در سال ۱۹۲۰ میلادی نخستین فرستنده رادیویی جهان در لندن به کار افتاد(محسنیان راد،۵۱:۱۳۸۴). با ظهور رادیو، ارتباطات الکترونیکی آغاز شد.
۵-۳-۲ تلویزیون
در سال ۱۹۲۵، اولین کسی که عملا یک تلویزیون ابتدایی ساخت و موفق به انتقال تصویر از نقطه ای به نقطه دیگر به وسیله امواج الکتریکی شد “جان لاجی برد”[۲۷] بود؛ ولی اولین برنامه تلویزیونی در سال های ۱۹۳۶ و ۱۹۳۷ پخش شد(زارعیان،۲۷:۱۳۸۲).
طبق پیشگویی نیویورک تایمز در بازار جهانی ۱۹۳۹، تلویزیون هرگز رقیب خطرناکی برای رادیو نخواهد بود، زیرا مردم باید جلوی آن بنشینند و به صفحه آن چشم بدوزند ـ ساکن شدن در یک جای خاص را از جمله نکات منفی گیرنده ها می توان ذکر کرد ـ و خانواده های آمریکایی به طور متوسط تنها مقداری از وقت خویش را به تماشای تلویزیون اختصاص خواهند داد(کارنکراس،۹۷:۱۳۸۴).
بر خلاف پیشگویی نیویورک تایمز در قرن بیستم تلویزیون اولین وسیله پرکردن اوقات فراغت مردم است(همان منبع).
۶-۳-۲ ماهواره های ارتباطی پخش مستقیم
نخستین ماهواره های ارتباطی، ماهواره های ارتباطی نقطه به نقطه نامیده می شدند. ماهواره های ارتباطی توزیع کننده، بعد از ماهواره های ارتباطی نقطه به نقطه ساخته و به فضا پرتاب شدند و توانایی آن را داشتند که پخش برنامه های تلویزیونی جهانی را تقریباً به صورت “شبه مستقیم” درآورند. زیرا علائم تلویزیونی منتقل شده از طریق این ماهواره، برای استفاده از ایستگاه های تقویت کننده زمینی، مستقیماً به فرستنده های تلویزیونی معمولی انتقال یافت و از آن برای استفاده عمومی پخش گردید.
بعد از ساخت و استفاده از ماهواره های توزیع کننده برای پخش برنامه های تلویزیونی، تلاش های برنامه ریزی شده ای انجام یافت که ماهواره هایی ساخته و پرداخته شوند که بتوانند برنامه های تلویزیونی را در سراسر جهان، مستقیماً از فرستنده به دستگاه های گیرنده تلویزیون شخصی برسانند. در اواسط دهه ۱۹۸۰، نخستین ماهواره های ارتباطی پخش مستقیم(برنامه های تلویزیونی) برای استفاده عمومی در غرب به مدار زمین فرستاده شدند(معتمد نژاد،۲۴۶:۱۳۸۶).
قوه مقننه ایران در راستای اقدامات پیشگیرانه، در اواخر ۱۳۷۳، اقدام به تنظیم و تصویب قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دیافت از ماهواره کرد. این اقدام بازدارنده از جمله اقدامات داخلی حاکمیت بوده که در چارچوب و قلمرو کشور صورت گرفته و هدف نهایی از تصویب آن، حفظ ارزش های انسانی ـ اسلامی است که از طریق این ابزار نوین اطلاع رسانی مورد هجمه قرار گرفته است. قانونگذار عمل دریافت برنامه از طریق ماهواره را جرمتلقی کرده و اشخاص را از ارتکاب چنین فعلی منع کرده است(همشهری آنلاین ب، ۱۳۸۹).
۷-۳-۲ بازی های رایانه ای
بازی های رایانه ای قدمتی نزدیک به چهل سال دارد، یعنی زمانی که دستگاه های بسیار عظیم، بخش اعظم محاسبه ها را انجام می داد. قدیمی ترین بازی های رایانه ای، بخشی از برنامه هایی بود که دانشجویان موسسه فناوری ماساچوست ابداع کرده بودند. اولین بازی رایانه ای به نام جنگ فضایی[۲۸] که بعدها به بازی شهاب سنگ ها[۲۹] تبدیل شد و به کلوپ ها راه یافت؛ پیامد نخستین برنامه ها در برنامه نویسی رایانه بود(گانتر، ۱۵:۱۳۸۸). به دنبال افزایش دسترسی پژوهشگران دانشگاهی به رایانه ها در دهه ۱۹۶۰، بازی های رایانه ای دیگری ابداع شد. در دهه ۱۹۷۰، بازی های رایانه ای از انحصار پژوهش های دانشگاهی بیون آمد و به کلوپ های بازی راه یافت، و بدین سان شمار بیشتری از افراد توانستند به آنها دسترسی پیدا کنند(همان:۱۶).
آنگونه که گانتر می نویسد، در دهه ۱۹۸۰ بحث هایی درباره شکل تازه ای از سواد درگرفت که در پی انبوه فناوری های میکروالکترونیکی، مانند بازی های ویدیویی[و رایانه ای] به بازار امکان ظهور می یافت. وی از این سواد به عنوان سواد رسانه ای و تلویزیونی نام می برد و به سودمندی بازی های رایانه ای در افزایش این نوع سواد از طریق آموزش مهارت های شناختی، تجسم فضایی و غیره بینجامد(همان:۸۹).
رشد توانایی پردازش سریع اطلاعات نزد افراد جوان، تصمیم گیری در باب اینکه چه چیزی به آنها ارتباط دارد و چه چیزی ارتباط ندارد؛ توانایی پردازش همزمان اطلاعات از محدوده منابع مختلف به طور موازی؛ آشنایی با نحوه جستجوی اطلاعات به شکل غیر خطی، یعنی با پرش در محدوده منابع مختلف اطلاعاتی، ایجاد حلقه های ارتباطی به جای دنبال کردن یک داستان؛ تمایل به دستیابی به اطلاعات از طریق تصویر در وهله اول و بعد، رجوع به متن برای توضیح، شرح و جستجوی بیشتر؛ انس گرفتن با شبکه ای شدن و شبکه ارتباطی غیر جغرافیایی؛ رویکردی راحت(مثبت) درباره بازی کردن، قلمداد کردن آن به عنوان فعالیتی صحیح و تلقی رایانه عمدتاً به عنوان ابزار بازی، شمداشت جایزه برای فعالیت ها؛ و داشتن الگوی عملی برای یادگرفتن به جای یادگیری برای عمل کردن؛ و در پایان، پذیرش راحت خیال به عنوان فضایی معتبر به منظور تجربه کردن و داشتن نگاهی دوستانه به فناوری، یعنی ابزاری که به واسطه بزرگ شدن فرد همراه با آن، دیگرخودنمایی شده است، ازتوانمندی شناختی بازی های رایانه ای برروی جوانان است(فیسر،۲۴۱:۱۳۸۷-۲۴۰).
همچنین، بر اساس اطلاعات منتشر شده روی پایگاه اینترنتی پرتال اصفهان(۱۳۸۹)، در ایران با تاخیری ده تا پانزده ساله، بازی های رایانه ای رواج یافت. کلوپ های ویدیویی که از آغاز در سطح شهرهای مختلف کشور شکل گرفتند چیزی بیشتر از یک مغازه متوسط یا کوچک نبودند که با تغییر شکل ابتدایی به شکل محل مراجعه انبوه کودکان و نوجوانان ۷ تا ۲۰ ساله مشتاق به بازیهای رایانه ای درآمدند. نخستین دستگاه هایی که در این کلوپ ها به کار گرفته می شدند، آتاری و میکرو بودند که با گذر زمان و فراگیرتر شدن دستگاه های پیشرفته تری که از گرافیک و پردازش بالاتری برخوردار بودند جای خود را به سگا، سونی، پلی استیشن و کامپیوتر دادند. دامنه سنی مراجعان به کلوپ های ویدیویی در ایران ۷ تا ۲۰ سال گزارش شده است. گسترش روز افزون بازی های رایانه ای در خانواده های ایرانی نشان از گسترش فرهنگی نوین در جامغه است(عباس تقی زاده).
۸-۳-۲ اینترنت
اینترنت، مجموعه ای از شبکه های کامپیوتری است که با بهره گرفتن از قوانین و پروتکل های خاصی از طریق خطوط تلفنی، ماهواره ای و غیره به یکدیگر وصل شده اند، تا اطلاعات و داده ها بتواند به سرعت از یک کامپیوتر به کامپیوتری دیگر در هر کجای گیتی انتقال یابد. با تحولات اساسی و رشد بی نظیر که طی دهه اخیر بوقوع پیوسته است، در حال حاضر اینترنت به عنوان یکی از مهمترین ابزارها، برای انتقال جوامع به جامعه اطلاعاتی مطرح شده است که درآن کلیه شبکه های کامپیوتری، تلفن ها، ویدئوها، کنفرانس ها، موبایل ها و غیره با هم ارتباط داشته و به تبادل اطلاعات می پردازند.
باز بودن اینترنت به روی عموم جوهره و اساس آن است. اینترنت همگانی ترین فضایی است که تاکنون به وجود آمده است، زیرا فقط انتقال دهنده صرف اطلاعات نیست بلکه ماهیتی مشارکتی و تعاملی دارد. اینترنت را از نظر جامعه شناسی می توان یک نظام دانست و یا به تعبیری دیگر مدخلی بر جامعه الکترونیک. جامعه ای که از عناصر اصلی سیستم اینترنت یعنی تولید کنندگان(سایت ها یا شبکه های مرتبط)، واسطه ها(توزیع کننده ها) و مصرف کنندگان(کاربران) تشکیل شده است(محسنی،۷۲:۱۳۸۰).
۹-۳-۲ رسانه های متعامل و کارکردهای آن
طی سال های متمادی، تنها نوشتن، شکل غالب روابط بین انسان ها، قبایل ، ملت ها و دولت ها بود. امادر چند قرن اخیر با پیشرفت علم و دانش بشری، شکل های تازه ای از وسائل ارتباطی و اطلاعاتی مانند تلگراف، تلفن، رادیو، تلویزیون، ماهواره و تلویزیون کابلی به وجود آمدند که نسبت به صنعت چاپ، سریع تر و دقیق تر و مطمئن تر عمل می کردند.
در سال های اخیر نیز اختراع کامپیوتر و به تبع آن، پیدایش شبکه جهانی اینترنت، انقلابی را در زمینه تبادل اطلاعات به وجود آورده که جهان ر ا در آستانه شکل گیری نوع تازه ای از رسانه های ارتباطی به نام « رسانه های متعامل » قرار داده است.
الف. رسانه ی متعامل، چند گفتاری است.
به طور خلاصه می توان ساختار رسانه هایی مانند رادیو و تلویزیون را به چهار قسمت تقسیم نمود:
۱٫پیام، ۲٫ فرستنده ی پیام، ۳٫ وسیله ی انتقال پیام، ۴٫ گیرنده ی پیام. این چهار عنصر، رابطه ای یک سویه را تشکیل می دهند، بدین ترتیب که برنامه ها ( پیام ها) توسط یک موقعیت متمرکز ( فرستنده پیام ) آماده می شود و از طریق وسائل ارتباطی ( رادیو و تلویزیون ) به سمع و نظر مخاطبان ( گیرنده پیام ) می رسد. در این نوع از رابطه، گیرنده ی پیام، هیچ نوعی دخالتی در انتخاب پیام دریافتی ندارد و پیام منتشر شده به نوعی به صورت تک گفتار و تا حدی غیر دموکراتیک ( غیرانتخابی ) است. به این نوع ساختار، نظام پخش از بالا به پایین( عمودی ) اطلاق می گردد.
اما درساختار رسانه های متعامل نظام پخش، از حالت عمودی به افقی تغییر پیدا خواهد نمود، به طوری که هر فرستنده می تواند به عنوان « گیرنده ی پیام » و هر گیرنده نیز با خارج شدن از حالت انفعالی و تماشاگر صرف بودن، به عنوان « فرستنده ی پیام » ایفای نقش نماید؛ چرا که برخلاف تلویزیون، کامپیوتر، نه تنها قادر به دریافت علائم است، بلکه می تواند علائم را ارسال نیز بکند. در عصر ارتباطات، هر کس با بهره گرفتن از یک کامپیوتر و یک خط تماس با اینترنت می تواند به یک یا هزاران و یا میلیون ها مخاطبی که تا دیروز فقط غول های رسانه ای به آنها دسترسی داشتند، دست یابد. در چنین شرایطی پیام منتشر شده از حالت تک گفتاری[۳۰] به حالت چند گفتاری[۳۱] تغییر می یابد، به صورتی که هر کسی حرفی برای گفتن داشته باشد، خواهد توانست از این طریق، پیامش را به طیف وسیعی از مخاطبان برساند.
ب- رسانه ی متعامل، مجازی( غیرفیزیکی) است
یکی دیگر از ویژگی های رسانه های متعامل، مجازی وغیر فیزیکی بودن ارتباطات آن است. با توجه به پیشرفت سرسام آور علم و تکنولوژی در زمینه فناوری های نوین ارتباطی، بشر به مرحله ای خواهد رسید که از طریق رسانه های متعامل خواهد توانست به نیابت از وضعیت های واقعی زندگی، در یک شیوه الکترونیکی مشارکت جوید. بدین ترتیب واژه هایی نظیر: تخیل، قدرت، انتخاب، آزادی، و تشبیهاتی نظیر: سفر دلپذیر، پرواز بلند و سرعت از اصطلاحاتی خواهند بود که در دنیای رسانه های متعامل بسیار، کاربرد دارند. هر چند که تمامی این گفته ها صرفا در حد نظریه بوده و رسانه های متعامل هنوز مراحل آزمایشی و تکاملی خود را می گذرانند، اما چنان هم دور از نظر نیست که روزی چنین شرایطی جنبه عمومی پیدا نماید.
۱-۹-۳-۲ زیر ساخت های رسانه ی متعامل و ویژگی های آن
هنگامی که سخن از رسانه ها و ارتباطات متعامل به میان می آید، اولین نکته ای که ذهن شنونده را به خود جلب می کند، این است که نحوه شکل گیری و ویژگی های این نوع رسانه ها چگونه خواهد بود. به طور کلی، مؤلفه های به وجود آورنده یک رسانه متعامل از دو جزء سخت افزاری و نرم افزاری تشکیل می شوند که سخت افزارها نیز خود، به دو دسته جزء و کلان، طبقه بندی می گردند. به طوری که هر نهاد، تشکیلات و یا شخصیت حقیقی و حقوقی با در اختیار داشتن این عناصر می تواند یک ارتباط دوسویه برقرار سازد.
الف- سخت افزارهای جزء
به ادوات، وسائل و تجهیزاتی گفته می شود که ارتباط گران رسانه های متعامل باید خود اقدام به تهیه آنها بنمایند، مانند کامپیوتر. البته منظور از کامپیوتر، ریز پردازنده هایی اند که بتوانند اطلاعات را با سرعت بسیار بالا پردازش نمایند؛ چرا که اساس کار رسانه های متعامل را ارتباطات دیجیتالی تشکیل خواهند داد. به طور خلاصه، دیجیتالی شدن را می توان تمهیدی ریاضی در نظر گرفت که اعداد، حروف، اصوات و تصاویر ثابت و متحرک را با بهره گرفتن از دو عدد صفر و یک، رمزگذاری و بیان می کند و انجام دادن چنین عملیاتی که به نظام دو تایی معروف است جز با در اختیار داشتن ریزپردازنده هایی که بتوانند به پردازش حجم عظیم اطلاعاتی که در هرثانیه باید از طریق رسانه های متعامل منتقل شوند، امکان پذیر نخواهد بود.
البته در کنار این ریزپردازنده های بسیار قوی، به حافظه ها ( هارددیسک ها) یی که بتوانند این حجم عظیم اطلاعات را در خود نگه داری نماید نیز نیاز خواهد بود که امروزه با اختراع حافظه های مولکولی، که می توانند تمام اطلاعات بشر را در فضایی به اندازه ی سر سوزن جای دهند، مشکلی در این زمینه نخواهیم داشت.
ب- سخت افزارهای کلان
سخت افزارهایی هستند که زیرساخت های کلان ارتباطات متعامل را تشکیل می دهند و تهیه نمودن آنها از عهده اشخاص خارج بوده، تنها دولت ها و یا شرکت های بزرگ رسانه ای و مخابراتی قادر به فراهم آوردن آنها هستند. شبکه های فیبر نوری که در حقیقت مجراهای ارتباطات متعامل خواهند بود، نمونه ای از آن به شمار می رود.
در دنیای رسانه های متعامل، دیگر امواج هوایی به کار نخواهد آمد، بلکه این رشته های بسیار نازک فیبر نوری خواهند بود که می توانند صدها کانال را با سرعت نور و در کسرهایی ازثانیه، بدون ذره ای اختلال از این سو به آن سوی دنیا انتقال دهند.
ج- نرم افزارها
منظور از نرم افزار، ابداع روش ها و برنامه های کامپیوتری ای است که بتوان از طریق آنها متن ،صدا و تصاویر ثابت و متحرک را با یکدیگر ادغام نموده، آنها را به صورت چند رسانه ای وبا بهترین کیفیت انتقال داد. به طور کلی می توان گفت: ایجاد دنیای مجازی و سه بعدی که مهم ترین ویژگی رسانه های متعامل در جهان آینده خواهد بود بر عهده نرم افزارهاست.
۲-۹-۳-۲ ویژگی های رسانه های متعامل
با توجه به مطالب فوق می توان ویژگی های زیر را برای رسانه های متعامل در نظر گرفت:
۱٫ سرعت بسیار بالا در انتقال اطلاعات.
۲٫ امنیت انتقال داده ها توسط فیبرهای نوری نسبت به امواج هوایی.
۳٫ هزینه بسیار کم برای ارتباط گران ( البته ناگفته نماند که هزینه ی راه اندازی چنین شبکه هایی بالغ بر میلیاردها دلار خواهد بود؛ ( اما استفاده کنندگان می توانند با پرداخت هزینه هایی اندک از این امکانات نامحدود به راحتی استفاده نمایند ).
۴٫ امکان تبدیل هر مخاطب به یک استودیوی سیار پخش تلویزیونی.
۵٫ امکان انتخاب گسترده و دسترسی به منابع وسیعی از اطلاعات، سرگرمی ها و خدمات ارتباطی به صورت اختصاصی.
۶٫ امکان تجربه وا قعیت های دور از دسترس با بهره گرفتن از فضای مجازی و فائق آمدن بر موانع زمان و مکان.
۷٫ تمرکززدایی پخش اخبار و اطلاعات از منابع قدرت و امکان برقراری موقعیت های برابر برای تمام افراد جامعه.
۸٫تعامل بین فرهنگ ها از طریق ارتباط دوسویه ومستقیم بین ارتباط گران.
۹٫ تنوع و انعطاف پذیری در انتخاب و نحوه نمایش بر نامه ها و حتی هویت فردی افراد.
۱۰٫ قابلیت ضبط و ثبت ارتباطات.
۱۱٫ تقویت روحیه فرد گرایی.( سایت اینترنتی راسخون، ۱۳۹۲).
۳-۹-۳-۲ رسانه های متعامل و آموزش
از مهم ترین کارکردهای رسانه های متعامل می توان به نقش برجسته ی آن در آموزش از راه دور اشاره نمود. کمبود منابع آموزشی، محدودیت های زمانی و مکانی، بالا بودن هزینه های آموزشی و صدها عامل دیگر، نیاز به یک رویکرد نوآورانه به امر آموزش را بیشتر کرده است.
امروزه، الگوهای سنتی یادگیری، متحول شده اند و کاربران با حجم گسترده ای از اطلاعات و دانش مواجه هستند. هم اکنون بسیاری از کشورهای پیش رو در زمینه ارتباطات راه دور، در حال ایجاد و راه اندازی دانشگاه ها و کلاس های مجازی نظام های سنتی خود هستند.
آموزش مجازی با شعار « آموزش برای همه کس، در همه ی سنین و در همه جا » شرایطی را به وجود آورده است که ارتباط گران رسانه های متعامل را در هر شرایطی قادر می سازد با دسترسی به بهترین منابع، معلمان و اساتید موجود در جهان، در رشته های مورد علاقه خود به تحصیل بپردازند که این امر، خود به ارتقای سطح علمی دانش آموزان و دانشجویان کمک نموده، امکان به اشتراک گذاشتن منابع آموزشی، قابلیت تکرار مطالب در هر زمان و افزایش میزان دسترسی به آموزش را برای آنها فراهم میآورد.
با این شرایط می توان گفت که وجود یک کتاب خانه ی مجازی ( به عنوان قلب نظام آموزش الکترونیک و ساختمان مرکزی سامانه ی آموزش مجازی ) بسیار ضروری است.
طرفداران این نوع نظام آموزشی بر نقش بسیار مهم آموزش های چند رسانه ای ( به صورت تلفیقی از نوشتار، گفتار، عکس، انیمیشن و فیلم) در دنیای ارتباطات متعامل، تأکید می ورزند و بر این باورند که این روش می تواند مخاطبان را تا حدی جذب کند که حتی بهترین اساتید نیز نخواهند توانست چنین نقشی را ایفا نمایند.
این گروه، همچنین ابر این باورند که از طریق آموزش های مجازی، می توان به میزان زیادی در هزینه هاو زمان، مخصوصا در شهرهای بزرگ به نفع دانشجویان صرفه جویی نمود و دلیل دیگر این که، این روش، بر خلاف روش های سنتی که معلم و استاد در آنها مرکزیت دارند، موجب دانشجومحور شدن در امر آموزش می گردد. همچنین آموزش گیرنده را مخیر می سازد تا با سرعت یادگیری خود پیش برود.
اما از سوی دیگر، مخالفان این نوع آموزش بر این عقیده اند که رسانه های متعامل، آموزش گیرندگان را ترغیب می کنند که از نظر پیشرفت درسی، بیشتر در حالت متوسط ( نه خوب و نه بد ) قرار گیرند. نکته ی دیگری که مخالفان آموزش مجازی بر آن پافشاری می نمایند این است که در شیوه ی آموزش مجازی،حضور فیزیکی و رودررو بین دانشجویان با یکدیگر از یک سو، و دانشجو و استاد از سوی دیگر، آن طور که باید وجود ندارد، حال آن که اصل تعلیم و تربیت ایجاد می کند تا رابطه ی مستقیم بین آنها وجود داشته باشد، تا ضمن فراگیری مهارت های اجتماعی، الگوهای لازم نیز از سوی دانشجویان کسب شود. کاهش آموزش های عملی و تغییر محتوا نیز از مشکلات دیگری است که در آموزش مجازی به آنها اشاره شده است. در این صورت، تضمینی وجود نخواهد داشت که سؤالات استاد به درستی به دانشجو و جواب دانشجو به استاد برسد و در شبکه ی کامپیوتری تغییر داده نشود و یا حتی از بین نرود. (همان).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۴-۹-۳-۲ اهمیت وسایل ارتباط جمعی
وسایل ارتباط جمعی دارای چنان قدرتی هستند که می توانند نسلی تازه در تاریخ انسان پدید آورند: نسلی که با نسل های پیشین متفاوت است.
در جهان امروز وسایل ارتباط جمعی روزنامه، رادیو و تلویزیون وسینما با انتقال اطلاعات و معلومات جدید و مبادله افکار عمومی و عقاید عمومی در راه پیشرفت فرهنگ و تمدن بشری نقش بزرگی به عهده گرفته اند به طوری که بسیاری از دانشمندان، عصر کنونی زندگی انسان را عصر ارتباطات نام گذاشتند. فراوانی جمعیت، تمرکز گروه های وسیع انسانی در شهرهای بزرگ شرایط خاص تمدن صنعتی را به وجود آورده و پیچیدگی وضع زندگی جمعی، وابستگی ها و همبستگی های ملی و بین المللی، ناامنی ها و بحران ها، تحول نظام های سیاسی و اجتماعی، دگرگونی مبانی فرهنگی، ترک سنت های قدیمی و مخصوصاً بیداری وجدان انسانی همه از جمله عواملی هستند که روز به روز نیاز انسان را به آگاهی از تمام حوادث و وقایع جاری محیط زندگی بیشتر می کند. تا جایی که پیشرفت وسایل ارتباط جمعی و توسعه اقتصادی و اجتماعی و تحکیم مبانی دموکراسی و تفاهم بین المللی، لازم و ملزوم یکدیگر شده اند(معتمدنژاد،۱:۱۳۸۶).
عکس مرتبط با اقتصاد
۵-۹-۳-۲ کارکردهای اصلی رسانه های جمعی برای جامعه
هر سازمانی که در متن جامعه پدید می‌آید، باید دارای کارکردهایی در خدمت جمع و جامعه باشد و چنان تنظیم گردد که بتواند همانند یک تن به‌صورتی هماهنگ، خدمات خود را به جامعه که منشأ و موجد آن است، عرضه کند. در هر یک از رسانه‏ها مجموعه‏ای از کارکردهای قابل تصور است که هارولد لاسول در تحقیقات خود در سال ۱۹۶۷ سه کارکرد عمده برای رسانه‏ها برشمرد:
۱٫ نظارت بر محیط به معنی جمع‏آوری و توزیع اطلاعات در مورد رویدادهای محیط اطراف، هم در داخل و هم در خارج یک جامعه خاص و این امر تا اندازه‏ای، نظیر آن چیزی است که عموماً به مثابه اداره و هدایت اخبار مورد نظر قرار می‏گیرد.
۲٫ همبستگی بخشی از جامعه در واکنش به محیط: همبستگی در اینجا شامل تفسیر اطلاعات مربوط به محیط و توصیه در مورد نحوه رفتار در واکنش به این رویدادها است. این فعالیت تا حدودی به عنوان ویرایش یا تبلیغ سیاسی شناخته می‏شود.
۳٫ انتقال میراث اجتماعی از نسلی به نسل دیگر: لاسول می‏گوید که انتقال فرهنگ معطوف منتقل کردن اطلاعات، ارزشها و هنجارهای اجتماعی از نسلی به نسل دیگر یا از اعضای یک گروه به تازه واردهای آن گروه است. این امر عموماً به مثابه فعالیت آموزشی شناخته می‏شود.
رایت به این سه کارکرد مقوله تفریح و سرگرمی را اضافه کرده که به اعمال ارتباطی اشاره دارد که جهت سرگرمی و تفریح صورت می‏گیرند.
کارکردهای دیگری که صاحب نظران علم ارتباطات از آنان نام برده اند عبارتند از:
الف- کارکرد نوگرایی و توسعه؛
فرایند توسعه رابطه پایداری با تعامل میان مردم و مشارکت فعال گروه‌های اجتماعی دارد که این امر صورت نمی‌گیرد، مگر در پرتو نظام جامع ارتباطی-اطلاعاتی؛ که می‌تواند تا حدّ زیادی در رفع اختلافات و تضادهای موجود در ارزش‌ها و رفتارهای مردم و فراهم آوردن محیط مساعد برای توسعه ملی مؤثر باشد. از جمله نخستین کسانی که در بحث از توسعه به موضوع ارتباطات و رسانه‌ها و نقش آن‌ ها در فرایند تغییر و نوگرایی توجه کرده‌اند، دانیل لرنر[۳۲] آمریکایی است که پژوهشی را در سال ۱۹۵۸، تحت عنوان “گذر از جامعه سنتی: نوسازی خاورمیانه” ارائه کرده است. مارشال مک‌لوهان) زیست و سیدحمید مولانا نیز در زمره‌ی دانشمندانی هستند که به این مقوله توجّه کرده‌اند.( باهنر، ۱۳۸۷ : ۳۱-۲۸ و دادگران، ۱۳۲ – ۱۳۱).
ب- کارکرد همگن‌سازی:

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.