۳-۴- ۳هویت پسامدرن:
زندگی اجتماعی در قیاس با دوره مدرنیته سریع تر و پیچیده تر و مقتضیات آن بیشتر و بیشتر می شود. هویت های محتمل بیشتری در برابر چشمان ما به نمایش گذاشته می شوند و ما هم چنان که جامعه رفته‌رفته چند پاره می شود باید نقش های زیادی را که سریعاً در حال گسترش هستند بپذیریم. بنابراین هویت به مفهوم کلاسیک سخت آسیب پذیر شده است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
برخی نظریه پردازان مانند جیمسون، بوردیار و دوبور به این نکته توجه کردند که چگونه خود، تحت تاثیر مدرنیته، متعاقب مصرف گرایی، فرهنگ توده ای و بورکراتیک شدن بیش از پیش زندگی از بین رفته است. دیگر اندیشمندان از قبیل لاکان و فوکو می گویند خودِ ثابت و یکپارچه همیشه یک خیال خام بوده است. اگرچه هویت در زندگی روزمره همچنان به عنوان یک مسئله باقی می ماند، نظریه پردازان پست مدرن مفهوم خودِ بنیادی یا اساسی یا پایدار را به دور انداخته اند. ما به جای جستجوی جدی و مستمر مدرنیستی برای یافتن خودِ عمیق و اصیل، به تایید و گاه ستایش فروپاشی و امیال پراکنده و جنبه ظاهری و هویت، به منزله چیزی که خرید و فروش می شود، می پردازیم. در پست مدرنیسم، خود، هنوز فاقد ماهیت است، اما احکام مد و گزینه های خرید و سبک زندگی باعث شده اصالت از این معادله بیرون گذاشته شود. رویکرد برخی از اندیشمندان مانند کلنر در مورد خودِ پست مدرنیستی این است که شرایط اجتماعی خاص باعث تشدید توجه به ظاهر و سبک می شود. هویت بیش از پیش با آنچه می خریم (یا می‌خواهیم بخریم) ارتباط یافته است. امروزه هویت خود را با بهره گرفتن از کالاهایی شکل می دهیم که نشانه فردیت (تفاوت با گروه های اجتماعی) و همبستگی (احساس تعلق به دیگر گروه های اجتماعی) به حساب می آیند.
۵- ۳ رویکردهای هویتی
اندیشمندان بسیاری در خصوص هویت و چگونگی شکل گیری آن سخن گفته اند. جاری بودن این گونه مباحث در بستر زمان و هموار بودن مسیر آینده آن، نشانه ای بس گویا بر عدم امکان انسداد هویتی مقوله ای به نام هویت است. به دیگر سخن، هویت موضوعی همواره گشوده و مستعد بازتعریف است و حصار نمی شناسد. در گستره ای چنین فراخ و متلون، اندیشمندان از دیرباز سعی در ترسیم و تعریف چارچوبی برای تبیین و تدقیق این مفهوم کرده اند. رویکردهایی که در ذیل ارائه می شود، حاصل این مجاهدت است.
۱-۵-۳رویکردهای جوهرگرا:
رویکرد جوهر یا گوهرگرا اعتقاد به تعین یافتگی هویت داشته و محور حیاتی بحث هویت را تقابل اضداد
می داند، و بر بنیان «خودی و بیگانه» شکل گرفته و برای هویت، جوهری ثابت قائل است. بر همین اساس بحث هویت بر بنیان سه مولفه سامان می یابد: «یگانه خودی»، «غیرخودی یا بیگانه» و «ضدخودی یا دشمن». (تاجیک، ۱۳۸۳: ۱۰۵)
هرچند که ترسیم مرز میان دو نوع اخیر بسیار دشوار بوده و غالباً به عنوان مترادف استفاده شده اند. اینان چیزی را در چهره زیرین هویت می بینند و چهره زیرین را نیز ثابت و پایدار می دانند. به انسان چیزی را بخشیده اند که هستی او را معنا می دهد و همان است که هویت انسان را تعیین می کند. این چیز در همه انسان ها هست و در وجود همه آنها ثابت و پابرجاست. آراء افرادی چون ادوارد سعید، فانون، مک گرین، سیکوس، ایریگای و از منظری فوکو و ژیل دلوز در این رویکرد قرار دارد. همچنین برخی رویکردهای مذهبی را نیز می توان ذیل این عنوان دسته بندی کرد.
همان گونه که می دانیم از آغازین روزهای عصر مدرن تاکنون، گفتمان غرب نسبت به تمدن های انسانی، تاریخ و فرهنگ سایر ملل، شکل گرفته و تعین یافته است. هاله ای کدر شیوه ها و راه های متمایز رفتار آدمیان را در همه مکان ها و زمان ها دربرگرفت و جوامع انسانی به دو دسته تقسیم شدند: حذف شدگان بیرونی (خارجی) و شبیه شدگان درونی. بی تردید شبیه سازی در اینجا نه تنها بر یک تغییر ارادی و آگاهانه که بر تبدیل و صیرورتی ماهوی و جوهری دلالت می کند. در چنین شرایطی است که به نظر سعید و فانون، اندیشیدن درباره ی تعامل و تبادل فرهنگی خود حامل اندیشه ای درباره سلطه و تمهیدات زورمدارانه است که بر اساس منطق آن کسی می بازد و دیگری می برد. (تاجیک، ۱۳۸۳: ۱۰۷)
چنان که مک گرین معتقد است انسان غربی برای تعریف هویت خود، همواره به پارادایم موثق در توضیح و تفسیر تفاوت های دیگربودگی مراجعه کرده است: «در قرن شانزدهم برای اروپاییان پایه غیر بودن، عدم تعلق به دین مسیح بود و در قرن هیجدهم متناسب با اندیشه روشنگری دیگر بودن به جاهل بودن تعبیر شد؛ در قرن نوزدهم زمان (تاریخ) ممیز خودی و غیرخودی در اروپا به شمار رفت و سرانجام در قرن بیستم فرهنگ در این کار به خدمت گرفته شد.» (رابرتسون،۱۳۸۰: ۲۱۰)
سیسکوس توصیفی از تضادهای سلسله مراتبی بدست می دهد که اندیشه غربی را ساخت بندی و عمل سیاسی اش را اداره می کند مانند تضادهای «فرهنگ/ طبیعت»، «سر/قلب»، «صورت/ماده» و «گفتن/نوشتن». از نظر او یک طرف تضاد همواره برتر است و هر جفت مبتنی بر حذف یکی از دو طرف است اما به رغم این هر دو در ستیزی خشن با یکدیگر پیوند خورده اند. اما دولوز سعی می کند این رویکرد را تحت عنوان «فلسفه رسمی دستگاه دولت» در غرب مورد تحلیل قرار دهد که بازگشتی به تفکر حصولی یا بازنما است که بر همانندی دوگانه ای مبتنی شده ۱) سوژه یا ذهن شناسا و مفاهیمی که خلق می کند، ۲) وضعیت همان شناسا که مفاهیم و صفات این همانندی را به چیزهایی نسبت می دهد که منشعب از خود اوست. شناسا (ذهن عالم)، مفاهیم و اشیایی که این مفاهیم به آنها نسبت داده می شوند، همه جوهری واحد دارند و یکی و یگانه اند. در واقع، کار تفکر بازنما ایجاد ارتباط میان قلمروهایی است که نظمی متقارن دارند و از طریق همانندی عمل می کند. به اعتقاد او «تفکر غرب قرن ها در استیلای الگوی درخت وار بوده است. همه ی رشته های مطالعاتی اعم از گیاه شناسی، زیست شناسی، کالبدشناسی، معرفت شناسی، الهیات و هستی شناسی از این الگو تاثیر پذیرفته اند. فلاسفه همواره در جستجوی بنیاد و ریشه بوده اند. آنها نظام هایی رده بندی شده ایجاد کردند که شامل مراکز تولید معانی و مفهوم سازی و دستگاه های خودکار مرکزی همچون حافظه های سازمان یافته بوده است زیرا این تفکر در کنه خود همواره طالب یک فرماندهی عالی، یک راهبر و سردسته ای با قدرت مستبدانه بوده است.» (شایگان،۱۳۸۰: ۱۴۴)
فوکو نیز توان خود را در تفهیم این نکته نمود که نفس غربی چگونه درباره ی خویش آگاهی به دست می آورد. او با مطالعه ی تبارشناسی علوم انسانی از قرن هجدهم تاکنون به این نتیجه رسید که این علوم، تعریفی تازه و مثبت از خود یا نفس به دست می دهند که با مفهوم مسیحیت از «ترک نفس» از ریشه تفاوت دارد. به عقیده ی فوکو علوم انسانی این خودِ تازه را از راه نهادن آن در برابر دیگری به وجودمی آورد. به عبارت دیگر، خودشناسی از طریق شناسایی دیگری حاصل می شود. این فاعل شناسا یا منِ اندیشنده از طریق عرضه کردن خود به عنوان شناسنده دانش، مسئولیت اخلاقی و تغییر خود را به وجه غالب و ضروری فلسفه غرب مبدل ساخت. (بروجردی، ۱۳۸۷: ۱۰)
همچنین برخی رویکردهای مذهبی نیز در قالب جوهرگرایی قرار دارند. برای مثال ابن رشد، فیلسوف بزرگ مسلمان هویت را مترادف معنایی می داند که بر اسم یک موجود اطلاق می شود و از کلمه «هو» مشتق شده است. (احمدی، ۱۳۷۵: ۵۵)
این یادآور مفهوم هویت و ذات در منطق ارسطوست که آن را همانندی و تشابه شی با ذاتش معرفی می کرد. از سوی دیگر برخی نحله های مذهبی، عامل هویت ساز را در این همانی انسان با خدا می دانند. در اینجا کیستی من، پاسخ را در «اناالحق» بودن می یابد که حاصل سیر و سلوکی از مرتبه انانیت به مرتبه هویت و از آنجا تا مقام وحدت بالاست. از این منظر، هویت حقیقی آدمی صرفا در فرایند «فصل و وصل»، «تمایز و تشخص» و یا یک «گسست و پیوست» شکل می گیرد: گسست از غیر خدا و پیوند با او.
۲-۵-۳ رویکردهای سازه گرا
این رویکرد در مقابل رویکرد جوهرگرا شکل گرفت و معتقد به ساخته و پرداخته بودن تاریخی هویت دارد. به زعم آن، هویت در ظرف زمانی و مکانی خاص شکل گرفته و معنا می یابد. دایانا فاس، مارکس و لنین در این رویکرد قرار دارند. فاس بر آن است تا ضمن رد رویکرد جوهرگرا که بالذات خاصیت دلالت سیاسی ندارد و هیچ درگفتمان جوهرمداری، استعداد تحصیل و ابتیاع منزلت و شان ماهوی را ندارد. همچنین او بر این باور است که مکتب اصالت سازه در هر شرایطی که امکان تکرار دال های مشابه در زمینه ها و بسترهای متفاوت وجود داشته باشد، بر سیما و هیبتی ماهیت گرایانه پدیدار می گردد. به بیان دیگر، انسداد جوهرگرایانه در شرایطی که عنصری اجتماعی صرفا به اعتبار موقعیتش در نظام روابط با سایر عناصر اجتماعی تعریف می شود، تماما می تواند از رهگذر مباحثات سازه گرایان بازتولید شود. این رویکرد دارای چهار ویژگی است:
۱) واکنش نسبت به این ایده که آنچه در جهان خارج مشاهده می شود، طبیعی است. ۲) مفاهیم جنبه خاص تاریخی و فرهنگی دارند و محصول ترتیبات خاص اقتصادی و اجتماعی می باشند. ۳) نه تنها دانش به طرز اجتماعی ساخته می شود بلکه از طریق کنش و واکنش بین افراد جامعه تداوم می یابد. بنابراین تداوم دانش بشری پیش از آن که از کارامدی آن در برخورد با واقعیت ها ناشی شده باشد، جنبه اجتماعی دارد. ۴) بین دانش و کنش اجتماعی نسبتی وجود دارد. هر سازه اجتماعی نوع خاصی از کنش های اجتماعی را طلب می کند. (تاجیک، ۱۳۸۳: ۱۲۳)
عکس مرتبط با اقتصاد
مارکس در رویکردی همسو با سازه گرایان، هویت را به مثابه یک برساخته طبقاتی مورد بحث قرار می دهد. از منظر وی، نقطه ی عزیمت ما برای رسیدن به انسان های واقعی اخلاق، تاریخ، مذهب و … نیست. در واقع انسانها همراه با تغییر تولید مادی، موجودیت واقعی، اندیشه و محصولات اندیشه شان را تغییر می دهند.
عده ای دیگر، هویت را برساخته ای معرفتی می دانند یعنی ما آن چیزی هستیم که می دانیم. «اگر آدمی همان ایده ها و دانسته ها و معتقدات و تجارب اندوخته است و اگر آدمی آن است که می پندارد، وضوح و ابهام و سستی و استحکام هویت او هم منوط به وضوح و ابهام آرایی است که وی حامل و واجد آنهاست. (سروش، ۱۳۷۵: ۴)
در چارچوب همین رویکرد، عده ای هویت را به مثابه برساخته ای ایدئولوژیک مورد تامل قرار می دهند. از دیدگاه این ها، ایدئولوژی ها این خاصیت را دارند که نگاه آدمیان را به نقطه ای خاص و واحد معطوف
می دارند و دایره هویت شان را تحدید و تعیین می کنند و در عوض هویت شان را محفوظ می دارند. (سروش، همان، ۵)
برخی نیز بر این اعتقادند که هویت در درجه نخست یک مبحث جغرافیایی و سیاسی است و مربوط به چگونگی پیدایش و بقای یک ملت می شود و بخش پراهمیتی از موجودیت روحانی بشر شمرده می شود. در میانه این دو رویکرد (جوهرگرا و سازه گرا)، برخی بر این اعتقادند که به رغم این که احساس هویت یک مقوله حدثی یا شدنی است و نه قدیم و ذاتی. (حاجیانی، ۱۳۸۸: ۷۶- ۸۶)
ولی هویت یک جنبه تکونی (در مقابل تکوینی) و یا محولی (در مقابل محققی) نیز دارد. «بدین سان هویت کلی ما مرکب از مجموع هویت های محول و محققی است که در طی مراحل متعدد زندگی در خود انباشت می کنیم. هویت های متاخر الزاماً نافی هویت های محول متقدم نیست.» (شیخاوندی، ۱۳۷۹: ۶)
از سوی دیگر هویت با مفهوم یگانگی در تلازم است و نقطه مقابل آن پراکندگی و گسست هویتی است. بنابراین، مفهوم هویت، ضرورتاً با دو متضاد تعریف می شود: همسانی و تفاوت. این ادعا که چیزی یا فردی هویت ویژه ای دارد، بدین معناست که این چیز یا فرد مانند دیگر وجودهای دارای آن هویت است و در عین حال چونان چیز یا فردی متمایز، هویت و خاصیتی دارد. به بیان روشن تر، هویت یعنی کیفیت یکسان بودن در ذات، ترکیب و ماهیت و نیز یکسان بودن در هر زمان و همه شرایط. در هر حال هویت داشتن یعنی یگانه بودن ولی از دو جنبه متفاوت: همانند دیگران بودن در طبقه خود و همانند خود بودن در گذر زمان.
۳-۵-۳ رویکرد های متاخر
در دهه های اخیر، رهیافت ها و رویکردهای بسیار متفاوتی همچون رهیافت گفتمانی، پسامدرنیسم، پساساختگرایی، پسامارکسیسم و روانکاوی و … در عرصه مباحث مربوط به هویت مطرح شده اند. پنج گسست و تحول عمده در این عرصه روی داده است. اولین گسست در گسست مارکسیستی از هرگونه مفهوم کارگزاری فردی و اهمیت بخشیدن به لستر و ساختار کنش شکل می گیرد. دومین گسست ریشه در این نظر فروید دارد که هویت ها برپایه فرایندهای حوزه ناخودآگاه شکل می گیرند و آن ناخودآگاه با منطقی متفاوت از منطق خود عمل می کند. سومین گسست در قالب زبان شناسی ساختاری سوسور تجلی می یابد. زبان شناسی سوسوری این نتیجه منطقی را در برداشت که گرچه هویتها به مسدود و متصلب شدن گرایش دارند، همواره به واسطه تفاوتها مختل می شوند زیرا تفاوت ذاتاً سیال و بستارناپذیر است. گسست چهارم و پنجم در اندیشه فوکو و گفتمان های فمنیستی ریشه دارد. (هال،۱۹۹۶: ۲۸۶)
تمرکز رهیافت گفتمانی بر چگونگی تولید و سامان یافتن تمایزات و کنش های گفتمانی و انکار نقش هرگونه عامل طبیعی و نیز عنصر و کارگزار اجتماعی از قبل موجود در شکل گیری و تعریف هویت است. یعنی در نزد یک تحلیلگر گفتمانی، هویت در گردونه ای تنیده شده از استمرارها و عدم استمرارها، سنتها و بدعتها، تکرارها و انقطاع ها و در رابطه ای برتافته از مناسبات در زمانی، جانشینی و همنشینی، سازواره و ناسازواره، عقلایی و غیرعقلایی شکل می گیرد. در این دیدگاه مقولات اجتماعی نیز ساخته و پرداخته گفتمان ها هستند. واقعیات اجتماعی در گفتمان ها زاده می شوند و شکل می گیرد و وجودی خارج از گفتمان ها ندارد. بنابراین استنتاج، هویت ها نیز ریشه در گفتمانها دارند. وانگهی چون گفتمان ها سیال اند، انسدادطلبی ندارند، حقیقت محور نیستند. پیامد آن هویت هم، متغیر و دگرگون شونده اند. اگر حال و هوای گفتمان دگرگون شود هویت هم تغییر می یابد. این گونه است که هر انسانی استعداد برخورداری از چند هویت را دارد.
پساساخت گرایان و پسامدرنیستها همچون نظریه پردازان گفتمانی و برخلاف رویکردهای جوهرگرا و سازه گرا که می کوشیدند هویت را امری طبیعی و ثابت جلوه دهند، برآنند که هویت امری تاریخی و محتمل است. این پدیده همانند بسیاری پدیده های دیگر محصول زمان و تصادف است و توسط منطق یا اصلی فراتاریخی تعیین نمی شود. همین تاریخی بودن بر این امر دلالت می کند که هویت و معنا تغییرپذیر هستند و باید مرزی ایجاد کرد تا به هویتی هرچند موقتی دست یافت. (تاجیک،۱۳۸۳: ۱۳۵)
بنابراین انسان موضوع هویت های گوناگون در زمان های مختلف است، هویت هایی که پیرامون یک «من» منسجم نمی شوند. فلذا هویت مرتبط، مطمئن، کامل و واحد وهمی بیش نیست. آنچه در فرایند شکل گیری هویت قابلیت تامل و تعمق می یابد صرفا منطق تکرارپذیری نشانه های هویتی از بستر یک گفتمان در درون گفتمان دیگر، اختلاط، امتزاج و به هم پیوستن و پیوند است.
خرده گفتمان های پست مدرنیستی بسیاری از آموزه ها و باورهای متداول و مسلط علمی و معرفت شناختی از جمله جهانشمولی نظریه ها و قابلیت اثبات علمی را به زیر سوال کشیده اند. مهمترین هدف هجمه واسازانه پسامدرنها دستاوردهای مدرنیته و روشنگری بود که به زعم آنها به اهداف رهایی بشری و عقلانیت مورد ادعایش دست نیافته و حاصلی جز فاشیسم، بیگانگی و انزوای فردی، عقلانیت ابزاری، علوم و بینش های علمی اثبات گرایانه و اروپامداری علوم، فلسفه و هنر و تحمیل بینش ها نداشته است. پسامدرنها با رد نظریه های عمومی و کلان روایتها و رد هر بینشی که بدون توجه به ویژگی های خاص جوامع و فرهنگ های مختلف، انگاره های عام و همه شمول را به کل و تمامیت بشریت تعمیم می دهد، به جنگ کلیت و کل نگری برخاسته اند. از این رو برخلاف دوره ی مدرن که با هویت های ملی منسجم تحت لوای ناسیونالیسم برخورد می کنیم در دوران پست مدرن با تکثر و تنوع هویت در اثر پایان و فروپاشی ایدئولوژی های بزرگ چون ناسیونالیسم مواجهیم.
برای فهم بهتر شرایط هویتی متاخر ناچار به توضیح وضعیت پست مدرن هستیم و در خلال بیان ویژگی های آن، اشاره ای به عناصر هویتی این دوره خواهیم داشت. این مهم هسته ی اصلی فصل آینده خواهد بود.
۶- ۳ جمع بندی فصل:
پرداختن به مسأله هویت (یا پرسش من کیستم؟) دغدغه اصلی بشر را تشکیل می داده است. بسیاری از منازعات در تاریخ، بر سر نحوه آشکارگی هویت بوده که به نوعی «ابراز وجود» مربوط می شد. هر چند هویت از آغاز تمدن، ذهن آدمی را به خود مشغول داشته اما هرگز رنگ کهنگی به خود نگرفته و در دورانهای مختلف به شکل های گوناگونی ظاهر شده است.
در این فصل گفته شد که موجودیت هر انسان به تفهم او از خود بستگی دارد و میزان پیوند و دلبستگی فرد به بیرون از خود و جامعه و تاریخش، نوع تلقی او را از «خود» رقم می زند. این تلقی از خود که پاسخ به چیستی و کیستی فرد به شمار می رود، همان هویت او است. هویت جامعه نیز مبتنی بر تاریخ و دستاوردهای علمی، انسانی، اخلاقی و تاریخی‌اش است.
حتی در محافل آکادمیک نیز، از آن زمان که این آموزه معروف حتی در محافل آکادمیک نیز، از آن زمان که این آموزه معروف سر در معبد دلفی یعنی «خودت را بشناس» حک شده است تاکنون، مسأله هویت در علوم مختلف جایگاه اساسی یافته است، به گونه ای که شاه بیت بسیاری از مطالعات اجتماعی را تشکیل می دهد. برای تحلیل هویت، می توان قائل به سه گفتمان کلی در تاریخ یعنی گفتمان سنتی، گفتمان مدرنیته و گفتمان پسا مدرن شد.
در گفتمان سنتی یا هویت پیشامدرن، هویت به عنوان معضل تلقی نمی شد و بحران هویت به معنای امروزی وجود نداشت. هویت در ارتباط با کل های فرا فردی تعریف می شد. زمان در جوامع سنتی به دلیل مکان مند بودن، به خوبی از عهده انجام کار ویژه هویتی خود یعنی تداوم، احساس ثبات، پیوند با گذشته و مانند آن بر می آمد. چنانچه گیدنز به خوبی تشریح نمود، در چنین جوامعی محاسبه و گسترده زمان بسیار محدود بود؛ زیرا زمان با مکان پیوند داشت. در گفتمان یا هویت مدرن، هویت تبدیل به مسئله ای برای شناسایی و تعمق می شود که در وضع بحرانی قرار گرفت و این سرآغاز توجه به مسئله ای به نام بحران هویت گردید. هویت پسامدرن با شک بر هویت سوژه مدرن، آغاز شد و سهویت سوژه را یک دروغ بزرگ عصر مدرنیته خواند. هویت پسامدرن هیچ هویت واحد و یگانه ای نیست که بر یک مرکز یا کانون واحد ارجاع شود و به این معنا جلوه هایی از هویت های چندگانه را به نمایش می گذارد.

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.

 

 

 

 

 

بخش دوم
تاثیر رسانه در شکنندگی هویت
-پست مدرنسیم
-تاثیر شکاف اطلاعاتی ناشی از رسانه در شکنندگی هویت
تاثیر انواع ایدیولوژی خبری ناشی از رسانه در شکنندگی هویت
تاثیرانواع تکنولوژی های خبری جدید ناشی از رسانه در شکنندگی هویت

 

 

 

 

فصل اول
پسا مدرن

۱-۴ مقدمه
اگر عصر کنونی در چارچوب تحولات عینی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دوران جهانی شدن باشد، از منظر رویکردهای معرفتی و تحولات فکری نیز ورود به پارادایم پسامدرن اطلاق می شود. دوران پست مدرن یا به زعم برخی مدرنیته ی متاخر، سومین پارادایم بزرگ در تاریخ اندیشه است که بشر بعد از دوران سنتی (پیشامدرن) و مدرن به آن گام نهاده است. آنتونیو نگری و مایکل هارت در صفحات آغازین کتاب کاردیونیسوس در توضیح موقعیت پسامدرن می نویسند: «اکنون تقریباً همه پی برده اند که بحث کردن به نفع یا علیه پسامدرن بی فایده است.» (نگری و هارت،۳۴:۱۳۸۸)
به تعبیر ایشان به نظر می رسد ما به طور بازگشت ناپذیری، بخشی از این سبز فایل هستیم. در نیمه ی دوم سده ی بیست، در پیامد تغییرات قابل توجه ارتباطی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بسیاری از جامعه شناسان سخن از ورود به عصر جامعه مابعد صنعتی یا جامعه پسامدرن به میان آوردند. اطلاق این واژه و فهم این موقعیت، البته وامدار تحولات شناختی موسوم به «چرخش زبانی» هم بود که بسیاری از عرضه های نظری در حوزه های مختلف علوم اجتماعی را تحت تأثیر خود قرار داد. در پس دامنه ی این تغییرات مکرر گفته شد و خواندیم که باورهای زیادی کنار زده شد و عقاید جدیدی جای آنها را گرفته است. چه بسا از منظر علوم اجتماعی عرصه هایی از نظریه پردازی به شکل افقی همچون نقطه ی عزیمت صدها دهلیز، چون هزارتوی پیچیده در برابر ما قرار گرفته است.
پارادایم پسامدرن، عرصه های گوناگونی از معماری، ادبیات، علوم اجتماعی تا تاریخ و جغرافیا را در نوردیده[۱۷] چنان که به قول تد بنتون و یان کرایب چالشی جدی در برابر فلسفه ی علوم اجتماعی سر برکشیده است. (بنتون و کرایب، ۲۹۷:۱۳۸۴)
اما علیرغم آنچه آلن تورن جامعه شناس «واشکافت در مدرنیته در نتیجه پسامدرن» نامیده است، پسامدرن چشم انداز جدیدی را گشوده است تا به وجهی متفاوت درباره ی شرایط جدید بیندیشیم و چه بسا راه حل هایی جدید را برای مسائل مورد ابتلا ارائه دهیم.
۲-۴­ پسامدرن چیست؟
جرمی هاثورن در نوشته ای برای ایضاح کلمه ی «پست مدرنیسم» تصریح کرده است که «ماهیت بی شکل، آشفته، نامنظم و غیرشفاف و به لحاظ سیاسی ناپایدار، فرار و متغیر پست مدرنیسم خودِ این پدیده را بی اندازه گمراه کننده و ابهام آمیز ساخته و لذا تعریف مرزها و محدوده های آن را اگر نگوییم غیرممکن، بی اندازه دشوار کرده است.» (هاثورن، ۱۳۱:۱۳۷۹)
به همین منظور، برخی تلاش کرده اند برای تدقیق این واژه، آن را به سه واژه ی مجزای دیگر چون پسامدرن، پسامدرنیته و پست مدرنیسم تقسیم کنند. (برای مثال گیبینز،۱۳۸۱)
از این منظر، پسامدرنیته اطلاق فلسفی یا معرفت شناسی به این واژه است که وامدار آرای نسل پساساخت گرای فرانسه چون میشل فوکو، ژاک دریدا، لیوتار و بودریار است. در این چارچوب آنچه به پست مدرنِ (پسامدرن) فلسفی مشهور شده است، در واقع مرحله ی نهایی و شاید افراطی ترین مرحله ی واکنش دراز مدت به آن چیزی است که اغلب مبانی بنیادی ترین تفکر روشنگری مثل عقل، تاریخ، پیشرفت و حقیقت بود که اکنون به مثابه ی انواع فرا روایت ها مورد نقد و نفی این دسته از متفکران به ویژه ژان فرانسوا لیوتار قرار گرفته است. (کازیو،۲۰۰۰: ۳۶۷-۳۷۰)

 

– همکاری با نهادها
یافته­ های پژوهش نشان داد که از ۱۵۸ باغدار مورد مطالعه از لحاظ همکاری با نهادها، بیشتر افراد (۳/۳۷ درصد، ۵۹n=) در گروه افراد با همکاری خوب هستند.
– مشارکت اجتماعی
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
یافته­ های پژوهش نشان داد که از ۱۵۸ باغدار مورد مطالعه از لحاظ مشارکت اجتماعی، بیشتر افراد (۲/۳۹ درصد، ۶۲n=) در گروه افراد با مشارکت اجتماعی خوب هستند.
– فعالیت­های آموزشی- ترویجی
یافته­ های پژوهش نشان داد که از ۱۵۶ باغدار مورد مطالعه از لحاظ فعالیت­های آموزشی، بیشتر افراد (۹/۳۹ درصد، ۶۳n=) در گروه افراد با فعالیت­های آموزشی خوب هستند.
– دانش فنی
یافته­ های پژوهش نشان داد که از ۱۵۷ باغدار مورد مطالعه از لحاظ دانش فنی، بیشتر افراد (۴/۳۵ درصد، ۵۶n=) در گروه افراد با دانش فنی متوسط هستند.
– روش­های کسب اطلاعات باغداران زیتون در زمینه مدیریت تلفیقی مگس زیتون
سه اولویت مهم روش­های کسب اطلاعات مدیریت تلفیقی مگس زیتون در بین باغداران به ترتیب اهمیت، کشاورزان هم­محل و همسایه، کشاورزان پیشرو و فیلم­های آموزشی- ترویجی بود.
– استفاده از روش­های کنترل مگس زیتون در دوسال اخیر
باغدارانی که از ۳-۱ روش از ۷ روش موجود برای مدیریت تلفیقی مگس زیتون استفاده نموده ­اند در گروه اول (طیف پائین)، باغدارانی که از ۵-۴ روش از این ۷ روش استفاده نموده ­اند در گروه دوم (طیف متوسط) و در نهایت باغدارانی که از ۷-۶ روش از ۷ روش موجود استفاده نموده بودند در گروه سوم (طیف بالا)، قرار گرفتند. براساس نتایج به­دست آمده، بیشتر باغداران زیتون (۲/۵۸ درصد، ۹۲ n=) از ۳-۱ روش برای کنترل آفت مگس زیتون استفاده کرده بودند.
– دلایل عمده ایجاد عدم انگیزه در باغداران زیتون برای مدیریت تلفیقی مگس زیتون
یافته­ های پژوهش نشان داد که سه دلیل عمده ایجاد عدم انگیزه در باغداران زیتون برای مدیریت تلفیقی مگس زیتون، به ترتیب اولویت، واردات زیتون، عدم مبارزه همگانی همه باغداران و عدم بیمه محصول به­واسطه خسارت مگس زیتون می­باشد.
۵-۲-۲- یافته­ های استنباطی
نتایج آزمون کای­اسکویر نشان داد که رابطه معنی­داری بین جنس و نوع گویش با میزان استفاده از روش­های کنترل مگس زیتون (با ۹۵ درصد اطمینان) وجود دارد. ضمناً رابطه معنی­داری بین نوع مالکیت زمین زراعی، منبع درآمد غیرکشاورزی، نیاز به استفاده از تسهیلات بانکی برای فعالیت کشاورزی و استفاده از تسهیلات بانکی برای تولید و پرورش زیتون با میزان استفاده از روش­های کنترل مگس زیتون بدست نیامد.
نتایج تحقیق نشان داد که بین متغیرهای تعداد اعضای خانواده، مساحت کل اراضی کشاورزی، همکاری با نهادها، مشارکت اجتماعی با پذیرش روش­های مدیریت تلفیقی مگس زیتون رابطه مثبت و معنی داری در سطح ۹۵% وجود داشت. همچنین بین متغیرهای سابقه فعالیت در کشاورزی، سابقه باغداری زیتون، سطح زیرکشت زیتون، متوسط عملکرد، درآمد سالانه از شغل کشاورزی، درآمد سالانه از فعالیت­های متفرقه، فعالیت­های آموزشی- ترویجی و دانش­فنی با پذیرش روش­های مدیریت تلفیقی مگس زیتون رابطه مثبت و معنی داری در سطح ۹۹% وجود دارد. ضمناً بین متغیرهای مستقل سن، تعداد قطعات باغ زیتون، درآمد حاصل از زیتونکاری و نفوذ­پذیری اجتماعی با متغیز وابسته پذیرش روش­های مدیریت تلفیقی مگس زیتون، هیچگونه رابطه معنی­داری وجود نداشت.
در این پژوهش مدلی جهت تمایز ویژگی­های باغداران دارای پذیرش کم، متوسط و زیاد مدیریت تلفیقی مگس زیتون ارزیابی می­ شود. بر مبنای این مدل، ویژگی­های فردی، زراعی، اقتصادی و اجتماعی کشاورزان به عنوان سازه­های موثر در پیش ­بینی و شناخت باغداران استفاده کننده از روش­های مدیریت تلفیقی مگس زیتون مورد توجه قرار گرفتند و وارد مدل شدند. در راستای ارزیابی این مدل، از روش آماری تحلیل تشخیصی استفاده گردید. این موضوع از طریق حداکثر کردن واریانس بین گروه­ها بر مبنای یک قاعده تصمیم ­گیری آماری انجام می­گیرد و لذا به صورت نسبت واریانس بین گروه­ها به واریانس درون­گروه­هاست. روش آنالیز تشخیصی به­صورت گام به گام و متغیرها به ترتیب درجه اهمیت در ایجاد تمایز بین سطوح متغیر گروه­بندی وارد تحلیل شده ­اند. بر اساس جدول Variables in the analysis دو متغیر سابقه باغداری، و سطح کل اراضی کشاورزی بر حسب کمترین مقدارلامبدای­ویلکزیکی پس از دیگری وارد معادله تحلیل تشخیصی شده ­اند. با توجه به اینکه متغیر گروه­بندی دارای ۳ سطح می­باشد، بر این اساس تعداد دو معادله تحلیل تشخیصی ایجاد شد و با در نظر گرفتن مقادیر لامبدای­ویلکزکه برای معادله اول ۸۶۴/۰ و در معادله دوم ۹۴۷/۰ می­باشد، هر دو این معادلات معنی­دار شدند. به کمک متغیرهای مورد استفاده در تشکیل تابع تشخیصی ملاحظه می­ شود که میزان صحت کلی گروه­بندی افراد در سه سطح، پذیرش مدیریت تلفیقی مگس زیتون ۳/۶۴ درصد می­باشد. که بیشترین صحت تقسیم ­بندی، در سطح پذیرش پائین مدیریت تلفیقی مگس زیتون، در واقع ۸۷ % پاسخگویان به­درستی تقسیم شده ­اند. بعد از آن به­ترتیب صحت تقسیم ­بندی سطح پذیرش بالا (۳/۳۳%) و سطح پذیرش متوسط( ۵/۳۰% ) می­باشد. نتایج کلی نشان داد، با بهره گرفتن از این متغیرها می­توان تا ۳/۶۴% از موارد را به­درستی گروه­بندی نمود. با توجه به صحت بالای گروه­بندی پاسخگویان در سطح پذیرش کم نشان از قابلیت و توان این متغیرهای پیش­بین در ایجاد تمایز بیشتر بین این گروه از پاسخگویان و دو گروه دیگر می­باشد.
عکس مرتبط با اقتصاد
۵-۳- بحث
در این بخش از تحقیق نتایج به دست آمده مورد بحث قرار گرفته و با نتایج تحقیقات انجام گرفته در این راستا مقایسه می­گردد.
تعداد اعضای خانواده: با توجه به نتایج این مطالعه، هرچه تعداد اعضای خانواده در بین باغداران بیشتر باشد، تمایل به پذیرش مدیریت تلفیقی مگس زیتون افزایش می­یابد که دلیل این امر می ­تواند افزایش نیروی کار خانوادگی باشد و پیش از این نورحسینی نیاکی و اللهیاری ۱۳۸۹، پزشکی­راد و مسایلی ۱۳۸۱، نورحسینی و بایگان ۱۳۸۹، نورحسینی نیاکی و اللهیاری ۲۰۱۰، مشخص گردید متغیر تعداد نیروی کار خانواده، به­عنوان یکی از متغیر­های مستقل مورد بررسی در تحقیقات بالا، رابطه مثبت و معنی­داری با پذیرش تکنولوژی­های مورد مطالعه داشت.
فعالیت­های آموزشی- ترویجی: نتایج تحقیق حاضر حاکی از آن است که با افزایش فعالیت­های آموزشی – ترویجی باغداران، تمایل آنان به پذیرش مدیریت تلفیقی مگس زیتون افزایش پیدا می­ کند. پیش از این بسیاری از محققان جهت تعیین عوامل موثر بر پذیرش نوآوری­ها توسط کشاورزان، فعالیت­های آموزشی – ترویجی را مورد بررسی قرار داده بودند که از جمله می­توان به تحقیقات نوری و همکاران ۱۳۹۰، درویشی و همکاران ۱۳۸۵، عبدالملکی وچیذری ۱۳۸۸، مظهری و پارساپور۱۳۹۰، دین­پناه و همکاران ۱۳۸۸، ملا­یوسفی و همکاران ۱۳۸۸، چهارسوقی و همکاران ۱۳۸۶، امیرنژاد و رفیعی ۱۳۸۸، مومنی و همکاران، ۱۳۹۰، کلانتری و همکاران ۲۰۱۰، نورحسینی و اللهیاری ۲۰۱۰، جوشی و پاندی ۲۰۰۵، نولتز و همکاران۲۰۱۲، عبدلرحمان و حمید۲۰۱۳، لمبرت و اوزیوما ۲۰۱۱، سینقا و همکاران ۲۰۱۳، اشاره نمود که متغیر تماس­های ترویجی و شرکت در کلاس­های آموزشی، به­عنوان یکی از متغیر­های مستقل مورد بررسی در تحقیقات بالا، رابطه مثبت و معنی­داری با پذیرش تکنولوژی­های مورد مطالعه داشت.
سابقه فعالیت در کشاورزی: نتایج تحقیق حاضر نشان داد، با افزایش سابقه فعالیت در کشاورزی، تمایل باغداران زیتون برای پذیرش مدیریت تلفیقی مگس زیتون افزایش می­یابد. پیش از این بسیاری از محققان جهت تعیین عوامل موثر بر پذیرش نوآوری­ها توسط کشاورزان، سابقه فعالیت در کشاورزی را مورد بررسی قرار داده بودند که از جمله می­توان، تبرایی و حسن­نژاد ۱۳۸۸، درویشی و همکاران ۱۳۸۵، حیاتی و همکاران ۱۳۸۹، زارع و اسماعیلی ۱۳۸۹، کهنسال و رفیعی ۱۳۸۸، حجازی و شریفی ۱۳۹۰، بیگدلی و صدیقی ۱۳۸۹، کوماری ۲۰۱۲، مشخص گردید متغیر سابقه کار کشاورزی بعنوان شغل اصلی، به­عنوان یکی از متغیر­های مستقل مورد بررسی در تحقیقات بالا، رابطه مثبت و معنی­داری با پذیرش تکنولوژی­های مورد مطالعه داشت.
سطح زیر کشت زیتون: نتایج تحقیق حاضر نشان داد، با افزایش سطح زیرکشت زیتون، تمایل باغداران زیتون برای پذیرش مدیریت تلفیقی مگس زیتون افزایش می­یابد. پیش از این بسیاری از محققان جهت تعیین عوامل موثر بر پذیرش نوآوری­ها توسط کشاورزان، سطح زیرکشت محصول را مورد بررسی قرار داده بودند که از جمله می­توان، کشاورز و همکاران ۱۳۸۹، پزشکی­راد و مسایلی ۱۳۸۱، حاجی میر­رحیمی و یزدیان ۱۳۸۶، عبدالملکی وچیذری ۱۳۸۸، مظهری و پارساپور ۱۳۹۰، دین­پناه و همکاران ۱۳۸۸، حیاتی و همکاران ۱۳۸۹، کهنسال و رفیعی ۱۳۸۸، حجازی و شریفی ۱۳۹۰، بیگدلی و صدیقی ۱۳۸۹، بارونجی و همکاران ۲۰۱۳، آنیانی و همکاران ۲۰۱۲، لمبرت و اوزیوما۲۰۱۱، کوماری ۲۰۱۲، مشخص گردید متغیر مساحت زمین­های تحت کشت، به­عنوان یکی از متغیر­های مستقل مورد بررسی در تحقیقات بالا، رابطه مثبت و معنی­داری با پذیرش تکنولوژی­های مورد مطالعه داشت.
متوسط عملکرد زیتون: نتایج تحقیق حاضر نشان داد، با افزایش متوسط عملکرد زیتون، تمایل باغداران زیتون برای پذیرش مدیریت تلفیقی مگس زیتون افزایش می­یابد. پیش از این بسیاری از محققان جهت تعیین عوامل موثر بر پذیرش نوآوری­ها توسط کشاورزان، متوسط عملکرد محصول را مورد بررسی قرار داده بودند که از جمله می­توان، چهارسوقی و همکاران ۱۳۸۶، پزشکی­راد و مسایلی ۱۳۸۱، عبدالملکی وچیذری ۱۳۸۸، دین­پناه و همکاران۱۳۸۸، عبدالله و همکاران ۲۰۱۰، آنیانی و همکاران ۲۰۱۲، مشخص گردید متغیر عملکرد در هکتار، به­عنوان یکی از متغیر­های مستقل مورد بررسی در تحقیقات بالا، رابطه مثبت و معنی­داری با پذیرش تکنولوژی­های مورد مطالعه داشت.
درآمد سالیانه کشاورزی: نتایج تحقیق حاضر حاکی از آن است که با افزایش درآمد سالیانه کشاورزی باغداران، تمایل آنان به پذیرش مدیریت تلفیقی مگس زیتون افزایش پیدا می­ کند. پیش از این بسیاری از محققان جهت تعیین عوامل موثر بر پذیرش نوآوری­ها توسط کشاورزان، درآمد سالیانه کشاورزی را مورد بررسی قرار داده بودند که از جمله می­توان به تحقیقات درویشی و همکاران ۱۳۸۵، چهارسوقی و همکاران ۱۳۸۶، مظهری و پارساپو، ۱۳۹۰، طباطبایی و همکاران ۱۳۸۹، زارع و اسماعیلی ۱۳۸۹، کلانتری و همکاران ۲۰۱۰، سامی و همکاران ۲۰۰۹، لمبرت و اوزیوما ۲۰۱۱، سینقا و همکاران ۲۰۱۳، اشاره نمود که متغیر درآمد سالیانه کشاورز، به­عنوان یکی از متغیر­های مستقل مورد بررسی در تحقیقات بالا، رابطه مثبت و معنی­داری با پذیرش تکنولوژی­های مورد مطالعه داشت.
تحصیلات: بر خلاف نتایج تحقیق حاضر، نتایج بررسی­های محققانی همچون نورحسینی نیاکی و اللهیاری ۱۳۸۹، تبرایی و حسن­نژاد ۱۳۸۸، درویشی و همکاران ۱۳۸۵، حیاتی و همکاران ۱۳۸۹، ملا­یوسفی و همکاران۱۳۸۸، چهارسوقی و همکاران ۱۳۸۶، امیرنژاد و رفیعی ۱۳۸۸، حاجی میر­رحیمی و یزدیان ۱۳۸۶، عبدالملکی وچیذری ۱۳۸۸، دین­پناه و همکاران ۱۳۸۸، زارع و اسماعیلی ۱۳۸۹، کهنسال و رفیعی ۱۳۸۸، نورحسینی و بایگان ۱۳۸۹، مهرجردی و اسماعیلی ۱۳۸۹، بیگدلی و صدیقی ۱۳۸۹، کلانتری و همکاران ۲۰۱۰ ، لمبرت و اوزیوما ۲۰۱۱، جوشی و پاندی ۲۰۰۵، مشخص گردید متغیر تحصیلات و سطح سواد به­عنوان یکی از متغیر­های مستقل مورد بررسی در تحقیقات بالا، رابطه مثبت و معنی­داری با پذیرش تکنولوژی­های مورد مطالعه داشت.
دانش فنی: نتایج تحقیق حاضر نشان داد، با افزایش دانش فنی باغداران زیتون، تمایل باغداران زیتون برای پذیرش مدیریت تلفیقی مگس زیتون افزایش می­یابد. پیش از این بسیاری از محققان جهت تعیین عوامل موثر بر پذیرش نوآوری­ها توسط کشاورزان، دانش و اطلاعات فنی تکنولوژی مورد مطالعه را مورد بررسی قرار داده بودند که از جمله می­توان تحقیقات، ویسی و همکاران ۱۳۸۸، تبرایی و حسن­نژاد ۱۳۸۸، درویشی و همکاران ۱۳۸۵، عبدالملکی وچیذری ۱۳۸۸، طباطبایی و همکاران ۱۳۸۹، دین­پناه و همکاران ۱۳۸۸، رزاقی­برخانی و همکاران ۲۰۱۰، سامی و همکاران ۲۰۰۹، کوماری ۲۰۱۲، را نام برد که مشخص گردید متغیر داشتن اطلاعات فنی در زمینه تکنولوژی مورد تحقیق، به­عنوان یکی از متغیر­های مستقل مورد بررسی در تحقیقات بالا، رابطه مثبت و معنی­داری با پذیرش تکنولوژی­های مورد مطالعه داشت.
استفاده از تسهیلات بانکی: بر خلاف نتایج تحقیق حاضر، نتایج بررسی­های محققانی همچون، پزشکی­راد و مسایلی ۱۳۸۱، طباطبایی و همکاران ۱۳۸۹، کهنسال و رفیعی ۱۳۸۸، کلانتری و همکاران ۲۰۱۰، لمبرت و اوزیوما ۲۰۱۱، مشخص گردید متغیر دسترسی به اعتبارات، به­عنوان یکی از متغیر­های مستقل مورد بررسی در تحقیقات بالا، رابطه مثبت و معنی­داری با پذیرش تکنولوژی­های مورد مطالعه داشت.
سن: نتایج تحقیق حاضر از نظر سن پاسخگویان، همسو با نتایج محققانی همچون، کشاورز و همکاران ۱۳۸۹، تبرایی و حسن­نژاد ۱۳۸۸، حیاتی و همکاران ۱۳۸۹، زارع و اسماعیلی ۱۳۸۹، کهنسال و رفیعی ۱۳۸۸، مهرجردی و اسماعیلی ۱۳۸۹، بیگدلی و صدیقی ۱۳۸۹، کلانتری و همکاران ۲۰۱۰، لمبرت و اوزیوما ۲۰۱۱، که در آنها متغیر سن، به­عنوان یکی از متغیر­های مستقل مورد بررسی در تحقیقات بالا، رابطه منفی با پذیرش تکنولوژی­های مورد مطالعه داشت.
۵-۴- پیشنهادها

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

۵-۴-۱- پیشنهادهای پژوهش حاضر

– با در نظر گرفتن رابطه مثبت و معنی­دار بین فعالیت­های آموزشی – ترویجی باغداران زیتون و استفاده از روش­های مدیریت تلفیقی مگس زیتون، لزوم توجه به مسئله­ آموزش زیتون­کاران در زمینه آفت مگس میوه زیتون امری ضروری تلقی شده و از این رو می­توان با برگزاری کلاس­های آموزشی متعدد، دوره­ های آموزشی روز مزرعه ویژه مدیریت مگس زیتون و تشویق کشاورزان جوان به حضور در آنها به ارتقای سطح دانش و آگاهی آنان درباره مدیریت تلفیقی مگس زیتون و فعالیت­های زراعی مرتبط با آن مبادرت نمود.
– با توجه به رابطه مثبت و معنی­دار مشارکت اجتماعی باغداران زیتون و استفاده از روش­های مدیریت تلفیقی مگس زیتون در دوسال اخیرو با درنظر گرفتن نقش مهم این متغیر در توضیح تغییرات دانش مدیریت تلفیقی مگس زیتون، پیشنهاد می­گردد که نهادهای ذیربط در سطح شهرستان رودبار، از حضور و مشارکت باغداران زیتون در طرح­های روستایی، تعاونی­تولید، مراکزخدمات جهاد کشاورزی و تشکل­های محلی و شورای اسلامی روستا برای آموزش آنان پیرامون فعالیت­های مرتبط با مدیریت تلفیقی مگس زیتون و افزایش سطح آگاهی باغداران در این زمینه استفاده نماید. همچنین آموزش ارائه شده به باغداران بایستی با توجه به نیاز آنان درباره آشنایی با مفاهیم مدیریت تلفیقی مگی زیتون طراحی شود.
– با توجه به رابطه مثبت و معنی­دار سطح زیرکشت زیتون باغداران و استفاده از روش­های مدیریت تلفیقی مگس زیتون در دوسال اخیرو با درنظر گرفتن نقش این متغیر، پیشنهاد می­گردد که با ایجاد و تقویت تشکل­های تعاونی­ زیتون­کاران، می­توان گام موثری در زمینه افزایش آگاهی باغداران زیتون در زمینه مدیریت تلفیقی مگس زیتون برداشت.
– با توجه به این­که سابقه فعالیت کشاورزی باغداران زیتون نقش به­سزایی در مشارکت آنها در مدیریت تلفیقی مگس زیتون دارد، لذا پیشنهاد می­گردد برنامه ­ریزی جهت جذب باغداران با سابقه بیشتر و همچنین باغداران پیشرو در مدیریت تلفیقی مگس زیتون انجام گیرد تا زمینه ­های پذیرش هرچه بیشتر باغداران در مدیریت تلفیقی مگس زیتون فراهم گردد.
– از آنجایی که رابطه بین باغداران زیتون با نهادهای اجتماعی موجود در روستا در سطح خوب می­باشد، لذا تقویت نهادهای اجتماعی موجود در روستا می ­تواند در جهت افزایش پذیرش مدیریت تلفیقی مگس زیتون توسط باغداران موثر باشد.
– با توجه به رابطه معنی­دار بین دانش فنی زیتون­کاران در زمینه مدیریت تلفیقی مگس زیتون و استفاده از روش­های مدیریت تلفیقی برای کنترل مگس زیتون، پیشنهاد می­گردد به طرق مختلف نسبت به افزایش سطح دانش باغداران در زمینه مدیریت تلفیقی مگس زیتون اقدام گردد.

 

۵-۴-۲- پیشنهادهایی برای پژوهش­های آینده

– پیشنهاد می­ شود که مطالعه حاضر بر روی سایر استانهای کشور که مشکل آفت مگس زیتون را دارند، خصوصاً استان­های قزوین و زنجان، انجام گرفته و نتایج آن با یکدیگر مقایسه شود.
– بررسی تعیین کاراترین روش مدیریت تلفیقی مگس زیتون از بین روش­های مدیریت تلفیقی مگس زیتون موجود در کشور جهت پیشنهاد به باغداران زیتون.
– با توجه به اینکه بیشترین میزان خسارت مگس زیتون هر ساله در حومه مرکزی شهرستان رودبار اتفاق می­افتد، پیشنهاد می­گردد تحقیق مشابه اختصاصاً بر روی باغداران حومه مرکزی رودبار انجام گردد.
منابع و مأخذ
۱- آمار، ت. رضایی، پ. ۱۳۸۶٫ بررسی عوامل موثر در تحولات نظام زراعی دهستان رحمت­آباد (شهرستان رودبار) در دهه ۸۰-۱۳۷۰، پژوهش­های جغرافیایی، شماره ۶۱، صص ۱۱۳-۱۰۱٫
۲- امیرنژاد، ح. رفیعی، ح. رضاپور، ث. ۱۳۸۸٫ عوامل موثر بر پذیرش بیمه­ی کلزاکاران شهرستان آمل، مجله دانش کشاورزی، ۱۹ (۲).
۳- بیگدلی، ا. و صدیقی، ح. (۱۳۸۹). بررسی رفتار پذیرش روش­های کشاورزی پایدار توسط مددکاران ترویجی استان قزوین، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره ۲-۴۱، شماره ۳، صفحات ۴۱۲-۴۰۵٫
۴- پزشکی­راد، غ. و مسایلی، م . (۱۳۸۱). بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر پذیرش مبارزه تلفیقی در کنترل کرم ساقه خوار برنج استان اصفهان . مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی ، جلد ۶ ، شماره ۴ ، صفحات ۶۴-۵۳ .
۵- تبرایی، م. و حسن­نژاد، م. (۱۳۸۸). بررسی عملکرد و عوامل موثر بر پذیرش برنامه ­های ترویجی اجرا شده در مسیر فرایند توسعه کشاورزی: مطالعه موردی گندم­کاران شهرستان مشهد، مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی) جلد ۳۳، شماره ۱، صفحات ۶۸-۵۹٫
۶- توحیدیان­فر، س. رضایی­مقدم، ک. ۱۳۹۱٫ الگوی مناسب پیش ­بینی پذیرش کانال­های مدرن آبیاری (مورد مطالعه: منطقه سیاخ دارنجان در استان فارس)، مجله پژوهش­های حفاظت آب و خاک، جلد۲۰، شماره۱، صص ۵۳-۲۹٫
۷- جعفری، ی. رضایی، و. (۱۳۸۳). اولین گزارش ورود مگس زیتون به کشور. خبرنامه انجمن حشره­شناسی ایران. سال ششم. شماره ۲۲٫ صفحه۱٫
۸- جلالی، ص. و همکاران. (۱۳۸۵). بیماری­های ویروسی ذرت در استان اصفهان، نشریه ترویجی، سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان، ۸ صفحه.
۹- چهارسوقی، ح. موسوی، ا. حسینی، ج. (۱۳۸۶). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش روش های کشاورزی پایدار در کشت آبی توسط گندم کاران استان سیستان و بلوچستان درسال زراعی ۸۵-۸۴ . سال دوم، شماره ۱، صفحات ۹۲-۷۹ .
۱۰- حاجی میررحیمی، س.د. و یزدیان، یوسف. (۱۳۸۶). بررسی عوامل موثر در میزان پذیرش نوآوری “آزمون خاک” توسط غله­کاران، مجله یافته­ های نوین کشاورزی، سال دوم، شماره ۲، صص ۲۱۴-۲۰۰٫
۱۱- حجازی، س.ی. و شریفی، م. (۱۳۹۰) تاثیر منابع اطلاعاتی و کانال­های ارتباطی در پذیرش مدیریت تلفیقی آفات برنج مطالعه موردی بخش درودزن شهرستان مرودشت، استان فارس، نشریه زراعت، پژوهش و سازندگی، شماره ۹۳، صص ۹-۱٫
۱۲- حیاتی، ب. قهرمان­زاده، م. خداوردی­زاده، م. نجفی، ن. (۱۳۸۹). بررسی عوامل موثر بر پذیرش بیمه دام روستایی در شهرستان سلماس، مجله پژوهش­های علوم دامی، جلد ۲۰۴، شماره ۲، صص ۱۲-۱٫
۱۳- حیدری، ح. (۱۳۸۵). مدرسه در مزرعه: مدیریت تلفیقی آفات در خاور نزدیک، روزنامه سرمایه، شماره ۱۹۰، ص۴٫
۱۴- درویش، ا.ک. چیذری، م. میردامادی، س.م. (۱۳۸۵). بررسی عوامل اقتصادی– اجتماعی موثر بر پذیرش اگروفارستری در میان صنوبرکاران شمال کشور، فصل­نامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، سال شانزدهم، شماره ۳، صص ۹-۱٫
– دلاور، ع. ۱۳۸۳٫ مبانی نظری و علمی پژوهشی در علوم انسانی و اجتماعی، تهران، انتشارات رشد، ۱۹۹ صفحه.
۱۵- دین­پناه، غ. چیذری، م. بدرقه، علی. (۱۳۸۸). بررسی عوامل موثر بر پذیرش تکنولوژی توسط گندم­کاران شهرستان اصفهان، مجله علمی-پژوهشی علوم کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، سال سوم، شماره ۹، صص ۱۱۶-۱۰۳٫
۱۶- دین­پناه، غ. میردامادی، س.م. چیذری، م. علوی، س.و. (۱۳۸۸). تحلیل تاثیر رهیافت مدرسه مزرعه کشاورز بر پذیرش مبارزه بیولوزیک از سوی شالیکاران شهرستان ساری، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره ۴۰، شماره۱، صص ۸۴-۷۵٫
۱۷- راثی­پور، ا. (۱۳۷۷). بهداشت گیاهی، حفظ نباتات و آفتکش­های بیولوژیکی، تهران: نشر آموزش کشاورزی.
۱۸- رسولی­آذر، س. فعلی، س. چیذری، م. ۱۳۸۷٫ عوامل موثر بر رضایت­مندی و اثربخشی دوره مدیریت تلفیقی آفات به روش مدرسه در مزرعه از دیدگاه کشاورزان شهرستان مهاباد، اولین همایش ملی مدیریت و توسعه کشاورزی پایدار، شوشتر، صص ۴۶۶-۴۶۱٫
۱۹- زارع مهرجردی، م.ر. اسماعیلی، ع. (۱۳۸۹). تعیین عامل­های موثر بر پذیرش بیمه­ی دام در شهرستان کرمان با کاربرد روش­های پارامتریک و ناپارامتریک، مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، جلد۲، شماره­ ۳٫ صص ۱۶-۱٫
۲۰- زمردی، ع. (۱۳۷۰). بهداشت گیاهان و فرآورده ­های کشاورزی، ناشر مولف، ۵۹۲ صفحه.
۲۱- سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان، مدیریت حفظ نباتات. ۱۳۹۱٫ گزارش سالیانه مگس زیتون، ۲ صفحه.
۲۲- سرایلو، م.ح. و قلی­پور، س. (۱۳۸۶). اصول کنترل آفات گیاهی (حشرات، کنه­ها، نرم­تنانو مهره­داران زیان­آور محصولات کشاورزی). ۲۸۷ صفحه.
۲۳- سروش، م.ج. کمالی،ک. استوان، ه. شجاعی، م. فتحی­پور، ی. (۱۳۸۹). مقایسه جلب­کنندگی تله­های مختلف در جلب مگس میوه زیتون، نشریه آفات و بیماری­های­گیاهی، جلد ۷۸، شماره ۲، صفحات ۲۸۷-۲۷۵٫
۲۴- سلیمانی، ع. و امیری لاریجانی، ب. (۱۳۸۳). اصول بهزراعی برنج، چاپ اول، تهران: آرویج.
۲۵- شریفی، م. شریف­زاده، ا. محبوبی، م. عبداله­زاده، غ. (۱۳۸۶). بررسی مدیریت تلفیقی آفات برنج از سوی کشاورزان در استان فارس، دومین همایش ملی کشاورزی بوم­شناختی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع­طبیعی گرگان، صفحات ۲۶-۲۵٫
۲۶- شهبازی پاشاکی، ر. (۱۳۸۵). دانشگاه گیلان، دانشکده کشاورزی، پایان نامه کارشناسی­ارشد، ۷۲ صفحه.
۲۷- شهبازی پاشاکی، ر. صالحی، ل. جعفری خالجیری، ی. (۱۳۸۸). مقایسه ویژگی­های زیستی مگس زیتون روی ارقام زیتون در شرایط آزمایشگاه، نامه­ی انجمن حشره­شناسی ایران، صفحات ۳۰-۱۱٫

 

تعریف جرایم مواد مخدر در ایران: در حقیقت، جرایم، همان ناهنجاری­های اجتماعی است که باید با رویکرد روان شناختی و آسیب شناختی اجتماعی، مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد، دربارۀ مفهوم جرایم مواد مخدر نیز، با توجه به گسترش چنین جرایمی در قوانین مربوطه و ابهامات موجود در آنها ارائه­ تعریفی صحیح از آن، با دشواریهایی روبرو است.[۲۱]
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
با توجه به تعدد مصادیق جرایم مواد مخدر و کیفیات و حالاتی که به عنوان عنصر مادی این جرایم در مصوبه مبارزه با مواد مخدر در نظر گرفته شده است، ارائه تعریفی کلی که شامل همۀ مصادیق مزبور شود، همانند تعاریفی که درسایر مباحث حقوق کیفری مثل سرقت، جعل، کلاهبرداری و قتل و… صورت می­گیرد، مشکل است. مشخص نبودن دقیق دایره شمول جرایم مواد مخدر نیز این مشکل را مضاعف می­نماید. با تکاپو در نوشتار و آرای اساتید به نظر تعاریف زیر مورد پذیرش می­باشد:

پایان نامه

«جرایم مواد مخدر عبارتنداز: هرگونه کشت، ساخت و تبدیل، نقل و انتقال، خرید و فروش، اخفاء و نگهداری و استعمال یا مداخله در مواد مخدر.»[۲۲]
تعریف جرایم مواد مخدر در اسناد بین­المللی: اسناد بین ­المللی به درستی کشت گیاه خشخاش، شاهدانه و کوک را جرم­انگاری نموده و به کشورها توصیه می­نماید در قوانین داخلی­شان اقدامات لازم را در جهت جرم­انگاری اتخاذ نمایند.
جامعه­ جهانی با علم به اینکه مواد مخدر آفت بزرگ اجتماعی است و از جرایم سازمان یافته و فرا ملی است، اراده کرده است تا جرایم مواد مخدر و روان­گردان در قوانین ملی و بین ­المللی جرم­انگاری گردیده و موجب کیفر و مجازات باشد، از اینرو، کنوانسیون مبارزه با قاچاق مواد مخدر و داروهای روان گردان مصوب ۱۹۸۸، در راستای تثبیت جرایم کیفری در قوانین ملّی کشورها و فرا ملّی، در بند ۳ از ماده ۳، فقره الف، مقرر می­دارد: در اختیار داشتن و یا خرید هرگونه ماده مخدر و یا داروی روان­گردان به منظور ارتکاب هریک از فعالیت مندرج در بند (۱) فوق الذکر.[۲۳] منظور از بند (۱) تولید، برای فروش، توزیع و… است بنا براین اگر کسی مواد مخدر را به منظور فروختن، پخش کردن و دیگر جرایم مذکور در بند (۱) در «اختیار داشته باشد»، و یا مواد مخدر و روان­گردان را به این منظور «خریداری» نماید. از دیدگاه قوانین ملّی و بین ­المللی مرتکب جرم کیفری شده است.
اگر کسی به منظور «مصرف شخصی» مواد مخدر و روان­گردان را در اختیار داشته باشد، بر اساس کنوانسیون ۱۹۶۱، و اصلاحیه آن و کنوانسیون ۱۹۷۱، جرم­انگاری نشده است. اما کنوانسیون ۱۹۸۸، چنین عملی را چنانچه عامدانه و عالمانه باشد، حتی «برای مصرف شخصی» در بند ۲، از فقره ج، ماده ۳، کنوانسیون ۱۹۸۸، جرم انگاری نموده است.[۲۴]
۱ـ هریک از اعضاء اقدامات ضروری را به منظور تثبیت جرائم کیفری تحت قوانین داخلی خود در صورت ارتکاب عمدی موارد زیر اتخاذ خواهد نمود:
الف ـ (۱) تولید، ساخت، تقطیر، تهیه، عرضه، عرضه برای فروش، توزیع، فروش، تحویل طبق هرگونه شرایطی، واسطه­گری، ارسال به صورت ترانزیت، حمل و نقل، ورود و یا صدور هرگونه مواد مخدر یا داروی روان­گردان بر خلاف مواد مندرج در کنوانسیون ١٩۶١ و اصلاحیۀ آن و یا کنوانسیون۱۹۷۱،
(۲) کشت خشخاش، بوته کوک و یا گیاه شاهدانه به منظور تولید مواد مخدر برخلاف مواد مندرج در کنوانسیون ١٩۶١ و اصلاحیه آن،
(٣) در اختیار داشتن و یا خرید هر گونه ماده مخدر و یا داروی روان­گردان به منظور ارتکاب هر یک از فعالیتهای مندرج در بند (۱) فوق­الذکر،
(۴) ساخت، حمل و یا توزیع تجهیزات، مواد و یا داروهای مذکور در جدول١ و ٢ با علم به این که احتمال دارد از آنها در امر و یا برای کشت غیر قانونی، تولید و یا ساخت مواد مخدر و یا داروهای روان­گردان استفاده گردد،
(۵) سازماندهی، مدیریت و یا تأمین بودجه برای ارتکاب هر یک از جرائم مذکور در بندهای (١)، (۲)، (۳) و یا (۴) فوق­الذکر،
ب ـ (۱) تبدیل و یا انتقال اموال با علم به این که اموال مزبور ناشی از ارتکاب جرم و یا جرائم موضوع بند فرعی (الف) این بند بوده و یا مشارکت در جرم و یا جرائم مزبور به منظور اخفاء و یا کتمان اصل نامشروع اموال و یا معاونت با هر شخصی که در ارتکاب چنین جرم و یا جرائمی دست داشته جهت فرار از عواقب قانونی اقدامات خود.
(۲) اخفاء و یا کتمان ماهیت واقعی، منبع، محل، واگذاری، جابجایی حقوق مربوط و یا مالکیت اموال مزبور، با علم به این که این اموال از جرم و یا جرائم موضوع بند فرعی (الف) این بند و یا مشارکت در انجام چنین جرم و یا جرائمی ناشی گردیده­اند.
ج ـ مشروط بر اصول و مفاهیم مذکور در قوانین اساسی و یا عادی هر یک از اعضاء.
(۱) تحصیل، تملک و یا استفاده از اموال مزبور با علم به این که این اموال از جرم یا جرائم موضوع بند فرعی (الف) این بند و یا مشارکت در انجام چنین جرم و یا جرائمی ناشی گردیده­اند.
(۲) در اختیار داشتن تجهیزات و یا مواد و یا اشیاء مذکور در جدول ١ و ٢ با علم به این که اقلام مزبور به منظور کشت غیر قانونی، تولید و یا ساخت مواد مخدر و یا داروهای روان­گردان مورد استفاده قرار گرفته و یا خواهند گرفت.
(۳) تشویق و یا ترغیب علنی دیگران به هر وسیله­ای به منظور ارتکاب هر یک از جرائم موضوع این ماده و یا استعمال غیر قانونی مواد مخدر و یا داروهای روان­گردان.
(۴) شرکت، همکاری و یا تبانی در شروع به جرم و معاونت، مشارکت، تسهیل و تشویق ارتکاب هر یک از جرائم موضوع این ماده.
مبحث دوم : تاریخچه موادمخدر و روان­گردان و سیرتحولات تقنینی مبارزه با موادمخدر و روان­گردان
در ابتدای هر بحثی به منظور درک بهتر و سوق اندیشه به اهداف و فحوای نگارش، ارائه تاریخچه و سیر تحولات گذشته همان موضوع منجر به تسریع در یکنواختی افکار گردیده و در نهایت رسیدن به یک نتیجه ایده­آل را فراهم می­آورد. در این مبحث با اشاره مختصری به پیشینه­ی مواد مخدر و سابقه­ تقنینی مبارزه با آن در رسیدن ما به اهداف مذکور مؤثر خواهد بود.
گفتار اول : تاریخچه مواد مخدر و روان گردان
بند اول : تاریخچه مواد مخدرو روان­گردان در جهان
با مراجعه به اسناد و مدارک و سوابق تاریخی به طور قطع و یقین نمی­توان گفت که خشخاش از چه تاریخ و زمانی به وجود آمده و مورد استفاده همگان به ویژه اطباء قرار گرفته است، اما با توجه به همان سوابق می­توان معتقد بود که کشت این گیاه پرسود و در عین حال خطرناک هزاران سال قبل از میلاد مسیح معمول بوده است، بشر از هفت هزار سال قبل، از وجود یک ماده قوی در خشخاش آگاه بوده است.[۲۵] لوح­های نقاشی کشف شده از یونان قدیم و مصر باستان حکایت از آن دارد که طبیبان، از بوته خشخاش و بوته شاه­دانه به عنوان یک گیاه داروئی استفاده می­کردند.
گیاهان و دانه­ هایی چون شاه­دانه و خشخاش، زمانی به عنوان دارو برای درمان یا التیام دردها استفاده می­شد و زمانی هم برای ایجاد لذت یا فرار از ناراحتی­ها و همچنین در جشن­ها و مراسم مذهبی یا توسط جادوگران (به دلیل آثار توهم زایی) مورد استفاده قرار می­گرفت.
«پلین»[۲۶] طبیعی­دان رومی سده نخست میلادی، اولین شخصی بود که شیره غلیظ خشخاش را به نام «اپیوم» جهت استفاده علمی در داروهای مسکن عرضه کرد، اپیوم از ریشه اپوس به معنای شیره گرفته شده و در برخی موارد از آن به نام هیپون و یا افیون نیز نام برده شده است.
«جالینوس» دانشمند رومی، ترکیبی از تریاک را «نوش دارو» نامید و برای مداوای بیماری­های مختلف از قبیل صرع، یرقان، سنگ کلیه، بی­خوابی، سرفه، تب و جزام از آن استفاده می­کرد.[۲۷] اینک با توجه به مطالب اشاره شده بالا می­توان آشنایی بشر با مواد مخدر و روان­گردان را به طور خلاصه درچند بند بیان نمود:
مصرف گیاهان و قارچ­های توهم­زا در میان اقوام مختلف قاره­های جهان به ویژه قارۀ امریکا در طول قرون متمادی و به خصوص در موقعیت­های ویژه، مانند مراسم مذهبی، جادوگری و جشن­ها متداول بوده و هم اکنون نیز در بین برخی قبایل معمول است.[۲۸] سومری­ها، حدود چهار هزار سال قبل از میلاد، از «گیاه خشخاش» در لوحه­های خود با عنوان «گیاه شفا بخش» نام برده­اند.[۲۹] با بررسی آثار مکتوب و لوحه­های گلی که از سومریان باقی مانده است چنین استنباط می­ شود که سومریان اولین کسانی بودند که تریاک را کشف کردند و علاوه بر اینکه از آن به عنوان یک داروی مسکن استفاده می­کردند تدریجاً به عنوان یک مخدر و گیاه شادی بخش[۳۰] نیز مورد استفاده قرار گرفت.
مصریان و یونانیان ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد از خواص دارویی آن مطلع بوده ­اند، زنان مصری از شربت تریاک برای فرونشاندن خشم و تسکین غم استفاده می­کرده ­اند.[۳۱] هومر شاعر یونانی در آثار خود از گل خشخاش به عنوان گل­های زینتی باغ­های روم در ۶۰۰ سال پیش از میلاد سخن گفته است.
هندوها از دو هزار و هشتصد سال پیش از میلاد، برگها و رزین گیاه شاه­دانۀ ماده را در مراسم مذهبی استعمال می­کرده ­اند که هنوز کم و بیش ادامه دارد.[۳۲]
در حدود چهار هزار سال قبل، کشیدن تریاک در چین نیز رایج بوده است. ظاهراً ابتدا خوردن تریاک رایج بوده و سپس با کشف تدخین، استعمال آن به صورت دود کردن رایج گشته است و لذا تاریخچه مواد مخدر با تاریخچه تدخین در دنیا عجین شده است.[۳۳]
در اروپا مجارها اولین کسانی بودند که با خشخاش آشنا شدند و گیاه شناسان مجاری ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد از شیره خشخاش بهره برداری می­کردند.
اروپای قرون وسطی نیز، تا حدودی با افیون آشنا بودند و «پاراسلیس»[۳۴] پزشک و شیمی­دان سوئیسی (۱۴۹۳ میلادی) و «سیدنهام»[۳۵] پزشک معروف انگلیسی در سالهای ۱۶۲۴ تا ۱۶۸۹ میلادی افیون را به عنوان دارو تجویز می­نمودند و نوع خوراکی آن را به نام «تریاکا» یا «توریاکا»[۳۶] استفاده می­کردند.
پس از کشف آمریکا در سال ۱۵۵۸ فرانسیسکو فرماندیش بنا به تشویق فیلیپ دوم پادشاه اسپانیا مسافرتی به آمریکا کرده و درباره انواع و اقسام گیاهان و درختان آنجا مطالعات دامنه داری نموده و در بازگشت مقداری تخم توتون به آن کشور آورده وبدین ترتیب اولین بار این گیاه در اروپا کاشته شده است. و در سال ۱۸۵۶ رالف لین انگلیسی در زمان سلطنت الیزابت با عده­ای به شمال آمریکا مسافرت کرده بود و هنگام بازگشت از آمریکا مقداری توتون و ادوات دودکشی به همراه خود آورده بود و به عنوان هدیه به سروالتر رابین که یکی از رجل سیاسی انگلستان بود تقدیم کرده و به این ترتیب دود و استفاده از توتون از کشور انگلستان شروع گردید. در قرن هفدهم استعمال توتون از کشور انگلستان به تمام نقاط اروپا سرایت کرده و توسعه آن بعدها به آسیا و آفریقا کشیده شد.
«مرفین» یکی دیگر از انواع مواد مخدر است که در سال ۱۸۰۵ میلادی توسط دارو ساز آلمانی به نام «سرتورنر»[۳۷] از تریاک تهیه شد، ماده مخدر با اثر تخدیری قوی که به همین دلیل به نام یکی از خدایان یونان باستان «مرفینوس» (رب النوع خواب یا الهه رویاها) نامیده شده است.[۳۸] از هر ۱۰ کیلو تریاک یک کیلو مرفین به دست می­آید.[۳۹]
«هروئین» (کلمه یونانی به معنی سنبل قدرت) به وسیلۀ «درزر» از مرفین ساخته شد (هروئین به طریق شیمیایی در لابراتورهای خاصی با ترکیب «انیدریک استیک» و مرفین تهیه می­گردد (از هر کیلو مرفین ۹۰۰ گرم هروئین به دست می­آید).[۴۰]
از مشتقات معروف دیگر تریاک، «کدئین» است که در سال ۱۸۳۲ میلادی ساخته شد. «کوکائین» یکی دیگر از انواع مواد مخدر است که برای استفاده طبی در سال ۱۸۸۴ توسط «کولر» عرضه گردیده که از برگ کوکا تهیه می­گردد و در آمریکای جنوبی، جامائیکا، سیلان و جاوه کشت می­گردد.
«حشیش یا ماری جوانا» که بنگ و چرس هم گفته می­ شود، ماده مخدر دیگری است که از سر شاخه­های گلدار و یا به میوه نشسته گیاه شاه­دانه (کانابیز) گرفته می­ شود، اعتیاد به این ماده مخدر در اروپای شرقی معمول گردیده است.
«آمفتامین» شیشه یا کریستال هم گفته می­ شود، کاشف آن «جردن آلس» می­باشد که در سال ۱۹۷۲ میلادی که در حال تحقیق و جستجوی دارویی که جایگزینی برای افدرین و اپی­نفرین گردد و بتوان از آن برای درمان آسم استفاده نمود، آن را کشف کرد. این دارو ابتدا دارویی برای درمان افسردگی و چاقی و برخی از بیماری­ها، مانند پارکینسون و درمان برخی از اختلالات رفتاری در کودکان پر تحرک به کار می­رفت.
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
در جنگ جهانی، آلمان­ها از آن برای ایجاد بی­خوابی و هوشیاری بیشتر و تهور و بی­باکی، خصوصاً خلبان­های جنگی استفاده می­کردند. در طول سال­ها اروپائیان از آن به عنوان یک داروی مفید استفاده نمودند، اماّ کم­کم به اثرات سوء آن پی­بردند و به مرور در اروپا متروک شد، ولی توسط مافیای مواد مخدر و روان­گردان و سوداگران مرگ به کشورهای آسیایی وارد و مصرف آن گسترش یافت.
«داروهای توهم زا»[۴۱] که از جمله خطرناکترین دارو­هایی هستند، که معتاد را دچار اوهام و هذیان می­ کند، مانند ال. اس. دی.[۴۲] که در سال ۱۹۳۸ توسط یک محقق سوئیسی برای درمان بعضی از بیمارهای روانی از جمله اسکیزوفرنی ساخته شد.
انواع گیاهان روان­گردان در قاره­های مختلف شناخته شده و از ریشه، ساقه، گل، برگ و دانه­ های آنها به این منظور استفاده می­ شود. مانند هارمالا،[۴۳] که از شرق مدیترانه تا شمال هند و جنوب چین کشت می­ شود، و در درمان بیماری­های مختلف، مخصوصاً درمان بیماری­های چشم، مصرف دارویی دارد. دانه­ های این گیاه توهم­زا می­باشد و میوه­ هارمالا در تهیه رنگ قرمز به کار می­رود.
«کاپی»[۴۴] (یاژه)[۴۵] نوعی گیاه رونده است، که انواع آن در برزیل، کلمبیا،… می­روید. پژوهشگران انگلیسی در برزیل گیاه مذکور را در سال ۱۸۵۱ شناسایی و به خواص آن پی­بردند. جادوگران برای مداوای بیماران با جوشاندن کاپی با گیاهان دیگر از آن استفاده می­ کنند. عوارض آن در ابتدا برای مصرف کننده با حالت سرگیجه شروع، سپس اشیاء نورانی قوی را مشاهده، که این توهمِ بینایی و تخیلی است. این گیاه اعتیادآور است و زیاده روی در مصرف آن سبب مسمومیت می­ شود. مسموم به دل درد و اسهال مبتلا می­ شود و در صورت عدم درمان جان خود را از دست می­دهد.
«کاکتوس»[۴۶] که در کوهستان­های شمال مکزیک می­روید و از۳۰۰ سال قبل از میلاد مصرف و پرستش کاکتوس متداول بوده، که به مذهب پیوتل[۴۷] معروف است. در سال ۱۷۲۰ دولت مکزیک، مصرف کاکتوس را ممنوع اعلام نمود، ولی از سال ۱۷۶۰ مصرف آن در تگزاس نیز آغاز شد. در آمریکا و کانادا نیز عده­ای پیرو مذهب پیوتل هستند. کاکتوس فوق­العاده محرک قوی و توهم­زاست. از ریشه کاکتوس نیز یک نوع مشروب تهیه می­ شود، که خواصی شبیه شراب دارد. مصرف کاکتوس موجب اغماء و حتی مرگ می­ شود.
مواد دیگر چون داتورا[۴۸] که ریشه، میوه و گل آن، دارای مواد مخدر و توهم­زا می­باشد.
«ایبوقا»[۴۹] گیاهی که در بعضی از کشورهای آفریقایی از جمله گابن و کنگو کشت می­ شود، و از آن ماده مخدر به نام «ایبوقآیین» تهیه می­گردد، که توهم­زا بوده و قدت بینایی را مغشوش می­نماید. بومیان برگ کاه[۵۰] و بتل[۵۱] را که در شرق آفریقا می­روید، می­جَوَند و یا به شکل سیگار یا جوشانده مصرف می­ کنند، که فوق العاده مهیج است.
عکس مرتبط با سیگار
«قارچ­های توهم­زا» چون قارچ پسیلوسیت[۵۲] و آقاریکس[۵۳] که در مکزیک می­روید و باعث ایجاد حالت توهم و هذیان در مصرف کننده می­ شود.[۵۴]
بنددوم ـ تاریخچه مواد مخدرو روان­گردان درایران
استعمال مواد مخدر در ایران سابقه­ای دیرینه دارد. در ابتدا به عنوان دارو و به صورت قرص و شربت استعمال شده است و به طور کلی شکل­های مصرف مواد مخدر در طول تاریخ ایران متفاوت می­باشد. در ایران باستان از یک گیاه به نام کانابیز (کانابیس) به عنوان بی حس کننده استفاده می­شده، که همان شاه­دانه امروزی می­باشد. از حشیش که از گیاه شاه­دانه یا کانابیز گرفته می­شده، به صورت­های گوناگون استنشاقی یا خوراکی، خالص یا مخلوط استفاده می­گردیده و از شیره تریاک به صورت جوشانده به عنوان دارو استفاده می­شده است. لیکن استعمال تریاک به کمک وافور پدیده نسبتاً جدیدی است که سابقه آن به حدود دو قرن می­رسد.[۵۵] از نظر قدمت زمانی، سابقه مواد مخدر (تریاک) در ایران به اواخر قرن سوم هجری قمری باز می­گردد. محمدبن­زکریای­رازی از تریاک در معالجه بیماران استفاده می­کرده است. بنابراین با استناد به مدارک تاریخی می­توان گفت که سابقه مصرف تریاک در ایران بالغ به ۱۲ قرن می­باشد.
پایه­گذاری و رواج دهنده مواد مخدر در ایران عوامل انگلستان بودند، که در عصر صفویه، شیوه کشت خشخاش و استفاده از تریاک را رواج دادند، تریاک خواری در دوره شاهان صفویه در ایران گسترش زیادی داشته است، چنانکه در زمان بعضی پادشاهان، استعمال مواد افیونی آزاد بوده و منعی نداشته است، زمان شاه اسماعیل دوم که خود او معتاد بوده است. هر چند در زمان شاه عباس با مواد مخدر مبارزه شدید می­شده، عصر صفوی را می­توان دوران آغاز مصرف مواد مخدر به صورت گسترده دانست. رواج تریاک در این دوره به حدی بود که شربت تریاک (شربت کوکنار) در عطاری­ها به فروش می­رسید.
اوج مصرف مواد مخدر بعد از صفویه به قاجاریه می­رسد و در واقع شکل سیاسی مواد مخدر از این زمان آغاز می­ شود، در زمان سلطنت قاجاریه، کشیدن تریاک یکی از وسایل تجمل دربار بود و به دلیل گرانی قیمت و کمیاب بودن مورد استفاده طبقات ثروتمند و اشراف بود. کشت خشخاش در ایران متدوال بود. فروش تریاک در انحصار دولت و یکی از منابع درآمد کشور محسوب می­گشت. که پس از آن در زمان پهلوی همچنان ادامه یافت.
استعمار انگلیس در گسترش اعتیاد مردم ایران به تریاک نقش به سزایی دارد. در زمان قاجار کشیدن تریاک با وافور متداول گردید، در حالی که در سال­های قبل از آن مصرف تریاک بیشتر به صورت خوراکی بود. دولت انگلیس برای معتاد نمودن مردم ایران ابتدا پزشکان خود را مأمور نمود، تا با تبلیغ اینکه تریاک درمان تمامی دردها می­باشد، مردم ایران را که به دلیل فقر و کمبود پزشک از بیماری­ها رنج می­بردند، به این ماده مخدر معتاد نمایند، دولت انگلیس برای اجرای سیاست شوم خود در اعتیاد مردم ایران برای اینکه بعداً بتواند آنان را زیر سلطه خود درآورد، اعلام می­ کند که سوخته تریاک را با قیمت مناسبی از افرادی که از این ماده استفاده می­ کنند، می­خرد. این امر موجب شد، عده بی­شماری از افراد مملکت به منظور کسب درآمد، تریاک را که به مقدار فراوان و قیمت ارزان در دسترس بود، خریداری کنند و پس از کشیدن تریاک، سوخته آن را به چند برابر قیمت بفروشند.[۵۶] بدین ترتیب گسترش روزافزون مصرف تریاک و کشت خشخاش ادامه یافت و هر روز بر تعداد معتادین افزوده شد. گفته شده است، در سال ۱۳۱۴ رقمی بالغ بر یک و نیم میلیون نفر، معادل هفت درصد جمعیت کل کشور، به مواد مخدر معتاد بودند و در سال ۱۳۳۴ نیز حدوداً همین تعداد معتاد در ایران وجود داشته است و روزانه دو تُن تریاک به مصرف می­رسیده است.[۵۷]
در سال ۱۳۳۷ هجری شمسی هروئین برای اولین بار وارد ایران شد و باعث شد، تعدادی از معتادان به تریاک و شیره و حتی افراد غیر معتاد به استعمال هروئین روی آورند. در کنار دو ماده مخدر مزبور استعمال حشیش، چرس، بنگ و بعضی مواد مخدر دیگر کم و بیش وجود داشته است.
در سال­های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، به مرور مواد مخدر مختلف و سپس روان گردان­های گوناکون از طرف مافیای مواد مخدر و روان­گردان، به کشور وارد شد. علاوه بر آن، مواد مخدر جدید، مانند هروئین فشرده­ای که در افغانستان تولید و تحت عنوان کراک به کشور قاچاق می­ شود و انواع مواد روان­گردان، مانند قرص­های اکس و ال. اس. دی. که در کشورهای اروپایی تولید می­ شود، در اشکال و عناوین مختلف به کشور قاچاق شده و بین جوانان توزیع می­گردد.
خطرناک­ترین دوران ورود مواد و گسترش آن در کشور، مربوط به سال­های اخیر می­باشد، که علاوه بر مواد مخدر و روان­گردان گوناگون، ماده روان­گردانی به نام شیشه یا آمفتامین یا کریستال به کشور راه پیدا کرده و در اختیار سود جویان قرار گرفته است.[۵۸]
گفتار دوم : سیر تحولات تقنینی مبارزه با مواد مخدر و روان­گردان
بنداول ـ سیر تحولات تقنینی مبارزه با مواد مخدر و روان­گردان در جهان
روند رو به گسترش تولید و استفاده از مواد مخدر و روان­گردان و عواقب شوم ناشی از آن، به تدریج مردم را به عکس­العمل و واکنش نسبت به این مواد واداشت. و جوامع بشری به فکر چاره­جویی افتادند. تلاشها و مبارزات انجام شده، سرانجام باعث شد، در سال ۱۹۰۹ میلادی در کنفرانس شانگ­های سیزده کشور آلمان، اتریش، هنگری، ایران، فرانسه، ایتالیا، انگلستان، ژاپن، روسیه، تایلند، پرتقال و ایالات متحده آمریکا گرد هم آمده و جهت جلوگیری از استعمال غیرمجاز تریاک و سایر مواد افیونی مانند مرفین، کوکائین و هروئین قطع­نامه­ای را تصویب و امضاء کنند. هر چند کشورهایی که خود مروّج و تولیدکننده مواد بودند، در این کنفرانس شرکت داشتند.
دومین کنفرانس در ژوئیه سال ۱۹۱۳ میلادی در لاهه تشکیل شد، ولی هیچ نتیجه مثبتی در بر نداشت.
سومین کنفرانس لاهه در ژوئن سال ۱۹۱۴ میلادی تشکیل شد و قرداد مفیدی در این خصوص تنظیم گردید ولی امضاء این قرار داد تا اوائل ژانویه سال ۱۹۲۱ به دلیل بروز جنگ جهانی اول توسط دولتهای شرکت کننده در کنفرانس، میسر نگردید تا پارلمان­های خود را وادار به تصویب آن نمایند. بعد از پایان جنگ جهانی اول نخستین مجمع جامعه ملل در سال ۱۹۲۰ میلادی تشکیل گردید. در این مجمع، کمیسیونی به نام «کمیسیون مشاور تریاک» با عضویت عده­ای از کشورها که در امر کشت و تولید تریاک و سایر مواد افیونی سهمی داشتند ایجاد شد، که اولین کمیسیون مشاور تریاک در ماه می سال ۱۹۲۱ در ژنو تشکیل شد. بعد ازآن سه اجلاس عمده توسط جامعه ملل برگزار گردید که شامل کنوانسیون­های ۱۹۲۵و۱۹۳۱و۱۹۳۶ می­ شود. بعد از شروع جنگ جهانی دوم، عمر جامعه ملل سپری شد و پس از پایان جنگ جهانی دوم سازمان ملل متحد به وجود آمد که همان اقدامات جامعه ملل را در جلوگیری از کشت، خرید، فروش، تهیه و مصرف تریاک دنبال کرد. ادامه اقدامات سازمان ملل متحد به شکل تنظیم پروتکل­هایی در زمینه مبارزه با مواد مخدر می­باشد که عبارتند از:
ـ پروتکل ۱۹۴۶ به موجب این پروتکل، کلیه اختیارات جامعه ملل متحد به سازمان ملل متحد تفویض گردید.
ـ پروتکل ۱۹۴۸ که به عهدنامه پاریس معروف است و داروهای جدیدی را زیر پوشش قرار داد. این پروتکل جهت توسعه و بازرسی و کنترل تریاک و مواد مخدر طبیعی و مصنوعی[۵۹] با کمک سازمان بهداشت جهانی توافق حاصل شد.
ـ پروتکل تریاک ۱۹۵۳ که برای محدود کردن محصول و فرآوردهای تریاک و سایر مشتقات آن و تطبیق دادن با میزان مورد نیاز در مصارف پزشکی و علمی، کنفرانسی در ماه­های مه و ژوئن در نیویورک تشکیل گردید، هنوز بسیاری از دولت­ها این قرارداد را امضاء و تصویب نکردند (از جمله ایران که قرارداد ۱۹۸۴ را هم امضاء نکرد).[۶۰]
ـ کنوانسیون سال ۱۹۶۱ که در تاریخ ۳۰ مارس ۱۹۶۱ میلادی برابر دهم فروردین ماه ۱۳۴۱ در سازمان ملل با شرکت ۷۳ کشور از جمله ایران تشکیل و قراردادی مشتمل بر یک مقدمه و۵۱ ماده و چهار فهرست، تحت عنوان معاهده واحد مربوط به مواد مخدر[۶۱] به تصویب رساند. به موجب آن معاهده هرگونه ساخت و استخراج، ترکیب، نگهداری، عرضه، فروش، توزیع، ارسال، دلالی، صدور، حمل و نقل، وارد کردن و صادر کردن مواد مخدر را بدون مجوز قانونی جرم محسوب گردید و مجازات آن را مشروط به اجازه قوانین اساسی هر کدام از طرفینِ تعهد و سیستم قضایی و قوانین داخلی کشور عضو نمود.
متعاقباً کنوانسیون­های دیگری در این رابطه در سال­های ۱۹۸۱ و ۱۹۷۱ (کنوانسیون مربوط به مواد روان­گردان مصوب سال ۱۹۷۱) و ۱۹۸۸ میلادی تدوین گردید که ایران نیز در سال­های ۱۳۵۱ ، ۱۳۷۰، ۱۳۷۷ به آنها ملحق شد.[۶۲]
بنددوم ـ سیر تحولات تقنینی مبارزه با مواد مخدر و روان­گردان در ایران
در کشور ایران، پیشینه تاریخی تصویب قوانین در زمینه مواد مخدر و روان­گردان، با توجه به نوع طرز تفکر و تلقی حکمرانان بر ایران نسبت به مواد مخدر و بافت اجتماعی ایران در ادوار گذشته، می­توان به دو دوره اساسیِ قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و بعد از آن تقسیم نمود، که به طور مختصر در این قسمت به شرح آن می­پردازیم.
الف ـ سیر قانون گذاری نسبت به مواد مخدر و روان­گردان قبل از پیروزی انقلاب اسلامی
به دنبال تلاش کشورهای استعماری از جمله انگلیس، برای ورود تریاک به کشور و گسترش اعتیاد و فقدان مقابله مسئولین داخلی و مملکتی، و فساد آنان و درباریان، کشت بی رویه خشخاش و استعمال تریاک در کشور به وضعیت خطرناک رسیده بود و بخش عظیمی از اراضی کشاورزی به کشت خشخاش اختصاص داده شده بود. حتی قبل از مشروطیت، کشت خشخاش در کشور ما رواج کامل داشته به طوری که محصول تریاک ایران در سال ۱۲۸۱ (۱۹۰۲ میلادی) به دوازده میلیون کیلوگرم بوده است. آزادی بی­رویه کشت خشخاش باعث شد، که هم زمان با سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، حتی اراضی هم جوار دارالخلافه نیز به زیر کشت این محصول بود و به خاطر درآمد زیاد ناشی از آن، دولت ناگزیر به حسابرسی و انحصار آن گردید و «قانون تحدید تریاک» در۲۲ اسفند سال ۱۲۸۹ هجری شمسی (۱۳۲۹ ه.ق) تدوین و به تصویب رسید.
مقصود اصلی این قانون، تحدید و انحصار کشت خشخاش بود، نه مبارزه با این پدیدۀ شوم. این قانون در شش ماده تنظیم شده بود که به موجب این قانون، برای هر مثقال تریاک مالیده شده ۳۰۰ دینار مالیات وضع شده بود (ماده اول) و هیچ محدودیتی برای کشت و تولید تریاک در آن پیش بینی نشده بود، طبق این قانون (ماده دوم) مقرر شده بود که پس از استعمال شیره تریاک بایستی سوخته آن تحویل مأمورین وزارت مالیه گردد و الاّ ضبط خواهد شد. تریاکی که از کشور صادر می­شد از مالیات معاف بود (ماده پنجم). هدف از تصویب آن قانون این بوده که دولت بتواند با نظارت بر تولید تریاکِ حاصل از کشت خشخاش، از توسعه قاچاق تریاک و کشت غیر مجاز آن جلوگیری کند و با یک برنامه تدریجی هفت ساله به مرور استفاده از تریاک را ممنوع سازد. ماده دو این قانون در مهر ماه سال ۱۲۹۴ هجری شمسی اصلاح شد و برای هر مثقال سوخته­ای که تحویل مأمورین می­گردید حق­الزحمه­ای در نظر گرفته می­شد.

 

برای

چشم انداز مشترک

 

 

۱۳ تا ۱۶

 

 

درجه­بندی این پرسشنامه بر اساس مقیاس لیکرت پنج درجه­ای بوده و درجه­های “خیلی کم”، “کم”، “متوسط”، “زیاد”، و “خیلی زیاد” را شامل می­ شود. مقیاس لیکرت از مجموعه ­ای از گویه ­ها که به ترتیب خاصی تدوین شده ­اند تشکیل می­ شود و از لحاظ ارزش اندازه ­گیری دارای فاصله مساوی هستند. جهت تجزیه و تحلیل و نمره­گذاری این پرسشنامه و مؤلفه­ های آن و تبدیل پاسخ­های کیفی به مقادیر کمی از روش وزن­دهی استفاده می­ شود. بدین معنی که با محاسبه میانگین مربوط به هر سوال، امتیاز هر یک از سوالات مشخص می­گردد و با تعیین فراوانی پاسخ­های مربوط به هر کدام از گزینه­ ها و تعیین امتیاز مربوط به هر گزینه ( خیلی کم = ۱، کم = ۲، متوسط = ۳، زیاد = ۴، خیلی زیاد = ۵) امتیاز هر کدام از سوالات مشخص می­گردد.

 

روایی و پایایی ابزار

در راستای گرداوری داده های مورد نیاز پژوهشگر، اعتبار و پایایی، دو عاملی هستند که هر محقق کمی حین طراحی یک تحقیق باید آنها را مورد توجه قرار دهد. از نظر کمپل و فیسک مشابه بودن نتایج حاصل از دو آزمایش برای اندازه ­گیری یک رفتار از طریق روش­هایی که دارای حداکثر سطح تشابه هستند، پایایی نام دارد. همینطور، روایی به معنی مشابه بودن نتایج حاصل از دو آزمایش برای اندازه ­گیری یک رفتار از طریق روش­هایی است که دارای حداکثر سطح اختلاف هستند (گل افشانی، ۲۰۰۳). در ذیل به هر یک از مباحث روایی و پایایی پرسشنامه های این تحقیق پرداخته شده است.

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

 

روایی ابزار پژوهش

مفهوم اعتبار به این سوال جواب می‌دهد که ابزار اندازه‌گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می‌سنجد، بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه‌گیری نمی‌توان به دقت داده‌های حاصل از آن اطمینان داشت. برای تعیین اعتبار پرسشنامه روش­های متعددی وجود دارد که یکی از این روش­ها اعتبار محتوا می‌باشد. اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه‌گیری بکار برده می‌شود. اعتبار محتوای یک ابزار اندازه‌گیری به سوال­های تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سوال­های پرسشنامه معرف ویژگی‌ها و مهارت­ های ویژه‌ای باشد که محقق قصد اندازه‌گیری آنها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است. برای اطمینان از اعتبار محتوا، باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سوالهای تشکیل دهنده ابزار اندازه‌گیری معرف قسمت های محتوای انتخاب شده باشد(آذر و مومنی، ۱۳۹۰).
از این جهت اعتبار محتوا، ویژگی ساختاری ابزار اندازه‌گیری است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می‌شود. اعتبار محتوای یک آزمون معمولاً توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه مشخص می گردد. در این گام با انجام تست خبرگان، مشورت با اساتید محترم راهنما و مشاور و همچنین نظرات افراد متخصص در ارتباط با موضوع رهبری تحول آفرین و یادگیری سازمانی، روایی این پرسشنامه تایید شده است.

 

پایایی ابزار پژوهش

پایایی یا قابلیت اعتماد پرسشنامه به این سوال پاسخ می­دهد که ابزار اندازه ­گیری تحقیق در شرایط یکسان تا چه حد نتایج یکسانی بدست می­دهد. با توجه به تعریف­های موجود معمولاً دامنه ضریب پایایی از صفر (عدم ارتباط) تا ۱+ (ارتباط کامل) خواهد بود. این ضریب بیانگر آن است که ابزار اندازه ­گیری محقق تا چه اندازه ویژگی­های باثبات آزمودنی و یا ویژگی­های متغیر و موقتی وی را می­سنجد (سرمد، بازرگان، و حجازی، ۱۳۹۰). جهت بررسی پایایی ابزارهای پژوهش روش­های مختلفی وجود دارد، که سرمد و همکاران رایج­ترین آنها را موارد زیر عنوان می­ کنند؛
۱) اجرای دوباره آزمون یا روش بازآزمایی،
۲) روش موازی یا استفاده از آزمون همتا،
۳) روش تصنیف (دو نیمه کردن)،
۴) روش کودر- ریچاردسون، و
۵) روش آلفای کرونباخ.
استفاده از روش اخیر امروزه توجه بیشتری را در تحقیقات علوم اجتماعی به خود جلب کرده­است. از این رو، در پژوهش حاضر نیز سعی شده­است که پایایی ابزارهای پژوهش با بهره گرفتن از روش آلفای کرونباخ سنجیده شود. این روش برای محاسبه­ی هماهنگی درونی ابزار اندازه ­گیری از جمله پرسشنامه ­ها یا آزمون­هایی که خصیصه­های مختلف را اندازه ­گیری می­ کند بکار می­رود. جهت بدست آوردن ضریب آلفای کرونباخ ابتدا واریانس نمره­های هر زیر مجموعه سوال­های پرسشنامه و واریانس کل را باید محاسبه کرد. در مرحله بعدی با بهره گرفتن از فرمول ضریب آلفای کرونباخ مقدار ضریب بدست خواهد آمد. استفاده از روش ضریب آلفای کرونباخ، امروزه توجه گسترده ای را در تحقیقات علوم انسانی به خود معطوف داشته ­است. از این رو، در این تحقیق نیز سعی شده­است که پایایی ابزارهای پژوهش با بهره گرفتن از روش آلفای کرونباخ سنجیده شود. محاسبات آماری این آزمون با بهره گرفتن از نرم­افزار SPSS صورت گرفته است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
روش آلفای کرونباخ برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه‌گیری که خصیصه‌های مختلف را اندازه‌گیری می‌کند به کار می‌رود. برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره‌های هر زیرمجموعه سوال‌های پرسشنامه و ورایانس کل را محاسبه کرد. سپس با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه می‌کنیم.

که در آن :
تعداد زیر مجموعه‌های سئوال‌های پرسشنامه یا آزمون = J
واریانس زیر آزمون Jام Sj2 =
واریانس کل پرسشنامه یا آزمون S2 =
بنابراین به منظور اندازه‌گیری قابلیت اعتماد، از روش آلفای کرونباخ و با بهره گرفتن از نرم‌افزار SPSS نسخه ۱۶ انجام گردیده است. نتایج حاصل از آزمون ضریب آلفای کرونباخ در جدول بعدی به نمایش گذاشته شده است.
جدول ۳- ۳ ضرایب آلفای کرونباخ بدست آمده برای پرسشنامه‌های تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

پرسشنامه ها ضرایب آلفای کرونباخ بدست­آمده
رهبری تحول آفرین ۸۴۱/۰
یادگیری سازمانی ۸۲۶/۰

از آنجا که بر اساس نتایج مشاهده شده در جدول ۳-۴، ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه ها بالاتر از ۷/۰ بوده، می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که پرسشنامه مورد استفاده در این پژوهش از پایایی لازم برخوردار هستند.

روش ها و آزمون های آماری به کارگرفته شده در این تحقیق

این تحقیق از جهت هدف کاربردی است و از لحاظ نوع پژوهش، توصیفی – همبستگی می باشد. همچنین این پژوهش در دسته مطالعات پیمایشی و در شاخه تحقیقات میدانی قرار می گیرد. نحوه آزمون این تحقیق نیز با بهره گرفتن از آزمون های همبستگی در آمار استنباطی و از طریق نرم افزار spss نسخه شانزدهم و نیز نرم افزار لیزرل جهت ارائه مدل معادلات ساختاری، خواهد بود. نوع داده های این پژوهش کمی بوده و با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه دستی جمع آوری خواهد شد. در راستای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات، از جداول و نمودارهای فراوانی استفاده خواهد شد. ضمن این که به منظور توصیف بهتر داده‏ها از شاخص‏های مرکزی و همچنین شاخص‏های پراکندگی استفاده می شود. در راستای تایید یا عدم تایید توزیع نرمال بودن داده ها جهت سنجش متغیرها از آزمون کلموگروف اسمیرونوف استفاده می­گردد. همچنین برای بررسی ارتباط میان مولفه های رهبری تحول گرا و یادگیری سازمانی کارکنان اداری شهرداری شهر کرمانشاه از آزمون همبستگی استفاده می شود. در این راستا، جهت بررسی تاثیر مولفه های رهبری تحول گرا در توسعه یادگیری سازمانی کارکنان اداری شهرداری شهر کرمانشاه از مدل معادلات ساختاری با بهره گرفتن از نرم افزار لیزرل استفاده می شود.

 

فصل چهارم

 

یافته های پژوهش

 

مقدمه

در این بخش به بررسی ویژگی­های جمعیت­شناختی جامعه آماری مورد نظر در این پژوهش خواهیم پرداخت که در تحقیق و تکمیل پرسشنامه همکاری کرده ­اند. در بخش اطلاعات جمعیت­شناختی، ابتدا اطلاعات کلی پاسخ ­دهندگان، در ارتباط با مولفه هایی چون جنسیت، تجربه کاری و میزان تحصیلات تحلیل می شوند. پس از آن، این فصل را با ارائه اطلاعاتی در رابطه با آمار توصیفی و شاخص ­های کمی مربوطه ادامه می­دهیم. در پایان، بخش انتهایی این فصل به آمار استنباطی اختصاص می­یابد، که در این بخش با بهره گرفتن از آزمون­های مناسب آماری فرضیات تحقیق را مورد آزمایش خواهیم کرد. در جهت تحلیل فرضیات این پژوهش، از آزمون هایی همچون کلموگروف – اسمیرونوف، همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری استفاده می شود. تحلیل اطلاعات از اصلی ترین و مهمترین بخش‌های هر پژوهشی به شمار می رود. در این گام، داده‌ های خام بدست­آمده از جامعه آماری با بهره گرفتن از تکنیک‌های آماری مناسب و نرم افزارSPSS و نرم افزار لیزرل مورد تجزیه و تحلیل، و پس از پردازش به شکل اطلاعات در اختیار دیگران قرار می گیرد. در این تحقیق ابتدا از آمار توصیفی مولفه های جمعیت شناختی و سپس به تحلیل داده‌ها با بهره گرفتن ازآزمون­های آماری مورد روی خواهیم آورد.

 

اطلاعات مربوط به آمار توصیفی (جمعیت‌شناختی)

آمار توصیفی مرتبط با اطلاعات جمعیت­شناختی، مواردی هستند که به شرح نمونه­ مورد بررسی از لحاظ جنسیت، مدرک تحصیلی، تجربه کاری و مواردی از این قبیل را شامل می شود. خصوصیات جمعیت­شناختی نمونه مورد نظر در این پژوهش، از لحاظ جنسیت، مدرک تحصیلی و تجربه کاری مورد بررسی قرار گرفته است.

 

آمار توصیفی مرتبط با اطلاعات جمعیت‌شناختی (جنسیت)

در این پژوهش، نتایج حاصل از آمار توصیفی مرتبط با اطلاعات جمعیت شناختی جنسیت نشان داده که تعداد مردان بیشتر از جامعه آماری زنان بوده است. به­ طور کلی، از ۲۰۳ پاسخ­دهنده به پرسشنامه، ۱۶۴( تقریباً ۸/۸۰ درصد) نفر مرد و ۳۹ (تقریباً ۲/۱۹درصد) نفر زن بوده ­است.
نمودار ۴-۱ نمودار جنسیت کارکنان اداری شهرداری شهر کرمانشاه

 

آمار توصیفی مرتبط با اطلاعات جمعیت‌شناختی (سطح تحصیلات)

مدارک تحصیلی آکادمیک شامل، کاردانی یا فوق دیپلم، کارشناسی یا لیسانس، کارشناسی ارشد یا فوق لیسانس و مدرک دکتری تخصصی می­ شود. در گویه مربوط به سطح تحصیلات در پرسشنامه، سطوحی که شامل زیر دیپلم، دیپلم، فوق دیپلم، لیسانس، فوق لیسانس، و دکتری، به پاسخ ­دهندگان ارائه شد. در جدول ۴- اطلاعات جمعیت­شناختی مرتبط با سطح تحصیلات کارکنان اداری شهرداری شهر کرمانشاه آورده شده است.
جدول ۴- ۱سطح تحصیلات کارکنان اداری شهرداری شهر کرمانشاه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

حق انحصاری © 2021 مطالب علمی گلچین شده. کلیه حقوق محفو

 

۲-۱-۴ اصول بازاریابی داخلی …………………………………………………………………………………..۲۳
۲-۱-۵ گام های بازاریابی داخلی…………………………………………………………………………………۲۴
۲-۲ بخش دوم:رهبری توزیعی …………………………………………………………………………………..۲۵
۲-۲-۱ رهبری: تعاریف و ماهیت…………………………………………………………………………………۲۵
۲-۲-۲ مطالعه علمی رهبری………………………………………………………………………………………..۲۸
۲-۲-۳ رهبری توزیع شده: تعاریف و ماهیت.. ……………………………………………………………….۲۹
۲-۲-۴ سیر تاریخی شکل گیری رهبری توزیع شده ……………………………………………………… ۳۴
۲-۲-۵ تفاوت رهبری توزیع شده با سایر سبک های مرتبط ……………………………………………..۳۵
۲-۲-۵-۱ رهبری تحولی……………………………………………………………………………………………۳۵
۲-۲-۵-۲ رهبری پخش شده………………………………………………………………………………………۳۶
۲-۲-۵-۳ رهبری همکارانه…………………………………………………………………………………………۳۷
۲-۲-۵-۴ رهبری دموکراتیک…………………………………………………………………………………….۳۷
۲-۲-۵-۵ رهبری تسهیم شده…………………………………………………………………………………….. ۳۹
۲-۲-۶ رهبری توزیع شده: مروری بر کار اندیشمندان این حوزه………………………………………. ۴۱
۲-۲-۷ ابعاد رهبری توزیع شده…………………………………………………………………………………. ۴۶
۲-۲-۷-۱ ابعاد رهبری توزیع شده از نظر المور و گوردون……………………………………………….۴۷
۲-۲-۸ عناصراصلی تشکیل دهنده رهبری توزیع شده………………………………………………………۵۱ ۲-۲-۹ رهبری توزیع شده: عوامل سوق دهنده و بازدارنده………………………………………………..۵۳
۲-۲-۱۰ مبانی نظری رهبری توزیع شده………………………………………………………………………..۵۷
۲-۳ بخش سوم: رفتار شهروندی سازمانی………………………………………………………………………۵۹
۲-۳-۱ تعریف و مفهوم رفتار شهروندی سازمانی…………………………………………………………….۵۹
۲-۳-۲ رویکردهای اصلی در تبیین رفتار شهروندی سازمانی…………………………………………….۶۱
۲-۳-۳ ویژگی های رفتار شهروندی سازمانی…………………………………………………………………۶۱
۲-۳-۴ انواع رفتار شهروندی سازمانی…………………………………………………………………………..۶۲
۲-۳-۵ ابعاد رفتار شهروندی سازمانی……………………………………………………………………………۶۲
۲-۳-۶ عوامل تاثیرگذار بر رفتار شهروندی سازمانی………………………………………………………..۶۴
۲-۳-۷ پیامدهای رفتارهای شهروندی سازمانی……………………………………………………………….۶۵
۲-۴ پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………….۶۶
۲-۴-۱ تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………………..۶۶
۲-۴-۲ تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………………………۶۸
۲-۵ نتیجه گیری و ارائه مدل مفهومی……………………………………………………………………………۷۱
فصل سوم………………………………………………………………………………………………………………..۷۳
روش شناسی تحقیق…………………………………………………………………………………………………..۷۳
۳-۱ مقدمه……………………………………………………………………………………………………………..۷۳
۳-۲ روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………..۷۳
۳-۳ جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………….۷۴
۳-۴ روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه……………………………………………………………………۷۴
۳-۵ منابع و روش های گردآوری اطلاعات………………………………………………………………….۷۴
۳-۶ ابزار گردآوری داده ها……………………………………………………………………………………….۷۴
۳-۷ پایایی و روایی پرسشنامه………………………………………………………………………………………۷۵
۳-۸ روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………..۷۶
فصل چهارم…………………………………………………………………………………………………………….۷۷
تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………….۷۷
۴-۱ مقدمه………………………………………………………………………………………………………………۷۷
۴-۲ بخش اول: آمار توصیفی ……………………………………………………………………………………۷۷
۴-۲-۱ توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب جنسیت…………………………………………………………۷۷
۴-۲-۲ توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب وضعیت استخدامی………………………………………….۷۸
۴-۲-۳ توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب سطح تحصیلات……………………………………………..۷۹
۴-۲-۴ توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب وضعیت تأهل……………………………………………….. ۸۱
۴-۲-۵ توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب سن………………………………………………………………۸۲
۴-۲-۶ توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب سنوات خدمت……………………………………………….۸۳
۴-۲-۷ توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب متغیر رهبری توزیع شده……………………………………۸۴
۴-۲-۸ توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب متغیر رفتار شهروندی سازمانی……………………………۸۵
۴-۲-۹ توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب متغیر بازاریابی داخلی………………………………………۸۶
۴-۳ آزمون نرمال بودن داده ها………………………………………………………………………………….. ۸۷
۴-۴ بخش دوم: آمار استنباطی…………………………………………………………………………………….۸۸
۴-۴-۱ آزمون الگوهای مفروض پژوهش و بررسی شاخص های آن………………………………….۸۸
۴-۴-۲ نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق……………………………………………………………۹۸
۴-۴-۲-۱ آزمون فرضیه اول تحقیق……………………………………………………………………………..۹۸
۴-۴-۲-۲ آزمون فرضیه دوم تحقیق……………………………………………………………………………..۹۹
۴-۴-۲-۳ آزمون فرضیه سوم تحقیق…………………………………………………………………………….۹۹
۴-۴-۲-۴ آزمون فرضیه چهارم تحقیق………………………………………………………………………..۱۰۰
۴-۴-۲-۵ آزمون فرضیه پنجم تحقیق…………………………………………………………………………۱۰۱
۴-۴-۲-۶ آزمون فرضیه ششم تحقیق………………………………………………………………………….۱۰۲
۴-۵ مقایسه متغیرهای پژوهش بر اساس متغیرهای جمعیت شناختی…………………………………..۱۰۳
۴-۵-۱ بررسی مقایسه متغیرهای پژوهش بر اساس جنسیت……………………………………………. ۱۰۳
۴-۵-۲ بررسی مقایسه متغیرهای پژوهش بر اساس وضعیت تأهل……………………………………..۱۰۴
۴-۵-۳ بررسی مقایسه متغیرهای پژوهش بر اساس سن…………………………………………………. ۱۰۵
۴-۵-۴ بررسی مقایسه متغیرهای پژوهش بر اساس سطح تحصیلات………………………………….۱۰۵
۴-۵-۵ بررسی مقایسه متغیرهای پژوهش بر اساس سنوات خدمت……………………………………۱۰۶
۴-۶ خلاصه فصل چهارم…………………………………………………………………………………………۱۰۶
فصل پنجم…………………………………………………………………………………………………………….۱۰۷
نتیجه گیری و پیشنهادات………………………………………………………………………………………….۱۰۷
۵-۱ مقدمه……………………………………………………………………………………………………………۱۰۷
۵-۲ خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………………………۱۰۷
۵-۳ نتایج حاصل از بررسی فرضیه های تحقیق…………………………………………………………….۱۰۸