بسم الله الرحمن الرحیم
دانشگاه قم
دانشکده الهیات
پایان نامه دوره کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق
عنوان:
بررسی فقهی و حقوقی احکام فرد متعدی به حریم خصوصی اشخاص حقیقی
استاد راهنما:
دکتر سیدعلی اصغر موسوی رکنی
استاد مشاور:
سرکار خانم دکتر حمیده عبداللهی علیبیگ
دانشجو:
کلثوم جعفری فر
تابستان ۱۳۸۸
تقدیم به:
پیشگاه مولی الموحدین امیرالمؤمنین امام علی]A[ مقتدای عدالتپیشگان
و
آستانه کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه]J[
تقدیر و تشکر
حمد و سپاس خالق یکتای هستی را که با دیده رحمت بر بنده خویش نگریست و شوق آموختن و قدم نهادن در مسیر علم و دانش را به او ارزانی داشت.
برای آموختههای ارزشمندی که طی تدوین این رساله برای اینجانب حاصل شده و نقاط مثبتی که در آن به چشم میخورد، بیشک مدیون اساتید اندیشمند، فقیه و دلسوز خود جناب آقای دکتر سیدعلی اصغر موسوی رکنی، استاد محترم راهنما و سرکار خانم دکتر حمیده عبداللهی علیبیگ، استاد محترم مشاور هستم که مساعدتها و ارشادهای فاضلانه و دلسوزانه ایشان چه در طول دوره کارشناسی ارشد و چه در مراحل انجام تحقیق راهگشای اینجانب بوده است. در اینجا بر خود لازم میدانم مراتب قدردانی خود را ابراز نموده و برای ایشان توفیقات روزافزون از خداوند متعال مسئلت دارم.

همچنین از مادر بزرگوارم سپاسگزارم که همواره از دریای گرم و پرمحبت وجودش نوشیدهام و لحظهلحظه زندگیام را وامدار ایمان، صبر، صفا، ایثار و گذشت وی هستم.
چکیده
احکام حریم خصوصی با توجه به ارتباط مستقیمی که با کرامت انسان دارد یکی از اساسیترین حقوق بشر امروز به شمار میآید، و از اهمیت ویژهای برخوردار است.
وجوب رعایت حریم خصوصی دیگران یکی از احکام مهم اسلام است. قرآن کریم در آیات متعدد نظیر: (۲۷ و ۲۸) سوره نور و (۱۲) سوره حجرات، بر وجوب رعایت حریم خصوصی افراد تأکید کرده است. روایات پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) نیز به پرهیز از نقض حریم خصوصی دیگران توصیه مینماید.
هرچند حریم خصوصی با این عنوان خاص در کتب فقهی مطرح نشده است ولی بسیاری از مصادیق آن مانند حق مالکیت، منع تجسّس، حق برخورداری از اصل برائت، حق غیرقابل تعرض بودن حقوق وابسته به شخصیت با تأکید بر نهی از سوء ظن، اشاعه فحشاء، سَبّ، هجو، قذف، نمیمه، و غیبت به طور صریح مورد حمایت قرار گرفته است. آیات (۲۷ و ۲۸) سوره نور نیز صریحاً یکی از عمدهترین مصادیق حریم خصوصی یعنی مصونیت مسکن را به رسمیت شناخته است.
در این رساله پس از بررسی مفاد واژه های کلیدی و مبانی فقهی و حقوقی حریم خصوصی شامل آزادی، امنیت و کرامت انسانی، به بحث از حمایتهای شرعی و قانونی از مصادیق و حوزه های حریم خصوصی در برابر تعدی پرداختهایم، همچنین بیان کردهایم که از منظر فقهی و حقوقی برای اشخاص متعدی چه مجازاتهایی در نظر گرفته شده است. البته برخی از مصادیق تعدی مانند سوء ظن، نمیمه و غیبت منحصراً دارای مجازات اخروی هستند با آنکه از نظر تعدی به حریم حیثیتی، گناه بزرگی به شمار میآیند.
بطور کلی از نظر شرع، وارد شدن به حریم خصوصی افراد، مصداق بارز ظلم و حرام است. قرآن کریم نیز در آیات (۱۰۴) و (۱۹۰) سوره بقره و (۸۷) سوره مائده، دفاع در برابر متجاوز را واجب میداند. از این رو بخشی از مباحث پایان نامه را به بیان راهکارهای شرعی و قانونی برای برخورد با فرد متعدی اختصاص دادهایم.
واژگان کلیدی: احکام، تعدی، حریم خصوصی، مجازات.
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات ۱
مقدمه ۲
۱- تعریف و تبیین مسأله: ۳
۲- سؤالات تحقیق: ۴
۳- سابقه و پیشینه تحقیق: ۴
۴- ضرورت انجام پژوهش: ۴
۵- فرضیه‌های تحقیق: ۵
۶- هدف‌ها و کاربردهای انجام این تحقیق: ۵
۷- بیان روش تحقیق و چارچوب پژوهش: ۶
کلیات ۷
مبحث اول: مفاهیم ۷
گفتار اول: حکم ۷
معنای لغوی: ۷
معنای اصطلاحی: ۷
تعریف لغوی حکم: ۸
تعریف اصطلاحی حکم: ۸
گفتار دوم: تعدی ۱۰
معنای لغوی: ۱۰
تعریف اصطلاحی: ۱۰