گوها[۲۹] (۲۰۰۰) درباره معلمان مدارس ابتدایی ایالات متحده مطالعه ای انجام داد. پژوهش او نشان داد معلمان بر این باور بودند که رایانه می تواند یادگیری دانش آموزان را افزایش دهد و دیدگاه مطلوبی در باره کسب مهارت های فناوری اطلاعات و ارتباطات داشتند. برخی معلمان سختی کار و زمان ناکافی را به عنوان موانع به کارگیری رایانه در طول فرایند تدریس بر شمردند.
نتیجه تصویری درباره فناوری اطلاعات
کاکس[۳۰] و دیگران (۱۹۹۹) عوامل موثر بر استفاده معلمان از فناوری اطلاعات و ارتباطات در کلاس درس را مورد بررسی قرار داده اند؛ یافته های این پژوهش نشان می دهد که برخی از مهمترین عوامل عبارتند از:

جذاب تر و آسان تر کردن درس ها

تفریحی و متنوع ساختن آموزش

بالا بردن انگیزه دانش آموزان و ایجاد محیط لذت بخش برای معلمان و دانش آموزان
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

به علاوه تعدادی عامل نیز شناسایی شدند که تنها به معلمان مربرط می شود. از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

عرضه بهتر مواد آموزشی

دست رسی هرچه بیشتر به رایانه، به منظور استفاده شخصی

بالا بردن قدرت معلم در مدرسه

بالا بردن قدرت ومنزلت معلم در مدرسه

افزایش کارایی معلمان

سیمپسون[۳۱] و دیگران (۱۹۹۹) پژوهشی انجام داده اند که در آن مهارت های معلمان و نگرش دانش آموزان نسبت به فناوری اطلاعات و ارتباطات بررسی شده است؛ بر اساس یافته های این پژوهش، میزان ارزش و اعتباری که معلمان برای فناوری اطلاعات و ارتباطات قائل می شوند و میزان تمرین مهارت های بالا به وسیله معلمان از جمله عواملی هستند که بر کسترش مهارت های آنان تاثیر می گدارند.
مورفی و گرین وود[۳۲] (۱۹۹۸) موانع بهره گیری از فناوری اطلاعات وارتباطات در برنامه های درسی مراکز تربیت معلم انگلستان را بررسی کردند؛ براساس یافته های این پژوهش، دست رسی ناکافی دانشجویان به رایانه، سیاست فناوری اطلاعات وارتباطات که از سوی طراحان اولیه برنامه های تربیت معلم اتخاذ شده است و نبود تشویق دانشجویان تربیت معلم در مورد استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در فعالیت های تمرینی، از جمله موانعی بودند که شناسایی شدند.
نتایج پژوهشی که به وسیله راسل و برادلی[۳۳] (۱۹۹۷) بر روی ۳۵۰ معلم مدارس ابتدایی و متوسطه استرالیا انجام شد، نشان داد اگرچه معلمان به طور کلی نگرش مثبتی نسبت به استفاده از رایانه داشتند، اما آنان دارای توانایی های اندکی در این زمینه هستند. یک سوم از این معلمان رایانه را منع اضطراب دانستند و اضطراب خود را به عواملی از قبیل ترس از آسیب رسیدن به رایانه و بروز شرم ساری در صورت استفاده نامناسب از رایانه نسبت دادند.
فابری و هیگز[۳۴] (۱۹۹۷) با طرح این سوال که «چرا بین میزان استفاده واقعی و استفاده مورد انتظار از فناوری تفاوت وجود دارد؟»، موانع استفاده از فناوری اطلاعات وارتباطات در آموزش و پرورش را مورد مطالعه قرار دادند. آنان دریافتند عواملی چون مقاوت در برابر تغییر، نگرش منفی نسبت به رایانه، هزینه ی بالای فناوری رایانه و دست رسی ناکافی به فناوری اطلاعات و ارتباطات تفاوت یاد شده را توجیه می کند.
لارنر و تیمبرلیک[۳۵] (۱۹۹۵) پیمایشی انجام دادند که در آن ۷۸ معلم دوره ی ابتدایی انگلستان شرکت داشتند. در این پژوهش معلمانی مورد نظر بودند که از دانش رایانه ای محدودی برخوردار بودند. این پیمایش به منظور مطالعه در مورد مهمترین متغییرهای موثر بر میزان استفاده از رایانه از سوی معلمان انجام شد. دانش، نگرش و اضطراب معلمان و همچنین منابع و امکانات موجود در مدرسه متغییرهای مهمی بودند که میزان استفاده از رایانه به وسیله معلمان یاد شده در آموزش را تحت تاثیر می دادند. لارنر و تیمبرلیک دریافتند که بین دو متغییر اضطراب و استفاده از رایانه هم بستگی بسیار بالا و منفی وجود دارد. بدین معنی که هر چه این معلمان اضطراب بیشتری داشته باشند کمتر از رایانه استفاده می کنند.
در پژوهش وین[۳۶] (۱۹۹۲) نقش باور در استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد پژوهش قرار گرفته است. وین معتقد است چنانچه معلمان بتوانند از فناوری جدیدی که وارد برنامه ی آموزشی می شود، مطایق با فعالیت های جاری و باورهایشان استفاده کنند، به احتمال زیاد آن را می پذیرند. وی عوامل موثر بر استفاده از فناوری اطلاعات وارتباطات را در دو دسته ی عوامل مدرسه ای و عوامل مربوط به معلم مورد بررسی قرار می دهد و نتیجه می گیریم که عوامل مربوط به معلم از اهمیت بیشتری برخوردارند.
فصل سوم:
روش تحقیق
۳-۱٫ مقدمه:
روش های تحقیق در واقع ابزارهای دستیابی به واقعیت به شمار می روند و این روش ها متعدد می باشند. و هر روشی تا اندازه ای به کشف قوانین علمی کمک می کند. در هر پژوهشی محقق سعی می کند تا بهترین روش را انتخاب کند و آن روشی است که دقیق تر از روش های دیگر قوانین واقعیت را کشف کند. بنابراین شناخت واقعیت های موجود و پی بردن به روابط آنها مستلزم انتخاب روش تحقیق مناسب است، که به عواملی مانند ماهیت موضوع تحقیق، اهداف، سوالات تحقیق، دامنه موضوع تحقیق و امکانات اجرایی دارد. هدف از انتخاب روش تحقیق این است که محقق مشخص نماید چه شیوه و روشی را اتخاذ نماید تا او را هرچه دقیق تر، آسان تر، سریع تر، ارزان تر در دستیابی به پاسخ یا پاسخ های برای پرسش یا پرسش های تحقیق مورد نظر کمک کند (حسن زاده، ۱۳۸۳).
در این فصل به توضیح روش پژوهش، جامعه پژوهش، نمونه پژوهش، روش و ابزار جمع آوری داده ها، روش تجزیه و تحلیل داده ها می پردازیم تا مراحل کار روشن گردد.
۳-۲٫ روش تحقیق
در این پژوهش از روش ترکیبی از نوع طرح همسوسازی «طرح مثلث سازی همزمان» استفاده شده است.
متداول ترین و شناخته شده ترین رویکرد در روش های ترکیبی، طرح همسوسازی است. هدف از این طرح «به دست آوردن داده های متفاوت، اما مکمل، در مورد یک مسئله» است، تا بتوان مسئله پژوهشی را کاملا درک کرد. هدف از بکارگیری این طرح، کنار هم گذاشتن نقاط قوت و ضعف روش های کمی (حجم بزرگ نمونه، روندها، تعمیم)، با روش های کیفی (حجم نمونه کوچک، جزئیات، عمیق) است. این طرح و هدف بنیادی آن در همگرایی روش های متفاوت، به شکل گسترده ای در منابع مورد بحث قرار گرفته است. از این طرح هنگامی استفاده می شود که پژوهشگر می خواهد به صورت مسقیم نتایج آماری کمی را با یافته های کیفی مقایسه یا مقابله نماید و یا با داده های کیفی نتایج کمی را بسط داده و یا رواسازی نماید (کرسول و پلانوکلارک، ۱۳۹۰).
روش ارزشیابی کرک پاتریک
تحلیل داده ها
نتایج
مشخص کردن نتایج برای پی گیری
جمع آوری داده ها
مطالعه موردی تجمعی
نتایج
تفسیر
در مرحله کمی تحقیق می توان روش های تحقیق در علوم رفتاری را با توجه به دو ملاک، هدف و نحوه گرد آوری اطلاعات تقسیم بندی کرد. تحقیقات علم با توجه به هدف تحقیق به سه تحقیق بنیادی، کاربردی، و توسعه ای تقسیم می شود (سرمد و دیگران، ۱۳۸۱). لذا با توجه به اینکه پژوهش حاضر به منظور ارزشیابی اثربخشی دوره های ضمن خدمت فاوا براساس مدل کرک پاتریک می باشد و نتایج آن می تواند بلافاصله در جامعه به کار گیرد، با توجه به تقسیم بندی فوق از نوع تحقیقات کاربردی می باشد.
همچنین در مطالعات کمی می توان تحقیقات علمی را بر اساس چگونگی گردآوری داده ها به دسته های زیر تقسیم کرد:
۱- تحقیقات توصیفی
۲- تحقیقات آزمایشی
پژوهش حاضر با توجه به ملاک دوم (نحوه ی گرد آوری داده ها) از نوع تحقیقات توصیفی (پیمایشی) می باشد. در تحقیقات توصیفی توجه بیشتر معطوف به توصیف کردن و گزارش نویسی از موقعیتها و وقایع بر اساس اطلاعاتی است که صرفا جنبه وصفی دارند (نادری، سیف نراقی،۸۱). پیمایش یکی از روش های جمع آوری داده هاست که در آن اطلاعات از طرق افرادی که پاسخگو نامیده می شود به سوالات جواب می دهند گرد آوری می شوند و از آن می توان در انواع مطالعات اکتشافی، توصیفی، تبیینی وارزشیابی استفاده کرد وچند جنبه مثبت دارد:۱)تعمیم پذیری ۲) در تمام پیمایش ها پاسخگویان باید به تعداد سوال پاسخ دهند(نادری، سیف نراقی، ۱۳۷۳: ۷۲).اجرای تحقیقات توصیفی صرفا برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری به فرایند تصمیم گیری می باشد (سرمد و دیگران، ۸۰).
در مرحله کیفی تحقیق از روش مطالعه موردی استفاده می شود: منظور از مطالعه موردی یک روش شناسی، نوعی طرح پژوهش کیفی و همچنین نوعی خروجی پویش است. پژوهش مطالعه موردی رویکردی کیفی است که در آن پژوهشگر طی زمان به بررسی یک سیستم محدود(یک مورد) یا چندین سیستم محدود(موردها) می پردازد و این کار را با گردآوری داده تفصیلی و عمیق از مآخذ اطلاعاتی چندگانه(مشاهدات، مصاحبه ها، مطالب دیداری شنیدار و اسناد گزارش ها)، و ارائه توصیفی از مورد و مضمون های مبتنی بر مورد انجام می دهد. برای مثال می توان چندین برنامه (یک مطالعه چندمحلی) یا یک برنامه واحد (یک مطالعه درون محلی) را برای مطالعه انتخاب کرد(کرسول،۱۳۹۱).
با توجه به این پژوهش که از روش ترکیبی استفاده شده است هدف این است که با جمع آوری اطلاعات به صورت عینی و منظم از دوره های آموزش ضمن خدمت در شهرستان ملایر، بررسی شود که آیا برگزاری این دوره ی آموزشی توانسته است در نگرش، رفتار و دانش فراگیران تاثیری ایجاد کند؟ و اینکه آیا معلمان از فاوا در آموزش استفاده به عمل می آورند؟ و در صورت استفاده یا عدم استفاده از فاوا در آموزش، چه موانع و مشکلاتی بر سر راه آنها می باشد؟
۳-۳٫ جامعه آماری
جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. معمولا در هر پژوهش، جامعه مورد بررسی یک جامعه آماری است که پژوهشگر مایل است درباره صفت(صفت ها) متغییر واحدهای آن به مطالعه بپردازد. جامعه آماری با توجه به هدف بررسی و نوع واحد مورد مشاهده می تواند به گونه های مختلف تعریف شود(سرمد و همکاران، ۱۳۸۵: ۱۷۷).
جامعه آماری پژوهش حاضر شامل معلمان دوره متوسطه شهرستان ملایر می باشد.
۳-۴٫ روش نمونه گیری:
روش نمونه گیری در این پژوهش به صورت خوشه ای تک مرحله ای می باشد.
در نمونه گیری خوشه ای گروهی از واحدهای نمونه ای جامعه که به دلایلی گرد هم می آیند و زیرمجموعه ای از جامعه را به وجود می آورند، خوشه ای را تشکیل می دهند که به نوبه خود یک واحد نمونه ای قلمداد می شوداگر در نمونه گیری ابتدا از بین این خوشه ها چند خوشه را به طور تصادفی انتخاب و کلیه واحدهای واقع در خوشه را مورد بررسی قرار دهیم گوییم تحقیق نمونه ای با روش نمونه گیری خوشه ای انجام شده است. روش نمونه گیری خوشه ای به دو صورت تک مرحله ای و چند مرحله ای اجرا می شود. در تک مرحله ای عمل نمونه گیری با بهره گرفتن از خوشه فقط یک بار انجام می شود، در صورتی که در چند مرحله ای بیش از یک بار انجام می شود(عسگری،۱۳۸۰).
۳-۴٫ ابزار پژوهش:
با توجه به اینکه در این پژوهش از مدل چهار سطحی کرک پاتریک (واکنش، دانش، رفتار،نتایج) استفاده می شود، لذا از ابزار پژوهش متنوعی استفاده به عمل می آید. در این پژوهش هم از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده و هم اینکه برای بیان نتایج از مطالعات موردی،( مصاحبه) استفاده شده است.
هنگامی که تعداد کاربرانی که باید مورد سوال قرار گیرند زیاد باشد و منابع مالی و زمان اجرای پژوهش محدودیت دارد، استفاده از پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات توصیه می شود. پرسشنامه را می توان متداول ترین روش های پژوهش دانست. این روش انعطاف فوق العاده ای دارد و برای گردآوری اطلاعات درباره موضوع از جامعه مورد پژوهش به کار می رود. غالب تحقیقات در آموزش و پرورش به صورت پرسشنامه ای انجام می شود به منظور جمع آوری اطلاعات از یک تخصص خاص برنامه ریزی می کنند (دلاور، ۳۶۸۱: ۲۱۶).
مصاحبه را می توان دارای رتبه و ارزش بالای از سایر روش ها دانست. زیرا یک روش کامل و از نظر اجرا امکان پذیر، قابل اعتماد و غنی است. مصاحبه چندکاربردی است و می توان از آن برای جمع آوری داده های کمی و کیفی بهره برداری کرد. از طریق مصاحبه می توان نیازهای اطلاعاتی فرد را به طور کلی، یا نیازهای اطلاعاتی آگاهی رسانی جاری وی را در موقعیت کاری اش تعیین کرد. زیرا مصاحبه با فرد در محیط کار او برای درک و شناخت نیازهای اطلاعاتی او اهمیت بسیار دارد(عباسیان و جنت، ۱۳۸۸).
۳-۴-۱٫ پایایی:
پایایی[۳۷]، بر اساس مفروضات نظریه کلاسیک آزمون، به عنوان رابطه نمره مشاهده شده با نمره واقعی یا عدم رابطه نمره مشاهده شده با خطای اندازه گیری تعریف می شود. به زبان دیگر می توان گفت که پایایی آزمون نشانگر آن است که تا چه اندازه نمره مشاهده شده آزمون، نمره واقعی را منعکس می کند. همچنین با توجه به اینکه نمره واقعی به لحاظ مفهومی متوسط بی نهایت اندازه گیری موازی است، بنابراین می توان نتیجه گرفت که نمرات یک آزمون پایا دارای ثبات اندازه گیری است. بدین معنی که یک آزمون پایا اگر در شرایط یکسان چند بار اجرا شود، نمرات تقریباً یکسانی بدست می دهد(گرامی پور،۱۳۹۳).
۳-۴-۲٫ روایی:
در پژوهشهای علمی تا جایی یک گزاره تأیید می شود که شواهد تجربی از کفایت و تناسب آن حمایت کنند. در یک تعریف سنتی، ابزار اندازه گیری تا اندازه ای اعتبار دارد که خصیصه ای که برای آن طراحی شده، اندازه گیری کند. در یک تعریف اخیر، اعتبار نوعی قضاوت وحدت یافته از میزان حمایت شواهد تجربی و مبانی نظری از کفایت و تناسب تصمیم هایی است که بر اساس نمرات آزمون گرفته می شوند. نکته قابل توجه این است که اعتبار آزمون قانون همه یا هیچ ندارد. این بدین معنی است که آزمون ها در علوم رفتاری معمولاً دارای درجه ای از اعتبار هستند(گرامی پور،۱۳۹۳).
ابزار اندازه گیری در این پژوهش، پرسشنامه و مصاحبه می باشد. ابزار پرسشنامه ای انعطاف فوق العاده ای دارد و برای گردآوری اطلاعات درباره موضوع از جامعه مورد نظر به کار می رود و همچنین ابزار مصاحبه، یک روش کامل و از نظر اجرا امکان پذیر، قابل اعتماد و غنی می باشد.
۳-۵٫ حجم نمونه :
حجم نمونه عبارت است تعداد محدودی از افراد جامعه که با روش مخصوصی از آن جامعه انتخاب شده باشند یا مجموعه عناصر تشکیل دهندۀ بخشی از جامعه است. به معنای کلی هر جزء یا زیر مجموعه ای از جامعه را می توان نمونۀ آن جامعه خواند(هومن، ۱۳۸۲،ص ۲۰۹).
در این پژوهش، حجم نمونه بعد از پیش آزمون پرسشنامه محقق ساخته و برآورد واریانس متغیر های مورد مطالعه با بهره گرفتن از فرمول زیر بررسی می شود.

۱۲ مدرسه که شامل ۱۱۶ معلم می شود.
۳-۷٫ روش تجزیه و تحلیل داده ها:
روش تجزیه و تحلیل این پژوهش شامل آمار توصیفی، استنباطی، شامل آزمون T مستقل و آزمون T تک نمونه ای و آزمون فریدمن خواهد بود.
تجزیه وتحلیل[۳۸] به منظور تنظیم و خلاصه کردن داده ها به صورت اطلاعات روشن، خوانا، مستدل و تفسیر پذیر به کار می رود به گونه ای که بتوان روابط موجود در مسائل پژوهشی را کشف، بررسی وآزمون کرد(اشرفی ریزی،کاظم پور،۱۳۸۷: ۱۴۵).
آمار توصیفی به آن دسته از روش های آماری گفته می شود که به پژوهش گر در طبقه بندی، خلاصه کردن، توصیف و تفسیر و برقراری ارتباط از طریق اطلاعات جمع آوری شده، کمک می کند. روش هایی که در آمار توصیفی به کار برده شده به سه گروه عمده به شرح زیر تقسیم می شوند:
۱)تهیه وتنظیم جدول توزیع فراوانی و ترسیم نمودار.
۲)شاخص های مرکزی.
۳)شاخص های پراکندگی(دلاور، ۱۳۸۹).