بر اساس چنین عقایدی پیشگیری غیر کیفری تحت عنوان پیشگیریهای جدید پایه ریزی گردید البته ظهور چنین عقایدی به این سادگی نبوده است و اندیشمندان بزرگ مکاتبی مثل فایده اجتماعی ، عدالت مطلق، کلاسیک ، تحققی،دفاع اجتماعی نوین،نئوکلاسیک نوین،دیده شناسی و… در شکل گیری این روند سهم بسزایی داشته اند . پیشگیری غیر کیفری هم به دو شاخه اجتماعی و وضعی تقسیم می شود(گل محمدی،۱۳۸۵ ،۲۸).

پایان نامه

 

۲-۹-تاریخچه پیشگیری از جرم در جهان:

افلاطون فیلسوف نامی یونان یکی از نخستین کسانی است که درباره مفهوم پیشگیری از جرم سخن گفته است. وی معتقد بود که از مجازات نباید به منظور انتقام گرفتن از گذشته استفاده شود، بلکه باید آتیه را از آن طریق مهیا ساخت.او اعتقاد داشت که اگر فردی دست به ارتکاب جرم زد قانون باید به وی بیاموزد که چگونه اقدام به تکرار آن جرم نکند. بعد از قرون وسطی و با تجدید حیات فرهنگی و اجتماعی در اروپا در جرم شناسی نیز تحولاتی بسیار مهم و با ارزش به وقوع پیوست. بکاریا دانشمند ایتالیایی قرن ۱۸ در کتاب معروف خود «جرم و مجازات» از زمره اولین پایه گذاران علم جرم شناسی است که تحقیقات با ارزشی در این زمینه دارد. او در اثر خود ضمن انتقاد از مجازاتهای سنگین اروپا پیشنهاد تغییر آنها را می نماید.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
وی در سال ۱۷۶۴ اندیشه پیگیری خاص از جرم را که مستقل از حقوق جزاست،مطرح نمود. جرم شناسی دوران علمی خود را با انتشار کتاب لمبرزو تحت عنوان «انسان بزهکار» در سال ۱۸۷۶ آغاز نمود. انریکوفری در سال ۱۸۸۱ معادل هایی را برای مجازات ها، یعنی جانشین ها یا جایگزین های کیفری که برنامه گسترده سیاست اجتماعی در مبارزه علیه جرم را تشکیل می داد، توصیف کرد(وهایی ۱۳۸۲ ،۱۴۶-۱۴۵).
اولین کنگره بین المللی سازمان ملل، در پیشگیری از وقوع جرایم در سال ۱۹۵۰ تشکیل شد، در واقع در قلمرو بین المللی، سازمان ملل متحد جایگاه خاصی برای تحقیقات جرم شناسی و علی الخصوص پیشگیری از جرم قائل شده است که اهم اقدام های سازمان ملل را می توان به این شرح خلاصه کرد: برگزاری کنفرانس های منطقه ای و بین المللی،تعیین و تدوین اصول راهبرد و رهنمودها در قلمرو عدالت کیفری و پیشگیری از جرم و اصلاح مجرمان برای کشورهای عضو، نشر دست کم یک مجله تخصصی به نام نشریه بین المللی سیاست جنایی، در نهایت هدف هماهنگ سازی خط مشی های کنترل جرم و پیشگیری از آن در کشورهای عضو دنبال می نماید. تاسیس مراجع مرکزی برای انجام تحقیقات جرم شناسی از قبیل کمیسیون پیشگیری از جرم و عدالت کیفری و نیز برگزاری کنگره های ۵ ساله پیشگیری از جرم و اصلاح مجرمان و دیگر فعالیت های سازمان ملل متحد که در پیشگیری از جرم در سطح بین المللی کمک شایان نموده است در سطح منطقه ای و قاره ای می توان به عنوان نمونه به کمیته اروپایی مسائل جنایی شورای اروپا اشاره کرد. این شورا که در سال ۱۹۴۹ ایجاد شد و اکنون حدود چهل عضو دارد . فعالیت های گسترده ای را در زمینه پیشگیری از جرم در اروپا معمول داشته است. گسترش این علم(جرم شناسی) در بعد علمی آن در کشورهای انگلوساکسون برهمه دست اندرکاران علوم جنایی روشن است . به عنوان نمونه «کاندار» به گشایش موسسه ای به نام مرکز بین المللی جرم شناسی در اون زوئن ۱۹۶۹ دست زده است که در زمینه های جرم شناسی و دفاع اجتماعی و پیشگیری از جرم فعالیت پژوهشی و آموزشی دارد. در کشورهایی چون فرانسه، دولت در سال ۱۹۶۷ و ۱۹۸۲ به تشکیل کمیته های مطبوعاتی در سطحملی و کمیسیون های تحقیقاتی در سطح چند شهر مبادرت نمود که موضوع کار مبارزه علیه خشونت و پیشگیری از جرم بود(نجفی ایرند آبادی،۱۳۷۶ ،۱۱۹ -۱۱۶).

 

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

۲-۹-۱-تاریخچه پیشگیری از جرم در ایران:

در سطح ایران آموزش و پژوهش در زمینه جرم شناسی و پیشگیری از جرم ابتدا در موسسات دانشگاهی عملی و سپس در مراجع اجرایی قضایی آن هم تا کنون در حد تصویب مقررات وآیین نامه ها مورد توجه قرار گرفته است.

 

الف)اقدامات صورت گرفته در زمینه پیشگیری در موسسات دانشگاهی علمی در قبل از انقلاب:

۱-دانشگاه تهرا ن،در سال ۱۳۴۰ خورشیدی با تاسیس اولین موسسه تحقیقاتی علوم جزایی و جرم شناسی بر جنبه ی آموزشی، تحقیقاتی و مشورتی آن تاکید نموده و در بند ۳ ماده ۱ اساسنامه آن به پیدا کردن طریقه های موثر بر پیشگیری از ارتکاب جرم تاکید کرده است. همچنین در این اساسنامه مقرر شده است که در زمینه آموزشی نیز موسسه می تواند به منظور تربیت متخصصان در رشته های مختلف علوم جنایی برای کارشناسان حقوق برنامه های خاصی ترتیب بدهد و برای افسران ارتش، ژاندارمری، شهربانی و قضات نظامی، دوره های نیمساله تشکیل داده و برای آنها گواهی نامه مخصوص جرم شناسی صادر نماید(این موسسه پس از ارتکاب فرهنگی در مهر ماه ۱۳۶۲ فعالیت پژوهشی خود را دوباره آغاز کرده است).

 

ب)اقدامات صورت گرفته در زمینه پیشگیری در مراجع اجرایی و قضایی در قبل از انقلاب:

۱-عضوت وزارت دادگستری در سال ۱۳۳۱ در جامعه بین المللی جرم شناسی و اعزام قضات عالی رتبه در همایش های بین المللی این جامعه که این عضویت ۶ ماه بعد جنبه قانونی به خود گرفت و ماده واحد لایحه قانونی عضویت دولت ایران در موسسه فوق به تصویب رسید.
۲-تدوین آیین نامه زندان ها و موسسات صنعتی و کشاورزی وابسته به زندان ها مصوب ۱۹/۴/۱۳۵۴
که با اقتیاس از قواعد حداقل سازمان ملل متحد درباره رفتار اصلاحی با زندانیان (۱۹۹۵) تنظیم و تدوین شد که در این آیین نامه به تهیه طرح های موثر در پیشگیری از وقوع جرم و تهذیب اخلاق زندانیان اشاره شده است .
۳-قانون مربوط به تشکیل دادگاه اطفال بزهکار مصوب دهم آذر ماه ۱۳۳۸ با اولویت دادن به تربیت و اصلاح اطفال و نوجوانان مجرم از مصادیق نشان دهنده بحث پیشگیری از وقوع جرایم می باشد.

 

ج)اقدامات صورت گرفته در زمینه پیشگیری در موسسات دانشگاهی-علمی در بعد از انقلاب:

۱-فعالیت موسسه علوم جزایی و جرم شناسی وابسته به دانشگاه تهران
۲-اجباری شدن واحدهای جرم شناسی در دانشکده های حقوق
۳-برگزاری سمینارهای پراکنده جهت پیشگیری از جرم
۴-انجمن ایرانی جرم شناسی با توجه به اهمیت روز افزون نقش جرم شناسی در شناخت جرم و پیشگیری از وقوع آن در سال ۱۳۷۲ تاسیس شد تاسیس این انجمن دانشگاهی، خود یک نوآوری در کشور ما محسوب می شود(همان ،۱۲۱-۱۱۹).

 

د)اقدامات صورت گرفته در زمینه پیشگیری در جوامع اجرایی-قضایی در بعد از انقلاب:

۱-پس از وقوع انقلاب اسلامی در نخستین اقدام، خبرگان انقلاب اسلامی در خصوص پیشگیری از جرم بند ۵ اصل ۱۵۶ قانون اساسی را تصویب کردند که به طور ناخواسته از اصول سیاست های جنایی سازمان ملل الهام گرفتند. در اجرای بند ۵ اصل ۱۵۶ قانون اساسی شورای عالی قضایی در تاریخ ۱۵/۹/۱۳۶۳ آیین نامه تاسیس مرکز مطالعات حقوقی وظایف تحت مدیریت وزیر دادگستری تصویب شد که در بند ۶ ماده ۲ مقرر شده است.
۲-مکلف کردن سازمان زندان ها به تحقیق و پژوهش در خصوص پیشگیری از وقوع جرم که صراحتاً سازمان زندان ها مکلف به تاسیس سازمانی در خصوص پیشگیری از جرم گردید،که در همان سال نیز این امر تاسیس شد.
۳-تشکیل مرکزی تحت عنوان دفتر مطالعات و پیشگیری از وقوع جرم در نیمه دوم سال ۱۳۷۰ نیز یکی دیگر از اقدامات در خصوص پیشگیری از وقوع جرم بوده است و تاسیس مرکز پژوهش های قوه قضاییه نیز در نیمه دوم سال ۱۳۷۵ نیز به دنبال تحقیقات بیشتر در این خصوص بوده است(همان،۱۲۷-۱۲۲).
۴-وفق قانون ناجا وظیفه پیشگیری از وقوع جرم صراحتاً بر عهده ناجا به عنوان ضابط دادگستری نهاده شده است و به طور ضمنی وظیفه مشارکت و همکاری در خصوص پیشگیری اجتماعی با سازمان های دیگر نیز بر عهده ناجا قرار داده شده است.
۵-کلیات لایحه در پیشگیری از وقوع جرم در جلسه مورخ ۲/۷/۱۳۸۴ در کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی ، پس از کلیات آن در تاریخ ۱۴/۶/۸۵ در مجلس شورای اسلامی مورد تصویب قرار گرفت.

 

۲-۹-۲-پیشگیری در قوانین جمهوری اسلامی ایران:

 

۲-۹-۲-۱-قانون اساسی:

در این قانون در اصل ۱۵۶ به طور صریح ودر اصل ۸ به طور غیر مستقیم پیشگیری از جرم ها مطمح نظر قرار گرفته است . در اصل ۱۵۶ چنین آمده است.
«قوه قضاییه قوه ای است مستقل و پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشیدن به عدالت و عهده دار وظایف زیر است:
۱-رسیدگی و صدور حکم در مورد پرونده ها، شکایتها،حل و فصل دعاوی و رفع دشمنی ها و گرفتن تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور که قانون معین می کند.
۲-احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادیهای مشروع
۳-نظارت بر حسن اجرای قانون
۴-کشف جرم و تعقیب و مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدرن جزای اسلام
۵-اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین
بند ۵ اصل ۱۵۶ وظیفه اصلی واکنش در برابر جرم و پیشگیری از آن را به قوه قضاییه محول نموده است و در سالهای اخیر در راستای تحقق این بند اقدامات مفیدتری انجام گرفته و قوه قضاییه سعی در تدوین سیاست جنایی آینده کشور در پیشگیری و اصلاح مجرمین دارد (گل محمدی،۱۳۸۴ :۱۶-۱۵ ).

 

۲-۹-۲-۲- قوانین عادی

۱-قانون اقدامهای تامینی مصوب اردیبهشت ماه سال ۱۳۳۹ : در ماه ۱، این قانون چنین آمده است اقدامهای تامینی عبارتند از:تدابیری که دادگاه برای جلوگیری از تکرار جرم دوباره مجرمین خطرناک اتخاذ می کند مجرمین خطرناک کسانی هستند که سوابق و خصوصیات روحی و اخلاقی آنان، کیفیت ارتکاب جرم توسظ آنان و نوع جرم ارتکابی آنان را در مظان ارتکاب جرم در آینده قرار می دهد.
۲-قانون نیروی انتظای جمهوری اسلامی ایران مصوب ۲۷ تیرماه سال ۱۳۶۹، در بند ۸ ماده ۴ قانون ناجا آمده است انجام وظایفی که بر طبق قانون به عنوان ضابط قوه قضاییه به عهده نیروی انتظامی محول است از قبیل:
الف)مبارزه با مواد مخدر
ب)مبارزه با قاچاق کالا
ج)مبارزه با منکرات و فساد
د)پیشگیری از وقوع جرم ها
ه)کشف جرم ها
و)بازرسی و تحقیق
ز)حفظ آثار و دلایل جرم
ح)دستگیری متهمین و مجرمین و جلوگیری از فرار و پنهان شدن آنان
ط)اجرا و ابلاغ احکام قضایی.
به طوری که در بالا آمده قسمت (د) بند ۸ این قانون پیشگیری از وقوع جرم ها را جزو وظایف قضایی ناجا ذکرکرده است. اما بعضی از صاحبنظران علم حقوق در خصوص این بند معتقدند که با تعریف ضابطین دادگستری در ماده ۱۵ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب هماهنگی ندارد. در ماده ۱۵ قانون مذکور ضابطین دادگستری چنین تعریف شده است:ضابطین دادگستری مامورانی هستند که تحت نظارت و تعلیمات مقام قضایی در کشف جرم و بازجویی مقدماتی و حفظ آثار و دلایل و جلوگیری از فرار و مخفی شدن متهم و ابلاغ و اجرای تصمیمات قضایی به موجب قانون اقداممی نمایند.
بعضی از صاحبنظران به لحاظ اینکه پیشگیری از وقوع جرم در ماده بالا جزو وظایف ضابطین قضایی احصاء نشده است، آن را هماهنگ با قسمت (د) بند ۸ قانون ناجا نمی دانند.
۳-قانون اصلاح با مواد مخدر و پیوستن مواردی به آن مصوب ۳/۸/۱۳۶۸ مجمع تشخیص مصلحت نظام، در ماده ۳۳ این قانون چنین آمده است:

 

۲-۱۰-نظریه پیشگیری وضعی:

در راستای نظریه فوق محققین بیان می کنند که درصد زیادی از وقایع مجرمانه در مناطق و مکان های خاص جمع شده اند که جرم شناسان از آن به عنوان کانون های بحران(جاد،۲۰۰۵ :۲) نام
می برند. بنابراین راه های پیشگیری وضعی جرم را می توان در محیطهایی طراحی نمود که در آنها میزان جرم بالاتر از حد نرمال است. در مدل پیشگیری جرم دو راهبرد مهم مورد توجه هستند که عبارتند از «تشدید هدف» و «تشدید نظارت» تشدید هدف سعی اش بر این است تا به وسیله اقداماتی عملی همچون استحکام و کاربرد فناوری های جدید امنیتی، شرایط ارتکاب جرم را دشوارتر سازد. تشدید نظارت نیز به کنترل های رسمی و غیر رسمی اشاره دارد که به وسیله مردم در زندگی روز مره اعمال می شود . به عنوان مثال محیط های ساختمانی طوری طراحی می شوند که مردم کنترل بیشتری بر روی یکدیگر داشته باشند. این نوع نگرش را می توان در آثار اولیه ژاکوبز و نیومن در آمریکا و کولمن در انگلستان مشاهده کرد(هیوز،۱۳۸۰ :۸۹ ). به کار گیری مدل پیشگیری وضعی از جرم حداقل از چهار رویکرد نظری بهره برده است:
۱-نظریه قابل دفاع
۲-نظریه پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی
۳-نظریه انتخاب عقلانی
۴-نظریه فعالیت های روزانه
در این تحقیق سه نظریه اول یعنی نظریه قابل فضای نظریه پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی و نظریه انتخاب عقلانی که با موضوع تحقیق(نقش فناوری های نوین در پیشگیری از جرایم) مرتبط
می باشد پرداخته شده است .

 

۲-۱۰-۱- نظریه فضای قابل دفاع

آمریکا نظریه فضای قابل دفاع از دل یک بافت معماری سر بیرون آورد، تحت تاثیر منتقدین برنامه ریزی شهری مانند جین ژاکوبز و دانشمندان رفتاری و اجتماعی مانند: الیزابت وود، اسکولمو آنجل، ادوارد هال و رابرت سامر قرار گرفت. به طور کلی یکی از منابع الهام نظریه فضای قابل دفاع عمدتاً مشاهدات انتقادی تسکار نیومن نسبت به ساختار های و رفتارهای مرتبط به آنها بوده است. فضای قابل دفاع اساساً یک نظریه طراحی است که متاثر از سکونت انسان و تجزیه کاربری است که از قسمت اعظم شیوه معماری روز عدول می کند(نیومن،۱۹۷۳ :۵۱).
این نظریه از اصول اساسی زیرتشکیل شده است:
-قلمرو داری
-مراقبت طبیعی
-تعیین مرز
-تصویر و محیط اجتماعی و فرهنگی مکان ها و ساختمان ها.
قلمروداری به عنوان ظرفیت محیط فیزیکی برای خلق مناطق دارای تاثیر قلمروئی تعریف شده است (نیومن،۱۹۷۳ :۵۱). قلمرو داری همان القای حس مالکیت در ساکنان است که علمی برای پیوند فرد به فضا و تمایل به کنترل آن و دفاع از آن در برابر متجاوزان است. فضاهایی که با این دید ساماندهی شده باشند، علاقه خصوصی به مالکیت و مکان را به املاکعمومی گسترش می دهند تا ساکنین انرژی بگیرند، نگرش های مالکانه اتخاذ کنند و اختیارات قدرتمند قلمروداری را اعمال نمایند که بی تردید به عنوان یک عمل بازدارنده طبیعی و مهمپیشگیری عمل می کند(همان،۵۲).
مراقبت طبیعی عبارت است از ظرفیت محیط فیزیکی در فراهم آوردن فرصت های مراقبتی برای ساکنین، نمایندگان آنها مراقبت طبیعی از نظر عملیاتی اجرایی به معنی فراهم کردن و نصب پنجره و تعبیه ورودی های ساختمان است تا امکان دیدن فضای داخلی و خارجی را برای ساکنان و کاربران
نهایتاًدر سال ۱۹۹۰ کتاب خود در باره منتشر نمود.خود مدل جعفری از جامعه تر و کامل تر بود زیرا مدل خود را صرفاً به محیط ساخته شده محدود می گردد. در واقع از همین زمان و مکان به عنوان یکی از عناصر چهار گانه جرم، مجرم، بزه دیده، مکان و جرم تاکید شد.پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی نیز قوت بیشتری یافت البته جرم شناسی محیطی را می توان در اواسط قرن نوزدهم مشاهده کرد و اصولاً مطالعه در مورد نقاط جرم خیز مکان های خطرناک از قرن نوزدهم آغاز شده بود در واقع از همین زمان بود که بر مکان به عنوانیکی از عناصر چهار گانه جرم(مجرم، بزه دیده ، مکان و جرم) تاکید شد (قورجی بیگی ۱۳۸۷-۸۲-۷۷).

 

تعریفCPTED :

(مولوی، ۱۳۸۸٫ ج۱: ۷۲۳)
ز خلق جمله گسستم که عشق دوست ببستم چـو در فنــا بنشستم مــرا چه کار به زاری
(همان. ج۲: ۱۱۱۰)

 

۲ـ ۴ عشق و دین

عشق و محبّت از جمله مفاهیمی است که در دین و منابع دینی جایگاه ویژه­ای دارد؛ در اسلام این مقوله را می­توان در آیات و احادیث بررسی کرد.

 

۲-۴-۱ عشق از منظر آیات و روایات اسلامی

 

۲-۴-۱-۱ عشق در قرآن

در دین اسلام کهن­ترین منبع در باب عشق، قرآن مجید است. واژه­ی عشق در قرآن مستقیماً به کار نرفته است و به جای آن از واژه­ های مترادفی چون «حُب»، «مودّت»، «شغف»، «اُنس» و … استفاده شده است. استاد مطهّری بر این عقیده است که «این عشق است که در آیات بسیاری از قرآن با واژه­ی «محبّت» و احیاناً با واژه­ی «ودّ» یا «مودّت» از آن یاد شده است» (مطهّری، ۱۳۷۶: ۵۶).
در دایرۃ المعارف «تشیّع» آمده است: «سه آیه در قرآن هست که همه­­ی عارفان در اظهار و اثبات حُب الهی به آنها اشاره کرده ­اند:
«یا اَیُّهَا الذَینَ امَنُوا مَن یَرْتَّدَ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوف یَأتِی اللهُ بِقَومٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبّونَهُ …» (مائده: ۵۴).
ای کسانی که ایمان آورده­اید، هر که از شما از دین خود مرتد شود، به زودی خدا برمی­انگیزد، قومی را که دوست دارد آنها را و آنها نیز خداوند را دوست دارند …
«وَ مِنَ النَاس مَنْ یَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللهِ اَنْدَادَاً یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللهِ وَ الَّذِینَ آمَنُوا اَشَدُّ حُبّاً لِلَّهِ» (بقره: ۱۶۵).
برخی از مردم چیزهایی را شریک خدا گرفته­اند و آنان را مانند خدا دوست دارند امّا مؤمنان خدا را بسیار دوست دارند.
«قُلْ اِنْ کُنتُم تُحِبُّونَ اللهَ فَاتَّبِعوُنی یُحْبِبْکُمُ اللهُ و یَغْفِرلَکُم ذُنُوبَکُم وَ الله غَفورٌ رَحیمٌ» (آل عمران: ۳۱).
«بگو اگر خدای را دوست می­دارید، مرا پیروی کنید؛ که خدا شما را دوست دارد و گناه شما را می­بخشد و خداوند آمرزنده­ی مهربان است» (صدر حاج سید جوادی و دیگران، ۱۳۸۴: ج۱۱: ۱۲۶).
«اِنَّ الْذینَ امَنوُا وَ عَمِلوُا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمْ الرَّحْمَنُ وُدّاً» (مریم: ۹۶)
خدای رحمان برای کسانی که ایمان بیاورند و عمل صالح انجام دهند، دوستی قرار می­دهد.
به طور کلّی از دو نوع «حُب» در قرآن نام برده شده است؛ حُبّ مقدّس و حُبّ نامقدّس.
ـ حُبّ مقدّس: حُبّ مقدّس شامل محبّت خداوند به بنده، محبّت بنده به خداوند و محبّت بندگان به یکدیگر.
در آیاتی از قرآن افراد مؤمن محبوب خدا دانسته شده ­اند و از آنان به توّاب، مطهّر، متوکّل، متّقی، محسن، صابر نام برده شده است؛
«اِنَّ اللهَ یُحِبُّ المتوکّلین» (آل عمران: ۱۵۹). همانا خداوند توکّل کنندگان را دوست دارد.
«اِنَّ اللهَ یُحِبُّ الصّابرین» (آل عمران: ۱۴۶). همانا خداوند صابرین را دوست دارد.
«اِنَّ اللهَ یُحِبُّ التَوّابین» (بقره: ۲۲۲). همانا خداوند توبه کنندگان را دوست دارد.
«اِنَّ اللهَ یُحِبُّ المُتّقین» (توبه: ۷). همانا خداوند تقوا پیشه کنندگان را دوست دارد.
«وَاَلْقَیت علیک مُحبه منی» (طه: ۳۹). من بر تو محبّتی از خود افکندم.
همچنین در آیاتی از قرآن، از کسانی که حُب به خدا داشته باشند، ستایش شده و اظهار گردیده­است که خداوند نیز به آن­ها محبّت دارد:
«قُلْ اِنْ کُنتُم تُحِبُّونَ اللهَ فَاتَّبِعوُنی یُحْبِبْکُمُ اللهُ و یَغْفِرلَکُم ذُنُوبَکُم وَ الله غَفورٌ رَحیمٌ» (آل عمران: ۳۱).
بگو اگر خدای را دوست می­دارید، مرا پیروی کنید؛ که خدا شما را دوست دارد و گناه شما را می­بخشد و خداوند آمرزنده­ی مهربان است.
ـ حُبّ نامقدّس: حُب به بُت­ها، حُب به ترویج فحشا، حُب به دنیا و دارایی­ های دنیوی، حُب به کافران، حُب به نامحرم به قصد کامجویی از جمله محبّت­های نامقدّسی است که در قرآن از آنها نام برده شده است؛
«وَ مِنَ الناس مَنْ یَتَّخِذُ مِن دُون اللهِ اَنْدَادَاً یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللهِ وَ الَّذِینَ آمَنُوا اَشَدُّ حُبّاً لِلَّهِ وَلَوْ یَرَی الَّذِینَ ظَلَمُوآ إذْ یَرَوْنَ العَذَابَ أنَّ الْقُوَّۃَ لِلَّهِ جَمِیعاً وَ أنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعَذَاب» (بقره: ۱۶۵).
برخی از مردم چیزهایی را شریک خدا گرفته­اند و آنان را مانند خدا دوست دارند امّا مؤمنان خدا را بسیار دوست دارند. کاش این کسانی که ستم کردند، عذاب را می­دیدند، می­دیدند که قدرت به طور مطلق برای خداست و خدا به سختی عذاب می­ کند.
«إنَّ الَّذینَ یُحِبُّونَ أنْ تَشِیعَ الفاحِشَهُ فِی الَّذینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ اَلِیمٌ فِی الُّدنْیَا وَ الآخِرََۃِ» (نور: ۱۹).
کسانی که دوست دارند فحشاء را در میان مؤمنان ترویج کنند، در دنیا و آخرت عذاب دردناکی دارند.
«کَلُا بَلْ تُحِبُّونَ العاجلَهَ» (قیامه: ۲۰) «وَ تَذَروُنَ اْلأخِرَۃَ» (قیامه: ۲۱).
این چنین نیست بلکه شما دنیا را دوست دارید و آخرت را وا می­نهید.
«وَ قالَ نِسْوَۃٌ فِی الْمَدِینَهِ اِمْرَأۃٌُ الْعَزیز تُراودُ فَتیها عَن نَفْسِهِ قَدْ شَغَفَها حُبّاً إنّا لَنَریها فِی ضَلال مُبین» (یوسف: ۳۰).
زنان شهر گفتند: زن عزیز از جوان خدمتکارش کام خواسته است. دلش دوستی او را ربوده است. او در گمراهی آشکاری است.

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

۲-۴-۱-۲ عشق در احادیث و روایات

در روایات و احادیث اسلامی، پایه­ دین را بر محبّت استوار می­دانند؛ چنانچه در نهج البلاغه آمده است: «… اِنَّ هذا الاسلامَ دین الله … و اَقامَ دعائمِهُ عَلی مُحَبَّتهِ … (سید رضی، ۱۳۸۹: ۲۹۶) … اسلام دین خداست … و دعائم و ارکانش بر محبّت استوار است.
بر طبق این روایات، اسلام دین محبّت معرفی شده و دینداری بر پایه­ محبّت تحقّق می­یابد؛ در اصـول کافی به نقل از امام صادق علیه السلام آمده است: «خـداوند عزّ و جلّ فرموده است مردم خانواده­ی من هستند، پس محبوب­ترین آنها نزد من، کسی است که با آنها مهربان­تر و در راه برآوردن نیازهایشان کوشاتر باشد» (کلینی، ۱۳۹۰: ج۲: ۱۶۴)
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام واژه­ی «عشق» مستقیماً به کار رفته است: با فضیلت­ترین مردم کسی است که عاشق عبادت است و با عشق عبادت کند» (مجلسی،۱۳۶۲٫ج۶۷: ۲۵۳) علّامه مجلسی در شرح این حـدیث می­نویسد: «عشـق به معنـای زیاده­روی در دوست داشتن و محبّت است. گاهی خیال می­ شود عشق، مخصوص علاقه داشتن به امور باطل است، به همین جهت در علاقه به خدا به کار نمی­رود. امّا این حدیث برخلاف پندار مزبور است. آنچه مورد مذمت و سرزنش است، عشق جسمانی، حیوانی و شهوانی است. و آنچه مورد مدح و ستایش قرار گرفته، عشق روحانی و انسانی می­باشد. عشق نوع اوّل به مجرّد وصال و رسیدن به آن فانی شده و از بین می­رود و عشق از نوع دوّم تا ابد باقی و پایدار است» (همان. ج۷: ۲۴۵).
علاوه بر موارد گفته شده، احادیث قدسی نیز در این باب ذکر شده است: «مایَزالُ عَبْدی یَتَقَّربُ الّی باالنَّوافِلِ حتّی اُحِبُّهُ فاذا اَحْبَبْتَهُ کُنْتُ سَمعَهُ الَّذی یَسْمعُ به بَصْرهُ الّذی یَبْصربِه …» بنده­ی من همواره می­کوشد با انجام دادن عبادات مستحبّی، حبیب من شود. سپس هنگامی که او را به عنوان حبیب برگـزیدم، گوش او می­شوم تا بشنود و چشم او می­شوم تا ببیند و …» (فروزانفر، ۱۳۸۷: ۸۹).
«برحسب معنی حدیث «کُنْتُ کنزاً مخفیاً فَاَحْبَبْتُ اَن اَعْرَفُ فَخَلَقْتُ الخَلْقْ لِکَیْ اُعْرَفَ» خداوند تبارک و تعالی برای اظهار هستی نخستین نسبتی را که برای خویش تعیین کرده، دوستی و عشق است، زیرا او دوست داشت که شناخته شـود و بر اساس همین عشـق و دوستـی بوده است که آفرینش را آغاز کرد؛ در نتیجه می­توان گفت، اساس و بنیاد آفرینش عشق بوده ­است» (ابراهیمی دینانی، ۱۳۸۲: ۶۵).

 

۲-۴-۲ عشق در مسیحیت

در انجیل کتاب مقدّس مسیحیان، آیات فراوانی در باب عشق و محبّت آمده است؛ چه عشق و محبّت به هم­نوعان و چه عشق به هستی و مظاهر آن:
پس یسوع فرمود: «به درستی که از دیوانگان خواهید بود هر گاه ندهید حواس خودرا برای خدا تا نفس خود را بخرید که گنج محبّت در آنجا قرار دارد، زیرا که محبّت گنجی است که مانند ندارد، زیرا هر که خدای دوست دارد، خدای او را خواهد بود و هر که خدای او را باشد، همه چیز او راست. پطرس جواب داد: ای معلم! به ما بگو چگونه واجب است بر انسان که دوست دارد خدای را دوستی خالص؟ پس یسوع جواب داد: حق می­گویم به شما به درستی که هر که دشمن بدارد پدر و مادر و زندگانی و فرزند و زن خود را برای دوستی خدا، پس چنین کسی لایق نیست که خدای را دوست بدارد» (انجیل برنابا، فصل ۲۶، آیات ۱۰ـ۱).
در جای دیگری از انجیل برنابا می­خوانیم:«حق می­گویم به شما که شریعت نمی­گوید عبادت کن، بلکه دوست بدار خدایت را به تمام روانت و به تمام دلت و عقلت» (همان، فصل ۳۲، آیه ۴۰).
در انجیل متّی در ارتباط با محبّت و دوستی خداوند آمده است: «خداوند را که خداوند تست با تمام قلب و جان و عقل خود دوست داشته باشد. این است مهمترین دستور خدا و حکم اوّل و اعظم …» (انجیل متّی، فصل ۲۲، آیه ۳۶ـ۳۵).
و درباره محبّت به هم­نوعان می­خوانیم:«پدر آسمانی، شما را به شرطی خواهد بخشید که شما نیز آنان را که به شما بدی کرده ­اند ببخشید و مورد مهر و محبّت قرار دهید … خداوند خدای خود را به همه دل و تمامی نفس و تمامی فکر خود محبّت نما … همسایه خود را مثل خود محبّت نما … بدین دو حکم تمام تورات و صُحُف انبیاء وابسته است …» (همان ۲۲: ۳۷ـ۳۹)
در بررسی واژه محبّت در قرآن مجید و دیگر کتب آسمانی به این نتیجه دست خواهیم یافت که «عشق و دوستی و محبّت واقعی کششی است که روح انسان را از نیازهای مادّی به تدریج دور می­ کند و به مرتبه­ی کمـال می­رساند که در آن با نیاموختن علم، دانستن میسّر می­ شود و نخـوانده ملّا شدن ممکن می­گردد. روح آدمی به سوی حق پیش می­رود تا آنجا که عاشق به معشوق نزدیک شده و حقیقت معشوق و محبوب پیش چشم مجسّم می­گردد، که شرط آن لطیف شدن حیات مادّی است تا مستعد ورود به عالم لطیف جاودانه و ابدی شود» (رنجبر، ۱۳۸۷: ۴۶).

 

۲ـ ۵ عشق و فلسفه

عشق در فلسفه و اندیشه­ های معنوی بشر از گذشته تاکنون جایگاه والا و ویژه­ای داشته است. اغلب ادیان و همچنین تقریباً عموم فلاسفه بزرگ و صاحبان معرفت و علوم، پیرامون این مقوله سخن گفته­اند و هر یک برای آن تعاریف و اقسامی قائل شده ­اند.

 

۲-۵-۱ عشق از منظر افلاطون

افلاطون به عنوان نخستین فیلسوفی که رسالات مستقلی با موضوع عشق دارد؛ در دو کتاب ضیافت و فدروس به شرح این مفهوم پرداخته است. او در تعریف عشق می­گوید: «عشق، قدیم­ترین و نجیب­ترین و تواناترین خدایان است که بیش از هر کسی می ­تواند موجب خوشبختی مردمان در زندگی و رستگاری آن­ها بعد از مرگ شود» (افلاطون، ۲۱۳:۱۳۶۸).
افلاطون معتقد بود: «روح انسان در عالم مجردات، پیش از ورود به دنیا، حقیقت زیبایی و حُسن مطلق، یعنی خیـر را، بی­پرده و حجاب دیده است؛ پس در این دنیـا، چون حُسـن ظاهری و نسبی و مجـازی را می­بیند، از آن زیبایی مطلق که پیش از این درک نموده، یاد می­ کند؛ غم هجران به او دست می­دهـد و هـوای عشـق، او را بر می­دارد. فریفته­ی جمـال می­ شود و مانند مـرغی که در قفس است، می­خواهد به سوی او پرواز کند. عواطف و عوالم محبّت، همه همان شوق لقای حق است. امّا عشق جسمانی مانند حُسن صوری، مجازی است و عشق حقیقی سودایی است که به سر حکیم می­زند و همچنان که عشق مجازی سبب خروج جسم از عقیمی و مولّد فرزند و مایه­ی بقای نوع بشر است، عشق حقیقی هم روح و عقل را از عقیمی رهایی داده و مایه ادراک اشراقی و دریافتن زندگی جاودان، یعنی نیل به معـرفت جمال حقیقت و خیـر مطلق و زندگانی روحـانی است و انسان به کمـال علم، وقتی می­رسید که به حق واصل و به مشاهده جمال او نائل شود و اتّحاد عالم و معلوم و عاقل و معقول حاصل گردد» (فروغی،۳۲:۱۳۶۱).
محمّد مختاری درباره عشق از نگاه افلاطون می­نویسد: «عشق حقیقی از نظر افلاطون، عشقی است متین و حکیمانه که موضوع آن نظم و زیبایی است؛ که برآمد نهایی آن معرفت است. از این رو نباید گذاشت، جنون یا هر نوع افراط در آن راه یابد، شهوت مایه­ی جنون و بستر افراط است. پس نباید اجازه داد که شهوت در عشق راه یابد و در روابط میان عاشق و معشوق که یکدیگر را با محبّتی خاص دوست می­دارند، وارد شود» (مختاری،۶۹:۱۳۷۸).
و در جایی دیگر از همین نویسنده می­خوانیم: «در شرحی که افلاطون از چنین عشقی می­دهد، میل جنسی گاه نقش مبدأ را دارد و گاه نقش تمثیل. و سرانجام به نقش دشمـن در می­آید. شـادابی و تحرّک زندگـی مبدأ عشـق است؛ زیرا دیدن زیبایی سبب می­ شود که آدمـی ابدیّت را به یاد آورد و زیبایی جسمی نقطـه­ای است که صعـود و عـروج از آن آغاز می­ شود … » (همان:۷۰).
مهـم­ترین اثر افلاطـون در زمینه­ عشــق «ضیـافت یا سـمپوزیوم» نام دارد. سـمپوزیوم به معنـی «بزم باده­گساری» است که برگزاری آن از جمله رسوم رایج آتن بوده است. در این نوع ضیافت پس از خوشگـذرانی و باده­نوشـی، معمولاً میهمـانان پیرامـون موضوعـات گوناگـون به بحث و تبـادل نظر
می­پرداختند. در ضیافت که رساله­ی سقراطی افلاطون است، «آگاتون» میزبان و سقراط از جمله میهمانان است و هر یک از میهمانان حاضر در ستایش عشق صحبت می­ کنند. در این کتاب، از زبان دیوتیما، کاهنه­ی فاضلی که با سقراط سخن می­گفت؛ می­خوانیم: «… و مفهوم و معنی عشق به طور کلّی عبارتست از هر گونه تلاش و کوشش برای رسیدن به خوبی و خوشبختی و این بالاترین هدف و غایت هر کس است» (همان: ۱۱۳).
کیفیت و اقسام عشق از قول پوزانیاس، یکی از میهمانان ضیافت بدین گونه مطرح می­ شود: «دو نوع عشق هست و این را باید از هم باز شناخت: یکی عشق آسمانی و خدائیست و دیگری عشق زمینی و بازاری؛ این دو عشق دو خدای جداگانه دارند: یکی آن است که اورانوس پدر اوست و مادر ندارد و این خدای عشق آسمانی­ست و دیگر آنکه دختر زئوس و دیون است و او خدای عشق بازاری است. عشقی که از دختر اورانوس می­آید؛ عشق پاک است و منظورش شریف است و به سیرت خوب، دل می­بندد. و پایدار است و از هوسرانی در او اثری نیست، امّا عشق بازاری با شهوت آمیخته است و به زیبایی تن دل می­بندد و هوسناک است و ناپایدار. این است که عاشقان نیز بر دو دسته­اند و ارزش آنها و عشقشان به این است که به که و به چه دل می­بندند، و از معشوق چه می­خواهند و عشق در آنها و معشوقشان چه اثر می­ کند و تا چه حد، آنها را به سوی کمال؛ رهبر است» (افلاطون،۲۶۲:۱۳۶۲).

 

۲-۵-۲ عشق از منظر فلوطین

عشق افلاطونی مورد تأمّل و بررسی فلاسفه دیگر نیز قرار گرفته است، از جمله فلوطین. نظرات فلوطین نزدیکی بسیاری با عقیده­ی افلاطون در باب عشق دارد. او بر این عقیده است که زیبایی سرمنشاء و علّت عشق، چه از نوع جسمانی و چه از نوع غیرجسمانی آن می­باشد. او عشق محسوس یا جسمانی را عشقی ناتمام نامیده و آن را پرتوی از زیبایی حقیقی می­داند. فلوطین می­گوید: «کسی که منشاء عشق را اشتیاقی برای رسیدن به خود زیبایی، و یادآوری خود زیبایی، و پی بردن ناآگاهانه به خویشی خود با زیبایی می­داند ـ اشتیاقی که از پیش در روح آدمیوجود دارد ـ به عقیده­ی من علّت راستین عشق را یافته است» (فلوطین، ۱۳۶۶: ۳۶۲).
به عقیده­ی او، اهل ذوق از دیدن زیبایی محسوس هیجان زده می­شوند و اهل معنی از زیبایی معقول که همان فضایل و کمالات هستند، به وجد می­آیند. «عشق تام یا حکمت آن است که به ماورای زیبایی و صورت نظر داد. یعنی باصل و منشاء آن که منشاء خیر و نیکویی است و مصوّر کلّ همه­ی موجودات و فوق آنها و مولّد آنهاست» (فروغی، ۱۳۶۱: ۹۲).
محمّـد علی فروغی در شرح اندیشه­ های فلوطین می­نویسد: «زیبایی نفوس و عقول، مطلوب و معشوق نمی­ شود؛ مگر آنکه به نور خیر، منوّر و به حرارتش افروخته شده باشد … نفس انسـان از زیبـایی و صـور محسوس و معقـول نظاره و مشـاهده می­خواهد. امّا هنوز آرام نمی­گیرد و بی­قرار است و آنچه مطلوب حقیقی اوست خیر یا وحدت است و به مشاهده آن قانع نیست. چشم سر را باید بست و دیده­ی دل را باید گشود. آنگاه دیده می­ شود که آنچه می­جوییم از ما دور نیست بلکه در خود ماست و این وصال یا وصول به حق حالتی است که برای انسان دست می­دهد و آن بی­خودی است. در آن حالت شخص از هر چیز حتّی از خود بیگانه است. بی­خبری از جسم و جان و فارغ از زمان و مکان. از فکر مستغنی، از عقل وارسته، مست عشـق است و میان خود و معشـوق یعنی نفس و خیـر مطلق واسطه نمی­بیند و فرق نمی­گذارد. و این عالمی است که در عشق مجازی دنیوی عاشق و معشوق به توهّم در پی هم می­روند و به وصل یکدیگر راه می­جویند و لیکن این عالم مخصوص مقام ربوبیّت است. و نفس انسان مادام که تعلّق به بدن دارد، تاب بقای در آن حالت نمی­آورد و آن را فنا و عدم می­پندارد. الحاصل آن عالم دمی است و دیردیر دست می­دهد. و فلوطین مدّعی بود که در مدّت عمر، چهار مرتبه آن حالت را دیده و این لذّت را چشیده …» (همان: ۹۳-۹۲).
فلوطین بر هر دو معنای عشق تأکید می­ کند امّا عشق شهوانی را به نوعی پست می­شمارد. او معتقد است: «… جهان دوگانه­ی آرزو، سبـب دو معنـایی عشـق می­گردد. زیبـایی و تمایل به ادامه حیات در زمان، با خرد همراه است، هنوز نیک است. این عشق نخستین بار آنجا که بی­توجه به زیبایی، تنها در پـی تسکین شهوت است، بد است» (فلوطین،۴۵:۱۳۶۶-۴۴).

 

۲-۵-۳عشق از دیدگاه ابن سینا

ابن سینا، نخستین فیلسوف ایرانی که رساله­ای مستقل در باب عشق نوشته است، در «رساله العشق» عنوان می­ کند که در­همه موجودات یک شوق طبیعی و عشق غریزی وجود دارد: «ان بکلّ واحد من الموجودات المدبره شوقاً طبیعیاً و عشقاً غریزیاً و یلزم ضرورهً ان یکون العشق فی هذه الاشیاء سبباً للوجودلها…» (ابن سینا، ۱۳۶۰: ۹۲ـ۹۱).
ابن سینا در تعریف عشق می­گوید: «هر یک از ممکنات، به واسطه­ جنبه­ وجودی که در اوست، همیشه سابق بر کمالات و مشتاق به خیرات می­باشند و بر حسب فطـرت و ذات، از شرور و نقصان که لازمه­ی جنبه­ ماهیت و هیولاست، متنفّر و گریزانند. همین اشتیاق ذاتی و فطری و جبلّی که سبب وجود آنهاست، ما آن را عشق می­نامیم» (همان: ۱۰۲ـ۱۰۱).
از نظر ابن سینا هر آنچه هستی دارد، عشق نیز دارد. به عبارت دیگر عشق در وجود همه موجودات جهان آفرینش سریان دارد: «کلیه­ موجودات، نظر به جنبه­ وجودی همیشه شائق به سوی کمالات و مشتاق بطرف خیرات می­باشند، … حکمت بالغه الهی چنان اقتضا نمود که این عشق غریزی و شوق فطری در نهاد تمام موجودات عالم امکان بودیعه نهاده شود تا بتوانند خود را از نقصان به کمال برسانند و از شرور بپرهیزند و بجانب خیرات بگرایند» (همان: ۱۰۲).

 

 

یکی دیگر از ارکان سازمان بازرس (حسابرس) بوده که توسط شورای سازمان از میان اشخاصی بصیر و صالح و متعهد کاردان به مسائل مالی و حسابرسی برای مدت یک سال انتخاب خواهد شد[۲۱].
نکته حائز اهمیت در اساسنامه سازمان این است که تا تصویب آئین نامه مالی سازمان آئین نامه مالی شهرداری ها مصوب ۱۲/۴/۱۳۴۶ ملاک عمل بوده و هئیت مدیره و مدیر عامل به ترتیب جایگزین شورای شهر و شهردار می‌باشند[۲۲].
گفتار دوم: سازمان مدیریت حمل و نقل همگانی
بند اول : پیشینه سازمان
بدوا لازم می دانم فلسفه و پیشینه بوجود آمدن این سازمان را توضیح دهم. در سال ۱۳۵۹ لایحه قانونی راجع به تمرکز امور مربوط به تاکسیرانی شهر تهران زیر نظر شهرداری تهران به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که به منظور ایجاد هماهنگی در سیستم حمل و نقل شهری مسائل مربوط به تاکسیرانی در شهر زیر نظر شهرداری تهران قرار گیرد و در این راستا آیین نامه اجرایی در مورد چگونگی سازمان و نحوه مدیریت آن توسط شهرداری ها در تاریخ ۱۰/۸/۱۳۷۴ به تایید هیات وزیران رسیده است[۲۳].
در ماده ۱ این آیین نامه در خصوص اینکه این آیین نامه نشات گرفته از کدام مواد قانونی شهرداری بوده اشاره داشته «به منظور ایجاد تمرکز و هماهنگی در امور مربوط به تاکسیرانی و انواع سرویس های تاکسی شهری در شهرها، وزارت کشور بر اساس مواد (۵۴)[۲۴] و (۸۴) قانون شهرداری (مصوب ۱۳۳۴) اقدامات لازم را معمول می کند.
بند دوم : نظارت بر تاکسیرانی شهری
در ماده ۲ این آیین نامه اجرایی وسیله نقلیه تاکسی را تعریف نموده:
تاکسی عبارت از وسیله نقلیه ای – اعم از سواری، استیشن یا هر خودروی مناسب دیگر- است که دارای مشخصات معین شده در این آیین نامه است و با امتیاز بهره برداری که توسط شهرداری صادر می شود، به صورت یکی از سرویس های تاکسی شهری به جابجایی مسافر در درون شهر می پردازد[۲۵].
در مواد و بندهای دیگر این آیین نامه به شرایط و مقررات اشخاصی که می توانند پروانه اشتغال تاکسیرانی را دریافت نمایند اشاره می نماید.
در سال ۱۳۸۷ وزرای عضو کار گروه توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت در جلسه مورخ ۱۹/۱۱/۱۳۸۷ به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و با رعایت تصویب نامه شماره ۱۳۱۴۰۱/ت ۴۱۰۴۸ ه- مورخ ۳۰/۰۷/۱۳۸۷ مدیریت حمل و نقل همگانی تابع شهرداری با اساسنامه آیین نامه مدیریت حمل و نقل بار و مسافر در شهر و حومه را تصویب نمودند که بند ث ماده ۱ این آیین نامه سازمان مدیریت حمل و نقل همگانی را تعریف نمود. « ث- سازمان مدیریت حمل و نقل مسافر: سازمان مصوب که مدیریت و نظارت بر سامانه های حمل و نقل عمومی شهری شهر اعم از انواع تاکسی، ون، مینی بوس و اتوبوس را برعهده دارد. بند چ ماده مذکور تعریف حمل و نقل مسافر را اینگونه تکمیل کرده است: بند چ – سازمان مدیریت حمل و نقل مسافر: مدیریت حمل و نقل مسافر در شهر هایی که دارای سازمان حمل و نقل همگانی هستند ایجاد شده و مدیریت و نظارت بر فعالیت سامانه‌های حمل و نقل مسافر را زیر نظر سازمان حمل و نقل همگانی برعهده دارد.
علاوه بر تعریف مدیریت حمل و نقل مسافر در بندهای مذکور ماده ۱ این آیین نامه در بندهای ج و ح آیین نامه به تعریف حمل و نقل بار اشاره داشته است.
در ماده۳ این آیین نامه ملاک تاسیس سازمان حمل و نقل مسافر و بار توسط شهرداری را منوط به میزان جمعیت دانسته است بطوریکه دیگر سقف خاصی را مبنای آن قرار نداده است.
بند سوم : هیات انضباطی حمل و نقل
در ماده ۸ آیین نامه مذکور به رسیدگی تخلفات در حمل ونقل بار و مسافر اشاره دارد « برای رسیدگی به تخلف در امور حمل و نقل بار و مسافر، هیئت انضباطی سه نفره مرکب از نماینده شهردار، نماینده وزارت کشور و نماینده شرکتهای حمل ونقل بار یا مسافر تشکیل شده و نسبت به تخلف شرکتها و ذینفعان رسیدگی و رأی لازم را صادر می نماید»
گفتار سوم: سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی
ایمنی و مقابله با حوادث و خطرات در شهرها مانند زلزله، آتش سوزی از مهم‌ترین ماموریت‌های سازمان آتش نشانی است که تقدم آن را نسبت به سایر مدیریت های خدمات شهری نشان می دهد.
نجات انسان های گرفتار در زمان بروز حوادث و خطر از جمله مسائلی است که نقش کلیدی ایمنی را در زندگی شهری بیان می نماید بطوریکه از جمله وظایف شهرداری اتخاذ تدابیر موثر و اقدام لازم برای حفظ شهر از خطر حریق بوده که در قسمت ابتدایی بند ۱۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری بدان اشاره شد. از این رو اجرای طرح های پیشگیرانه و یا بهره گیری از استانداردها در ساخت و ایجاد بناها و یا آگاهی بخش مردم می تواند در حفظ ایمنی شهر موثرتر باشد و دست یابی جامعه ایمن در گروی تامین این طرحها و امکانات وتجهیزات مدرنی است که باید تهیه و ساماندهی شود.
رعایت موارد ایمنی مطروحه در مباحث سوم (حفاظت ساختمانها در برابر حریق) دوازدهم (ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا) و پانزدهم (آسانسورها) مقررات ملی ساختمان الزامی می باشد. بطوریکه در آن به نحوه احداث پلکان بنا، عرض پله ها و پاگردها، دهلیز پلکان، دهلیز چاه، سیستم گازکشی، آسانسور و … در قالب دستورالعملی تدوین و تنظیم شده است[۲۶].
همچنین دستورالعملی برای ساختمان های بالای چهار سقف و یا بیش از۶واحد تنظیم گردیده است. بطوریکه موارد ایمنی محوطه سازی – پلکان عمومی، پله دوار، نورگیرها، داکتها، تهویه ها، تاسیسات، مسیرهای خروجی، زیرزمین و دستورالعملهای دیگری در محافظت در برابر حریق و حادثه تنظیم شده که در مورد حفاری چاه ها و مجاری آب و فاضلاب، مایعات قابل احتراق، برش و جوشکاری با گاز و برق، به نکات ایمنی اشاره داشته و رعایت موارد فوق موجب صدور پایانکار ساختمان (آپارتمان )خواهد بود.
مبحث چهارم: تخلفات کارکنان شهرداری
بدوا قبل از بررسی به بخش تخلفات کارکنان شهرداری لازم است از مواد قانونی که مرتبط به این بخش بوده اشاره گردد. ماده ۷۶ آیین نامه استخدامی شهرداریهای کشور مصوب ۱۲/۸/۱۳۵۸ در خصوص رسیدگی به تخلفات کارکنان شهرداری مطالبی را عنوان داشته که اعلام میدارد «انواع مجازات ها و ترتیب رسیدگی به تخلفات و تقصیرات اداری و مستخدمین شهرداری همان است که در مورد مستخدمین رسمی مشمول قانون استخدام کشوری اعمال می شود و در این مورد شهرداران شهرهای مذکور در تبصره ماده۷۴ دارای همان اختیاراتی هستند که در مقررات مذکور به رئیس موسسه دولتی مستقل تفویض شده است و اختیارات مذکور در سایر شهرداریها با پیشنهاد شهردار و تایید شورای اداری مربوطه اعمال خواهد شد[۲۷].
پس از مشخص شدن ماده قانونی مرتبط با تخلفات کارکنان شهرداری با توجه به اینکه کارکنان شهرداریها از دو دسته کارمند و کارگر بوده لذا می بایست تخلفات هر یک و مراجع رسیدگی آنها به تفکیک مورد بررسی قرار داد.
گفتار اول: رسیدگی به تخلفات کارمندان شهرداری
مطابق ماده ۷۶ آیین نامه استخدامی شهرداریها رسیدگی به تخلفات کارمندان شهرداری را مشمول قانون استخدام کشوری دانسته، در قانون استخدام کشوری به مرجع رسیدگی به تخلفات کارکنان در هیات پاکسازی و دادگاه اداری اشاره دارد که با تغییرات بعدی و تصویب قانون رسیدگی به تخلفات اداری در تاریخ ۷/۹/۱۳۷۲ مرجع رسیدگی به تخلفات کارمندان شهرداریها با هیاتهای بدوی و حسب موردبا اعتراض کارمند به هیات های تجدید نظر می باشد[۲۸].
هر یک از هیاتهای بدوی و تجدید نظر دارای سه عضو اصلی و یک یا دو عضو علی البدل می باشد که با حکم وزیر یا بالاترین مقام می باشد که برای مدت سه سال منصوب می شوند و انتصاب مجدد آنان بلامانع است[۲۹]. هر یک از هیاتهای بدوی و تجدید نظر پس از تشکیل، از بین خود یک نفر رئیس، یک نفر نائب رئیس و یک نفر دبیر جهت تنظیم صورتجلسه ها و مکاتبه ها خود انتخاب و تعیین می کنند[۳۰].۴
بند اول: اقسام تخلفات اداری
نوع تخلفاتی که هیات، صالح به رسیدگی آن می باشددرماده ۸ قانون مذکور آمده که عبارتند از:
۱- اعمال و رفتار خلاف شئون شغلی یا اداری.
۲- نقض قوانین و مقررات مربوط.
۳- ایجاد نارضایتی در ارباب رجوع یا انجام ندادن یا تاخیر در انجام امور قانونی آنها بدون دلیل.
۴- ایراد تهمت و افترا، هتک حیثیت
۵-اخاذی
۶-اختلاس
۷- تبعیض یا اعمال غرض یا روابط غیر اداری در اجرای قوانین و مقررات نسبت به اشخاص
۸- ترک خدمت در خلال ساعات موظف اداری
۹- تکرار در تاخیر ورود به محل خدمت یا تکرار خروج از آن بدون کسب مجوز
۱۰- تسامح در حفظ اموال و اسناد و وجوه دولتی، ایراد خسارات به اموال دولتی
۱۱- افشای اسرار و اسناد محرمانه اداری
۱۲- ارتباط و تماس غیرمجاز با اتباع بیگانه
۱۳- سرپیچی از اجرای دستورهای مقام های بالاتر در حدود وظایف اداری
۱۴- کم کاری یا سهل انگاری در انجام وظایف محول شده.
۱۵- سهل انگاری روسا و مدیران در ندادن گزارش تخلفات کارمندان تحت امر
۱۶- ارائه گواهی یا گزارش خلاف واقع در امور اداری
۱۷- گرفتن وجوهی غیر از آنچه در قوانین و مقررات تعیین شده یا اخذ هر گونه مالی در عرف رشوه خواری تلقی می شود.
۱۸- تسلیم مدارک به اشخاصی که حق دریافت آن را ندارند یا خودداری از تسلیم مدارک به اشخاصی که دریافت آن را دارند.
۱۹- تعطیل خدمت در اوقات مقرر اداری
۲۰- رعایت نکردن حجاب اسلامی
۲۱- رعایت نکردن شئون و شعایر اسلامی
۲۲- اختفا، نگهداری، حمل، توزیع و خرید و فروش مواد مخدر
۲۳- استعمال یا اعتیاد به مواد مخدر
اعتیاد به مواد مخدر
۲۴- داشتن شغل دولتی دیگر به استثنای سمت های آموزشی و تحقیقاتی
۲۵- هرنوع استفاده غیر مجاز از شئون یا موقعیت شغلی و امکانات و اموال دولتی
۲۶- جعل یا مخدوش نمودن و دست بردن در اسناد و اوراق رسمی یا دولتی
۲۷- دست بردن در سوالات، اوراق، مدارک و دفاتر امتحانی، افشای سوالات امتحانی یا تعویض آنها.
۲۸- دادن نمره یا امتیاز، برخلاف ضوابط
۲۹- غیبت غیر موجه به صورت متناوب یا متوالی
۳۰- سوء استفاده از مقام و موقعیت اداری
۳۱- توقیف، اختفا، بازرسی یا باز کردن پاکتها و محمولات پستی یا معدوم کردن آنها و استراق سمع بدون مجوز قانونی
۳۲- کارشکنی و شایعه پراکنی، وادارساختن یا تحریک دیگران به کارشکنی یا کم کاری و ایراد خسارت به اموال دولتی و اعمال فشارهای فردی برای تحصیل مقاصد غیرقانونی
۳۳- شرکت در تحصن، اعتصاب و تظاهرات غیرقانونی، با تحریک به برپایی تحصن، اعتصاب و تظاهرات غیرقانونی و اعمال فشارهای گروهی برای تحصیل مقاصد غیرقانونی
۳۴- عضویت در یکی از فرقه های ضاله که از نظر اسلام مردود شناخته شده اند.
۳۵- همکاری با ساواک منحله به عنوان مامور یا منبع خبری و داشتن فعالیت یا دادن گزارش ضد مردمی
۳۶- عضویت در سازمان هایی که مرامنامه یا اساسنامه آنها مبتنی بر نفی ادیان الهی است یا طرفداری و فعالیت به نفع آنها.
۳۷- عضویت در گروه های محارب یا طرفداری و فعالیت به نفع آنها
۳۸- عضویت در تشکیلات فراماسونری
بند دوم: تنبیهات و مجازات
در ماده ۹ این قانون به مجازاتهای تخلفات و جرائم مندرج در ماده ۸ اشاره داشته که عبارتند از:
الف: اخطار کتبی با درج در پرونده استخدامی
ب: کسر حقوق و فوق العاده شغل یا عناوین مشابه حداکثر تا یک سوم از یک ماه تا یک سال
ج: انفصال موقت از یک ماه تا یک سال
د: تغییر محل جغرافیایی خدمت به مدت یک تا پنج سال
هـ: تنزل مقام و یا محرومیت از انتصاب به پستهای حساس و مدیریتی در دستگاه های دولتی و دستگاه های مشمول این قانون
و: تنزل یک یا دو گروه و یا تعویق در اعطای یک یا دو گروه به مدت یک یا دو سال
ز: بازخرید خدمت در صورت داشتن کمتر از۲۰ سال سابقه خدمت دولتی در مورد مستخدمین زن و کمتر از ۲۵ سال سابقه خدمت دولتی در مورد مستخدمین مرد با پرداخت ۳۰ تا ۴۵ روز حقوق مبنای مربوط در قبال هر سال خدمت به تشخیص هیات صادر کننده رای.

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.

 

شکل۱-۵: دستگاه تقطیر و استخراج همزمان

 

۱-۳- ترکیب‌های ضد اکسیدان

ضد اکسیدان‌ها موادی هستند که در غلظت کم و با سازوکاری ویژه از عمل اکسایش جلوگیری می کنند ویا باعث کاهش ویا به تأخیر افتادن آن می شوند [۲۳] .
سال‌های سال است که به منظور جلوگیری از تخریب مواد غذایی که به دلیل اکسایش چربی‌های غیراشباع و سایر عوامل روی می‌دهد، ضد ‌اکسیدان‌ها را به فراورده‌های غذایی می‌افزایند. به هر حال بسیاری از ضد ‌اکسیدان‌های مصنوعی که طی ۵۰ سال اخیر مورد استفاده بوده‌اند، برای مصرف‌کنندگان امروزی که به دنبال مواد غذایی هرچه طبیعی‌تر می‌گردند، دیگر قابل‌قبول نیستند. این امر باعث جستجو برای یافتن ضد ‌اکسیدان‌های طبیعی شد که جزء اصلی سازنده‌شان مواد فنلی می‌باشد [۵].
ویژگی‌های اکسیدکنندگی اکسیژن نقش حیاتی در اعمال بیولوژیکی متفاوت مثل استفاده از غذا، انتقال الکترون برای تولید ATPدارد، در حالی که اکسیژن برای حیات ضروری است، همچنین می‌تواند باعث اکسید کردن مواد درون سلول شود و نقش تخریب کننده داشته باشد. اکسیژن می‌تواند به اشکال بسیار فعال مثل رادیکال‌های سوپراکسید، رادیکال‌های هیدروکسیل و هیدروژن پراکسید تبدیل شود و به این صورت می‌تواند به DNA آسیب برساند، یا اینکه آنزیم‌های ضروری و پروتئین‌های ساختاری را تخریب کند. همچنین می‌تواند واکنش‌های زنجیره‌ای از کنترل خارج شده مثل واکنش‌های اکسایش خود به خودی و پراکسیداسیون را برانگیزد.
پلی فنل‌ها انواعی از ضد ‌اکسیدان‌ها هستند که در جلوگیری از بسیاری بیماری‌ها از جمله سرطان نقش دارند، این ترکیبات بسیار متنوع هستند واثرات متفاوتی دارند. ترکیبات فنلی شامل ویتامین‌ها، رنگدانه‌ها و فلاونوئیدها، ویژگی‌های ضدجهشی ودر نتیجه ضد سرطانی و همچنین فعالیت کاهش قند خون را برعهده دارند [۲۴].
–

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

 

۱-۳-۱- روش های سنجش فعالیت ضد ‌اکسیدانی

این روش‌ها بر دو اصل استوار است که عبارتند از:
الف) روش هایی که مبنای آن‌ ها انتقال اتم هیدروژن است .
این سنجش‌ها براساس توانایی ماده ضد اکسیدان برای رقابت با ماده شیمیایی مستعد اکسایش (جز مورد عمل) درانتقال اتم هیدروژن به رادیکال های آزاد ارزیابی می شود . دراین روش اغلب از یک تولید کننده رادیکال که رادیکال های پایدار با طول عمر کوتاه تولید می‌کند؛ استفاده می شود همچنین علاوه بر ضد اکسیدان، مولکول قابل اکسایش نیز استفاده می‌شود . ضد اکسیدان های اضافه شده با جز مورد عمل برای گرفتن رادیکال آزاد رقابت می‌کنند. از آن جایی که در بررسی ظرفیت ضد اکسیدانی عصاره از آزمایش مهار اکسایش لینولئیک اسید استفاده شد [۲۵] . دراین جا به شرح این روش پرداخته می شود.

 

۱-۳-۱-۱- آزمون بی‌رنگ شدن بتا کاروتن در حضور لینولئیک اسید[۳۲]

دراین روش لینولئیک اسید در محیط آبی اشباع از اکسیژن مولکولی (O2) اکسید شده وبه رادیکال آزاد مربوطه LOO. تبدیل می شود. این رادیکال آزاد در مرحله بعد با جذب هیدروژن اتمی (H· ) ازبتاکاروتن موجب اکسید شدن آن و زایل شدن رنگ زرد نارنجی ناشی ازآن می شود . وجود ماده ضد اکسیدان در محیط می تواند با بتاکاروتن در دادن هیدروژن اتمی رقابت نموده واز زایل شدن رنگ جلوگیری نماید . این آزمایش نمونه ای از سنجش به روش انتقال اتم هیدروژن است ودرآن میزان زوال رنگ بتا کاروتن با سنجش میزان جذب نور آن در طول موج ۴۷۰ نانومتر معین می شود [۲۶و۲۷] .

ب) روش‌هایی که مبنای آن‌ ها انتقال الکترون است.

 

۱-۳-۱-۲- سنجش مقدار تام فنل با FCR[33]

این روش ابتدا برای پروتئین‌ها به کار رفت واساس آن تمایل به باقی مانده تیروزین است (آمینو اسید تیروزین دارای یک گروه فنلی است.) چند سال بعد سینگلتون[۳۴] وهمکارانش این روش را برای آنالیز مقدار تام فنل در شراب به کار بردند و به تدریج این روش کاربرد زیادی پیدا کرد.
معرف فولین سیوکالتیو از جوشیدن مخلوط سدیم تنگستات (Na2WO4.2H2O) ، سدیم مولیبدات (Na2MnO4.2H2O)، اسید کلریدریک غلیظ و اسید فسفریک ۸۵% به همراه افزودن آب تهیه می شود و سپس لیتیم سولفات (li2SO4.4H2O) به مخلوط اضافه می شود تا مخلوط زردرنگ که همان معرف است؛ تهیه شود. وجود احیا کننده در محیط باعث ایجاد رنگ سبز رنگ و اضافه کردن اکسید کننده مثل برومین رنگ زرد را حفظ می کند . طبیعت شیمیایی دقیق واکنشگر FC ناشناخته است . عقیده بر این است که حاوی هتروپلی فسفو تنگستات[۳۵] است. در اثر واکنش های برگشت پذیر کاهش، گونه‌های آبی رنگی به وجود می آید که احتمال می رود به دلیل تشکیل ۴- (PMoW11O40 ] [ باشد. دراین روش اعتقاد براین است که مولیبدینیوم به آسانی در مخلوط احیا می شود و واکنش انتقال الکترون بین احیا کننده و مولیبدینیوم اتفاق می‌افتد.
Mo (VI)yellow+e Mo (V)green
معرف فولین- سیوکالتیو یک معرف غیر اختصاصی است و خیلی از ترکیب های غیرفنلی را هم احیا می کند که از معایب آن به شمار می رود. برای شناسایی ترکیب های فنلی محیط را با محلول سدیم کربنات تا PH حدود ۱۰ قلیایی می‌کنند؛ در ضمن واکنش پروتون فنلی تبدیل به آنیون فنلات می شود که این آنیون قادر است معرف فولین – سیو کالتیو را احیا کند وآن را به رنگ سبز درآورد. سپس به روش رنگ سنجی مقدار تام فنل سنجیده می شود. ترکیبات آبی رنگی که بین فنلات و واکنشگر FC تشکیل می شود؛ مستقل از ساختار ترکیب های فنلی است وکمپلکس بین ترکیب های فنلی وفلز مرکزی تشکیل می شود [۲۹-۲۸].

 

۱-۳-۱-۳- سنجش ظرفیت به دام انداختن رادیکال DPPH [۳۶]

روش ساده، سریع و ارزان برای اندازه‌گیری فعالیت ضد ‌اکسیدانی که شامل استفاده از رادیکال ۲، ۲-دی‌فنیل -۱-پیکریل‌هیدازیل (DPPH) است. این رادیکال آزاد وپایدار است که می تواند یک الکترون و یا رادیکال هیدروژن قبول کند وبه یک مولکول خنثی و پایدار تبدیل شود . این ماده به دلیل دارا بودن الکترون منفرد دارای جذب قوی در طول موج ۵۱۷ نانومتر می باشد که دراین مرحله، محلول متانولی آن بنفش رنگ است . در حضور ضد ‌اکسیدان با بهره گرفتن از این تغییر جذب می توان توانایی مولکول های مختلف را به عنوان مهار کننده رادیکال آزاد سنجید؛ درواقع میزان تغییر در جذب هرنمونه به قدرت و توانایی جاذب رادیکال بستگی دارد . احیا شدن DPPH و کاهش جذب در طول موج ۵۱۷ نانومتر در دمای اتاق و پس از گذشت ۵ دقیقه از شروع واکنش صورت می گیرد . مزیت کاربرد DPPH این است که در زمان کوتاهی می توان تعداد زیادی نمونه را اندازه گیری نمود و همچنین از حساسیت کافی برخوردار است.
نمودار صفحه­ی بعد احیا شدن DPPH را با یک نمونه ضد اکسیدان نشان می‌دهد:
نمودار ۱-۱ : نمودار جذب- طول‌موج برای DPPH در حضور ضد اکسیدان
جذب رادیکال DPPH در طول موج ۵۱۷ نانومتر از قانون بیر- لامبرت تبعیت می کند و کاهش میزان جذب آن با میزان ماده ضد اکسیدان رابطه خطی دارد. به عبارتی در ازای افزایش هرچه بیشتر ماده ضد اکسیدانی، DPPH بیشتری مصرف می شود و رنگ آن از بنفش به زرد می گراید. غلظتی از ضد اکسیدان که باعث کاهش ۵۰% از غلظت DPPH ابتدایی می‌شود با [۳۷]IC50 تعریف می شود . میزان IC50 وخاصیت ضد اکسیدانی با یکدیگر نسبت عکس دارند؛ به صورتی که هرچه میزان IC50 کمتر باشد خاصیت ضد اکسیدانی نمونه بیشتر است . این روش نقاط ضعفی هم دارد . گزارش‌ها نشان می دهد که واکنش DPPH با اوژنول برگشت پذیر است بنابراین برای نمونه های حاوی اوژنول ودیگر فنل‌ها با ساختاری مشابه با اوژنول ظرفیت ضد اکسیدانی را پایین‌تر از آنچه هست؛ نشان می دهد [۲۷ ،۳۰ و ۳۱].

 

۱-۴- کروماتوگرافی‌گازی[۳۸]

از متداول ترین روش ها برای آنالیز ترکیبات فرار گیاهی، استفاده از کروماتوگرافی گازی (GC) است. در این کروماتوگرافی‌ نمونه تبخیر و به سر ستون کروماتوگرافی ترزیق می‌شود. شویش با جریانی از فاز متحرک گازی بی‌اثر انجام می‌شود. برعکس اکثر انواع دیگر کروماتوگرافی، فاز متحرک با مولکول‌های آنالیت برهم‌کنش ندارد و فقط به عنوان وسیله‌ای برای گذار مولکول‌ها از داخل ستون عمل می‌کند. کروماتوگرافی گاز- مایع کاربرد گسترده‌ای در تمام رشته‌های علوم دارد و معمولاً با نام مختصر کروماتوگرافی گازی نامیده می‌شود. این کروماتوگرافی بر پایه تقسیم آنالیت بین یک فاز متحرک گازی و یک فاز تثبیت شده بر سطح یک جامد بی‌اثر بنا شده است.

 

۱-۴-۱- اجزای اصلی دستگاه کروماتوگرافی گازی

 

۱-۴-۱-۱- مخزن گاز حامل

گازهای حامل که باید از نظر شیمیایی بی‌اثر باشند، عبارتند از هلیم، نیتروژن، و هیدروژن. انتخاب گاز معمولاً با توجه به آشکارساز به کار رفته انجام می‌شود. به همراه مخزن گاز، شیرهای تنظیم فشار، اندازه‌نماها و‌جریان‌سنج‌‌ها در دسترس قرار می‌گیرند.

 

۱-۴-۱-۲- سیستم تزریق نمونه

کارایی ستون به این نیاز دارد که اندازه نمونه مناسب باشد و به صورت توپی از بخار وارد شود؛ تزریق آهسته مقدار زیاد نمونه سبب پهن شدن نوار و کاهش تفکیک می‌شود. متداول‌ترین روش تزریق نمونه، استفاده از یک ریزسرنگ برای تزریق نمونه‌های مایع یا گازی از طریق یک درپوش غشایی خودبند یا دیافراگم لاستیکی سیلیکونی به درون دریچه تبخیرکننده آنی نمونه است که در سر ستون قرار دارد.

 

۱-۴-۱-۳- ستون ‌وآون‌ستون

در کروماتوگرافی گاز-مایع دو نوع ستون داریم؛ لوله‌پرشده و لوله‌باز یا مویین. طول ستون‌های کروماتوگرافی از کمتر از ۲ متر تا۵۰ متر یا بیشتر تغییر می‌کند. ستون‌ها از فولاد زنگ‌نزن، شیشه، سیلیس ‌جوش‌نخورده یا تفلون ساخته می‌شوند. برای جا دادن ستون‌ها در داخل آون‌های دماپای، معمولاً به شکل حلقه‌های با قطر ۱۰تا۳۰ سانتی‌متر ساخته می‌شوند.
دمای ستون متغیری مهم است که باید تا چند دهم درجه برای انجام کارهای دقیق کنترل شود و بنابراین ستون معمولاً در یک آون دماپا جا داده می‌شود. بهترین دما برای ستون به نقطه جوش نمونه و درجه جداسازی مورد نیاز بستگی دارد.تقریباً دمای معادل یا کمی بالاتر از متوسط نقطه جوش نمونه، به یک زمان شویش مناسب منجر می‌شود. برای نمونه‌های با گستره وسیع نقطه جوش، برنامه‌ریزی دما به کار گرفته می‌شود که در آن دمای ستون به طور پیوسته و یا مرحله‌ای افزایش می‌یابد، همچنان‌که جداسازی انجام می‌شود.

 

۱-۴-۱-۴- سامانه آشکارساز

طی توسعه کروماتوگرافی گازی، آشکارسازهای زیادی مورد بررسی قرار گرفته است؛ آشکارسازها نه تنها برای آشکارسازی حضور آنالیت‌ها در انتهای ستون به کار می‌روند بلکه همچنین اطلاعاتی در رابطه با تعیین هویت آنها در اختیار می‌گذارند.

 

آشکارساز یونش شعله[۳۹] (FID)

از متداول‌ترین آشکارسازهای مورد استفاده که عموماً برای کروماتوگرافی گازی اعمال‌پذیر است. سیال خروجی از ستون با هیدروژن مخلوط و سپس به طور الکتریکی مشتعل می‌شود. اکثر ترکیبات آلی، موقعی که در دمای شعله هیدروژن/هوا تفکافت شوند، یون‌ها و الکترون‌هایی تولید می‌کنند که الکتریسیته را از درون شعله هدایت می‌کنند. پتانسیلی چند صد ولتی در عرض نوک مشعل و الکترود جمع کننده در بالای شعله اعمال می‌شود. سپس جریان الکتریکی حاصل برای اندازه‌گیری به تقویت‌کننده عملیاتی با آمپدانس بالا هدایت می‌شود. یونش ترکیبات کربن در شعله، فرایندی است که کاملاً درک نشده است. اگرچه مشاهده شده که تعداد یون‌های تولیدی تقریباً متناسب با تعداد اتم‌های کربن کاهیده شده در شعله است. از آنجایی‌که آشکارساز یونش شعله‌ای به تعداد اتم‌های کربن وارد شده به آشکارساز در واحد زمان جواب می‌دهد؛ وسیله‌ای حساس به جرم است تا حساس به غلظت.
آشکارساز یونش شعله‌ای حساسیت بالا، گستره جواب خطی وسیع و نوفه کم از خود نشان می‌دهد و عیبش این است که نمونه را تخریب می‌کند.

 

۱-۴-۲- کروماتوگرافی گازی/طیف‌سنج جرمی (GC-MS)

چند سازنده، دستگاه کروماتوگراف گازی عرضه می‌کنند که مستقیماً می‌تواند به انواع مختلف طیف‌سنج‌های جرمی با پویش سریع متصل ‌شود. سرعت جریان از ستون مویین عموماً به اندازه‌ای کم است که خروجی از ستون را می‌توان به طور مستقیم به محفظه یونش طیف‌سنج جرمی خوراند. اکثر طیف‌سنج‌های جرمی با قطاع مغناطیسی و چهارقطبی قابلیت اتصال به کروماتوگراف گازی را دارند.

 

۱-۴-۲-۱- طیف‌سنج جرمی چهارقطبی[۴۰]

این طیف‌سنج جرمی معمولاً فشرده‌تر، ارزان‌تر ومحکم‌تر از مشابه‌های قطاع مغناطیسی خود هستند. از محاسن این دستگاه‌ها آن است که زمان‌های رانش پایینی دارند (ms100>) که این امر به‌ویژه برای پویش بی‌درنگ پیک‌های کروماتوگرافی مفید است.
قلب دستگاه چهار قطبی، چهار میله استوانه‌ای موازی است که به عنوان الکترود به کار می‌روند.میله‌های مقابل یکدیگر از نظر الکتریکی متصل شده‌اند؛ یک زوج به پایانه مثبت منبع dc[41] متغیر و زوج دیگر به پایانه منفی متصل می‌شود. علاوه براین، پتانسیل‌های [۴۲]ac با فرکانس رادیویی که ۱۸۰درجه خارج از فازند، به هر زوج از میله‌ها اعمال می‌شوند. برای به ‌دست آوردن یک طیف جرمی با این وسیله، یون‌ها با پتانسیل ۵ تا ۱۰ ولت به درون فضای بین میله‌ها شتاب داده می‌شود. در این هنگام، ولتاژهای ac وdc روی میله‌ها هم‌زمان افزایش می‌یابند، درحالی که نسبت آنها ثابت باقی می‌ماند. در هر لحظه معین، تمام یون‌ها به آنهایی که مقدار مشخص m/z دارند، به میله‌ها برخورد می‌کنند و به مولکول‌های خنثی تبدیل می‌شوند. بنابراین یون‌ها با گستره محدودی از مقادیر m/z به ترانسدیوسر می‌رسند و به طور کلی دستگاه‌های چهارقطبی به سهولت یون‌هایی را تفکیک می‌کنند که جرم آنها با یک واحد متفاوت است [۳۲].

 

۱-۴-۳- شاخص بازداری کواتس[۴۳]

شاخص بازداری کواتس (I) اولین‌بار در سال ۱۹۵۸ توسط کواتس به عنوان یک پارامتر برای شناسایی مواد حل‌شده با بهره گرفتن از کروماتوگرام‌ها تعریف شد. شاخص بازداری هر ماده حل‌شده با بهره گرفتن از مخلوطی از اجسام حل‌شده را می‌توان با حداقل دو آلکان نرمال که زمان بازداری آنها در دو طرف زمان بازداری ماده حل‌شده قرار دارد؛ به‌دست آورد. آلکان‌های نرمال، استانداردهایی هستند که درجه‌بندی شاخص بازداری بر پایه آنها بنا شده است. بنا برتعریف شاخص بازداری یک آلکان نرمال برابر ۱۰۰ ضربدر تعداد کربن‌های موجود در ترکیب، بدون توجه به مواد پرکننده ستون، دما و سایر شرایط کروماتوگرافی درنظر گرفته شود. شاخص بازداری برای تمام ترکیبات علاوه بر آلکان نرمال، اغلب اوقات با متغیرهای ستون، چند صد واحد شاخص بازداری تغییر می‌کند.
از مدت‌ها قبل مشخص شده است که در بین یک سری ترکیبات همرده، نمودار لگاریتم زمان بازداری تنظیم شده بر حسب تعداد اتم‌های کربن، اگر پایین‌ترین عضو سری حذف شود، خطی است. معمولاً روش نموداری برای تعیین شاخص‌های بازداری لازم نیست. در مقابل، داده‌های زمان بازداری تعیین شده از درون‌یابی کروماتوگرام مخلوطی از ماده حل‌شده مورد نظر و دو یا چند استاندارد آلکان نرمال به دست می‌آید.
بازگویی این مطلب مهم است که شاخص بازداری برای یک آلکان نرمال مستقل از دما و مواد پرکننده ستون است. ولی شاخص بازداری تمام مواد حل‌شده دیگر، اغلب از ستونی به ستون دیگر تغییر می‌کند. سیستم شاخص بازداری، این امتیاز دارد که برپایه مواد مرجعی بنا شده است که به آسانی در دسترس قرار دارند. وگستره نقطه جوش وسیعی را می‌پوشانند علاوه براین، وابستگی شاخص بازداری آنهابه دما نسبتاً خیلی کم است [۳۲].کواتس رابطه لگاریتمی را برای محاسبه شاخص بازداری پیشنهاد کرد که برای آنالیز GC در دمای ثابت به کار می‌رود:

محققی دیگر رابطه فوق را برای آنالیز GC با برنامه‌ریزی دمایی به صورت زیر فرموله کرد [۳۲ و ۳۳]:

I : شاخص بازداری برای آنالیز GC در دمای ثابت

IT : شاخص بازداری برای آنالیز GC با برنامه‌ریزی دمایی
: t́Riزمان بازداری تصحیح شده برای پیک نمونه
t́RZ : زمان بازداری تصحیح شده برای n-آلکان خروجی قبل از پیک نمونه
t́R (Z+1): زمان بازداری تصحیح شده برای n-آلکان خروجی بعد از پیک نمونه
:Z تعداد کربن پیک –nآلکان خروجی قبل از پیک نمونه
tTRi: زمان بازداری پیک نمونه
tTRZ: زمان بازداری برای n-آلکان خروجی قبل از پیک نمونه
tTR (Z+1): زمان بازداری برای n-آلکان خروجی بعد از پیک نمونه

 

۱-۵- ارزیابی سمیت سلولی[۴۴]

سرطان به عنوان یکی از مهم ترین عوامل مرگ و میر درجهان محسوب می شود و همه ساله منجر به مرگ بیش از ۶ میلیون نفر می شود. امروزه مبارزه با سرطان، به خصوص در مورد تومورهایی که رشد سریع دارند با توفیق نسبتاً خوبی همراه بوده است. درمان سرطان به دلیل محدودیت‌های بنیادی با مشکلات زیادی مواجه بوده است . به منظور دست‌یابی به ترکیبات دارای خاصیت ضدسرطان نیاز به یک سری آزمون های غربالگری است. از آنجایی که تحقیقات در زمینه دست‌یابی به ترکیبات ضد سرطان از منابع گیاهی هر روزه ابعاد گسترده‌تری پیدا می‌کند؛ کشف داروهایی مانند آلکالوئیدهای حاصل از ‌گیاه پروانش[۴۵] یا دی‌ترپن تاکسول از پوست درخت سرخدار[۴۶] که در درمان سرطان مورد استفاده قرار می گیرند؛ انگیزه مضاعفی را برای تحقیق در زمینه جستجوی داروهای ضدسرطان با منشأ گیاهی ایجاد کرده است. در این مطالعات آزمون های سمیت سلولی به دلیل سرعت بخشیدن به روال تحقیق و صرف هزینه های کمتر برای جستجوی ترکیبات سیتوتوکسیک استفاده می‌شود. یکی از معتبرترین این آزمون‌ها، آزمون سمیت میگوی آب شور یا سمیت لارو میگوی آب شور «آرتمیا سالینا[۴۷]» می‌باشد که مورد تأیید موسسه ملی سرطان درآمریکا (NCI)[48] است. این آزمون با بهره گرفتن از لارو میگوی‌آب شور، برای ارزیابی اولیه سمیت انواعی از عصاره‌های گیاهی، فلزات سنگین، حشره‌کش‌ها، افزودنی‌های مواد غذایی و یا ترکیبات دارویی به کار می‌رود [۳۴].
آرتمیا صدها میلیون سال است که بر روی کره زمین زیست می کند و در حال حاضر در ۵۰۰ دریاچه شور مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان یافت می‌شود. در شرایط طبیعی این موجودات تولید سیست می‌کنند. سیست‌های آنها دارای یک پوسته و پوشش غشایی در اطراف جنین است. این سیست‌ها به‌طور معمول دارای ۶ تا ۱۰ درصد رطوبت و دارای قابلیت بقا تا ۵۰ سال می‌باشند. سیست‌ها پس از قرار گرفتن در آب دریا برای ۱۵-۲۰ ساعت تولید موجوداتی به نام لارو یا ناپلی[۴۹] می‌کنند که در حدود ۵/۲ میلی‌متر طول داشته و دارای یک جفت چشم می‌باشند. ۱۲ ساعت پس از تفرج، لارو وارد مرحله دوم میشود. در حدود دو هفته طول می‌کشدتا ناپلی‌ها بالغ گردند.
اگرچه آزمون آرتمیا سالینا برای تفسیر و توضیح مکانیسم‌های سمیت کافی نیست اما یک روش مفید در ارزیابی مقدماتی و تعیین سمیت ترکیبات مختلف آنها است. این روش نیازمند تجهیزات پیچیده و فن آسپتیک نیست. آزمون آرتمیا سالینا قابل اطمینان، سریع، ارزان و اقتصادی است . از این آزمون در تست‌های غربالگری و جداسازی ترکیبات سیتوتوکسیک فعال گیاهان و شناسایی بیشتر آنها استفاده می‌گردد [۳۵ و ۳۶].
عکس مرتبط با اقتصاد