معنی بیت: در این دنیا به دنبال مردی شادمان و خوشدل مباش، چرا که خوشدلی از جهان رخت بربسته و حتی آن رودزنی که بر فلک به طربناکی معروف گشته (زهره مطرف فلک) آن هم زن است.
۱۲)سر بر مکن ز جیب که تا چرخ خیمه بست از دو طناب خیمه زده جیب و گردنست
جیب: گریبان
سر از گریبان برآوردن: بیدار شدن، از خواب برخواستن (فرهنگ کنایات).
تا: به معنی از وقتی که (حرف ربط)

زه در گردن کسی افکندن: کنایه از خفه کردن

دو طناب: کنایه از شب و روز
معنی بیت: سر از گریبان تفکر و عزلت بیرون میاور، زیرا از زمانیکه آسمان برپا ایستاده و خیمه خود را برافراشته، به وسیله دو طناب شب و روز، چه بسا گریبان و گردنها که به دار زده است.
۱۳)در چشم من مگو نرسد سوزن فنا بهتر ببین که خود مژه همشکل سوزن است
بین چشم و مژه و نیز سوزن تناسب وجود دارد.
معنی بیت: بیخود خود را به تکلف انداخته و نگو که سوزن فنا به چشم تو نرسد اگر خوب دقت کنی می‌بینی که خود مژه چشم من به شکل سوزن است.
۱۴)باغ جهان مبین و حدیثش مگو از آنک کوری در وز نرگس و گنگی ز سوسن است
باغ جهان: اضافه تشبیهی
نرگس:  قصیده‌ی ۱، بیت ۱۹.
سوسن: گنگی سوسن:  قصیده‌ی ۵، بیت ۸۴ .
کوری و نرگس: در وسط گلبرگهای نرگس نقطه‌ی زردی است که در زبان شعرا به چشم خمار تشبیه شده است. نرگس چشم دارد اما نمی‌بیند.
این در زبان خامش سوسن نهد کلام و آن در طباق دیده نرگس نهد بصر
(انوری ۲۰۷،به نقل از فرهنگ اشارات، صص ۱۰۹۳-۱۰۹۲)
بین باغ و نرگس و سوسن تناسب وجود دارد.
معنی بیت: توجهی به باغ جهان نداشته باش و سخنی از آن به میان میاور چرا که کوری در جهان از نرگس و لالی از سوسن پدید آمده است. یعنی همانطوری که نرگس کور، و سوسن لال است تو نیز از آنان بیاموز و نسبت به جهان کور و کر باش (زیباییهایش را ببین، و سخنان فریبنده‌اش را مشنو).
۱۵)با هر که هست گرم و سبک، همچو آه من دهر دو رنگ سرد و گران همچو آهن است
دهر دو رنگ: کنایه از روزگار غدار و بی ثبات (فرهنگنامه شعری). مجیر در جای دیگر دیوان دهر دو رو آورده است:
آینه چون مرد را باز نماید به مرد دهر دو رو را به بدو باز نمودی چنان.
(دیوان مجیر، ص ۱۶۸)
بین گرم و سبک و سرد و گران تضاد وجود دارد.
بین آه و آهن جناس زاید (مذیل) وجود دارد.
معنی بیت: هر کس که در این جهان همانند آه من گرم رو و سبک بار است، دهر مزوّر و دو رنگ با او سرگران و سرد همچو آهن است.
۱۲)ما را چه غم چو بر دل ما فقر پادشاست کاوس را چه باک که رستم تهمتن است
… چو بر دل ما فقر پادشاست: ما را چه غم چو بر دل ما فقر پادشاست:
حضرت رسول اکرم(ص) در باب فقر فرماید:
«الفقر ازین بالعبد المؤمن من الغدار الجید علی خد الفرس»
ترجمه: فقر و درویشی بر بنده مؤمن از موی خوبی که بر چهره اسب باشد زیباتر است.
ابراهیم بن احمد خواصّ در باب فقر چنین گوید: فقر ردای شرف و لباس پیامبران مرسل و جامه نیکوکاران و تاج پرهیزگاران و زیور مؤمنان و غنیمت عارفان و آرزوی مریدان و پناه فرمانبرداران و زندان گناهکاران است که بدکاریها را می‌پوشاند و حسنات را بزرگ کند و درجات را بلند گرداند و به آرزوها رساند. (تعلیقات دیوان مجیر، صص ۵۰۹-۵۰۸ ).
کاوس: کیکاوس]=کی+کاوس است، Kava Usan جزو دوم از ریشه Usa به معنی: «دارای منبع فراوان[ دومین پادشاه از سلسله کیانیان. وی در روایات ایرانی پسر ائی پیونگهو Ai-Pivanghu و نوه کیقباد دانسته شده. در دوره وی داستان هفتخوان رستم، داستان سیاوش، داستان رستم و سهراب و غیره پیش آمده که در شاهنامه مذکور است.‌(معین).
رستم:  بیت ۸.
تهمتن: بر وزن قلمزن، یکی از القاب رستم زال و بهمن است و مردم قوی جثه و شجاع بی نظیر را نیز گویند، چه معنی ترکیبی این لغت بی همتا تن است یعنی تنی که عدیل و نظیر نداشته باشند و به معنی سپهدار و لشکرکش و خداوند سپاه هم هست و بندگی و فرمانبرداری کردنرا نیز گویند. (برهان).
بین کاوس و رستم تناسب وجود دارد.
چه غم و چه باک در مصرع اول و دوم استفهام انکاری است.
مصرع دوم تمثیل است.
معنی بیت: وقتی که فقر و درویشی که ردای شرف و لباس پیامبران و زیور مؤمنان است، بر دل ما حکومت می‌کند دیگر ما چه غم و غصه‌ایی خواهیم داشت. همانطور که کیکاوس (دومین پادشاه کیانیان) از اینکه رستم قوی جثه و شجاع و بی نظیر است باکی از دشمنان نخواهد داشت.
۱۷)من غم خورم نه مرغ مسمن که مرغ غم از بس که خورد دانه دل هم مسمن است

مسمن: چاق و فربه

مرغ دل: اضافه تشبیهی

دانه دل: سیاهی دل، میان دل، سودای قلب. (فرهنگنامه شعری).
در مصرع اول واج آرایی با حرف «م» و «غین» وجود دارد.
معنی بیت: من در گوشه عزلت غم می‌خورم نه مرغ چاق، زیرا مرغ غم از بس دل مرا خورده چاق و فربه گشته، و اینک برای من مثابت مرغ چاق دارد. (دکتر احمد شوقی نوبر)

-سفره ام مرغ فربهی بریان یافت نمی شود، زیرا که از بس غم مانند دانه‌ی دل مرا خورده، فربه گشته است.
۱۸)دندان حرص چو نکنم کاسمان به تک دامن گرفته در دهن اندر پی من است
دندان حرص: اضافه استعاری
تک: بسیار تند به راه رفتن و دویدن (برهان)
دامان در دهان گرفتن: در معنی دامن همت به کمر زدن و مصمم و خشمگین آمده است ولی در لغت نامه دهخدا این اصطلاح را کنایه از عجز و فروتنی آورده که مناسب با این مقام نیست.
معنی بیت: من چرا باید دندان طمع را نکنم (حرص و طمع را رها نکنم) وقتی که آسمان و فلک دامن همت به کمر زده و مصمم و خشمگین در تعقیب من است (تا به طریقی مرا از بین ببرد).