در روز ششم هر ماه که به نام این فرشته است جشنهای خردادگان بوده است. ایزد تشتر و ایزد فروردین و ایزدباد از همکاران خردادند. دیو گرسنگی (تاریچ) از دشمنان خرداد هستند.
گل سوسن، مخصوص خرداد است:
خجسته روزا، کاندر نبرد سطوت تو به آب تیغ بیفروخت آذر خرداد
همیشه تا بپرستنــد مایــه کشمیــر همیشه تا بفروزنــد مایه خـرداد
(مسعود سعد: ۵۴۱)
زینت باغ ماه خرداد است گر به باده گرایی از داد است
(مسعود سعد: ۶۵۵)
تیر ماه
«چهارمین ماه سال و سیزدهمین روز هر ماه شمسی به نام این فرشته است. تشتر همیشه با دو صفتِ رایومند و فرهمند به عنوان سپهسالار ستارگان مشرق که علیه ستارگان مغرب نبرد می کند معروف است». (یاحقی، ۱۳۸۶: ۲۶۲)
ماه تیرست ای نموده تیر از روی تـو مــاه می درین مه لعل روشن گردد ای مه می بخواه
وقت نعمتهاست لیکن نعمتی چون می مدان جان بدیــن گفته که من گفتــم گواه آید گواه
(مسعود سعد: ۵۴۲)
مرداد ماه
در پهلوی امردات به معنی، «بی مرگی و جاودانگی» آمده است. مرداد مظهر دوام هورامزدا هست و اهورامزدا جاودانی (مرداد)را به کسی می بخشد که در دنیا گفتار و پندارش طبق آیین مقدس باشد (پور داوود، ۱۳۰۹: ۱/۹۵). و روز هفتم به مرداد تعلق دارد که به حفظ گیتی و اقامه غذاها و دواهایی که منشأ نباتی دارند و دافع جوع و ضرر و مرض هستند می کوشد (همان: ۲۸۹).
و نگهبانی گیاه با مرداد می باشد. در روز هفتم هر ماه که به نام این فرشته است جشنهای مردادگان بوده است. و ایزد رشن (رشن روز) و ایزد اشتاد ( اشتادروز) و ایزد زامیاد ( زامیادروز) از یاران مردادند.
دیو تشنگی(زاریچ) از دشمنان مرداد هستند و گل چمبک از آن مرداد است.
مرداد مهست سخت خرم می نوش پیاپی و دمادم
از گردون طبع خاک پر تف وز باران چیم ابر پر نم
(مسعود سعد: ۵۴۲)
شهریور
«مرکب از دو جزء است. جزء اول به معنی سلطنت و مملکت و جزء دوم که صفت است به معنی آرزو شده و جمعاً به معنی سلطنت مطلوب و کشور آرزو شده است» (بیرونی، ۱۳۵۲: ۸۴)
شهریور است و گیتی از عدل شهریار شاد است خیز و مایه شادی برِ من آر
(مسعود سعد: ۶۵۶)
مهر ماه
«مهر در ایران زردشتی به پیروی از اندیشه یکتاپرستی، مقام مهر کاهش پذیرفت و د رمیان خدایان فقط اهورا مزدا اهمیت یافت و مهر تنها به عنوان فرشته ای بلند پایه باقی ماند». (جهان فروری، ۱۳۵۵: ۸۴) مصریان مهر را خدای خویش قرار ساختند و در چین ، از روزگار باستان شاهان خود را از اعقاب خدای خورشید می دانستند.
مسعود سعد در بیتی اغلبِ این معانی را جمع کرده است:
روز مهر و ماه و جشن فرخ مهرگان مهــر بفزای ای نگار مهرچهرِ مهربان
ای مه مه مهـر و مهــرمــاه اســت بی بـــاده نشستــن از گنــاه اســت
روز و رخ دوستــان سپیــد اسـت روی و دل دشمنـــان سیـــاه اسـت
(مسعود سعد: ۵۴۳)
آبان
«نام فرشته آب است که نگهبانی ماه هشتم سال و روز دهم هر ماه را بر عهده او می دانسته اند. آبان روز از آبان ماه را در روزگاران گذشته جشنی بر پای می‌داشتند که به «آبانگان» شهرت داشته است. در شعر و نثر فارسی، آبان، هم به معنای کهن آن، یعنی روز دهم هر ماه به کار رفته و هم به مفهوم امروزی آن، یعنی ماه هشتم سال». (بلعمی، ۱۳۵۳: ۵۲۱)
آبان روزست روز آبان خرّم گردان به آبِ رَز، جان
(مسعود سعد: ۶۶۱)
بر اساس شواهد شعری به نظر می رسد خوردن شراب در ماه آبان، که آغاز فصل سرما نیز بوده، رواج فراوان داشته است:
ماه آبان چو آب جوی ببست آب انگور باید اندر دست
(مسعود سعد: ۶۵۷)
آذر ماه (آذر جشن)
آذر روز، روز نهم هر ماه است. در این روز از آذر ماه طبق سنتّت ایران باستان جشنی بوده است موسوم به آذرجشن که آن را عید آتش نیز گفته اند و به نام فرشته آذر که به همه آتش ها موکول است به این اسم موسوم شده است.
گویند زردشت امر کرد در این روز به زیارت آتشکده ها بروند و قربانی ها به آتش نزدیک کنند و در امور عالم به مشاوره بپردازند. در این روز مو ستردن و ناخن چیدن و به آتشکده رفتن را نیک می دانسته اند. به نظر می رسد گرامیداشت آتش در این جشن با سردی هوا و لذت بخش بودن آن در فصل زمستان بی ارتباط نباشد؛ چنان که از این ابیات پیداست:
آذر بفروز و خانه خوش کن ز آذر صنما به ماه آذر
(مسعود سعد: ۶۵۷)
دی ماه
دی به معنی آفریننده و داداری (پور داوود، ۱۳۰۹: ۱/۴۲) در آیین زردشتی و از صفات اهورامزدا نام فرشته ای است که تدابیر امور و مصالح ماه دهم سال و روزهای هشت و پانزده و بیست و سه از هر ماه شمسی به او متعلق است.
ماه دهم سال (دی ماه) به نام این فرشته موسوم است نخستین ماه از فصل زمستان است که آن را به عربی «جدی» خوانند.
ماه دی آمده که هوا هر زمان بارد کافور همی بر جهان
از فلک امروز مونث کند لشکر سرما را باد خزان
(مسعود سعد: ۵۴۳)
بهمن ماه
یازدهمین ماه سال و دومین روز هر ماه به نام بهمن است. ایزد ماه، ایزد وش و ایزد رام همکاران بهمن، و اَکَهَ مَنَه (بد منش) دشمن بزرگ و رقیب او هستند.
ماه بهمن نبید باید خورد ماه بهمن نشاط باید کرد
(مسعود سعد: ۵۴۴)
آسفندماه (سپندارمذ ماه)
دوازدهمین ماه سال که نگهبان آن سفندارمذ است؛ او موظف است زمین را خرم و آبادان و پاک و بارور نگه دارد. به این جهت هر کس به کشت و کار و آبادانی بپردازد خشنودی سپندارمذ را فراهم کرده است. ایزد آبان، ایزد دین و ایزد اَرد همکاران سفندارمذ، و د
یو ناخشنودی و خیره سر، رقیب او هستند.
سپندارمــذمــاه آخــر ز ســـال که گشت آخرین ماه هر بد سگـال
همــی مــژده دارد که تا چند روز پذیرد چمن حسن و زیب و جمال
به هر مرغـــزاری بتــازد تــذرو به هر بوستـــانــی ببالــد نهـــال
کشد ابر بر سایـــه فـرش بهـــار دمد مشـــک بــر کــوه باد شمال
ز سلطان گیتی ملــک ارســـلان شود طالع ســال فرخنـــده فــال
جهاندار شاهـا تویــی از ملــوک که گردون محلــی و دریــا نـوال
چو مهر مضی تاب و بر خلق تاب چو سرو سهی بال و در ملک بـال
(مسعود سعد: ۵۴۴)
۴-۱-۵- نام روزهای فرس
اورمزدروز
اورمزد (اوهرمزد، هرمزد، هرمز) نامی از نام های خدای بزرگ ایرانیان باستان است (= اهورامزدا). نخستین روز هر ماه شمسی نیز به این نام موسوم است. بنا بر روایات کهن، آدم در این روز آفریده شد. پارسیان آن را روزی نیک و شایسته مِی خوردن و خرمّی می‌دانند و برای حاجت خواستن و به خدمت سلطان بار یافتن مناسب است. همچنین بازرگانی و شکار و ساختمان کردن را در این روز مبارک شمرده اند. در شعر فارسی هم از این جهات، به این روز توجه شده است:
امروز اورمزد است ای یار مِی گسار برخیز و تازگی کن و آن جام باده آر
(مسعود سعد: ۶۵۹)
ای اورمزد روی بده روز اورمزد آن مِی که شادمان کندم اورمزد وار
(مسعود سعد: ۶۵۹)
بهمن روز
دومین روز از هر ماه شمسی به نام امشاسپند بهمن نام گذاری شده است. بهمن فرشته ای است که خشم و قهر و آتش غضب را فرو می نشاند. او موکل است بر گاوها و گوسفندان. کتاب اندرز آذرباد مارسپندان توصیه می کند که از بستر و جامه نو در این روز استفاده کنند. از سلمان فارسی نقل شده که بهمن روز برای ازدواج و برآوردن کارها نیک و مبارک است:

جهت