۳-۵٫ نتیجه گیری ۱۲۷
۴-۵٫ محدودیت‌های تحقیق ۱۲۸
۵-۵٫ پیشنهادات تحقیق ۱۳۰
فهرست منابع و مآخذ: ۱۳۲
پیوستها : ۱۳۸
فصل اول
(کلیات پژوهش)
۱-۱ مقدمه:
اعتیاد[۱] یکی از مشکلات اساسی جامعه است؛ مشکلی که میلیون ها زندگی را ویران و سرمایه های کلان ملی را صرف هزینه مبارزه، درمان و صدمات ناشی از آن می کند ( عاشوری، ملازاده و محمدی،۱۳۸۷). در واقع سوء مصرف مواد و اعتیاد به مواد مخدر یکی از بلایای بزرگی است که بشر امروز در همه جای جهان با آن دست به گریبان است ( ممتازی، ۱۳۸۱).
اعتیاد به مواد مخدر
سوء مصرف مواد و وابستگی به آن، آسیب های جدی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و بهداشتی بر جوامع وارد می سازد که از آن جمله می توان به مواردی همچون بیماری های جسمانی واگیردار مانند هپاتیت، ایدز و بیماریهای روانی – اجتماعی همچون ازدیاد جرائم مرتبط با اعتیاد مثل سرقت، قتل، خودسوزی، بیکاری، خشونت خانوادگی، کودک آزاری، افزایش آمار طلاق و افت تحصیلی فرزندانی که والدین معتاد دارند اشاره نمود (جزایری ، ۱۳۸۲)
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
بنابراین با توجه به هزینه ها و آسیبهای جدی فردی، اجتماعی و اقتصادی سوء مصرف مواد در سراسر دنیا لازم است درمان مقرون به صرفه، مورد ارزیابی قرار گرفته در جهت درمان سوء مصرف مواد و اعتیاد بکار برده شود. ( سازمان بهداشت جهانی[۲] ، ۲۰۰۶) در سالهای اخیر پیشرفتهای زیادی در زمینه درمان اختلالات مصرف مواد ایجاد شده است که از آن جمله می توان به مواردی همچون مداخلات دارویی، روانشناختی و اجتماعی اشاره نمود (سوزان و جانی[۳]، ۲۰۰۸)
عکس مرتبط با اقتصاد
اما علیرغم اقدامات فوق و صرف هزینه های هنگفت از طرف دولت ، افراد معتاد و خانواده هایشان، از یک طرف شاهد نرخ رشد اعتیاد (سالانه ۸ درصدی) یعنی بیش از سه برابر نرخ رشد جمعیت ( سالانه ۲٫۶ درصد)، طی ۲۰ سال اخیر هستیم (خدایی، ۱۳۸۴) و از طرف دیگر معتادان بسیاری وجود دارند که تمایل زیادی به ترک مصرف مواد داشته و حتی وارد درمان شده و مدتی هم قطع مصرف مواد را تجربه می کنند اما موفق به ادامه مسیر درمان نمی شوند و تلاشهای آنان برای پاکی دراز مدت با شکست روبرو می شود.
در درمان اعتیاد به مواد افیونی، درمان نگهدارنده با متادون[۴] به عنوان داروی نگهدارنده درازمدت یکی از رویکردهای معتبر و شناخته شده می باشد که در حفظ پرهیز و جلوگیری از بازگشت پس از قطع مصرف مواد بسیار موثر است . متادون با جلوگیری از بروز علائم محرومیت و کاهش اشتیاق (وسوسه[۵]) برای مصرف و متوقف نمودن گیرنده های اوپیوئیدی در درمان اعتیاد به مواد افیونی موثر واقع می شود ( فاگینو[۶] و همکاران ،۲۰۰۳) .
با این حال پژوهش ها نتایج متفاوتی را در مورد درمان با متادون نشان می دهد، همچنین در خصوص علت شناسی اعتیاد و درمان موفق و ناموفق افراد معتاد عوامل متعددی مانند مسائل زیست شناختی ، روانشناختی و جامعه شناختی مطرح می باشد (سهند، ۱۳۸۸). پر واضح است که ماندگاری یا خروج فرد از درمان ، تحت تاثیر تلفیقی از این عوامل می تواند باشد اما از میان عوامل متعدد موثر بر اعتیاد ، وجود خصیصه‌های خاص شخصیتی، سبک‌های مقابله با استرس به عنوان عامل فردی – روانشناختی را می‌توان از تاثیرگذار ترین خصیصه در درمان موفق و ناموفق و حتی تداوم اعتیاد نام برد.
تحقیقات و شواهدی وجود دارد که نشان می دهد بین شخصیت و سبک های مقابله ای ارتباط وجود دارد . در تحقیقی آیزنگ با بررسی رابطه بین سه بعد شخصیت و سبکهای مقابله ای به این نتیجه رسید که افزایش نمره ویژگی روان پریشی با افزایش سبک های مقابله ای هیجان مدارانه رابطه مثبت دارد. همچنین این افراد، بیش تر از الکل و مواد استفاده می کنند . ویژگی برون گرایی با سبک های مقابله ای هیجانی- اجتماعی رابطه مثبت دارد. همچنین تأکید شده، افرادی که نمره بالایی در ویژگی روان نژندی می گیرند از سبک های مقابله‌ای اجتناب و انکار استفاده می کنند (فرگوسن[۷]، ۲۰۰۱). مطالعات انجام شده ارتباط بین سبک های مقابله ای و پیامدهای روان شناختی را نشان داده است. نتایج نشان داده که سبک مسأله مدار اغلب با کاهش استرس های روان شناختی در ارتباط است (بریست[۸] و همکاران، ۲۰۰۲). بنابراین به نظر می‌رسد افراد دارای سبک مقابله‌ای مسأله مدار بهتر بتوانند با شرایط و استرس‌های موجود سازگار شوند و در نتیجه در درمان با متادون نیز موفق‌تر عمل کنند.
با توجه به اینکه نهایتا این خود فرد است که تصمیم می گیرد که وارد درمان شود و درمان را ادامه دهد یا اینکه از درمان خارج شده و مجددا به مصرف مواد بپردازد ، می توان چنین استنباط کرد که ویژگیهای شخصیتی می‌تواند نقش موثری در ورود به درمان نگهدارنده و همینطور خروج از درمان داشته باشد. در این مورد پژوهشهای انجام شده حاکی از رابطه اعتیاد با اختلالات شخصیتی ، مانند اختلالات شخصیت ضد اجتماعی، مرزی، خودشیفته، نمایشی و غیره می باشد ( کتابی، ۱۳۸۷).
روانشناسان معتقدند هر رفتاری که فرد از خود نشان می دهد تحت تاثیر عوامل بسیاری همچون عوامل محیطی، عاطفی و شخصیتی می باشد. مقصود از عوامل شخصیتی در واقع همان ویژگیهای شخصیتی است که می تواند یک فرد را مستعد بروز یک سری از رفتارها نماید، در صورتی که ممکن است فردی با ویژگیهای شخصیتی متفاوت دست به چنین رفتارهایی نزند. بنابراین عوامل شخصیتی یکی از مهمترین عواملی است که قادر به شناخت پیچیدگی های رفتار انسان در موقعیتهای مختلف است ، بدین ترتیب توجه به این مسئله می تواند کمک کننده باشد.
در روانشناسی دیدگاه های متعددی نسبت به شخصیت وجود دارد مک کری و کوستا از بین تمام عوامل و ویژگیهای شخصیتی، ۵ عامل اصلی را شناسایی نموده اند که شامل روان نژندی، برون گرایی، گشودگی، توافق گرایی، وجدان گرایی است و معتقدند که ویژگیهای کلی شخصیت را می توان بر اساس این پنج عامل دسته بندی کرد (حق شناس، ۱۳۸۸). بر اساس این رویکرد در این پژوهش سعی بر آن خواهد بود که رابطه این پنج عامل و سبک‌های مقابله‌ای با ماندگاری در درمان با متادون بررسی گردد.
۲-۱ بیان مسئله
یکی از مشکلات اجتماعی و بهداشتی ایران و جهان مصرف مواد مخدر است. در ایران با جمعیت حدود هفتاد میلیون نفر ، ۱٫۲ تا ۲ میلیون معتاد به مواد مخدر وجود دارد که این میزان در برخی گزارشات به چهار میلیون نفر نیز می رسد . ( سادوک[۹] و سادوک، ۲۰۰۷) امروزه آثار زیانبار تولید و مصرف مواد در ایران از قبیل وقوع ۵۰درصدی جرایمی چون سرقت، اعمال منافی عفت عمومی و طلاق باعث می شود که هزینه های گزافی به صورت مستقیم و غیر مستقیم صرف مبارزه با عرضه، درمان و پیشگیری شود.( صدیق سروستانی،۱۳۸۳)
متادون یک داروی مخدر صناعی است که از راه خوراکی قابل مصرف است و می توان آن را جانشین مصرف مواد مخدر نمودمتادون باعث فرونشانی علائم ترک می گردد. تاثیر متادون به شکلی است که با تجویز ۲۰ تا ۸۰ میلی گرم در روز می توان بیمار را در وضع ثابتی نگاه داشت . متادون یک روش درمانی به خوبی شناخته شده و مطالعه شده است و هدف از درمان با متادون جلوگیری از بروز سندرم ترک و کاهش تمایل به مصرف مواد و بلوکه شدن اثرات نشئه آوری مواد است ( عرب ،۱۳۹۰).
اگر در اطراف هرفرد معتاد خانواده وی که به انحای مختلف درگیر مصائب و مشکلات ناشی از مصرف مواد هستند را بحساب بیاوریم ، متوجه می شویم که درصد بالایی از مردم کشورمان با این مسئله دست به گریبان هستند. درمان نگهدارنده با متادون فواید زیادی در بر دارد از جمله : مصرف مواد غیر قانونی را کاهش می دهد . زندگی مولد را ممکن می سازد و زندگی بیمار را ثبات می بخشد. مصرف بدون تجویز داروها را کاهش می دهد و از ارتکاب اعمال غیر قانونی می کاهد. رفتارهای پر خطر بخصوص تزریق مشترک که همراه با خطر انتقال بیماریهایی مانند هپاتیت و ایدزاست را کاهش می دهد. بنابراین درمان نگهدارنده با متادون هم برای فرد و هم برای جامعه ثمر بخش است(جعفری،۱۳۸۲).
درمان نگهدارنده با متادون هر چند خود نوعی اعتیاد جسمانی به این دارو ارزیابی شود اما برابر اعتیاد تلقی نمی شود.زیرا فرد به سبب مصرف منظم این دارو از دور تسلسل یکنواخت ” مصرف – نشئگی- خماری – جستجوی نوبت بعدی مواد – مصرف” رها می شود. مصرف وسواس گونه مواد که در کنار آن بندرت وقتی برای انجام کارهای دیگر باقی می ماند به واقع اساس رفتارهای اعتیادی است ، این رهایی برگشت مجدد فرد به جامعه و معطوف ساختن نیروی زندگی به سایر زمینه ها را امکان پذیر می کند. بر اساس پژوهشهای انجام شده و مطالعات تجربی مشخص شه که درمان نگهدارنده با متادون باعث بهبود سلامت جسمانی و روانی افراد وابسته به مواد می شود. موفقیت در درمان نگهدارنده با متادون در حفظ و تداوم پرهیز از مواد در سال اول ۶۵٪ تا ۷۵٪ و پس از ۷ سال بیش از ۵۰٪ گزارش می شود (عرب، ۱۳۹۰). تحقیقات مختلف نشان داده اند که ۷۶ درصد معتادان یکسال بعد از دریافت متادون ماده مخدر غیر مجاز استفاده نمی کردند در مجموع پایبندی یکساله معتادان به برنامه های متادون ۶۰ تا ۷۰ درصد است (جعفری،۱۳۸۲)
با توجه به اینکه خصوصیات روانی- شخصیتی معتادان به مواد مخدر، صرفا ناشی از مواد مخدر نیست، بلکه معتادان، قبل از اعتیاد دارای نارسایی های روانی و شخصیتی عدیده ای بوده اند که بعد از اعتیاد به صورت مخرب تری ظاهر و تشدید شده، لذا مسئله معتاد تنها مواد مخدر نیست، بلکه در اصل رابطه متقابل شخصیت او و اعتیاد مطرح است تاکنون نظریه خاص قابل آزمونی که متغییرهای شخصیتی را با رفتارهای وابسته به مواد پیوند دهد، وجود نداشته است (کتابی،۱۳۸۷). کلونینجر مطرح کرد که نیمرخهای شخصیتی متفاوت، دو مسیر به سوی الکلیسم و بطور کلی سوء مصرف مواد را پیش بینی می کنند . (لی‌بون[۱۰] و همکاران، ۲۰۰۴) آیزنک نیز شخصیت را به عنوان سه صفت سرشتی با مبنای زیستی در نظر گرفته است او بر این باور است که برخی مکانیزمهای زیستی، زمینه صفات شخصیتی که فرض شده در مصرف مواد مخدر عامل خطر باشند را مشخص می کند ( پاتالانو[۱۱]، ۱۹۹۸).
فلکمن و لازاروس مقابله را تلاش های شناختی و رفتاری فرد برای غلبه بر تنیدگی و تحمل کردن یا به حداقل رساندن اثر آن می دانند. مطابق الگوی تبادلی در مورد حل مسأله (سبک مسأله گشایی)، این مفهوم یک راهبرد مقابله ای مهم است که می تواند فرد را قادر سازد تا موقعیت های مشکل آفرین روزمره و تأثیر هیجانی آن ها را به خوبی کنترل کند و از این طریق، تنیدگی روان شناختی را کاهش داده، به حداقل برساند یا پیشگیری کند (کسیدی[۱۲]، ۱۹۹۶). مقابله توسط نظریه پردازان به عنوان کوشش‌هایی برای بالابردن تناسب بین شخص و محیط و یا به عنوان تلاش هایی برای اداره رویدادهایی که فشارزا درک می‌شوند، تعریف می شود (لازاروس و فالکمن[۱۳]، ۱۹۸۴). بیش تر معتادین دارای راهبردهای غیرانطباقی گزارش شده اند. در ارتباط با شخصیت و راهبردهای مقابله ای، فرض بر این است که شخصیت، تعیین کننده راهبردهای مقابله ای است (اندلر[۱۴]، ۱۹۹۶). الگوی دیگر بیان می دارد که شخصیت و مقابله به طور مستقل و جداگانه در شکل گیری ناسازگاری سهیم هستند (جزایری، ۱۳۸۲). ارتباط بین شخصیت ناسازگارانه، فشارهای روان شناختی و سبک های مقابله ای ناکارآمد مورد تأیید قرار گرفته است (ایرلند[۱۵] و همکاران، ۲۰۰۶).
اورن[۱۶] و همکاران (۲۰۱۲) با مطالعه ۱۱۸ مرد معتاد به این نتیجه رسیدند که بین سبک‌های مقابله با استرس و شخصیت در معتادان با افراد عادی تفاوت وجود دارد. نتایج نشان داد که معتادان بالاترین نمره را در بعد روان رنجوری دریافت نمودند و همچنین به طور معنی‌داری بیشتر از گروه گواه از سبک‌های مقابله‌ای هیجان‌مدار استفاده می‌کردند. تاسکن[۱۷] و همکاران (۲۰۱۱) نیز با مقایسه سبک‌های مقابله‌ای وابستگان به دارو با گروه کنترل نشان دادند که افراد وابسته به دارو از سبک‌های مقابله‌ای ناکارآمد استفاده می‌کنند. موساس[۱۸] و همکاران (۲۰۰۶) نیز سبک‌های مقابله‌ای در معتادان به الکل را مورد مطالعه قرار دادند. نتایج نشان داد افراد معتاد به الکل از راهبردهای مسئله‌مدار کمتری استفاده می‌کنند.
این که چه عوامل یا ویژگیهایی ، باعث ماندگاری عده ای در درمان و شکست عده ای دیگر و به تبع آن مشکلات و بازگشت به اعتیاد و صرف هزینه های زیاد از جانب خانواده و دولت می گردد یکی از مسائل عمده در بحث روانشناختی مربوط به درمان است و اینکه متادون روی چه افرادی موثرتر است؟ و آیا افراد موفق در درمان نگهدارنده با متادون ویژگیهایی شخصیتی و سبک‌های مقابله‌ای متفاوتی نسبت به افرادی که داوطلبانه وارد درمان می شوند ولی ناموفق هستند ، دارند؟ وجود این سئوالات باعث شکل گیری این مطالعه گردیده است .
با توجه به بیان مسئله موجود، پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسی سبک‌های مقابله‌ای و ویژگیهای شخصیتی افراد موفق و ناموفق در درمان با متادون بپردازد. در ایران مانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه هنوز مطالعات و تحقیقات در حوزه اعتیاد و درمان با متادون و عوامل مستعد کننده آن در ابتدای مسیر قرار دارد و نیاز به پژوهشهای گسترده و کاربردی در این زمینه به ویژه روی افراد و گروهایی که به شکلی در این گرداب گرفتار شده‌اند، کاملا احساس می‌شود، بنابراین آنچه مهم و اساسی است بررسی عوامل مرتبط با موفقیت در درمان در بین داوطلبین می باشد.
با توجه به مطالب ارائه شده هدف از این پژوهش پاسخ به این سوال است که آیا بین ویژگی‌های شخصیتی و راهبردهای مقابله با استرس افراد موفق در درمان با متادون و افراد ناموفق تفاوت وجود دارد؟
۳-۱: ضرورت واهمیت پژوهش:
مسئله ورود افراد مناسب در درمان نگهدارنده با متادون امروزه با تنوع روش های درمانی دارای اهمیت زیادی می باشد. افراد زیادی تصمیم به درمان می گیرند و وارد نوع خاصی از درمان می شوند اما تلاش آنها برای بهبودی با شکست مواجه می شود . مسئله ریزش بیماران در روند درمان، علیرغم وجود انگیزه کافی در شروع، مسئله ای است که توجه افرادی را که در امر درمان فعالیت می کنند به خود جلب کرده است و ضرورت پژوهش در حوزه های خاص ، این درمان ایمن را آشکار می سازد.
با توجه به قطع درمان نگهدارنده با متادون بعد از مدتی و مصرف مجدد مواد و بازگشت به موقعیتهای نا مناسب خانوادگی، اجتماعی، و روانی ، در عده ای از داوطلبین درمان و موفقیت در درمان نگهدارنده برای عده ای دیگر، می توان چنین استنباط نمود که ماندگاری در درمان ، احتمالا با عوامل معینی در ارتباط است که می‌توان از ویژگیهای خاص شخصیتی بعنوان عامل مهم و تاثیر گذار نام برد. بدین ترتیب با بررسی ویژگیهای شخصیتی افراد موفق در درمان با متادون می‌توان با ایجاد برنامه های هدفمند برای افراد ناموفق در درمان نگهدارنده، به این گروه یاری رسانید و یا از حدر رفتن متادون و افت اعتماد بنفس فرد بیمار و شکل گیری بی اعتمادی هر چه بیشتر در خانواده جلوگیری نموده و روش های درمانی دیگری را برای این گروه طراحی کرد.
طرفداران الگوی پنج عامل بزرگ شخصیت بر این باورند که این الگو با ارائه تصویر کاملی از انسان کاربردهای ارزشمندی در حوزه درمان به دست می دهد . علاقه به الگوی پنج عاملی در انتخاب و برنامه ریزی برای درمان روانشناختی در حال افزایش است (هارکنس و لیلین فلد،[۱۹]۱۹۹۷). درمانگر با درک شخصیت فرد می تواند در موضع بهتری برای پیش بینی مشکلات و برنامه ریزی برای درمان باشد (مک کنز [۲۰]،۱۹۹۴ ؛ ساندرسن و کلارکین،۱۹۹۴: به نقل از ویلافرانسا[۲۱] و همکاران، ۲۰۰۶).در اینجا اصل این است که همانطور که افراد دارای شخصیتهای متفاوت در مشاغل مختلف، متفاوت عمل می کنند، ممکن است بعضی روش های درمانی بهتر از روش های دیگر باشند. بعضی ویژگیهای شخصیتی ممکن است در درمان نگهدارنده با متادون نقش مثبت داشته و درمان را تسریع نمایند و میزان بعضی از ویژگیهای در عدم موفقیت در درمان نگهدارنده نقش داشته باشد. بسیاری از اشکال آسیب شناختی در انتهای پیوستار شخصیت بهنجار قرار دارد تا اینکه کاملا از شخصیت بهنجار فاصله بگیرد (کسلر[۲۲] و همکاران، ۱۹۹۶) برای مثال، شخصیت وسواسی، فردی است که نمره او در مسئولیت پذیری و روان آزرده خویی بسیار بالا است و شخصیت ضد اجتماعی، شخصیتی است که در عامل سازگاری و مسئولیت پذیری نمره کمی می گیرد (پروین، و ۱۹۹۷). بنابراین، این احتمال هست که الگوی نمره های افراد در پنج عامل از اهمیت خاصی در موفقیت یا عدم موفقیت در درمان نگهدارند ه با متادون برخوردار باشد.
با توجه به مطالب فوق می توان گفت اهمیت انجام پژوهش حاضر در مشخص نمودن ،و یژگیها و صفات شخصیتی است که موفقیت و عدم موفقیت افراد داوطلب برای استفاده از درمان نگهدارنده با متادون را می تواند پیش بینی کند و در صورت معناداری ، دانشی را در اختیار پزشکان، روانشناسان و مشاوران قرار خواهد داد که هم برای پیشگیری هم برای درمان و همینطور برای نظارت بر مصرف اهمیت فوق العاده‌ای خواهد داشت .
۴-۱: اهداف پژوهش:
الف) هدف کلی :
۱ – تعیین ویژگی‌های شخصیت افراد موفق با افراد ناموفق در درمان نگهدارنده با متادون (MMT)
۲ – تعیین سبک‌های مقابله‌ای افراد موفق با افراد ناموفق در درمان نگهدارنده با متادون (MMT)
۵-۱: فرضیه‌های پژوهش:
۱ – بین ویژگی‌های شخصیت افراد موفق و ناموفق در درمان نگهدارنده با متادون تفاوت وجود دارد.
۲– بین سبک‌های مقابله‌ای افراد موفق و ناموفق در درمان نگهدارنده با متادون تفاوت وجود دارد.
۶-۱: تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها:
تعریف مفاهیم تحقیق:
وابستگی به مواد مخدر:
تعریف مفهومی: الگوی مصرف مواد با ایجاد ناراحتی و اختلال بالینی همراه است که در ظرف مدت ۱۲ ماه با ۳ مورد یا یشتر از موارد زیر تظاهر می کند:
۱ – تحمل [۲۳]: با مصرف مواد در هر یک از حالات زیر مشخص می شود :
نیاز به مصرف قابل توجه ماده مصرفی برای برای رسیدن به آثار آن
کاهش قابل توجه تاثیر ماده مورد سوء مصرف با بهره گرفتن از میزان ثابت آن
۲ – علائم محرومیت [۲۴]: با یکی از موارد ذیل مشخص می شود :
ایجاد علائم و ناراحتی مشخص برای هر ماده به هنگام قطع یا کاهش مصرف آن
نیاز به استفاده از همان ماده یا مواد مشابه برای جلوگیری از عوارض ناشی از محرومیت
۳ – ماده معمولا بیشتر یا طولانی تر از آن مقدار که مورد نظر است ، مصرف می شود.
۴ – میل دائم برای مصرف ماده و یا تلاشهای ناموفق برای قطع یا کنترل مصرف ماده.
۵ – صرف زمان زیاد برای بدست آوردن ماده یا مصرف آن.
۶ – کنار گذاشتن یا کاهش فعالیتهای مهم اجتماعی، حرفه ای و یا تفریحی به دلیل مصرف مواد.
۷ – ادامه مصرف ماده علیرغم آگاهی از مشکلات روانشناختی یا جسمی پایدار عود کننده ناشی از مصرف ماده و یا تشدید آن حالات با مصرف ماده.
علائم محرومیت [۲۵] : سندرمی که ناشی از قطع یا کاهش مصرف مواد است . این سندرم شامل ؛ ناراحتی های جسمی، روانی و افت عملکرد اجتماعی، خانوادگی و حرفه ای است و نشانه این سندرم نباید ناشی از یک بیماری جسمی یا روانی دیگر باشد (سادوک سادوک، ۲۰۰۷).
تعریف عملیاتی: افرادی ( با دامنه سنی ۲۰ تا ۴۵ سال ) که به مصرف مواد مخدر وابستگی دارند و برای درمان به یکی از مراکز درمان نگهدارنده با متادون شهید فامیلی یا رهایش در شرق تهران مراجعه نموده اند.
درمان نگهدارنده با متادون (MMT)
تعریف مفهومی: متادون یک آگونیست تاثیر گذار بر گیرنده های مو و آنتاگونیست گیرنده های [۲۶](NMDA) می باشد. متادون به صورت خوراکی تجویز می شود و هشتادوپنج تا نود درصد از طریق گوارش جذب می گردد. حداکثر غلظت آن در پلاسما دو تا شش ساعت پس از مصرف است. نیمه عمر این دارو در پلاسما ۲۴ ساعت است که در نهایت توسط آنزیم سیتوکروم P450 در کبد متابولیزه می شود (گلانتز[۲۷] و همکاران، ۲۰۰۲).
متادون از طریق کاهش نشانه‌های ترک مواد افیونی عمل می‌کند. ایجاد سطح خونی ثابت متادون، ولع مصرف مواد افیونی را متوقف می‌سازد. از آنجا که متادون دارویی با طول عمر طولانی‌تر از دیگر افیون‌ها (مانند هروئین) است، یک دوز خوراکی آن، روزانه از شروع نشانه‌های ترک مواد افیونی به مدت بیست وچهار ساعت یا بیشتر جلوگیری می‌کند (عرب، ۱۳۹۰).
تعریف عملیاتی:
افراد موفق در درمان نگهدارنده با متادون: در این پژوهش افرادی هستند که شش ماه بعد از شروع درمان نگهدارنده با متادون ، هنوز در درمان باشند و متادون مصرف کنند. و تست مرفین آنها منفی شود.
افراد ناموفق در درمان نگهدارنده با متادون: در این پژوهش افرادی هستند که در طی شش ماه بعد از شروع درمان نگهدارنده با متادون، از درمان خارج شده و از مصرف متادون انصراف داده و مواد مصرف کنند.
شخصیت
تعریف مفهومی: شخصیت یک مفهوم انتزاعی است که برخی دانشمندان چنین مفهومی را سازه یا ساختار نامیده اند و شاید به همین دلیل تعریف این مفهوم انتزاعی دشوار است . نظریه پردازانی که به صفات توجه دارند برای شخصیت تعاریف متعددی ارائه می دهند . تعریف آلپورت از شخصیت : شخصیت سازمانی پویا و قوام یافته است که از ترکیب سیستمهای روانی و جسمی فرد که رفتارهای ویژه و بی همتای او را در جهت سازش با محیط تعیین می کند ، تشکیل شده است (سیاسی، ۱۳۸۶).
تعریف عملیاتی: در این پژوهش تعیین ویژگیهای شخصیتی افراد مورد مطالعه بر اساس نمره هایی صورت می گیرد که افراد آزمودنی در آزمون شخصیتی نئو بدست می آورندبر اساس نتایج حاصل از آزمون، انواع ویژگیهای شخصیتی را می توان به شرح زیر طبقه بندی کرد :