تحقیقات داخلی ……………………………………………………………………………………………………….. ۲۶
تحقیقات خارج از کشور ……………………………………………………………………………………………… ۲۸
مبانی نظری کیفیت زندگی …………………………………………………………………………………………… ۲۹
رویکرد پزشکی به مفهوم کیفیت زندگی ……………………………………………………………………………. ۳۰
کیفیت زندگی و ارتباط آن با تندرستی ……………………………………………………………………………… ۳۱
تبیین‌های روان شناختی ……………………………………………………………………………………………….. ۳۴
شاخصهای روان شناختی ……………………………………………………………………………………………… ۳۵
رویکرد روان شناختی اجتماعی ………………………………………………………………………………………. ۳۹
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
نظریه‌های یادگیری ……………………………………………………………………………………………………. ۳۹
نظریه یادگیری اجتماعی ……………………………………………………………………………………………… ۴۰
رویکرد تقلید و واکنش ………………………………………………………………………………………………. ۴۰
رویکرد جامعه شناختی ……………………………………………………………………………………………….. ۴۱
دیدگاه های مورد استفاده مددکاری اجتماعی ……………………………………………………………………….۴۲
نظریه سیستمی …………………………………………………………………………………………………………. ۴۳
نظریه توانمند سازی …………………………………………………………………………………………………… ۴۳
نظریه مداخله در بحران ……………………………………………………………………………………………….. ۴۴
نظریه وظیفه مداری ……………………………………………………………………………………………………. ۴۵
نظریه مددکاری گروهی انسان محور ………………………………………………………………………………… ۴۵
نظریه واقعیت درمانی …………………………………………………………………………………………………. ۴۵
نظریه ساختاری خانواده ………………………………………………………………………………………………. ۴۶
نظریه درمان بین فردی ………………………………………………………………………………………………… ۴۷
چهار چوب نظری …………………………………………………………………………………………………….. ۴۷
پرسش های پژوهش ………………………………………………………………………………………………….. ۴۹
فرضیات پژوهش ………………………………………………………………………………………………………. ۴۹
مدل نظری تحقیق …………………………………………………………………………………………………….. ۴۹
فصل سوم :روش شناسی تحقیق
مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. ۵۱
جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………….. ۵۱
روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………… ۵۱
تعریف مفاهیم تحقیق …………………………………………………………………………………………………. ۵۱
تعاریف نظری تحقیق …………………………………………………………………………………………………. ۵۲
تعاریف عملیاتی ………………………………………………………………………………………………………. ۵۲
حجم نمومه و روش نمونه گیری …………………………………………………………………………………….. ۵۴
روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………………. ۵۴
واحد تحلیل …………………………………………………………………………………………………………. ۵۴
اعتبار و پایایی ابزار سنجش……………………………………………………………………………………………. ۵۴
فصل چهارم: یافته های پژوهش
مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. ۵۷
داده های توصیفی پژوهش …………………………………………………………………………………………… ۵۷
داده های استنباطی پژوهش …………………………………………………………………………………………… ۶۶
فصل پنجم: بحث،نتیجه گیری،محدودیت ها و پیشنهادات
مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. ۷۱
بحث و نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………… ۷۱
پیشنهادات کاربردی …………………………………………………………………………………………………… ۷۵
پیشنهادات پژوهشی …………………………………………………………………………………………………… ۷۶
محدودیت های پژوهش ……………………………………………………………………………………………… ۷۶
نقش مددکاری اجتماعی در رابطه با بهبود کیفیت زندگی افراد درگیر با سرطان …………………………………. ۷۷
منابع ……………………………………………………………………………………………………………………. ۸۳
پیوست ها ……………………………………………………………………………………………………………… ۸۹
فصل اول
کلیات پژوهش
۱-۱- مقدمه
سرطان یکی از انواع بیماری های شایع و غیر واگیر دار است.سرطان از هر نوع که باشد در صورت گسترش یافتن عاملی است تهدید کننده ، جهت حیات انسان.این بیماری و پیامد های پس از آن، قادر است ابعاد مختلف زندگی فرد درگیر با سرطان و حتی اطرافیان او را تحت الشعاع قرار دهد.این بیماران در بسیاری از موارد علاوه بر مشکلات جسمی با گروه دیگری از مشکلات مانند تغییر در کارکرد نقش،کارکرد شناختی،کارکرد هیجانی وکارکرد اجتماعی دست به گریبان هستند. مجموع این تغییرات در کوتاه مدت و یا در،دراز مدت می تواند همراه با افت سطح کیفیت زندگی که به گونه ای در ارتباط و یا تاثیر پذیر از موارد ذکر شده است باشد.از این روی از جمله افراد و گروه هایی که در سرتاسر دنیا مورد حمایت اقدامات تخصصی مددکاری اجتماعی قرار دارند افراد درگیر با سرطان هستند.ارتقاء کیفیت زندگی و رضایت ازآن پس از بیماری موضوع بسیار مهمی است که باید از سوی دولت و متخصصین این حوزه همانند کشورهای توسعه یافته مورد توجه قرار گیرد ،همانگونه که این کشورها در کنار سرمایه گذاری های عظیم تحقیقاتی و عملیاتی در کشف و گسترش درمان های پزشکی جدید و موثرتر توجه ویژه ای به حمایت های تسکینی و بهبود کیفیت زندگی افراد درگیر با سرطان دارند.از آن روی که کیفیت زندگی در بیشتر افراد درگیر با سرطان مخصوصا در مراحل پیشرفته بیماری در حد پایین است، توجه به اقداماتی همانند خدمات تخصصی مددکاری اجتماعی مرتبط با افزایش نسبی سطح کیفیت زندگی این بیماران که شامل حمایت های تسکینی و مراقبتی ،شناسایی و غربالگری بیماران و شناسایی دقیق نیاز های آنان ،آموزش های گروهی،حمایت های مالی،راهکارهای افزایش سطح خلق و امید به زندگی ،شناسایی مشکلات، مشاوره و راهنمایی است از جایگاه ویژه ای برخوردار است .این پژوهش از ۵ فصل تشکیل شده است که فصل اول آن ، به کلیات مواردی همچون مقدمه، طرح مساله، اهمیت و اهداف پژوهش، فواید پژوهش، انگیزه پژوهشگرو … می پردازد. فصل دوم این پژوهش به متون ادبیات نظری تحقیق اختصاص دارد و به چهارچوب نظری پژوهش ، فرضیات پژوهش وپیشینه پژوهش، مدل نظری و … پرداخته است. فصل سوم که مربوط به روش شناسی پژوهش است، روش تحقیق و روش نمونه گیری و روایی و پایایی،جمعیت آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری و …. را در بر گرفته وفصل چهارم که عنوان تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش را به خود گرفته به تشریح یافته های توصیفی و تبیینی پژوهشی و آزمون فرضیات پرداخته است.فصل پنجم که آخرین فصل پژوهش است و مربوط به نتیجه گیری و پیشنهادات است به خلاصه نتایج و پیشنهادات و محدودیت ها اختصاص دارد.
۲-۱- بیان مسئله
امروزه بیماری سرطان یکی از بزرگترین نگرانی های بشر در حوزه سلامت جسمی و روانی به حساب می آید. بشر از روزگاران کهن با سرطان آشنایی داشته به گونه ای که دانشمند بزرگ ایرانی ابو علی سینا هم به این بیماری اشاره نموده است.کمی بعد از انقلاب صنعتی بیماری سرطان کم کم به یک معضل جهانی تبدیل شد و قابل پیش بینی است که در آینده ای نه چندان دور این بیماری به طور فزاینده ای به خصوص در کشورهای در حال توسعه افزایش یابد تا جایی که آن را پدیده سونامی سرطان نامیده اند.این بیماری بعد از بیماری های قلبی و عروقی دومین عامل مرگ در کشورهای توسعه یافته است و سومین عامل مرگ در کشور های در حال توسعه بعد از بیماری های قلبی و عروقی و تصادفات جاده ای است . این بیماری به تنهایی بیش از بیماری ایدز و مالاریا در سرتاسر جهان قربانی گرفته است.برآورد سازمان بهداشت جهانی بیانگر آن است که تعداد موارد سرطان تا سال ۲۰۲۰ میلادی در جهان دو برابر خواهد شد. حدود دو سوم این افزایش در کشور های در حال توسعه از جمله ایران رخ خواهد داد.اگر چه آمارهای سازمان بهداشت جهانی هم اکنون نشانگر این است که درصد افراد درگیر با سرطان در کشورهای توسعه یافته نسبت به کشورهای توسعه نیافته به دلیل بافت جمعیتی جوان این کشورها کمتر است (طبق آمار سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۲ حدود ۵۶درصد افراد درگیر با سرطان در کشورهای در حال توسعه در حال زندگی هستند) که البته این آمار در آینده ای نه چندان دور به علت پیر تر شدن بافت جمعیتی این کشور ها از جمله ایران با افزایش چشمگیری روبه رو خواهد شد.طبق اظهار بنیاد تحقیقات جهانی سرطان (WCRF[1]) در سال ۲۰۱۲ ،چنین تخمین زده شده که سالانه در ایران۸۴۸۲۹ مورد جدید ابتلا به سرطان تشخیص داده می شود و ۵۳۳۵۰مرگ ناشی از سرطان وجود خواهد داشت.بر اساس این آمار،میزان بروز سرطان در مردان و زنان به ترتیب در ایران:۱۳۴۰۷به ازای هر ۱۰۰۰۰۰نفر و ۱۲۰۰۱به ازای هر ۱۰۰۰۰۰نفر می باشد.شایع ترین سرطان ها در ایران در مردان ،معده،مثانه،پروستات و کولورکتال می باشد و در زنان PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)،معده ، مری و کولورکتال می باشد.(به گزارش سایت رسمی مرکز جامع سرطان ایران -۱۳۹۴) .
اصطلاح کیفیت زندگی، برای ارزیابی نیک‌بود عمومی افراد و جوامع استفاده می‌شود. این اصطلاح در طیف وسیعی از زمینه‌ها، از جمله حوزه‌های توسعه بین‌الملل، بهداشت، و سیاست مورد استفاده قرار می‌گیرد. کیفیت زندگی نباید با مفهوم استاندارد زندگی که عمدتاً بر درآمد استوار است، اشتباه گرفته شود. در عوض، شاخص‌های استاندارد کیفیت زندگی نه‌تنها شامل ثروت و استخدام هستند، بلکه شامل محیط زیست، سلامت جسمی و روانی، تحصیلات، تفریح و اوقات فراغت و تعلق اجتماعی نیز می‌شوند. (به نقل از مهدی باسخا و دیگران،۱۳۹۰).
عکس مرتبط با محیط زیست
گوشه ای از خدمات تخصصی مددکاری اجتماعی معطوف به بهبود کیفیت زندگی افراد درگیر با بیماری و خانواده ،جامعه و سیستم های مرتبط با زندگی آنها است. کیفیت زندگی فردی از یک سو به عنوان پنداشتی از چگونگی گذران زندگی فرد مطرح شده و از بعدی کلی تر کیفیت موقعیت های زندگی حول یک عامل را شامل شده است.موقعیت هایی نظیر محیط پیرامون و یا فرهنگ در یک جامعه ی معین.از منظری دیگر می توان کیفیت زندگی را در دو سطح خرد (فردی-ذهنی)و کلان(اجتماعی-عینی)تعریف کرد.سطح خرد شاخص هایی نظیر ادراکات کیفیت زندگی،تجارب و ارزش های فرد و معرف های مرتبط مانند رفاه،خوشبختی و رضایت از زندگی را شامل شده و سطح کلان نیز شامل در آمد،اشتغال،مسکن،بهداشت و درمان ،آموزش و پرورش است.(مختاری ،۱۳۸۹: ۱۷).در رویکردی عملی کیفیت زندگی به عنوان یک مفهوم کلی تعریف شده است که تمام ابعاد زیستی شامل رضایت مادی،نیاز های حیاتی و جنبه های انتقالی زندگی نظیر توسعه فردی،خود شناسی و بهداشت اکوسیستم را پوشش داده است. همچنین ،کیفیت زندگی بر اساس عناصر تشکیل دهنده آن نیزمانند شادکامی،رضایتمندی،ثروت،سبک زندگی و… تعریف گردیده است.از جنبه ای دیگرکیفیت زندگی از طریق بکارگیری شاخص های عینی و ذهنی اجتماعی مانند تولید ناخالص داخلی،بهداشت،شاخص رفاه،شاخص آموزش و…صورت پذیر شده است .همانطور که بیان شد با توجه به ابعاد و شاخص های کیفیت زندگی در جهت ارتقای آن از خدمات مختلفی از جمله خدمات آموزشی،بهداشتی،اجتماعی و حمایتی،استفاده شده است.مطالب مرتبط به کیفیت زندگی بیانگر آن است که در باره سازه ی کیفیت زندگی با تعدادی از نظرات گوناگون مواجهیم که این موضوع می تواند ناشی از سه عامل مختلف باشد،یکی چند بعدی بودن این سازه ودیگری کاربرد متفاوت آن در حوزه های حرفه ای متفاوتی چون مددکاری اجتماعی، پزشکی ،روانشناسی،جغرافیای انسانی،مطالعات توسعه،اقتصاد،جامعه شناسی و در نهایت، پردازش که می تواند مربوط به عاملان،فرایندها،موقعیت ها و یا ساختارها باشد. با توجه به آمارهای اعلام شده در رابطه با سرطان و افزایش آن در ایران و سایر کشورها ضرورت توجه به آینده نگری و برنامه ریزی و ارائه خدمات تخصصی به افراد در گیر با سرطان بسیار روشن است . البته مددکاران اجتماعی با اتخاذ برخی روش های تخصصی مانند گروه درمانی که با ارائه خدماتی مانند آموزش مهارتهای زندگی ،آموزش مهارتهای رویارویی منطقی با بیماری و ارائه راهکارهای توانمند سازی و مداخله در بحران وهمچنین حمایت های مالی و کمک به گذراندن اوقات فراغت و بهبود سطح خلق و امید به زندگی و خدمات ارجاع و راهنمایی جهت جلوگیری از سر در گمی بیماران در راستای استفاده بهتر از منابع .بنابر این در این راستا بایدمشخص گردد که خدمات تخصصی مددکاری اجتماعی ارائه شده چه نقشی در بهبود کیفیت زندگی افراد درگیر با سرطان دارد ؟
عکس مرتبط با اقتصاد
۳-۱- ضرورت و اهمیت تحقیق:
طی سالهای اخیر ،کیفیت زندگی ،یکی از مهمترین موضوعات پژوهش های حوزه مددکاری اجتماعی بوده است.هر جامعه ای برای دستیابی به اهداف خود به برنامه ریزی اصولی نیازداردکه برپایه شناخت شرایط،مسائل و مشکلات و منابع موجود در جامعه پدیدار پذیر است.در این راستا انجام پژوهش های علمی بسیار ضروری است تا شناخت جامع و مناسبی از جامعه ی مورد نظر ارائه دهد که بتوان براساس آن برنامه ریزی مناسب جهت نیل به اهداف مورد نظر را طراحی نمود.اما باید توجه داشت که برای شروع پژوهش ،تشخیص بسیار مهم است از طرفی دیگر تلاش برای دستیابی به زندگی مطلوب در همه ی اعصار و دوره های زندگی بشر همواره وجود داشته است و انسان همیشه به دنبال یافتن راهی برای زندگی بهتر بوده حتی در شرایط سخت مانند بیماری.در عصر کنونی کارشناسان و متخصصان علوم اجتماعی و همچنین مسئولین اداره کشورها به دنبال این هستند که سطح زندگی بشر و رفاه مادی و معنوی افراد جامعه را ارتقاء دهند و شرایطی را فراهم آورند که هر فرد در زندگی اش احساس شادکامی و بهبودی نماید،حتی اگر آن شخص ،فرد درگیر با سرطان باشد.به طور کلی در دهه های اخیر با توجه به افزایش موارد ابتلاء به سرطان در دنیا و ایران و پیامدهای منفی این بیماری بر روی فرد ،خانواده و جامعه ،این روند مورد توجه متخصصین حوزه علوم اجتماعی ،متخصصین حوزه های بالینی و محققین علوم بهداشتی وعلوم سلامت روانی و مشاوره قرار گرفته است.با در نظر داشتن عوارض جانبی درمان های متداول پزشکی در فرایند درمان سرطان این موضوع روشن گردیده که روش های معمول درمانی عمدتا بر بهبود کیفیت زندگی بیماران از نظر جسمی تمرکز نموده است.البته لازم به ذکر است که بهبود فرد درگیر با سرطان از لحاظ جسمی بسیار مهم و ارزشمند است و قطعا بر بهبود کیفیت زندگی فرد درگیر با سرطان و خانواده اش اثر مطلوب دارد اما تنها با تمرکز بر روی این موضوع ، ابعاد پیچیده دیگر زندگی فرد درگیر با سرطان نادیده گرفته شده است.از این رو در سال های اخیر کیفیت زندگی در افراد درگیر با سرطان مورد توجه متخصصین قرار گرفته است .در حقیقت کیفیت زندگی مرتبط با سلامت به بررسی اثرات متعددی که بیماری و روند درمان بر زندگی روزمره فرد داشته و رضایت از زندگی اوتاکید دارد . همچنین نتایج آن می تواند برای تصمیم گیری در مورد به کارگیری برنامه های جدید یا ترکیبی، به متخصصین این حوزه کمک نماید.در حال حاضر در این زمینه در سطح بین المللی قدم های جدی در حمایت از افراد در گیر با سرطان برداشته شده است و با توجه به اینکه کشور ایران به سمت پیر شدن جمعیت ،در حال حرکت است و همچنین اگر به این مورد گسترش پدیده هایی مثل آلودگی هوا،آلودگی آب و مواد غذایی،آلودگی های صنعتی و مشکلات ناشی از محیط کار و تماس با مواد شیمیایی،رشد چاقی والگوی تغذیه نامناسب ،کم تحرکی ،افزایش استرس و افسردگی ، دورشدن از طبیعت ،افزایش مصرف دخانیات و الکل اضافه شود، حرکت رو به رشد ابتلاء افراد به بیماری سرطان در جامعه به راحتی قابل پیش بینی است که این موضوع ضرورت انجام تحقیق در این مورد را بیان می کند.از دیگر عوامل مورد توجه می توان به عامل پیوستگی خانواده های ایرانی اشاره نمود.به طور کلی ابتلای یک عضو مختل کننده عملکرد تمام اعضای خانواده است و این فشار تنها به اعضای خانواده که با فرد درگیر با سرطان همراه هستند محدود نیست، بلکه به شبکه گسترده بستگان و افراد در تعامل با او نیز در ارتباط است. از سوی دیگر نبود شبکه های بیمه و خدمات درمانی فراگیر وحمایتی مناسب و هزینه های سنگین درمان ،فشار روانی دیگری را به خانواده فرد درگیر با سرطان و خود او تحمیل کننده است که مجموعه این شرایط ،توجه ویژه مددکاران اجتماعی را به این امر ضروری ساخته است.در بعد دیگر لازم است به این نکته اشاره شود که شنیدن خبر ابتلای به بیماری سرطان برای هر انسانی همراه با یک شوک بزرگ و بار روانی منفی همراه با استرس و اضطراب فراوان است. فرایند های مداخله در بحران وآموزش گروهی مهارتهای مدیریت استرس به شخص بیمار و خانواده او در این زمینه کمک کننده است .نگهداری چنین احساسات منفی در دراز مدت ناکارآمد و از لحاظ روانی برای فرد درگیر با سرطان و خانواده او مخرب و موجب کاهش کیفت زندگی آنها است و برخورد نا مناسب با این شرایط می تواند منجر به افسردگی،کاهش روابط و حمایت اجتماعی،خصومت ،افزایش تعارضات خانوادگی و بروز آسیب های جسمی ،روانی، اجتماعی گردد.مددکاران اجتماعی که با افراد درگیر با سرطان و خانواده های آنها در حال کار هستند باید به این امر واقف باشند که نقش توانمندسازی و همچنین مشاوره وگروه درمانی در حمایت و بهبود کیفیت زندگی این گروه از بیماران بسیار مهم است.زیرا بیماری سرطان همراه با مجموعه ای از نگرانی هاست که هر روزه توسط بسیاری از افراد در گیر با این بیماری در سرتاسر جهان ابراز می شود.از این رو توجه ویژه به اهمیت مداخلات تخصصی مددکاری اجتماعی در حمایت و بهبود کیفیت زندگی این بیماران بسیار مهم است و ضرورت انجام این تحقیق تایید می گردد.
نتیجه تصویری درباره سلامت روانی
۴-۱- اهداف پژوهش
۱-۴-۱- هدف اصلی:
۱- شناخت تاثیر اقدامات مددکاری اجتماعی در بهبود کیفیت زندگی افراد درگیر با سرطان.
۲-۴-۱- اهداف فرعی:
۱-کسب شناخت در رابطه با گروه درمانی جهت بالا بردن کیفیت زندگی افراد درگیر با سرطان و رابطه آن با مددکاری اجتماعی.
۲-کسب شناخت در رابطه با خدمات ارجاع و راهنمایی مددکاری اجتماعی و نقش آن در بهبود کیفیت زندگی افراد درگیر با سرطان.
۳-کسب شناخت بر تاثیر خدمات تفریحی برنامه ریزی شده توسط واحد مددکاری اجتماعی و نقش آن بر بهبود کیفیت زندگی افراد درگیر با سرطان.
۴-کسب شناخت در رابطه با نقش کمک های مالی واحد مددکاری اجتماعی به افراد درگیر با سرطان و تاثیر آن بر بهبود کیفیت زندگی افراد درگیر با سرطان.
۵-۱- فایده های عملی تحقیق