ایجاد و تقویت گرایش به دین و علاقه مندی به انجام احکام و اخلاق دینی
اگر در پایان اردو رابطه‌ای عاطفی میان فرد با دین مشاهده شد و یا این رابطه را تقویت شده یافتیم و احساس کردیم که دانش آموز از مسلمان بودن خود مغرور و سرافراز و نسبت به بی توجهی‌های دینی خود پشیمان است و تصمیم دارد هر چه بیشتر درانجام فرایض دینی کوشا باشد باید اردو را در بخشی از اهداف خود که در حقیقت بخش عمده آن است موفق تلقی کرد. باید میان دانستن و عمل کردن در مقایسه با گرایش تفاوت قائل شویم ما از اردوها توقع نداریم که پس از چند روز کوتاه دانش آموز را عامل به احکام الهی کنند بنابراین اگر حتی در اثنای اردو و پس از آن خطایی قابل توجه از دانش آموز سرزد نباید آن را به پای عدم توفقیق اردو گذاشت. انباشتن اطلاعات و معلومات دینی و سیاسی و اجتماعی درذهن افراد هدف اردو نیست. جای این نوع اطلاعات در کتاب و کتابخانه و کلاس مدرسه است. آنچه مهم است ایجادگرایش دینی و در مراحل بعد تقویت آن است. البته اگر دانش آموزان عامل به قوانین شریعت باشند مطلوب ترین چیز است.

ایجاد زمینه برای رشد شخصیت نوآموز
نوآموز باید دارای شخصیتی قوام یافته و استوار باشد. اساساٌ مشکل می‌توان شخصیتی بیمار یا بیمارگونه را تحت تربیت دینی و اخلاقی و سیاسی و غیره قرار دارد. لذا از آن جا که اردو می‌تواند شرایطی بسیار عالی برای تعدیل به عواطف و رشد شخصیتی نوآموز ایجاد کند باید زمینه‌های لازم را جهت رشد شخصیتی سالم و مطلوب فراهم سازد. شخصیت کودک باید در جنبه‌های مختلف اجتماعی، عاطفی فردی و. .. رشد یابد و برنامه‌های اردو باید با همین جامعیت نسبت به این هدف برنامه‌ریزی شود ولی آنچه در این میان به لحاظ شرایط خاص اردویی اهمیت بیشتری دارد « رشد اجتماعی کودک » است نوجوان باید بیاموزد که چگونه با دیگران، دوستان، آشنایان، مربیان و. .. سازگار باشد آنها را بپذیرد و دیگران نیز او را بپذیرند دوستان خوب پیدا کند و صفات آنها را کسب نماید در جمع روحیه همکاری و خدمت داشته باشد ولی استقلال و اعتماد به نفس خود را از دست ندهد مهربان، خوشرو و پاکیزه و آراسته باشد و دیگران را محترم بدارد و. ..
اردو باید شرایط و زمینه‌ای این چنین را فراهم کند تا کودک بتواند در این جهت رشد یابد.
ایجاد خاطره‌ای خوش و شیرین از کاری مذهبی
چه بسیار مطالب، درسها و تذکرات که پس از مدتی نه چندان طولانی از ذهن‌ها می‌گریزند ولی بسیاری از خاطره‌های تلخ یا شیرین تا زمانهایی دراز همچنان در خاطر آدمی‌باقی می مانند.
چه خوب است که تعلیمات مکتبی به گونه‌ای با خاطره‌ای خوش همراه شود تا همیشه یاد مذهب و افکار و اعمال مذهبی با شیرینی خاطرات عجین باشد. اردو که یک کار مذهبی تلقی می‌شود و مسئولان آن مدعیان تدین و تشرع هستند باید بتوانند تصویری از روزهایی خوش و خاطراتی شیرین را در ذهن دانش آموزان ترسیم کند و رفتار و اخلاق اسلامی‌را همواره با آنها توأم سازد.
این هدف اردو نقش بسزایی در گرایش‌های دینی فرد و ساختن آینده اعتقادی و اخلاقی او دارد و در حقیقت خود مرحله‌ای خواهد بود برای تدین فرد و نیز تقویت او در این راه. » ^[۱۰]
عبارات زیر بیانگر بعضی اهداف جزئی و مشخصی است که می‌تواند درامر برگزاری یک اردو مورد توجه باشد :‌

آموزش احکام واجب مورد نیاز دانش آموزان
آشنایی و شناخت متقابل دانش آموزان و مربیان تربیتی
شناخت گرایش‌های مختلف هنری و ذوقی دانش آموزان
آموزش‌های لازم در زمینه کمک‌های اولیه به شاگردان
آشنا نمودن دانش آموزان با یک زندگی جمعی با دوستان هم سن و سال
برگزاری مسابقات قرآن بین دانش آموزان یک منطقه
بطور کلی اهداف را باید چنان انتخاب کرد که قابل پیگیری و راهنمای کار مسئولین و مجریان و نهایتا ٌ‌قابل سنجش و ارزشیابی میزان موفقیت در انجام آنها باشد. ^[۱۱]
اصول برنامه‌ریزی و مدیریت اردو
طبیعتاٌ این اصول برگرفته از مبانی و اهداف اردو هستند. آشنائی به اصول و مراحل برنامه‌ریزی اردوهای تربیتی به ویژه مسئولان پرورشی و آموزشی را در شناسایی و درک احتیاجات کودکان و نوجوانان و احیاناٌ برطرف کردن دشواری‌ها و ناهماهنگی‌های رفتاری آنها کمک می‌کند و موجب می‌شود که در طرح ریزی و بکار بردن امکانات پرورشی و آموزشی توانائی‌ها و نیازها ویژگیها وتفاوتهای آنها را موردنظر قرار داده و رفتارهای طبیعی را از غیر طبیعی تشخیص دهند در نتیجه انتظاراتی مطابق و متناسب با سن و موقعیت و ویژگی‌های کودک و نوجوان از او داشته باشد.
آزادی و اختیار : آزادی به معنای خودسری، هرج و مرج، بی نظمی و عدم رعایت مقررات اردویی نیست، بلکه چنانکه خواهد آمد حفظ نظم و داشتن روحیه انضباط از اصول اردو به شمار می آید و بنابر تعریفی که از آزادی و اختیار بدست خواهیم داد منافاتی میان آن با حفظ مقررات نخواهیم یافت. دانش آموز باید در اردو احساس کند که تحت فشار و اجبار نیست، باید احساس کند که « می‌تواند انتخاب کند » احساس آزادی و قدرت انتخاب مهم است. او نباید خود را تحت اجبار و قانون خشن بیابد بلکه اگر قانون و مقرراتی هم لازم است به اجرا در آید باید با حضور همه افراد و به طور منطقی پذیرفته و سپس به مورد اجرا گذاشته شود.
شادی و خوشحالی : نمی‌گوئیم بچه‌ها آنچنان شاد و سرمست باشند که در نوعی غفلت، لهو لعب و. .. غرق شوند ولی روح کلی حاکم براردو باید شادی و خوشحالی باشد و یا به بیانی دیگر دانش آموز باید این نوع احساس را در اردو داشته باشد. لذات بخشی از برنامه‌ها، نحوه برخورد مربیان و قسمتی از تبلیغات باید دارای چنین فضایی باشد. خوش برخوردی، خوشرویی، مهربانی و صمیمیت باید از ضروریات شمرده شود و مربیان باید جداٌ از داشتن قیافه‌ای گرفته و عبوس و غمناک اجتناب ورزند و دانش آموزان را نیز این چنین مورد ترغیب قرار دهند.
حاکمیت روح دینی و اخلاق و احکام اسلامی : اعمال، افکار و رفتار مربیان و دانش آموزان باید حاکی از روحیه و اخلاق و شخصیتی اسلامی‌باشد. اخلاقیات اسلامی و لااقل مواردی که بیشتر مورد برخورد قرار می‌گیرند باید عملاٌ به مورداجرا گذاشته شوند احکام و اخلاق اسلامی اگر چه به صورت مستقیم و شدید و با حجمی زیاد در اردو آموزش داده نمی‌شوند ولی در آنجا حاکمیت خواهد داشت و به گونه‌ای عادی موردتبعیت همگان قرار خواهد گرفت به لحاظ اهمیتی که مسأله نماز در اردو برای خود کسب می‌کند قابل توجه است که این حاکمیت اخلاق و احکام هرگز صورت اجبار و تحمیل نخواهد داشت، حتی در نماز ! و بی شک در این راستا بزرگواری، عفو، گذشت، مهربانی، آینده نگری و برخورد هدایتگرانه مربی از روش های دیگر کارسازتر خواهد بود.
برخورد براساس ویژگیهای سنی دانش آموزان : همچنانکه این طرح یکی از مبانی خود را خصوصیات سنی نوجوانان قرار داده است مربی نمی‌تواند از دانش روان شناسی در این زمینه بی بهره باشد این آگاهی لااقل باید به صورت کلی و اجمالی وجود داشته باشد چرا که بی اطلاعی از آن مربی را خلع سلاح می‌کند. برای این اساس نحوه سخن گفتن مربی تن صدای او شکل فرمان دادن و یا اساساٌ فرمان دادن، ‌چگونگی درخواست از دانش آموزان، دعوت به برنامه‌ها، ارائه پیشنهادها، برخورد با اعتراض و انتقاد دانش آموزان و. .. همه و همه باید مورد تأیید و تصویب یافته‌های روان شناسی نوجوانی و جوانی باشد. نوجوان و کودک خواستار محبت، خوشرویی، شخصیت دهی، جدیت آمیخته با مزاج، فهم و دانش عملی واعتبار بخشیدن و. .. نسبت به خویش است و مربی نمی‌تواند از این مهم فروگذار نماید.
نظافت، انضباط و رعایت مقررات : جمیع مربیان و دانش آموزان و مسئولان اردو باید مقید به بهداشت، تمیزی، زیبایی ظاهر در چهره لباس و کفش باشند و اکیداٌ اجرای این اصل را بخواهند.
دانش آموزان باید به طور جدی بدانند که اساساٌ بدون مراعات « نظم » زندگی اجتماعی مقدور نخواهد بود ولی بهتر است همه قوانین و مقررات اردویی با حضور بچه‌ها تنظیم و تأیید گردد. تا آنها از ابتدا « منطق انضباط » را بیاموزند و خود واضع قوانین باشند و سپس مجری و عامل به آن شوند.
اجتناب از برگزاری کلاس‌های درس مستقیم : همیشه لازم نیست تعلیمات خود را به طریق مستقیم و از راه گوش دانش آموز به او القا کنیم. اساساٌ لازم نیست برای تربیت کودک و نوجوان دست به تشکیل کلاس و ازدیاد معلومات او بزنیم چون بسیاری از اعمال نیک تر از طرف ما انجام می‌شود و افکار پسندیده و والایی که درذهن دارم، ولی هرگز آنها را در کلاس درس و با بیان استاد پرسخن و از روی تخته سیاه و جزوه و کتاب نیاموخته ایم.
به طور جدی لازم است عرصه اردو و زمینه‌های بسیار خوب تربیتی آن را با مدرسه یکی فرض نکنیم و روح و رابطه مدرسه‌ای در اردو برقرار نسازیم.
روش های تربیتی اردوها
یکی از مسائلی که در اردوها نقش سازنده‌ای ایفا می‌کند روش های تربیتی اردو می‌باشد با انجام این روشها ما می‌توانیم به اهداف و نتایجی که از قبل طرح ریزی نموده‌ایم برسیم.
مؤلف کتاب اردوهای تربیتی روشهایی ارائه کرده است که می‌تواند راهنمای عمل برای مربی باشد اما به نظر می‌رسد که روش های تربیتی بعد و دامنه وسیع تری را در بر می‌گیرد. روشهایی که در ذیل آمده است فقط می‌تواند چارچوب فکری ما را بسازند.
انجام روش های تربیتی به خلاقیت و ذوق مربی و استعدادها و موقعیت هر منطقه و سن دانش آموزان بستگی دارد ولی باید اذعان کرد ما دانش آموزان را به اردو می‌بریم تا آنها را تربیت کنیم و اگر روش های مناسب و سازنده نداشته باشیم، نه تنها برگزاری اردوها جنبه مثبت و سازنده‌ای ندارد بلکه بعضی اوقات بسیار مضر و تخریب کننده است زیرا به تجربه ثابت شده است که در خلال فرصتهای اردویی، دانش آموزان از همسالان خود حقه‌ها و حرفهای زشت و رکیک یاد خواهند گرفت و گاهی هم تربیت منفی برای آنان ایجاد می‌شود که برطرف کردن این نقیضه بسیار مشکل و یا علاج ناپذیر می‌شود و ممکن است تا آخر عمر گریبانگیر فرد باشد.
تأکید بر تشویق : به طور کلی سعی می‌شود زمینه‌ای در اردو پدید آید که فرد دست به عمل نیک و خوبی بزند و آن عمل مورد تشویق و تقدیر قرار گیرد تا از این رهگذر، ضمن تقویت شدن آن عمل خوب در خود به دیگران نیز به صورت یک « ارزش » معرفی شود. لذا بیش از آنچه که به نقاط ضعف بچه‌ها توجه شده تا با انتقاد از آن به اصلاحش بپردازیم به حسنات و نقاط قوت آنها نیز عنایت می‌شود.
الگو سازی : عمل مربیان و نیز برنامه‌هایی چون « زندگی نامه » یا « معرفی نمونه‌ها » مشمول این روش می‌شوند. افزون بر اینکه تقدیرهای مکرر از اعمال خوب بچه‌ها نیز از این حالت را ایجاد خواهد کرد.
رقابت : این رقابتها که بیشتر جنبه گروهی دارد در برنامه‌هایی چون « اندیشه و نظر »، « مناظره »، « مسابقات ورزشی » و فعالیتهای هنری در « جشن عصرانه » و. .. قابل ملاحظه است.
صحبت خصوصی و موعظه :‌ یکی از وظایف مربیان در خلال همه برنامه‌ها این خواهد بود که در فرصتهای مناسب و با « بهانه »‌های حساب شده در گوشه‌ای خلوت به اندرز دادن برادرانه بنشینند. البته به این نکته توجه خواهد شد که در این کار افراط نشود و حالت آمرانه یا تحقیر دانش آموز را نداشته باشد.
تربیت جمعی :‌ بیشتر برنامه‌های اردو به گونه‌ای است که کوشش می‌شود هر فرددر درون جمع و با مایه گرفتن از روح جمعی رشد یابد، ‌سازگار شود، ارتباط برقرار کند، روابط عاطفی داشته باشد وخلاصه به گونه‌ای غیر مستقیم در خلال فعالیتهای جمعی، ‌که بسیار هم مطلوب خواهد بود، به رشدی متعادل و مطلوب دست یابد.
صحبت :‌ ابزار دائمی مربیان خوشروئی، مهربانی، ‌لبخند و. .. خواهد بود، هر چند که شاید به وقت لازم برخوردی نه چندان خوش داشته باشند. اما آنچه در خصوص « ویژگیهای مربیان » گفته خواهد شد علاوه برتذکرات و پیشنهادهایی که در خلال برنامه‌ها می آید و نیز روح کلی همه برنامه‌ها، چنین روشی یا حالتی را از مربیان می طلبد. پس مربی آنچنان در این راه پیش می‌رود تا اینکه « خارها » را هم مثل « گل » می‌کند.
تفریح و شادی : قسمتهای عمده‌ای از برنامه‌ها دارای فضایی شادی بخش هستند و این برخورد در برنامه‌های چون « ورزش »، « جشن عصرانه » و. .. حاصل می‌شود. ایجاد چنین فضاهایی با تأکیداتی که در شخصیت و ویژگی مربیان شده است می‌تواند به ایجاد زمینه‌ای برای همراهی و هماهنگی بیشتر بچه‌ها با روند فکری و اخلاقی اردو یاری رساند و قدرت پذیرش آنها را بالا ببرد.
تکریم شخصیت :‌ اساساٌ در این اردو بچه‌ها دچارا تحقیر یا از دست دادن شخصیت نمی‌شوند. جنبه‌های متعددی چون روحیات مربیان، آزادی دادن، زور نگفتن، مهربانی کردن، حرف آنها را پذیرفتن و. .. که در خلال برنامه‌ها و تذکرات وجود دارند این حالت را در بچه‌ها ایجاد می‌کنند.
ایجاد فضای معنوی : در لحظاتی چون « شب نشینی در جنگل » با خواندن دعا و نماز و. .. به تحریک حس اخلاقی و روحانی افراد پرداخته می‌شود.
۱۰-در اردو زمینه‌ها و فرصتهای زیادی نصیب بچه‌ها می‌شود تا بتوانند تشخیص طلبی کنند، ارائه نقش نمایند، خود را به نمایش بگذارند و. .. همچنین به طور مکرر به بچه‌ها میدان داده می‌شود که حرف بزنند، بیندیشند، اظهار نظر کنند، پیشنهاد بدهند، استعداد و ذوق خود را به کار بیندازند و خلاصه به نحوی خود را در جمع مطرح کنند و مورداستقبال سایرین قرار گیرند. » ^[۱۲]
نکاتی که باید در تشکیل اردوها در سنین دبستانی مورد توجه باشند
در سنین دبستانی با توجه به محدودیت‌هایی که شاگردان از نظر رشد جسمی و فکری دارند مربی یا معلم باید به امکان برگزاری اردو به صورتهایی که گفته شد توجه داشته باشد.
اولاٌ :‌ در این سنین کودکان را نمی‌توان برای مدت زمان زیادی از محیط خانواده دور کرد. این امر هم برای دانش آموز بویژه در سالهای اولیه دبستان مشکل و طاقت فرسا است و هم ممکن است باعث نگرانی خانواده‌ها گردد.
ثانیاٌ :‌ دانش آموزان دبستانی تجربیات زیادی از زندگی در یک جمع بزرگ را ندارند و ممکن است برنامه‌های طولانی در اردو برای آنها خستگی آور و حتی نگران کننده باشد هر چند از زندگی در بین دوستان و همکلاسان برای مدت زمانی کوتاه لذت خواهند برد.
ثالثاٌ :‌ محتوای برنامه‌های اردوهای دبستانی باید بار تفریحی و سرگرم کننده زیادی داشتده باشد. برای دانش آموزان دبستان صرف وجود زندگی جمعی و همراه بودن با دیگر دوستان هم سن و سال جالب و لذت بخش است و از این راه می‌توان زمینه آموزشهای اخلاقی، تربیتی، ورزشی و رزمی‌را به صورتهای ساده و خوشایند همراه با بازی و تفریح در مدت زمانی کوتاه که متناسب با ظرفیت دانش آموز باشد فراهم نمود. » ^[۱۳]
کلاٌ دربرگزاری اردو در سنین دبستانی بهتر است مربی یا معلم اهداف تربیتی، عقیدتی، ورزشی یا تفریحی را به صورت دید و بازدیدهای یک روزه یاتمرین‌های ساده از زندگی جمعی درمحل مناسب و نزدیک ده یا شهر محل سکونت دانش آموز یا حتی کار دسته جمعی دریک مزرعه در شکل اردو پیاده کند. در سالهای آخر دبستان می‌توان امکان برنامه‌های طولانی تر از یک روز را برای دانش آموز فراهم کرد. ولی در کلیه وارد هماهنگی مربی یا معلم با والدین دانش آموز و حتی کمک گرفتن از آنها در جهت تحقق اهداف تربیتی ضروری و در عین حال سازنده است.
خصوصیات و ویژگیهای کودکان دبستانی
۱- الگو پذیری ۲- انعطاف‌پذیری