این نوع مالیات‌ها که در کشورهای توسعه یافته و برخی از کشورهای در حال توسعه در حال اجرا است، مالیات بر ارزش افزوده است.
عکس مرتبط با اقتصاد
این مالیات، نوعی مالیات چند مرحله‌ای که در مراحل مختلف زنجیره، واردات، تولید ـ توزیع بر اساس درصدی از ارزش افزوده کالاهای تولیدی یا خدمات ارائه شده اخذ می‌شود. خصوصیات سیستماتیک این مالیات می‌تواند بسیاری از مشکلات اقتصادی جامعه مانند کسری بودجه دولت، کمبود سرمایه گذاری و مواردی از این قبیل را بر‌طرف نماید فلذا این نوع مالیات به عنوان مهم ترین منبع درآمدهای عمومی یا منابع مالی دولت از جنبه‌های مختلف اقتصادی و حقوقی بحث بر انگیز است و سعی برآن است با توجه به ابعاد مختلف آن با تکیه بر نظام مالیاتی ایران و همچنین از آنجایی که عنوان قانون به خود گرفته است مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. لذا بر این اساس سرفصل‌های این پایان نامه در دو بخش تدوین شده است بخش اول تحت عنوان «سابقه مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای مختلف»، مشتمل بر دو فصل به مباحث پایه‌ای و مقدماتی اجرای مالیات بر ارزش افزوده و شکل گیری این نظام می‌پردازد که بستر لازم برای ورود به مباحث وضع و اجرایی این قانون را فراهم می‌کند اختصاص یافته است، بخش دوم راجع به «بررسی مبانی مالیات بر ارزش افزوده در ایران است که با تکیه بر قوانین مالیاتی ایران و با توجه به نظام بودجه‌ریزی ایران بررسی می‌گردد.
مقدمه
در کشور عزیزمان ایران نیز از طرفی به موجب قانون اساسی وظایف و مسئولیت‌های بسیار سنگینی بر دوش دولت نهاده شده است که انجام این وظایف، بار مالی سنگینی را در بر خواهد داشت و از طرف دیگر در سند چشم انداز بیست ساله نظام جمهوری اسلامی ایران (ابلاغی مقام معظم رهبری)[۱] و هم چنین قوانین برنامه سوم[۲] و برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران[۳] بر کاهش و نهایتاً قطع هزینه‌های جاری دولت به نفت و تأمین آن از محل درآمدهای مالیاتی و هم چنین اختصاص عواید نفت برای توسعه سرمایه‌گذاری تأکید شده است در بند ۴ بخش اقتصادی سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران، اصلاح نظام مالیاتی در جهت برقراری عدالت در گرفتن مالیات، توجه به ضرورت تولید و سرمایه‌گذاری‌های تولیدی و ایجاد انگیزه‌های مردمی در پرداختن مالیات و افزایش نسبت مالیات در درآمدهای دولت مورد تاکید قرار گرفته است.[۴]بنابراین، متناسب با این رهنمودهای کلی و با توجه به کوچک بودن پایه مالیات در نظام مالیاتی ایران و تامین بخش عمده درآمدهای مالیاتی از منبع درآمد افراد، فشار مالیاتی بر سرمایه و کار مترتب می‌گردد این امر بر خلاف اهداف بلند مدت توسعه کشور است و باعث بروز مشکلاتی از قبیل سرمایه، بیکاری و‌… می‌باشد. در همین راستا به منظور اصلاح ساختار مالیاتی، قانون مالیات بر ارزش افزوده، پس از بررسی‌های کارشناسی و با بهره گرفتن از نظرات نمایندگان بخش خصوصی و همچنین سایر بخش‌های دولتی و تجربیات کشورهای مختلف (از جمله اجرای مرحله‌ای) در تاریخ ۱۷/۲/۱۳۸۷ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و از تاریخ ۱/۷/۱۳۸۷ به طور کامل لازم‌الاجراء گردیده است. متناسب با مفاد این قانون، مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات بر مصرف و براساس اصل مقصد و با نرخ ۳ درصد[۵] پیش بینی شده و به منظور کاهش هزینه‌های اجرایی وصول و هم چنین حمایت از اقشار آسیب‌پذیر در ماده (۱۲) آن معافیت بسیاری از کالاهای اساسی جامعه که در سبد مصرف خانوار قرار دارد و ارائه خدمات ضروری نظیر خدمات پزشکی، حمل و نقل، آموزش، پژوهشی و‌… در نظر گرفته شده است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
مالیات بر ارزش افزوده، نوعی مالیات چند مرحله‌ای است که در مراحل مختلف زنجیره واردات، تولید‌ ـ ‌‌‌توزیع بر‌کالاهای وارد شده، تولید شده و یا خدمات وارد شده یا ارائه شده اخذ می‌گردد. به عبارتی دیگر مالیات بر ارزش افزوده از طرفی به عنوان یک مالیات چند مرحله‌ای متعلق به کالاها و خدمات و به مثابه یک مالیات بر فروش عمومی تلقی می‌گردد که نهایتاً توسط مصرف کننده‌ نهایی پرداخت می‌شود. لذا از این دیدگاه که بار مالیاتی به مصرف کننده منتقل می‌گردد حایز اهمیت است و از طرف دیگر چون بر خلاف سایر مالیات ها که در آن پرداخت کننده مستقیماً با سازمان مالیاتی مرتبط است، در این نوع مالیات افرادی که به عنوان مؤدی محسوب می‌شوند پرداخت کننده اصلی مالیات نیستند و با بخش مالیاتی برای وصول این مالیات همکاری می‌کنند. استقرار این نظام مالیاتی موجب انتقال پایه مالیاتی از درآمد به مصرف می‌گردد و درآمدهای مالیاتی را افزایش می‌دهد. در برخی از کشورها به این نوع مالیات، مالیات بر کالا و خدماتGST[6] نیز گفته می‌شود. فرایند وصول این مالیات به صورت خوداظهاری و از طریق ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده و ارائه اظهارنامه مالیاتی صورت می‌پذیرد و سازمان امور مالیاتی از طریق نظام حسابداری و ممیزی اظهارنامه‌های تسلیم شده، در چارچوب روش اعتبار نسبت به وصول مالیات اقدام می کند. استفاده از روش اعتبار مالیاتی این امکان را به مؤدیان می‌دهد تا خالص مالیات را محاسبه و به خزانه دولت واریز نمایند بدین صورت که هر فروشنده در هنگام فروش کالا وارائه خدمات مشمول، مالیات مورد نظر را بر صورت حساب افزوده و آن را همراه با قیمت کالا و خدمات از مشتری دریافت می کند، اولین فروشنده، مالیات را یک جا به دولت پرداخت می‌کند و در مراحل بعدی هر فروشنده، مالیات را یک جا به دولت پرداخت می‌کند و در مراحل بعدی هر فروشنده فقط مابالتفاوت مالیات، یعنی مالیات دریافتی پس از کسر مالیات خود را به حساب خزانه واریز می‌کند و این عمل طی یک دوره معمولاً دو ماهه انجام می‌پذیرد.
حسابداری
مالیات بر ارزش افزوده انواع گوناگون دارد و به روش‌های مختلف نیز محاسبه می‌گردد. در ایران مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرف می‌باشد که در این روش کلیه مخارج تولید و سرمایه‌گذاری از پایه مالیاتی حذف و فقط کالاها و خدمات مصرفی مبنای وصول قرار می‌گیرند. ذکر این نکته ضروری است که مالیات بر ارزش افزوده انواع گوناگون دارد و معمولاً مالیات بر ارزش افزوده به سه دسته تقسیم می‌شود:[۷]

مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی

مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمدی[۸]

مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرف

که روش‌های محاسبه آن نیز متفاوت است و هر کدام دارای ویژگی‌هایی می‌باشد که غالباً در زمره مباحث اقتصادی محسوب می‌شوند. مالیات موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده ایران نوعی مالیات بر مصرف کالاها و خدمات است که در طی مراحل زنجیره واردات، تولید و توزیع اعمال می‌گردد و مصرف کنندگان نهایی پرداخت کننده واقعی آن می‌باشند و فعالان اقتصادی صرفاً عامل انتقال بار مالی مالیات و عوارض مذکور به مصرف کنندگان بوده و هیچگونه وجهی از محل درآمدها یا فروش خود پرداخت نمی‌نمایند‌.