با توجه به نتیجۀ مصاحبه های صورت گرفته با زنان سرپرست، منظور از نابرابری اجتماعی دسترسی نابرابر آن­ها به نیازهای اجتماعی مانند داشتن ارتباط خوب با همسایه­ها و خویشاوندان و همچنین داشتن اعتبار و نفوذ در میان آنها و اعتماد به اطرافیان می­باشد و بنا به عقیده چلبی، مراد از نابرابری اجتماعی، دسترسی آحاد جمعیت (اعم از فردی و جمعی) به منابع اجتماعی مثل آبرو، حیثیت و منزلت اجتماعی است که با ساز وکار استحقار به طرد اجتماعی منجر می­ شود. بنابراین این متغیر را با توجه به نتایج مصاحبه­ ها و تعریف چلبی با ” اعتماد، آبرو، حیثیت و منزلت اجتماعی ” شاخص­سازی می­ شود.

تعریف عملیاتی:
سطح تحلیل این پژوهش ایجاب می­ کند، احساس نابرابری اجتماعی که جامعه نمونه نسبت به منابع اجتماعی در مقایسه با اطرافیانش دارد، سنجیده شود. بنابراین شاخص­ساری متغیر احساس نابرابری اجتماعی با اعتماد، آبرو، حیثیت و منزلت اجتماعی و با ۵ مورد که در تمام ابعاد آن، با یک گویه مشترک یعنی؛ وضعیت شما نسبت به اطرافیانتان چگونه است؟ سنجیده می­ شود. در بعد احساس نابرابری اجتماعی، گویه ­ها در موارد؛ اعتبار و نفوذ در بین اطرافیان، شأن و منزلت اجتماعی، آبرومندی و اعتماد به اطرافیان انجام یافته است. همچنین متغیر احساس نابرابری اجتماعی در قالب طیف لیکرت شش گزینه­ای مقیاس­بندی شده است، که طیف خیلی ضعیف­تر از دیگران(کد ۰)، ضعیف­تر از دیگران(کد ۱)، تا حدی ضعیف­تر از دیگران(کد ۲)، مثل دیگران(کد ۳ )، بهتر از دیگران(کد ۴)، خیلی بهتر از دیگران(کد ۵ ) بیان­گر نمودی از نابرابری اجتماعی است.
۳-۱-۷-۲-۲-۲-۳.احساس نابرابری فرهنگی
تعریف نظری:
با توجه به نتیجۀ مصاحبه های صورت گرفته با زنان سرپرست خانوار، منظور از نابرابری فرهنگی دسترسی نابرابر آن­ها به نیازهای فرهنگی که در داشتن تحصیلات کافی، کسب مهارت و توانایی و در نهایت شغل مناسب تعریف می­ شود. طبق تعریف چلبی، نابرابری فرهنگی، به معنای دسترسی نابرابر آحاد جمعیت (اعم از فردی و جمعی) به منابع فرهنگی مثل انواع مهارت ­ها و معارف­­ها است که با ساز و کار استحمار به طرد اجتماعی منتهی می­ شود. بنابراین این متغیر را با توجه به نتایج مصاحبه­ ها و تعریف چلبی با انواع مهارت ­ها و معارف­ شاخص­سازی می­کنیم. در واقع نابرابری در دسترسی به معارف و مهارت ­ها به این معنی است که چقدر افراد در زمینۀ تحصیلات، توانایی، مهارت، شغل مناسب، موفقیت و انگیزه برای انجام وظایف خود نسبت به دیگران احساس نابرابری می­ کنند.
تعریف عملیاتی:
این متغیر با توجه به نتیجۀ مصاحبۀ صورت گرفته و نظر چلبی به صورت احساس نابرابری فرهنگی جامعه نمونه نسبت به اطرافیانشان با شاخص مهارت ­ها و معارف­ و با ۷ مورد؛ تحصیلات کافی، داشتن شغل مناسب، احساس موفقیت، داشتن اطمینان نسبت به توانایی­های خود، داشتن مهارت برای زندگی بهتر، داشتنن افتخار نسبت به توانایی، دارا بودن ویژگی­های مثبت و درست انجام دادن وظایف محوله، که در تمام ابعاد آن، با یک گویه مشترک یعنی؛ وضعیت شما نسبت به اطرافیانتان چگونه است؟ سنجیده شده است. همچنین متغیر نابرابری فرهنگی در قالب طیف لیکرت شش گزینه­ای مقیاس­بندی شده است، که طیف خیلی ضعیف­تر از دیگران(کد ۰)، ضعیف­تر از دیگران(کد ۱)، تا حدی ضعیف­تر از دیگران(کد ۲)، مثل دیگران(کد ۳ )، بهتر از دیگران(کد ۴)، خیلی بهتر از دیگران(کد ۵ ) بیانگر نمودی از نابرابری اجتماعی است.
۳-۱-۷-۲-۲-۲-۴.احساس نابرابری سیاسی
تعریف نظری:
بنا به گفتۀ زنان سرپرست خانوار منظور از نابرابری سیاسی دسترسی نابرابر آن­ها به نیازهای سیاسی(اقتدار، امنیت، عدالت و بی­توجهی مسئولین) می­باشد. همچنین چلبی در خصوص تعریف نابرابری سیاسی می­گوید؛ نابرابری سیاسی به معنای دسترسی نابرابر افراد جامعه به منابع سیاسی مثل اقتدار و قدرت سازمان یافته است که با ساز وکار استبداد به طرد اجتماعی می­انجامد. بنابراین این متغیر را با توجه به تعریف زنان سرپرست خانوار و نظر چلبی در منابع سیاسی مثل"اقتدار، امنیت، عدالت و توجه مسئولین” شاخص­سازی می­ شود.
تعریف عملیاتی:
همان­طور که ذکر شد بنا بر سطح تحلیل پژوهش حاضر، بعد ذهنی نابرابرهای اجتماعی در نظر گرفته شده است، بنابراین در این پژوهش احساس نابرابری سیاسی که فرد نسبت به اطرافیان خود دارد با شاخص اقتدار، امنیت، عدالت و توجه مسئولین و با ۴ مورد که در تمام ابعاد آن، با یک گویه مشترک یعنی؛ وضعیت شما نسبت به اطرافیانتان چگونه است؟ سنجیده می­ شود. این احساس در موارد؛ فرصت دخالت در تصمیم ­گیری­ و برنامه­ ریزی­های دولتی(چقدر نیازهای این جمعیت به عنوان گروه اجتماعی در برنامه­ ریزی­ها مورد توجه برنامه­ ریزان قرار می­گیرد)، داشتن اطمینان و امنیت از پیشرفت فرزندان بر اثر ابزار لیاقت و شایستگی، احساس برابر بودن با دیگر افراد جامعه در برابر قانون و رعایت شدن اصول اخلاقی از سوی مسئولین هنگام برخورد با آنها سنجیده و در قالب طیف لیکرت شش گزینه­ای مقیاس­بندی شده است، که طیف خیلی ضعیف­تر از دیگران(کد ۰)، ضعیف­تر از دیگران(کد ۱)، تا حدی ضعیف­تر از دیگران(کد ۲)، مثل دیگران(کد ۳ )، بهتر از دیگران(کد ۴)، خیلی بهتر از دیگران(کد ۵ ) بیان­گر نمودی از نابرابری اجتماعی است.
جدول شماره(۳-۲): شاخص­ های متغیر احساس نابرابری