۲/۴۴

۶/۱۶

طرح آزمایشی و تیمارها

این طرح در ۵۴ ستون در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو نوع آب آبیاری شامل آب شور و پساب انجام گردید. تیمارهای آبیاری عبارت بودند از:
۱) آبیاری با پساب با شوری ۱ دسی‌‌زیمنس بر متر (W1)
۲) آبیاری با پساب با شوری ۵/۳ دسی‌‌زیمنس بر متر (W2)
۳) آبیاری با پساب با شوری ۶ دسی‌‌زیمنس بر متر (W3)
۴) آبیاری با آب چاه با شوری ۱ دسی‌‌زیمنس بر متر (S1)
۵) آبیاری با آب چاه با شوری ۵/۳ دسی‌‌زیمنس بر متر (S2)
۶) آبیاری با آب چاه با شوری ۶ دسی‌‌زیمنس بر متر (S3)
کلیه موارد بالا با ۳ سطح آبشویی (۱۰%، ۲۰% و ۳۰%) در ۳ تکرار انجام شدند.

تهیه ستونها

ستون‌ها از جنس لوله پلیکا به ارتفاع ۶۰ سانتیمتر و قطر ۲۵ سانتیمتر بودند. ستون‌ها در انتها بوسیله توری با روزنه‌های ریز پوشانیده شدند و روی توری یک لایه پلاستیک برای کاهش سطح خروج زه‌آب قرار داده شد. نمایی از ستون‌ها در شکل‌های ‏۲-۱ و ‏۲-۴ ارائه گردیده است.
پیش از قرارگیری ستون‌ها بر روی میز در زیر آن‌ ها یک پایه برای بالا نگاه داشتن ستون روی میز قرار داده شد تا امکان جمع‌ آوری زه‌آب میسر شود (شکل ‏۲-۲). در داخل پایه یک قیف قرار داده شد تا زه آب‌ها به آن تخلیه شوند و در درون بطری جمع‌ آوری شود. همچنین برای خروج هوای محبوس خاک ستون‌ها در نایلون‌های مخصوص جمع آوری خیار قرار داده شدند و پیش از شروع آبیاری از انتها اشباع گردیدند (شکل ‏۲-۳).

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.

تعین زمان آبیاری

برای تعیین آب مورد نیاز آبیاری‌ها از روش مستقیم وزنی که دقیق‌‌ترین روش در برآورد میزان آب خاک می باشد استفاده شد. در این روش ابتدا نمونه‌هایی از خاک توسط استوانه نمونه‌برداری تهیه شده و برای تعیین گنجایش زراعی و نقطه پژمردگی دایم به آزمایشگاه منتقل شد. اختلاف بین رطوبت گنجایش زراعی و نقطه پژمردگی دایم به عنوان رطوبت قابل دسترس خاک در نظر گرفته شد. پیش از شروع آبیاری‌ها تمامی ستون‌ها اشباع گردیدند و روی آنها با پلاستیک مشکی پوشانده شد (شکل ‏۲-۴). پس از ۳۶ ساعت نایلون‌ها از روی ستونها برداشته شدند و چند ستون به طور نمونه وزن گردیدند (شکل ‏۲-۵). ستون‌های نمونه به صورت روزانه وزن می‌شدند و هنگامی که تخلیه رطوبتی به حدود ۵۰ درصد آب قابل استفاده در خاک‌ می‌رسید آبیاری تا تامین کسر رطوبتی برای رسیدن رطوبت خاک به حد گنجایش زراعی انجام می‌گرفت. علاوه بر این کسر رطوبتی سه سطح آبشویی (۱۰، ۲۰ و ۳۰ درصد) نیز در محاسبات اعمال می‌شد و به تیمار‌های آبیاری اضافه می‌گردید.

جمع آوری زه‌آب

برای جمع آوری زه‌آب‌ ستون‌ها، زیر هر قیف که در انتهای ستون قرار داشت یک بطری‌ پلاستیکی قرار داده شد و زه‌آب خارج‌شده از ستون در آن بطری‌ها جمع آوری می‌شد (شکل ۲-۸). پس از هر آبیاری زه آب‌ها جمع‌ آوری می‌شد و حجم و ویژگی‌های آن‌ ها مورد بررسی قرار می‌گرفت.
چون این پژوهش در شرایط خارج از گلخانه انجام شد در صورت احتمال بارندگی از نایلون پلاستیکی برای پوشش سطح ستون‌ها استفاده شد (شکل ‏۲-۷).

نمونه‌برداری از خاک در پایان فصل

در پایان فصل آبیاری ستون‌های خاک به طور کامل تخلیه شدند و از عمق‌های ۰-۱۵، ۱۵-۳۰ و ۳۰-۴۵ سانتیمتری نسبت به سطح خاک نمونه‌برداری شد و EC، سدیم، کلسیم و منیزیم خاک مورد اندازه‌گیری قرار گرفتند (شکل ‏۲-۸)

روند انجام محاسبات و تجزیه و تحلیل نتایج

پس از اینکه داده‌های مورد نیاز برداشت شدند تجزیه آماری داده‌های جمع‌ آوری شده توسط نرم‌افزار آماری Statistix 8 انجام شد و نمودار‌ها توسط نرم‌افزار ۲۰۱۰ Excel ترسیم شدند. تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌ آوری شده شامل موارد زیر بود:

تجزیه و تحلیل داده های مربوط به زه‌آب

تجزیه و تحلیل داده‌های مربوط به نمونه‌ خاک از عمق‌های مختلف خاک

پایش ترسیم نمودار تغییر رسانایی الکتریکی زه آب در طول فصل آبیاری

پایش نمودار تغییر رسانایی الکتریکی در عمق‌های ۰-۱۵، ۱۵-۳۰ و ۳۰-۴۵ سانتیمتری خاک در پایان فصل آبیاری

شکل ‏۲-۱- نمایی از انتهای ستون مورد آزمایش و محل خروج زه آب

شکل ‏۲-۲- نحوه قراری گیری قیف و پایه ستون‌ها

شکل ‏۲-۳- اشباع کردن ستون‌های خاک

شکل ‏۲-۴- پوشاندن روی ستون‌ها

شکل ‏۲-۵- اندازه گیری رطوبت به روش وزنی

شکل ‏۲-۶- بطری‌های جمع آوری زه آب حاصل از آبیاری

شکل ‏۲-۷- پلاستیک‌های محافظ برای جلوگیری از بارندگی

شکل ‏۲-۸- نمونه‌برداری از خاک در انتهای فصل

فصل سوم

وم: نتایج و بحث
این پژوهش به منظور بررسی تاثیر نوع آب آبیاری و میزان آبشویی بر ویژگی‌های خاک و زه‌آب در گلخانه دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی شامل سه فاکتور نوع آب آبیاری، شوری آب آبیاری و آبشویی در ۳ تکرار انجام شد.
آب آبیاری شامل دو نوع آب (آب معمولی و پساب) و سطح شوری با مقادیر S1 و W1 برابر ۱ دسی‌زیمنس برمتر، S2 و W2 برابر ۵/۳ دسی‌زیمنس برمتر و S3 و W3 برابر ۶ دسی‌زیمنس بر متر است. فاکتور آبشویی دارای سه سطح با مقادیر LF1 = ۱۰%، LF2 = ۲۰% و LF3 = ۳۰% عمق خالص آبیاری علاوه بر تامین رطوبت تا گنجایش زراعی بود.
در این فصل پیامدهای تیمارهای اعمال شده بر ویژگی‌های زهاب خروجی از ستون‌ها و ویژگی‌های خاک مورد بررسی قرار می‌گیرد.

بررسی ویژگی‌های اندازه گیری شده زه آب

آبیاری اول

رسانایی الکتریکی
جدول ‏۳-۲ مقایسه میانگین ویژگی‌های زه‌آب در آبیاری اول و جدول ‏۳-۱ تجزیه واریانس ویژگی‌های شیمیایی زه‌آب در آبیاری اول را نشان می‌دهند. این جداول نشان می‌دهند بین تیمار‌های S1 و W1 در سه سطح آبشویی اختلاف معنی‌داری وجود ندارد. در هر دوتیمار S1 و W1 اختلاف معنی‌داری بین آبشویی ۱۰ و ۳۰ درصد مشاهده می‌شود.
بین تیمار‌های S2 و W2 در بین هیچ‌یک از سطوح آبشویی اختلاف معنی‌داری وجود نداشته است. در هر دو تیمار اختلاف معنی‌داری بین سطوح۳۰ و ۱۰ درصد آبشویی وجود داشته است به طوری که در آبشویی ۳۰ درصد شوری زه آب کم‌تر می‌باشد. در مقایسه رسانایی الکتریکی بین تیمار‌های S3 و W3 در سطوح آبشویی ۱۰، ۲۰ و ۳۰ درصد اختلاف معنی‌داری وجود نداشته است. در هر دو تیمار اختلاف معنی‌داری بین سطح۱۰ ، ۲۰ و ۳۰ درصد آبشویی وجود داشته است. سطوح زیاد آبشویی در هر دو تیمار دارای شوری زه‌آب پایینتری می‌باشند.
سدیم
طبق جدول‌های ‏۳-۲ و ‏۳-۱ بین تیمار‌های S1 و W1 اختلاف معنی‌داری در سطوح آبشویی ۱۰ و ۲۰ درصد وجود داشته است. در هردو تیمار با افزایش میزان آبشویی مقدار سدیم کاهش یافته است که این امر به دلیل کاهش میزان شوری است. بین تیمار‌های S2 و W2 اختلاف معنی‌داری بین دوتیمار در سطح آبشویی ۱۰ درصد وجود داشته است. در تیمار W2 اختلاف معنی‌داری در مقدار سدیم بین تیمارهای آبشویی وجود ندارد. نکته جالب توجه آن است که در تیمار S2 بین هر ۳ سطح آبشویی اختلاف معنی‌داری وجود دارد که این امر به دلیل مقدار زیاد سدیم در تیمار آب شور می‌باشد. در شوری ۶ دسی‌زیمنس بر متر در هر دو تیمار آب شور و پساب اختلاف معنی‌داری بین هر ۳ سطح آبشویی مشاهده می‌شود. با افزایش میزان آبشویی اختلاف بین دو تیمار از نظر مقدار سدیم کاهش می‌یابد.
کلسیم
نتایج بدست‌آمده در جدول‌های ‏۳-۲ و ۳-۱ نشان می‌دهند بین تیمار‌های S1 و W1 اختلاف معنی‌دار وجود دارد به طوری که میزان کلسیم موجود در زه آب‌ خروجی از پساب مقدار بیشتری نسبت به زه‌آب تیمار آب شور دارد. در هردو تیمار S1 و W1 با افزایش آبشویی میزان کلسیم موجود در زه آب به دلیل کاهش شوری کاهش داشته است. در شوری ۶ دسی‌زیمنس بر متر اختلاف معنی‌داری بین دوتیمار S3 و W3 وجود دارد به گونه‌ای که میزان کلسیم خروجی در زه‌آب تیمار پساب مقدار عددی بیشتری نسبت به مقدار کلسیم موجود در زه‌آب تیمار آب شور دارد. همچنین با افزایش آبشویی اختلاف معنی‌داری در میزان کلسیم در تیمار پساب مشاهده می‌شود.
منیزیم
طبق جدول‌های ‏۳-۲ و ‏۳-۱ در هر دو تیمار پساب و آب شور، اختلاف معنی‌داری از نظر مقدار منیزیم در هر سه سطح آبشویی وجود دارد.
SAR
طبق جدول ‏۳-۲ اختلاف معنی‌داری بین تیمار‌ها از نظر مقدار SAR وجود دارد. به دلیل زیاد بودن مقدار سدیم در آب شور، مقدار SAR بدست آمده در تیمار‌های آب شور مقدار عدد بیشتری نسبت به تیمار پساب دارد.
جدول ‏۳-۱- تجزیه واریانس اثر تیمارهای آزمایشی ویژگی‌های شیمیایی زه‌آب در آبیاری اول