معمولا به محاسبات طولانی و سخت نیاز می­باشد.

اغلب ممکن است نتیجه ­گیری­های کمی با نتیجه تحلیل­های کیفی سازگار نباشد که این موضوع باعث درک نادرست از سیستم مورد­مطالعه می­گردد.

قسمت سوم: سازمان­های بیمه

 

۲-۳-۱- مقدمه

موسسات بیمه از جمله نهادهای مالی هستند که در کنار تامین امنیت اقتصادی سرمایه، در ایجاد منابع مالی در فواصل زمانی دریافت حق بیمه و پرداخت خسارت­ها، به­خصوص در بیمه­های بلند­مدت می­توانند موجب تحرک و پویایی و توسعه بازارهای مالی شوند و با انباشت سرمایه زمینه ­های لازم را برای رشد اقتصادی فراهم کنند.
عکس مرتبط با اقتصاد

 

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

۲-۳-۲- مروری کوتاه بر تاریخچه بیمه

با محوری شدن روزافزون روابط و کیفیت خدمات در کسب­و­کار و دستیابی به سود بیشتر از طریق داشتن مشتریان وفادار نسبت به جذب مشتریان جدید، استفاده از ابزار­های بهبود عملکرد مورد توجه قرار گرفته است. در چنین محیطی موفقیت بازار برابر است با این­که یک سازمان بتواند حداکثر سودی را که مقدور است از مجموعه مشتریان خود بدست آورد. برای این منظور ضروری است که مدیریت سازمان به استراتژی­ هایی روی آورد که بتواند از آن­ها برای توسعه و بهبود عملکرد خود و پیشی گرفتن از رقبا استفاده کرده و از همه مهم­تر آنکه بتواند مشتریان را به مشتریان وفادار تبدیل کند. ایجاد وفاداری در مشتری وابسته به میزان رضایتی است که مشتری از انجام معامله با سازمان در خود احساس می­ کند. شرکت­های ارائه­دهنده خدمات بیمه­ای نیز مانند هر سازمان انتفاعی دیگری در پی کسب سود بیشتر و دست­یابی به مزیت­های رقابتی در دنیای رقابتی امروز هستند. شرکت­های بیمه نسبت به سود حاصل از روابط با مشتریان، بسیار علاقه­مندند؛ زیرا آنان تحت فشار شدید رقابتی از سوی رقبای خود درصنعت قرار دارند. بر اساس اصل ۴۴ قانون اساسی در زمینه خصوصی­سازی فعالیت­ها، اولین شرکت بیمه خصوصی در ایران در سال ۱۳۸۳ آغاز به کارکرد و بعد از آن از سال ۸۳ تا ۸۷، ۱۵ شرکت بیمه خصوصی به ارائه خدمات بیمه­ای در کشور پرداختند. (عبدالوند و همکاران، ۱۳۸۷) تا پیش از آغاز به­کار شرکت­های بیمه خصوصی وظیفه ارائه خدمات بیمه­ای بر عهده شرکت­های بیمه دولتی بود. از آن­جاکه این شرکت­ها وابسته به دولت بوده و به پشتوانه سرمایه ­های دولتی فعالیت می­کردند، بازاریابی و رعایت اصول بازاریابی در فعالیت­هایشان بسیارکمرنگ بود. اما شرکت­های بیمه خصوصی از آن­جا که باید پاسخگوی سهام­داران خود بوده و میزان سودشان ارتباط مستقیمی با عملکردشان دارد، این روزها با توجه به رقابت بسیار نزدیک و تنگاتنگ با دیگر رقیبان خود در پی ایجاد بهبود عملکرد و سودآوری در بازار هستند. یافتن روش­ها و استراتژی­ هایی که بتواند هر چه بیشتر به ایجاد، افزایش سهم بازار، افزایش سودآوری و رشد در حق بیمه منجر شود، دغدغه امروز این شرکت­ها است. بنابراین بررسی و تحقیق درخصوص عواملی که می­توانند بر موارد نامبرده در یک شرکت تاثیر گذاشته، و باعث یافتن راهکار­های مناسب شود، ضروری به­نظر می­رسد.
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)

 

۲-۳-۳- دیدگاه ­های مختلف در مورد بیمه

سازمان­های بیمه درمانی مناسب­ترین گزینه­ای است که با ماهیتی مستقل، منابع مالی مورد نیاز خود را از طریق مشارکت عمومی افراد سالم تأمین می­ کند و نیاز این افراد را در زمان بیماری فراهم می­سازد. (مقدسی و حسینی، ۲۰۱۱) از دیدگاه فردی، بیمه با فراهم نمودن امکان پرداخت مقدار کمی پول، در حالت­های عادی (نه بیماری) به­منظور دریافت مقدار زیادی مزایا در وضعیت­های غیر معمول و خیلی مشکل (بیماری) منجر به ایجاد منفعت خالص می­گردد. از دیدگاه جامعه، بیمه روشی برای یک کاسه کردن (انباشت) خطر می­باشد. بنابراین مخاطرات یک فرد به­جای این­که توسط خود او پوشش داده شود، به وسیله­ افراد زیادی تحت پوشش قرار می­گیرد. در چنین شرایطی منافع کافی جهت پوشش مخاطرات، جمع­آوری می­گردد. در­ضمن مشارکت­کنندگان با آگاهی از برخورداری از مراقبت­های سلامت به هنگام ضرورت، احساس آرامش روانی خواهند کرد. (عرب، ۲۰۱۰)

 

۲-۳-۴- نقش بیمه

شرکت­های بیمه از جمله نهادهای مهم و محوری مالی هستند که به موجب ماهیت فعالیت­شان یکی از کانال­های مهم پس انداز می­باشندکه علاوه بر تامین امنیت فعالیت­های اقتصادی از طریق ارائه خدمات بیمه­ای و به­ کارگیری منابع مالی انباشته شده نزد خود در بازار­های مالی می­توانند نقش بسیار اساسی و تعیین ­کننده ­ای در تحرک و پویایی در این بازار­ها و تامین وجوه قابل سرمایه ­گذاری فعالیت­های اقتصادی داشته باشند، بیمه نه­تنها نقش یک واسطه­گر مالی را ایفا می­ کند بلکه از دو جنبه دیگر نیز می ­تواند در اقتصاد نقش ایفا نماید:

 

 

نقش آن در جبران خسارت

نقش آن به عنوان یک نهاد سرمایه­گذار

وقفه زمانی بین دریافت حق بیمه و پرداخت خسارت در صورت وقوع، وجوه انباشته شده تحت عنوان ذخایر فنی را فراهم می­آورد که در حقیقت امکان مشارکت فعال شرکت­های بیمه در بازار سرمایه ­گذاری را به­وجود می­آورد. بنابراین از دیدگاه عملکردی شرکت­های بیمه می­توانند از دو کانال انباشت سرمایه و نوآوری فنی روی رشد اقتصادی تاثیر داشته باشند. با توجه به نقش انکارناپذیر صنعت بیمه در جبران خسارت و جایگاه آن به عنوان یک نهاد سرمایه­گذار و رویکرد واسطه­گری مالی، بیمه می ­تواند با ایجاد ارزش افزوده، به تشکیل درآمد ملی کمک شایان توجهی بنماید. (رحیمی کلور، ۲۰۱۲)
بهبود کیفیت اداراک شده از سوی مشتری معمولا باعث افزایش سودآوری از طریق افزایش درآمد می­ شود. درحالی­که بهبود بهره­وری فرایندهای داخلی منجر به افزایش سود از طریق کاهش هزینه­ها می­ شود در چارچوب شرکت­های خدماتی فعالیتهای مختلفی صورت میگیرد بر این اساس، این که بنگاهی نظیر بیمه، چگونه می ­تواند توان رقابتی را افزایش دهد (دیوانداری و همکاران، ۲۰۰۹)موضوعی است که در این مقاله با بهره گرفتن از تکنیک خاکستری و کانو فازی به شناخت متغیرهای مهم پرداخته می شود.

 

قسمت چهارم: مدل کانو

 

۲-۴-۱- مقدمه

مدل­های تحلیل نیازهای مشتری در گذشته، بر اساس این فرض بنا شده بود که ارتباط بین رضایت مشتریان و عملکرد ویژگی­های کیفیت متقارن و خطی است. با همین فرض­ها پژوهش­های زیادی برای شناسایی ویژگی­هایی انجام گرفت که می­توانند بیشترین تأثیر را بر رضایت مشتریان بگذارند و روش­ها و مدل­های زیادی توسعه داده شدند. (صادقی مقدم و همکاران، ۱۳۹۱)

 

۲-۴-۲- معرفی مدل کانو

در اواخر دهه هفتاد قرن بیستم، پروفسور نوریاکی کانو از دانشکده ریکا در توکیو به همراه همکارانش، مفهوم کیفیت را به صورت دو بعد میزان عملکرد و میزان رضایت مورد توجه قرار داد:

 

 

میزان عملکرد خوب یک محصول یا خدمت

میزان رضایت استفاده کننده (کارسک و همکاران[۳۱]، ۲۰۰۲)

رضایت
عملکرد

مدل کیفیت دوبعدی

 

شکل (۲-۴) مدل کیفیت دوبعدی

کانو در مدل خود نیازمندی­های مشتریان و یا به عبارت دیگر، خصوصیات کیفی محصولات را به سه دسته تقسیم نمود و هر سه نوع نیازمندی را در یک نمودار دوبعدی نشان داد. محور عمودی، میزان رضایت و یا خشنودی مشتری و محور افقی، میزان ارائه الزام کیفی مورد نظر مشتری را نشان می دهد. بالاترین و پایین­ترین نقطه از محور عمودی نمودار به­ترتیب بیانگر رضایت مشتریان و عدم رضایت مشتریان است، محل تلاقی عمودی و افقی بیانگر جایی است که مشتری در حالت عدم­تعادل از نظر رضایت و عدم رضایت قرار دارد. سمت راست محور افقی بیانگر جایی است که الزام کیفی مورد انتظار به طور کامل عرضه شده است و سمت چپ محور افقی، نقطه ارائه محصولی است که خصوصیات کیفی مورد انتظار را ندارد و الزام کیفی مورد نظر به هیچ عنوان در محصول یا خدمت لحاظ نشده است. (رضایی و همکاران، ۱۳۸۴)

 

 

 

شکل (۲-۵) مدل کانو (صادقی مقدم و همکاران، ۱۳۹۱)

ارتباط این دو عامل ما را به شش تعریف منحصر به فرد از نیاز تحت عنوان نیاز اساسی، نیاز تک بعدی یا عملکردی، نیاز مهیج، نیاز بی تفاوت، نیاز معکوس و نیاز سوال برانگیز رهنمون می سازد:
نیاز­های اساسی: نیاز اساسی مشتری به آن بخش از خصوصیات محصول، خدمت یا هر مقوله دیگر اطلاق می­ شود که در صورت ارضا شدن، اثر ناچیزی بر روی مشتری خواهد داشت، لیکن در صورتی که به طور کامل ارضا نشود موجب نارضایتی شدید مشتری خواهد شد. دلیل این امر توقع مشتری به وجود این ویژگی­ها در محصول است. (کارسک و همکاران، ۲۰۰۲) به­عبارتی دیگر، ارضاء کامل نیازهای اساسی محصول تنها مقدمات حضور محصول را در بازار فراهم می­آورد و برای پیروزی بر رقبا و دردست گرفتن بازار محصول کمک نمی­ کند. این خواسته ­ها ”ناگفتنی” یا ”تلویحی” هستند.(طاهری­کیا و همکاران، ۱۳۸۸)
نیاز­های عملکردی: آن دسته از نیازمندی­هایی که موجب رضایت نسبی مشتری می­ شود، نیازهای عملکردی است. ارضاء این نوع نیازمندی­ها عموما رفتاری خطی دارند. به این معنا که با افزایش سطح ارضاء این نیازمندی­ها به­ طور خطی رضایت مشتری افزایش می­یابد. اهمیت نیازهای عملکردی محصول در آن است که شناسایی و لحاظ نمودن آن­ها در محصول، حداقل تلاشی است که موجب حفظ موقعیت تجاری سازمان در بازار رقابتی می­ شود.
نیازهای مهیج: نوع سوم نیازها که موجب رضایت مشتری در حد بالایی می­ شود، نیاز مهیج است. در این نوع نیاز، تهیج مشتری به این دلیل است که مشتری طرح­ها و مشخصه­هایی را در محصول یا خدمت می­بیند، که انتظار آن را ندارد و یا حتی فکر نمی­ کند که انجام آن ممکن باشد. (کارسک و همکاران، ۲۰۰۲) به عبارت دیگر این ویژگی­ها معیارهایی از کالا هستند که بیشترین تأثیر را بر رضایت مشتری از یک کالا یا خدمت خاص دارند. ارضاء یا تأمین این ویژگی­ها باعث رضایت زیاد مشتری می­شوند و چنانچه تأمین نشوند مشتریان احساس نارضایتی نخواهند داشت. (کورت ماتزلر و همکاران[۳۲]، ۱۹۹۸)
نیازهای بی­تفاوت: برخی از خصوصیاتی که در یک محصول وجود دارد، از طرف مشتری به عنوان یک نیاز کیفیتی شناخته نمی­ شود و بر روی رضایت وی تاثیری ندارد. یعنی در صورت اجرا یا عدم اجرای آن هیچ تغییری در میزان رضایت مشتری ایجاد نمی­ شود. بنابراین این دسته از نیازها را نیاز بی­تفاوت می­نامند. (لی و همکاران[۳۳]، ۲۰۰۸)
نیازهای معکوس: برخی مشخصه­ها در محصولات وجود دارد که اجرای آن­ها نه­تنها رضایت مشتری را برآورده نمی­سازد، بلکه منجر به ایجاد نارضایتی از طرف مشتری می­ شود. وجود این خصوصیات در محصول یا خدمت باعث می­ شود که آن کالا را از چرخه رقابت خارج کند و هرچه این مشخصه در محصول بیشتر تقویت شود نارضایتی مشتری بیشتر می­ شود و به دنبال آن فروش آن کالا کاهش می­یابد. (ماتزلر و هینترهابر[۳۴]، ۱۹۹۸)
نیازهای سوال­برانگیز: بیانگر زمانی می­باشد که مشتری سؤال را نفهمیده باشد و یا اطلاعات موجود در سؤال ناقص باشد. (هوسر و کلاسینگ[۳۵]، ۱۹۹۸)
جدول (۲-۲) طبقه ­بندی نیاز­های کانو

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

A: نیاز مهیج (انگیزشی) R: نیاز معکوس Q: نیاز سوال­برانگیز
M: نیاز اساسی O: نیاز عملکردی I: بی­تفاوت

۲-۴-۳- ایجاد پرسشنامه کانو

نیازها و تقاضاها اعم از اساسی، عملکردی و مهیج به مانند نیازهای محصول بسوی مشتری روانه می­شوند که آن­ها را در قالب پرسشنامه می­توان طبقه ­بندی نمود. برای هر شکل از محصول یک جفت از سؤالات تنظیم شده تا اینکه مشتری بتواند به یکی از پنج راه متفاوت پاسخ بگوید. سؤال اول در ارتباط با عکس­العمل مشتری است اگر، محصول آن خصوصیت را داشته باشد، (شکل عملکردی سؤال) و سؤال دوم در ارتباط با عکس­العمل مشتری است اگر محصول آن خصوصیت را نداشته باشد. (شکل غیرعملکردی سؤال) وقتی سؤالات تنظیم می­ شود، «اظهارنظر و عقیده مشتری « بسیار حائز اهمیت است. با ترکیب دو جوابی که از پرسشنامه عملکردی و غیرعملکردی به دست می ­آید در جدول ارزشیابی دو بعدی، خصوصیات و کیفیت محصول می ­تواند طبقه ­بندی شود.

 

۲-۴-۴- مزایای تقسیم بندی ویژگی های کالاها و خدمات به وسیله مدل کانو بسیار آشکار است:

 

 

ویژگی­ها و خصوصیات کالاها و خدمات بهتر ادراک می­شوند. معیارهایی از کالاها و خدمات که بیشترین تأثیر را برروی رضایت مشتری دارند شناخته می­شوند و از تقسیم ­بندی ویژگی­های کالاها به ابعاد اساسی، عملکردی و انگیزشی و… می­توان برای تمرکز و تأیید بر هر یک از آن­ها استفاده نمود.

اولویت­ بندی توسعه کالاها، مثلاً سرمایه ­گذاری بر­روی بهبود الزامات اساسی در صورتی که قبلاً در سطح رضایت­مندانه­ای قرار داشته باشند، زیاد مفید نمی ­باشد ولی بهبود در الزامات عملکردی و انگیزشی به دلیل تأثیر زیاد در ادراک از کیفیت کالا و در نتیجه در سطح رضایت مشتریان مناسب­تر می­باشد.

مزیت دیگر مدل کانو آن است که به حداقل محاسبات ریاضی نیاز دارد و اطلاعات مربوط به سرعت جمع­آوری می­ شود. (باهاتاچریا و رحمان[۳۶]، ۲۰۰۴)

کشف و ارضاء الزامات انگیزشی می ­تواند احتمال تمایز زیادی را برای تولید­کننده به­ وجود آورد. چرا که کالاهایی که خصوصاً الزامات اساسی و عملکردی را ارضاء نمایند مانند هم و یکسان تلقی می­شوند و درنتیجه به سادگی قابل تعویض با یکدیگر می­باشند. مثلاً اگر شرکتی اقدام به تحویل محصولات خود در درب منازل نماید در چنین شرایطی این شرکت موجبات تمایز را با سایر شرکت­های موجود در صنعت خود فراهم آورده و باعث جلب رضایت مشتریان به سوی خود می­ شود.

در ضمن مدل کانو به اهمیتی که هر یک از ویژگی­های کالاها در رضایت مشتریان دارند پی برده و درنتیجه به­عنوان پیش­زمینه­ای در فرایند ایجاد کالا می­توان از آن استفاده نمود. (تن و پاویترا[۳۷]، ۲۰۰۱)

قسمت پنجم: مدل کانو فازی

 

۲-۵-۱- معرفی مدل فازی

پیچیدگی­های ذهن انسان و تصمیم­ گیری­ های وی خصوصا در محیط­های غیرقطعی باعث شده که به­جای استفاده از واژه­ های بلی و خیر، از واژه­ های زبانی و مبهم خوب، متوسط و ضعیف نیز بهره گیرد.

 

 

پرتفلیو سهام رشدی
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)

 

 

۰٫۰۰

 

 

 

دوربن واتسون

 

 

پرتفلیو سهام ارزشی

 

 

۱٫۸۰

 

 

 

پرتفلیو سهام رشدی

 

 

۱٫۹۲

 

 

مطابق نتایج برآورد رگرسیون انجام شده فرضیه صفر در سطح اطمینان ۹۵% درصد رد می­ شود. گواه این ادعا نتایج عامل نگرش سرمایه ­گذاران و به عبارتی آماره t و احتمال آن است. آماره آن ۱٫۵۱۶ بوده که با دارا بودن احتمال ۰٫۱۳۲۷ وجود رابطه بین این عامل و بازده سهام ارزشی را بی معنا می­سازد.
مطابق نتایج حاصله، کماکان بیشترین اثرگذاری بر عامل بازده در سطح اطمینان ۹۵% متعلق به عامل صرف ریسک بازار با ضریب ۰٫۵۲۸۳ و با آماره t و احتمال ۶٫۷۱۲ و صفر است. پس از آن عوامل ارزش و اندازه پرتفلیو با ضرایب ۰٫۶۵ و ۰٫۴۸ هستند.
نکته جالب توجه عدم تاثیر پذیری بازده سهام ارزشی موجود در پرتفلیو نمونه از عامل مومنتوم است. آماره t و احتمال آن با مقادیر ۰٫۹۸۶ و ۰٫۳۲۶ گواه این ادعا می­باشند.
جهت بررسی معناداری تخمین انجام شده از آماره F استفاده شده که مقدار آن برابر ۲۲٫۹۷۳ و احتمال آن برابر صفر است. بنابراین معناداری کل تخمین انجام شده مورد تائید می­باشد. همچنین مطابق ضریب تعیین محاسبه شده، متغیرهای مستقل۵۲ درصد رفتار بازده سهام شرکت­های ارزشی را توجیه می­ کنند.
به منظور بررسی وجود همسانی واریانس از آزمون وایت استفاده شده است. از آنجا که فرض صفر این آزمون گواه وجود ناهمسانی در واریانس است، جهت تائید صحت تخمین انجام شده ما به دنبال رد فرض صفر این آزمون هستیم. طبق نتایج بدست آمده برای این آزمون، آماره F برابر ۱٫۶۴ و احتمال ۰٫۱۵۵۹ ، فرض صفر رد شده و وجود ناهمسانی واریانس در این برآورد رد می­ شود. بنابراین همسانی واریانس مقادیر خطای رگرسیون برآوردی تائید می­ شود. از سویی دیگر فرض کلاسیک و مهم دیگر رگرسیون، نرمال بودن مقادیر جملات خطا است. به منظور بررسی این فرض از آماره برا و جارکیو استفاده می­ شود. مقادیر حاصله برای این آماره و احتمال آن ، به ترتیب ۰٫۷۹۱۶ و ۰٫۶۷۳۱، نشانگر تائید نرمال بودن مقادیر جملات خطا می­باشد. عدم وجود خود همبستگی سریالی نیز توسط آماره دوربین واتسون با مقدار ۱٫۸ که به اندازه کافی به ۲ نزدیک می­باشد تائید می­ شود.
بنابر نتیجه حاصل از بررسی این فرضیه، میتوان گفت در سطح اطمینان ۹۵% فرض صفر رد شده و به عبارتی رابطه معناداری میان عامل نگرش سرمایه­گذارانو صرف بازده پرتفلیو سهام ارزشی وجود ندارد.
۴-۴٫ خلاصه فصل
در این فصل با بهره گرفتن از روش­های اقتصاد سنجی به بررسی فرضیات مطرح شده در فصل سه پرداختیم. بدین منظور پس از معرفی داده ­های نمونه مورد بررسی در قالب جدول آمار توصیفی (جداول ۱ و ۲ و ۳)، فرضیات تحقیق را در قالب چهارچوب و روش­های آمار توصیفی مورد بررسی قرار داده و نتایج تخمین­های رگرسیونی انجام داده شده را توسط آزمون­های فروض اساسی رگرسیون بررسی نموده­ایم تا از صحت آنها مطمئن شویم. در نهایت، نتایج آن به تفصیل در فصل پنجم مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
عکس مرتبط با اقتصاد
در فصل بعد نتیجه ­گیری و تفسیر نتایج تحقیق، ارتباط آن با نتایج تحقیقات انجام شده قبلی،
محدودیت­های تحقیق و پیشنهادات مرتبط با تحقیق ارائه خواهد شد.
فصل پنجم
تفسیر یافته­ ها و نتیجه ­گیری
۵-۱٫ مقدمه
در این فصل ابتدا خلاصه ای از تحقیق ارائه می­گردد، سپس یافته­ های تحقیق مورد بررسی قرار می­گیرد و نتایج با سایر تحقیقات انجام گرفته در این زمینه مقایسه می­ شود. در پایان فصل محدودیت­های تحقیق و پیشنهاداتی برای گروه­های استفاده­کننده ارائه می­ شود.
۵-۲٫ خلاصه تحقیق
در این تحقیق تاثیر عامل نگرش سرمایه ­گذاران به عنوان یک عامل رفتاری و روانی بر بازده سهام مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور ابتدا به شناسایی سهام موجود در نمونه مورد بررسی پرداختیم. مطابق شرط­هایی که جهت انتخاب سهام نمونه در فصل سوم ذکر شد، چهل شرکت شرایط حضور در نمونه مورد نظر پژوهش را احراز نمودند. دوره مورد بررسی حد فاصل سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ بود. به منظور آغاز پژوهش ابتدا عامل نگرش سرمایه ­گذاران را به عنوان متغیر مستقل مورد بررسی با بهره گرفتن از رویکرد جونز(۲۰۰۵) که شکل تعدیل یافته مدل پرساود(۱۹۹۶) است محاسبه نمودیم. سپس با بهره گرفتن از رویکرد پرتفلیو به بررسی فرضیات مختلف پژوهش خود در سطح پرتفلیو پرداختیم.
به منظور داشتن نمایی کلی از مراحل و فصول مختلف پژوهش انجام شده، خلاصه ای از آن در اینجا ارائه می­ شود:

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

 

 

در فصل یک کلیاتی درباره موضوع تحقیق، بیان مسئله، ضرورت انجام تحقیق، فرضیه ­ها و متغیر­های تحقیق و روش تحقیق ارائه شده و قلمرو مورد بررسی در تحقیق صورت گرفته است.

در فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیقات انجام شده، عوامل مختلف ریسک و بازده و مقایسه عملکرد مدل­های مختلف قیمت­ گذاری آنها مورد بررسی قرار گرفت.

در فصل سوم، روش تحقیق، فرضیه ­های تحقیق، قلمرو زمانی و مکانی و نحوه اندازه ­گیری متغیرهای تحقیق و همچنین روش اقتصادسنجی مدل­ استفاده شده در این روش مطرح شد.

در فصل چهارم نیز داده ­های گردآوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

فصل پنجم در نهایت به تفسیر یافته­ های تحقیق و همچنین بیان محدودیت­ها و پیشنهادهایی به منظور انجام تحقیقات بعدی ارائه می­ شود.

۵-۳٫ یافته های تحقیق
هدف از این تحقیق معرفی و شناخت اثرات عامل نگرش سرمایه ­گذاران در بازار سرمایه و بررسی عملکرد کمی شده این عامل در بهبود مدل عاملی کارهارت می­باشد. بدین منظور از دو دیدگاه مطالعه پرتفلیو و رگرسیون سری زمانی کارهارت(۱۹۹۷) استفاده شد. به منظور بررسی فروض تحقیق و انجام محاسبات، از نرم­افزارهای اکسل(EXCEL) جهت گردآوری، مرتب سازی، محاسبات متغیرهای مستقل،پرتفلیوسازی و آماده کردن داده ­های خام محاسبات آماری مورد نیاز پژوهش و همچنین نرم­افزار EVIEWS جهت انجام آزمون­های آماری و همچنین تهیه گزارش­های آماری اعم از آمار توصیفی داده ­های پژوهش و نتایج تخمین­های برآورد شده و آزمون­های به عمل آمده استفاده شده است. از آنجا که در این پژوهش قصد انجام مطالعه روی تاثیر متغیر نگرش سرمایه ­گذاران در مدل عاملی کارهارت را داریم و قصد داریم این مطالعه را با در نظر گرفتن عوامل اندازه و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام انجام دهیم به همین خاطر فرضیه ­های تحقیق را در سه زمینه مطرح و بررسی می­کنیم.
۵-۳-۱٫ فرضیه اول: بین نگرش سرمایه ­گذاران و بازده سهام رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد.
در این فرضیه به بررسی رابطه بین سهام موجود در نمونه در قالب یک پرتفلیو و عامل نگرش
سرمایه ­گذاران پرداختیم. نتایج حاصله حاکی از وجود رابطه مستقیم و معناداری میان بازده سهام در سطح پرتفلیو و عامل نگرش سرمایه ­گذاران در سطح اطمینان ۹۵ درصد بود. تخمین برآورد شده نشان داد که عامل نگرش سرمایه ­گذاران با ضریب سه درصد در مدل کارهارت به توضح بازده سهام کمک میکند. نتایج آزمون­های فروض کلاسیک رگرسیون انجام شده صحت تخمین انجام شده را نشان
می­دهند.
۵-۳-۲٫ فرض دوم: بین نگرش سرمایه­­گذاران با وقفه یک دوره­ای و بازده سهام رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد.
در این فرضیه به بررسی رابطه بین سهام موجود در نمونه در قالب یک پرتفلیو و عامل نگرش
سرمایه ­گذاران با وقفه یک دوره­ای پرداختیم. نتایج حاصله حاکی از عدم وجود رابطه مستقیم و معناداری میان بازده سهام در سطح پرتفلیو و عامل نگرش سرمایه ­گذاران با وقفه یک دوره­ای در سطح اطمینان ۹۵ درصد بود. نتایج آزمون­های فروض کلاسیک رگرسیون انجام شده صحت تخمین انجام شده را نشان می­دهند.
۵-۳-۳٫ فرضیه سوم: بین نگرش سرمایه ­گذاران و بازده سهام بزرگ رابطه مستقیم و معناداری وجود ندارد.
در این فرضیه پس از دسته­بندی سهام موجود در نمونه به پنج پرتفلیو براساس اندازه به بررسی رابطه میان بازده پرتفلیو سهام بزرگ و عامل نگرش سرمایه ­گذاران پرداختیم. نتایج حاصله حاکی از وجود رابطه مستقیم و معنادار در سطح اطمینان ۹۵ درصد میان بازده پرتفلیو سهام بزرگ و نگرش
سرمایه ­گذاران است. به عبارتی فرضیه مورد بررسی نقض می­ شود. به منظور دستیابی به درک بهتر از رابطه میان اندازه شرکت و عامل نگرش سرمایه ­گذاران در کنار بررسی رابطه میان بازده پرتفلیو سهام بزرگ، رابطه میان بازده پرتفلیو سهام کوچک و نگرش سرمایه ­گذاران نیز مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصله نشان از وجود رابطه­ای مثبت و معنادار در سطح اطمینان ۹۵ درصد داشته و ضریب بیست درصدی عامل نگرش سرمایه ­گذاران حاکی از نقش برجسته تر این عامل در بازده سهام کوچک نسبت به سهام بزرگ­تر دارد که این موضوع همسو با نتایج مطالعات شلیفر و تالر (۱۹۹۱) و بیکر و ورگلر(۲۰۰۶) می­باشد.
۵-۳-۴٫ فرضیه چهارم: بین نگرش سرمایه ­گذاران و بازده سهام ارزشی رابطه مستقیم و معناداری وجود ندارد.
برای بررسی این فرضیه به دسته بندی سهام براساس عامل نسبت ارزش دفتری و ارزش بازار پرداختیم و سهامی که بزرگترین نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار را دارند را به عنوان سهام ارزشی معرفی و بکار بردیم. نتایج برآورد انجام شده اذعان داشت که رابطه معنادار و مستقیمی در سطح اطمینان ۹۵ درصد میان بازده پرتفلیو سهام ارزشی و عامل نگرش سرمایه ­گذاران وجود ندارد.این یافته با نتایج مطالعات کیم و ها(۲۰۱۰) همخوانی داشته ولی با نتایج مطالعات کومار و لی(۲۰۰۶) مغایرت دارد. به منظور بررسی بیشتر رابطه بین نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار و نگرش سرمایه ­گذاران در قالب بازده سهام، ما آزمون­های انجام شده برای شرکت­های ارزشی را برای شرکت های رشدی، شرکت­های با کمترین نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار ، مجددا انجام داده و نتایج آن را در کنار نتایج بدست امده به جهت مقایسه قرار دادیم. نتایج حاصله بری آزمون اثر نگرش سرمایه ­گذاران بر بازده پرتفلیو سهام رشدی نشان از رابطه مثبت و معنادار در سطح اطمینان ۹۵ درصد می­باشد.
خلاصه نتایج بررسی فرضیات مختلف انجام شده در قالب جدول زیر ارائه می­ شود.
جدول ۵-۱ نتایج تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

حق انحصاری © 2021 مطالب علمی گلچین شده. کلیه حقوق محف

 

همه می‌توانند آواز خواندن، نقاشی کردن و نواختن یک ساز را بیاموزند؛ اما افراد کمی به سطوح بالای مهارت و چیرگی می‌رسند. بنابراین در ورزش به عنوان یک هنر، کشف افراد با استعداد و انتخاب آنها در سنین پایین و سپس هدایت، کنترل و ارزیابی آنها در رسیدن به بالاترین سطح مهارتی اهمیت زیادی دارد (بلوچی، ۱۳۸۹). قدرت فشردن دست یکی از معیارهای مهم سلامت عمومی است. همچنین به عنوان یکی از قابل اعتمادترین روش‌ها برای برآورد قدرت عمومی در نظر گرفته می‌شود و می‌تواند ارزیابی سریعی از قدرت بالاتنه (اندام فوقانی) ورزشکاران فراهم کند (Hager et al, 2002). بسیاری از رشته‌ها و زمینه‌های متنوع ورزشی مانند کشتی، بدمینتون، فوتبال، تنیس، بسکتبال، هندبال و … که دست‌ها و انگشتان بیشترین درگیری را دارند به سطح پایدار و ثابتی از قدرت فشردن دست برای به حداکثر رساندن کنترل و عملکرد و همچنین کاهش احتمال ناشی از آسیب‌های مختلف نیازمند هستند.
قدرت فشردن دست و اندازه‌گیری ابعاد دست، پارامترهای آنتروپومتریکی ضروری برای پرتاب کردن، نگهداشتن و فشردن یک شی هستند. در عین حال تعیین کننده عملکرد در ورزش‌هایی‌اند که در آنها دست‌ها و انگشتان ابزار اصلی هستند. همچنین ارزیابی آن برای مربیان جهت انتخاب بازیکنان جوان، تشخیص آمادگی سطوح رقابت‌های مختلف و انجام ورزش‌های مختلف ضروری است بالا بردن توانایی و قابلیت‌های افراد به ویژه در زمینه عملکرد دست، از وظایف مهم مربی به شمار می‌رود. از آنجایی که عملکرد دست و کیفیت اعمال آن بستگی زیادی به قدرت دست دارد از این رو شناخت عوامل موثر بر قدرت آن از اهمیت بسیاری برخوردار است.
با توجه به این که ارزیابی قدرت برای مربیان ضروری است و با بهره گرفتن از آن می توانند به بررسی میزان آمادگی و ضعف عضلانی، اندازه‌گیری اثرات تمرین و کنترل پیشرفت ورزشکاران بپردازند و همچنین از آنجا که ویژگی‌های آنتروپومتریکی مختلف، ترکیب بدن و قدرت فشردن دست، متغیرهایی‌اند که در برخی از ورزش‌ها برای ارزیابی اثرات تمرین و فراهم کردن اطلاعات برای مربیان جهت انتخاب بازیکنان جوان، برای تشخیص آمادگی سطوح رضابت‌های مختلف و انجام ورزش‌های مختلف مورد بررسی و آزمایش قرار می‌گیرند لذا شناخت ویژگی‌هایی که بر قدرت فشردن دست تاثیرگذار هستند را ـ به ویژه در ورزشکاران ـ پررنگ‌تر می کند. (افشارنژاد و همکاران، ۱۳۹۰)

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

۱ـ۲ بیان مسئله

استعداد[۱] در فرهنگ لغت به معنای توانایی ویژه و طبیعی و ظرفیت دستیابی به موفقیت تعریف شده است. با بهره گیری از این تعریف، استعداد یابی ورزشی را می‌توان شناسایی پتانسیل‌های بالقوه ویژگی‌های انسانی که تحت تأثیر عوامل مختلف ژنتیکی، جسمانی و رفتاری قرار دارد، معرفی کرد. بدیهی است استعداد یابی به معیارهای ویژه‌ای نیاز دارد. این معیارها از این جهت ضرورت دارند که فرد توانا را از ناتوان متمایز می‌کند. و آنهایی که مناسب یک رشته ورزشی بوده به این ورزش روی می‌آورند و افرادی که به معیارهای لازم دست نیابند در جهت دیگر هدایت می‌شوند. (صادقی، ۱۳۹۱) شاخص‌های آمادگی حرکتی عبارتند از: سرعت،[۲] توان،[۳] تعادل،[۴] سرعت عمل و عکس‌العمل[۵] و هماهنگی عصبی-عضلانی.[۶] شاخصه‌های آمادگی جسمانی[۷] عبارتند از استقامت قلبی تنفسی،[۸] قدرت عضلانی،[۹] استقامت عضلانی،[۱۰] انعطاف‌پذیری[۱۱] و ترکیب بدن.[۱۲]
ویژگی‌های آنتروپومتریکی، مانند توده بدنی، قد، قد نشسته، فاصله دو دست، ضخامت یا عمق سینه، دور سرو دور سینه از جمله متغیر‌های مورد نظر در سنجش و اندازه‌گیری صفات و ویژگی‌های بدنی هستند. درک روشن از ارتباط بین ویژگی‌های ساختاری بدن و عملکردها، می‌تواند هم در شناسایی استعدادهای ورزشی و هم در روند آماده سازی ورزشکاران کمک کننده باشد. (آقا علی‌نژاد، رجبی، ۱۳۹۱) شناخت ویژگی‌های آنتروپومتریک و فیزیولوژیک برای هر رشته ورزشی بسیار مهم است و در واقع تعیین کننده قابلیت‌های عملکردی ورزشکار در رشته مورد نظر می‌باشد. آگاهی از این خصوصیات برای مقایسه یک ورزشکار با نتایج قبلی خودش و برای مقایسه با دیگر ورزشکاران و همچنین برای شناخت ضعف‌ها و برطرف کردن آن‌ ها و سرانجام تصمیم‌گیری برای طراحی صحیح برنامه‌های تمرینی، ضروری است. (عبدالصالح[۱۳] و همکاران، ۲۰۰۸).
هندبال که ورزشی پرتحرک و در ردیف ورزش‌های خشن معرفی شده در مدت یک ساعت و یا حتی بیشتر بازی می‌شود و از مجموعه‌ای از مهارتها و حرکات مثل دویدن- راه رفتن- پریدن – توقف کردن – عقب و جلو رفتن – پرتاب کردن و برخوردهای فیزیکی در دفاع و حمله… تشکیل شده است. (آقاعلی‌نژاد، ۱۳۸۶).
ورزش والیبال یکی از پر طرفدارترین ورزش‌های جهان و پر افتخارترین ورزش گروهی ایران است و پس از فوتبال از نظر تعداد بازیکن و علاقمندان و بینندگان دومین ورزش محبوب جهان به حساب می‌آید. این رشته ورزشی از ورزش‌های اینتروال با شدت تناوبی است که از تمرینات پلیومتریک در آن بسیار سود می‌برند (ماریو[۱۴] و همکاران، ۲۰۰۶). و با توجه به اطلاعات کسب شده و موارد مشاهده شده از موفقیت و یا عدم موفقیت برخی از بازیکنان این سئوال در ذهن ایجاد می‌شود که چرا در شرایط مساوی تمرینی برخی از بازیکنان پیشرفت بسیار خوبی دارند و برخی هیچ موفقیتی کسب نمی‌کنند؟ و اینکه چه عاملی می‌تواند در ایجاد این تفاوت مهم باشد؟ برای تشویق و هدایت افراد برای شرکت در تمرینات ورزشی باید به چه مواردی دقت کرد که بتوان پیشگویی صحیحی از موفقیت آنها در آینده داشت؟

 

۱ـ۳ ضرورت و اهمیت تحقیق

آگاهی از ویژگی‌های فیزیولوژیک و آنتروپومتریک ورزشکاران نخبه در یک رشته ورزشی خاص ممکن است به منظور بهینه کردن برنامه‌های تمرینی، با توجه به نیازمند‌ی‌های رشته مورد نظر، مفید باشد. از سوی دیگر کمبود شناخت عمیق و کافی از ورزشکاران نخبه، علاوه بر اینکه امکان تشخیص تفاوت‌های فردی بین آنها را میسر نمی‌سازد، همچنین ممکن است منجر به این شود که افرادی با قابلیت‌ها و ویژگی‌های فیزیکی نامناسب انتخاب شوند. بنابراین از نظر تئوریک آشنایی با نیازهای فیزیولوژیک و آنتروپومتریک یک ورزشکار نخبه امکان استعداد‌یابی علمی را میسر می‌سازد. (باندیوپادهای، ۲۰۰۷[۱۵])
اصلی‌ترین عوامل استعدادیابی عوامل وراثتی و محیطی هستند. آستراند[۱۶] (۱۹۹۰)، در بین عوامل وراثتی ویژگی‌های آنتروپومتری و فیزیولوژیکی را در شروع ضروری‌تر می‌داند. در بین عوامل محیطی رشد مهارت‌های پایه، تمرین، امکانات و برگزاری مسابقات ورزشی مطرح شده‌اند. بنابراین معیارهای شناسایی استعدادهای ورزشی به ترتیب ویژگی‌های آنتروپومتری، فیزیولوژیکی، مهارتی و روانی- اجتمایی هستند. از نظر زمانی در مرحله اول اندازه‌های آنتروپومتری و سپس ویژگی‌های فیزیولوژیکی سنجیده می‌شوند و در هدایت افراد مستعد در مرحله دوم در جریان مسابقات و تیم‌های محلی مهارت‌های ورزشی فراگیری و توسعه می‌یابند. و در مرحله سوم در باشگاه‌ها و تیم‌های ملی ویژگی‌های روانی- اجتمایی تقویت می‌شوند). اگر چه مطالعات زیادی در مورد ویژگی‌های فیزیولوژیک و آنتروپومتریک ورزشکاران رشته‌های ورزشی مختلف وجود دارد. (بایوس[۱۷] و همکاران، ۲۰۰۶)
به هر حال مطالعات کمی در مورد نیمرخ فیزیولوژیک و آنتروپومتریک بازیکنان والیبال و مقایسه آن با بازیکنان هندبال وجود دارد. (استون[۱۸] و همکاران، ۲۰۰۶)

 

۱ـ۴ اهداف تحقیق

اهداف تحقیق به دو بخش:
۱-هدف کلی ۲- هدف اختصاصی تقسیم می‌شود.

 

۱ـ۴ـ۱ هدف کلی

بررسی رابطه ابعاد آنتروپومتریک اندام فوقانی با قدرت دست برتر والیبالیست‌ها و هندبالیست‌های دختر نوجوان شهرستان دامغان

 

۱ـ۴ـ۲ اهداف اختصاصی

 

 

بررسی تاثیر گستردگی انگشتان بر قدرت دست

بررسی تاثیر ابعاد دست بر قدرت دست

بررسی تاثیر طول انگشتان بر قدرت دست

بررسی تاثیر پارامترهای محیطی بر قدرت دست

هدف کاربردی: در نظر گرفتن ابعاد آنتروپومتریک در کنار سایر عوامل به عنوان عاملی جهت استعداد یابی و مقایسه قدرت دست هندبالیست‌ها و والیبالیست‌ها

 

۱ـ۵ فرضیه‌های تحقیق

به دو بخش فرض کلی و فرضیه‌های اختصاصی تقسیم می‌شود:
فرض کلی: ابعاد آنتروپومتریک اندام فوقانی بر قدرت دست و الیبالیست‌ها و هندبالیست‌های دختر نوجوان شهرستان دامغان تاثیر دارد و قدرت دست والیبالیست‌ها از هندبالیست‌های مورد تحقیق حاضر بیشتر است.

 

۱ـ۵ـ۱ فرضیه‌های اختصاصی

 

 

بین قطر مچ و محیط ساعد با قدرت دست رابطه معنی دار وجود ندارد.

بین گستردگی انگشتان با قدرت دست رابطه معنی دار وجود ندارد.

بین طول دست و قدرت دست رابطه معنی دار وجود ندارد.

بین طول انگشتان و قدرت دست رابطه معنی دار وجود ندارد.

پارامترهای محیطی انگشتان بطور معنی دار بر قدرت دست تاثیر ندارند.

بین اندازه دست هندبالیست‌ها و والیبالیست‌ها اختلاف معنی داری وجود ندارد

بین قدرت دست والیبالیست‌ها و هندبالیست‌ها اختلاف معنی داری وجود ندارد.

سن، به طور معنی دار با قدرت دست ارتباط ندارد.

۱ـ۶ متغیرهای تحقیق

متغیر مستقل: شامل اندازه‌های آنتروپومتریک اندام فوقانی دختران والیبالیست و هندبالیست می‌شود.
متغیر وابسته: قدرت دست

 

۱ـ۷ محدودیت‌های قابل کنترل

 

 

دامنه سنی

سابقه شرکت در تمرین در رشته مورد نظر

سطح ورزشکار

سابقه آسیب دیدگی در دست برتر

تاثیر خستگی بر انجام تست کنترل شد

گرم شدن بخش مورد نظر به میزان کافی بود

۱ـ۸ محدوده غیر قابل کنترل

 

 

حالات روانی، انگیزشی

مواردی چون خصوصیات ژنتیکی و خصوصیات فردی

۱ـ۹ تعاریف مفهومی و عملیاتی واژه ها

آنتروپومتری:
آنتروپومتری[۱۹] شاخه‌ای از علم انسان شناختی جسمانی است که خود شاخه‌ای از علم انسان شناسی می‌باشد (امامی میبدی، فراهانی، ۱۳۵۷).
پیکر سنجی:
ریشه لغوی «پیکرسنجی ورزشی»[۲۰] به حرکت، انسانها و اندازه‌گیری باز می‌گردد. به بیان دیگر این دانش عبارت از مطالعه اندازه، شکل، ترکیب، تأثیر بلوغ و عملکرد کلی بدن انسان می‌باشد.
پیکر سنجی بررسی و مطالعه ابعاد، شکل، ترکیب، تاثیرات بدن، بلوغ و عملکرد بدن انسان برای استفاده، مقایسه و دسته بندی‌های انسان شناختی است که شامل اندازه‌گیری‌های بدن، (قد، وزن، طول، پهناها، محیط‌ها، درصد چربی و تیپ بدنی) می‌باشد.
دانشمندان علوم ورزش، پزشکان و متخصصین، از فنون مختلف پیکر سنجی در امور مهمی چون کشف استعداد‌های ورزش، سنجش ترکیب بدن، سنجش نتیجه تمرینات و قابلیت‌های جسمانی سود می‌برند. یکی از مهمترین کاربردهای پیکر سنجی در ورزش، تعیین سوماتوتایپ یا نوع بدن و انتخاب افراد مناسب برای ورزش‌های اختصاصی است. سوماتوتایپ دارای سه جزء آندومورف (چاق پیکری)، مزومورف (عضلات پیکری) و اکتومورف (لاغر پیکری) است. (نادری، ۱۳۷۶).
پیکر سنجی ورزشی به طور گسترده در زمینه الگوهای طبیعی رشد در کودکان و بررسی عوامل مؤثر آن با توجه به ورزش و تغذیه به کار گرفته شده است. در مطالعات ژنتیک، نقش فعالیت‌های جسمانی متفاوت در چگونگی اسکلت بندی انسان و همچنین بهداشت عمومی از موارد کاربرد این دانش است.
قدرت عضلانی:
توانایی یا آمادگی یک عضله یا گروهی از عضلات برای وارد کردن حداکثر فشار یا نیرو به یک مقاومت ثابت یا متحرک فقط برای یک بار، را قدرت عضلانی[۲۱] گویند. دو نوع قدرت بر اساس نوع انقباض وجود دارد:قدرت ایستا[۲۲] و قدرت پویا[۲۳]. قدرت ایستا نیرویی است که در برابر مقاومت ثابت ایجاد می‌شود، مثل هل دادن دیوار، در حالی که قدرت پویا با حرکت همراه است. (گودرزی، رجبی، ۱۳۸۷)
توان:[۲۴]
اگر مقدار زیادی نیرو، در حداقل زمان ایجاد شود، یک حرکت توانی به وجود می‌آید. (گودرزی، رجبی، ۱۳۸۷)
قدرت فشردن دست:
ارزیابی قدرت گرفتن معتبر، آسان، سریع و بدون خطر می‌باشد و معمولا توسط دینامومتر[۲۵] اندازه‌گیری می‌شود. قدرت فشردن دست، در واقع یک متغیر فیزیولوژیکی است که برای سنجش قدرت ورزشکاران استفاده می‌شود؛ و اشاره به قدرت و نیروی عضلانی‌ای دارد که آنها با دستهایشان تولید می‌کنند. نتیجه آن خم کردن قوی همه مفاصل انگشتان و مچ با حداکثر نیرو در وضعیت خاص است که تحت تاثیر تعدادی از عوامل مانند سن، جنس و اندازه بدون قرار می‌گیرد (شیامال[۲۶] و همکاران، ۲۰۰۹).

 

۱- سه روزمانده به زایش زرتشت ده راگ مانند خورشید روشن بود.
۲- به طور معجزه آسایی سه عنصر تشکیل دهنده زرتشت(فره، روان وتن) از شرارت های دیوان و اهریمن نجات پیدا می کنند و بازبه شکل خارق العاده ای این عناصر به هم می پیوندند.
۳- خبر زایش زرتشت و پیامبری او ازجم و فریدون و مردم فرزانه بسیار اعلام شده بود.
معجزات زرتشت بعد از زاده شدن:
۱- هنگام زادن زرتشت بخندید.
۲- پورشسپ یکی از جادوگران را برای دیدن زرتشت و تولد معجزه آمیزش به خانه آورد آن جادوگر از دیدن زرتشت ناراحت شد خواست سر نرم او را با دست بفشارد که بر اثر معجزه دست جادوگر خشک شد.
۳- برای نابودی زرتشت جادوگران هیزم فراوان گرد آوردند و آتش روشن کردند تا زرتشت را در آتش بسوزانند اما آتش در هیزم نگرفت و بنابر زادسپرم آتش او را نسوخت.
۴- جادوگران زرتشت را برای نابودی در جلوی گله گاوان و اسبان انداختند اما به طور معجزه آسایی نجات یافت و برای بار چهارم او را به لانه ماده گرگی که بچه های او کشته شده بود ند نهادند تا زرتشت را بدرد اما به خواست ایزدان پوزه گرگ خشک شد.
۵- عبور زرتشت به همراه مردان و زنان، پیر و جوان کودکان ،از رودخانه ای پرآب، بی آن که پلی در میان باشد این معجزه در سنین ۱۵تا۳۰سالگی او رخ داده است.
۶- پس از آن که اورمزد اسراردین را بر زرتشت آشکار کرد،روی گداخته بر سینه او ریختند و شکم او دریده شد،اما آسیبی ندید.
۷- دست و پای اسب گشتاسب در شکم حیوان فرو رفته بود و در این هنگام زرتشت در زندان بود .گشتاسب او را آزاد کرد و دست و پای اسب باز شد.
۸- شهرستانی در کتاب ملل و نحل گوید: در دینوریه به کوری برخورد. گفت: «گیاهی را برگیرند و شیره اش را درچشم وی بریزند تا بینا شود»و آن گیاه را برای ایشان توصیف کرد.چنین کردندوکور بینا شد.
ب) زرتشت از دیدگاه اسلام
از آنجا که اسلام، صریحاً ایمان به پیامبران گذشته را هم‌ردیف به پیامبر اسلام اعلام کرده‌است(سورهٔ بقره آیه ۲۸۶)، زرتشت هم یک پیامبر الهی شناخته شده‌است. چنان که در قرآن سورهٔ حج آیهٔ ۱۷، زرتشتیان را مجوس نامیده‌است و در ردیف پیروان ادیان آسمانی آورده‌است.(باهنر،رفسنجانی:۴۰)
البته بین اهل ایمان و یهود و صابئان و نصاری و مجوس، و آنانکه به خدا شرک آوردند محققاً روز قیامت میان آنها خدا جدائی افکند که او بر احوال همهٔ موجودات عالم (بصیر) و گواه است. (سورهٔ حج، آیهٔ ۱۷)
در قرآن کلمهٔ مجوس به عنوان یک دین ذکر شده‌است و چون از مشرکان جدا شده‌است، بسیاری این برداشت را کرده‌اند که در اصل دینی یکتاپرستانه بوده‌است. (قرشی:۲۳۹)
همچنین در برخی احادیث اسلامی از زرتشت به عنوان پیامبر مجوس نام برده شده‌است.(الاحتجاح: ۳۴۶ ) بنابر این، از دیدگاه اسلام، زرتشت پیامبری از جانب خداوند است که دارای کتاب آسمانی بوده‌است. (باهنر،رفسنجانی:۴۰) زرتشت نیز خود را پیامبر دانسته‌است، آنجا که می‌گوید: «اهورامزدا، مرا برای راهنمایی در این جهان برانگیخت، و من از برای رسالت خویش، از منش پاک تعلیم یافتم.» مسلمانان باور دارند که آموزه‌های اصیل زرتشت به مرور زمان دستخوش تحریف شد و توحید زرتشت به شرک تبدیل گشت، دستورات آن از خرافات و اباطیل پر شد و در مسیر سود طبقات حاکم جامعه قرار گرفت. (باهنر،رفسنجانی:۴۰)
۲-۲-۴٫ زمان ظهور زرتشت
در فضائی که کاهنان، ساحران، آتشبانان بی شمار به بهانه وساطت صدها خدا و خدای نما مردم ساده را گوسفندوار به کنار قربانگاه ها، معابد و آتشگاه ها می کشیدند و با اوراد و آداب و اعمال اسرار گونه به جلب توجه قدرتهای ساختگی مافوق بشری تظاهر می نمودند؛ در محیطی که انسانها با وحشت و هراس به هر پدیده طبیعی می نگریستند و در هر گوشه ای به انتظار برخورد با موجودات عجیب و مافوق الطبیعه بودند. در دورانی که بشر خود را اسیر نیروهای خارق العاده و رام نشدنی میدانست و امیدوار بود سرنوشت خویش را با شرک و بت پرستی، نیایش مردگان و هراس از زندگانی که با خرافات و شعائر و آداب بدوی آمیخته شده بود تحول بخشد. ابرمردی ظهور کرد که پیام نافذ یگانه توحیدش و صدای پر طنین حق پرستیش مرزهای زمان و مکان را در هم ریخت و از لابلای قرون و اعصار تاریخ جهل را در نوردید و به فضاها و مکانهای دور پراکند.
او مبشر سرور و صفا و راستی و محبت بود و مبلغ اراده و اختیار و کار و فعالیت. او بر آن شد که سرنوشت بشر را از کف اختیار خدایان و کاهنان، رمالان و سرداران و سردمداران بدر آورد و در دستهای پر توان و سازنده انسانهای راست پندار و راست کرداری که جز در مقابل حق سر فرود نیاورند قراردهد. و همین امر موجب اشاعه سریع اندیشه های او و سربلندی ایرانیان آگاه گردید. سرودهای مذهبی که از اعصار بسیار کهن بنام (گاثاها) بر جای مانده است بخشی از پیام های زرتشت است که با رسالتش انقلاب فکری عظیمی را در اندیشه بشری پایه گذاری کرد. این اندیشه والا هر چند ابتدا به ظاهر پیروان بسیار نیافت ولی در بسیاری از مکاتب فکری و مذهبهای دورانهای بعد اثر خود را بجای گذاشت. (کاظمی،۱۳۹۰)
آریاها احساسات و عواطف و معتقدات خود را بیشتر در لباس شعر و سرود نمایان می ساختند و گفتار منظوم از هنرهای جالب توجه آنان بشمار میرفت. به ویژه میتولوژی و اسطوره های مذهبی و فولکلوریک خویش را به صورت حماسه و شعر میسرودند که حفظ کردن و انتقال آنها نیز بسیار آسانتر صورت میگرفت. سرودهای ریگ ودای آریاهای هند از کهن ترین نمونه های این اسطوره ها و معتقدات مذهبی منظوم است. سرودهای زرتشت و سرانجام سروده های نغز و دلکش گویندگان قدیم پارسی را که در ادبیات جهان بی نظیر است می توان نشانه های جوان تری از این هنر آریایی دانست.
گاث یا به زبان اوستای قدیم “گاثا” به معنی سرود است و در زبانسانسکریت یا زبان آریائیان هند، نیز همین مفهوم را دارد. در پهلوی یا زبان ایرانیان دوران ساسانی نیز “گاث” به معنی سرود بوده است. نام حقیقی زرتشت به آنگونه که در گاثاها آمده «زرتوشتره اسپیتامه» است. یونانیان، زرتشت را “زرو آستر” می نامیدند و معتقد بودند که این نام را کلمه آستر یا استر (ایستار) به معنی ستاره مشتق شده و مفهوم آن ستاره شناس بوده است.
پروفسور گیگر خاورشناس مشهور آلمانی معتقد است که برخی از یونانیها نام او را ترکیبی از کلمات زئیرا به معنی نیاز و استر (استار) به معنی ستاره میدانستند که رویهم مفهوم آنکه به ستاره نیاز می برد (یا مدد میگیرد که همان محاسبات نجومی است) داشته است. بهمین جهت گاهی هم زرتشت را استروتوتم یا فرمانروای ستارگان (که همان عالم آگاه بر ستارگان باشد) می نامیدند. (کاظمی،۱۳۹۰)
۲-۲-۴-۱٫ رستاخیز زرتشت و تعلیمات وی
آئین اوستا خود به خود بوجود نیامده بلکه دارای مؤسس است که از آن طریق مندرجات اوستا را با کیش قدیم آریایی و آئین شرک ایران مقایسه می کنند و تحولی را نمایان می بینند که تحقق پذیرفته و دین جدید در آنزمان تأسیس شده است. از طرفی زرتشت در گاتها از خویشتن چون انسانی ساده سخن می گوید، نه چون یک وجود افسانه ای. از خداوند متعال (اهورامزدا) به او وحی شده است که آئین خود را به هم میهنانش و همچنین خانواده ای که در زندگانی او سهم عمده داشته اند و در تبلیغات کمک کرده اند اعلام دارد، با این ترتیب مطالعه منشاء و مبدأ دین زرتشت به طریق قانع کننده ای مشکل و شاید غیر ممکن می باشد، زیرا مهمترین مدرکی که درباره این دین بدست ما رسیده است کتاب آسمانی همان دین می باشد که به نام (اوستا) موسوم و حقیقت امر این که ، کتاب اوستا هشتصد سال بعد از زرتشت، پیامبر این دین نوشته شده است، این کتاب شامل سه بخش و از مبادی مختلف می باشد.
گاتها که قدیمی ترین قسمت های اوستا و شامل سرودها است در زمان هخامنشیان تدوین یافته و قسمتهای دیگر اوستا در زمان های بعدی درست شده است، در زمان ساسانیان همه قسمت اوستا را جمع آوری کردند و هم در این دوره بود که اوستا (تمام کتاب اوستا) تدوین یافت و این خود در دوراه ای بود که آئین زرتشت دین رسمی و انحصاری سراسر ایران زمین شده بود. زرتشت در کتاب مقدس اوستا (زاراتوشترا) خوانده شده است. (کاظمی،۱۳۹۰)
مطابق آنچه که از اوستا معلوم میشود، زرتشت در «مدی» بدنیا آمده و از میان طایفه ای از مغ ها برخاسته است و این طبقه و طایفه در حقیقت از مردم عاقل و اهل نظر و فیلسوف و دانشمند ملت ایران بود.
در سی سالگی به الهامات و وحی های آسمانی رسید که در آنها امشاسپند و (هومانو) که به معنی پندار نیک است بنظر او آمد؛ و او را به آسمانها برد و به خدا نزدیک کرد. زرتشت دستورات خدائی را گرفت، به فواصل ده سال شش بار دیگر این الهامات به او دست داد، در چهل سالگی رسماً برای تبلیغ دین جدید به مبارزه و پیکار پرداخت. بیش از دو سال از ظهور او نگذشته بود که توانست با تبلیغ مؤثر، پادشاه عصر یعنی (ویشتاسب) را بدین خود برگرداند و به پشتیبانی همین پادشاه بود که زرتشت توانست همه ایران را به آئین زرتشتی آشنا کند و بدون ترس در همه جا دین خود را رواج دهد؛ زیرا دیگر نه از مجازات می ترسید و نه مانعی برای کار او وجود داشت، آنوقت گروه گروه مردم به دین او در می آمدند و همه ایران از آن آگاهی داشتند. بیش از سی و پنج سال زرتشت به پشتیبانی و اجرای مراسم دین خود پرداخت و این بدون شک به کمک و پشتیبانی سلسله هخامنشی بود. وی در سن هفتاد و هفت در جنگی مقدس که علیه یورش قبیله (هیاوآ) می کرد زندگی را بدرود گفت؛ و یا بقولی با هفتاد تن از پیروانش در پرستشگاه بلخ حین نیایش و ستایش اهورامزدا بدست “براتور” نام تورانی به شهادت رسید. برخی از محققان نوشته اند که در دوران باستان چند نفر به نام زرتشت آمده اند که مروج عقاید زرتشت نخستین بوده اند؛ از جمله فریدون را “زرتشت ثانی” و جاماسب را “زرتشت سوم” دانسته اند که در زمان ویشتاسب پدر داریوش ظهور کرده است.
زرتشت به دو عالم معتقد است: یکی روحانی یا «مینو» و یکی جسمانی یا «گیتی» و آنچه در عالم است به دو قسم تقسیم می کند؛ تقدیر یا «بخشش» و فعل یا «کنش» و حرکات افعال انسان را سه قسم می کند؛ اعتقاد یا «منش»، گفتار یا «گویش»، رفتار یا «کنش»، و وقتی انسان به مرتبه سعادت عالی رسیده و، به یزدان نزدیک شده و اهل بهشت است که هر سه چیزش اصلاح و دارای: اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک شده باشد. زرتشت می گوید، بنای آفرینش عالم بر اضداد است و این خاکدان میدان مبارزه نیکی و بدی یا جنود یزدان و اهرمن، و کائنات مابین گیر و دار این قوا واقعند و سعادت بشر بستگی به پیروی این دو چیز متضاد است و بهشت جاویدان منزل پیروان یزدان و صاحبان نیت و گفتار و کردار نیک است و دوزخ اتباع پلیدان و ارواح اهرمنی.
(کاظمی،۱۳۹۰)
۲-۲-۴-۲٫ اعتقاد به ظهور آخرین منجی
به موجب مقررات، آئین زرتشت هر هزار سال از دختری باکره از نطفه زرتشت نجات دهنده ای نمایان می شود، در هزاره سوم یعنی آخرین دوره (سوشیانت) ظهور می کند، مردگان زنده می شوند؛ حوادث آسمانی موجب ذوب شدن فلزات در دل کوهها می گردد؛ فلز ذوب شده برای مؤمنین شیر سرد و برای دشمنان دین، دردناک است، مردم بدکار و شیاطین نابود می شوند، نیکوکاران به آب زندگی جاوید می رسند. طبق مدرکی سوشیانت و بنا بر سند دیگر شخص زرتشت خودش آئین مزدا را تکریم و تقدیس می کند؛ بدی از جهان می رود و خوشی و شادی برقرار میگردد. کرگ لینگر می نویسد: «در دین زرتشت مفهوم بزرگی وجود دارد که نه در آئین مصریان قدیم دیده می شود و نه در اندیشه های بسیار عمیق هندو، آن این است که جهان دارای تاریخ است و از قانون تحول پیروی می کند، وضع فعلی ،جهان را به مرحله نهائی رهبری می کند، همه نیروها در کار خود باید به آن راه بروند، در نظر زرتشت دنیا از برنامه استمرار تاریخ پیروی می کند و میدان جنگ است، مبارزه ای پر شور، نیروها را مقابل یکدیگر قرار داده است و این امر واجب است و نتیجه آن تکامل مردم با تقوی و بهره مندی از زندگی جاویدان است.» (کاظمی،۱۳۹۰)
۲-۲-۴-۳٫ جایگاه برزخ
طبق آئین زرتشت بین بهشت و دوزخ جائی است که برزخ نامیده می شود، و این محل جای کسانی است که اعمال نیک و گناهان آنها یکسان است، این دسته در برزخ تا روز واپسین خواهند بود و آنگاه که همه مردگان زنده شدند آنها نیز بیرون خواهند آمد، زیرا دیگر صاف و پاک شده اند و به مقر سعادتمندان خواهند رفت. (کاظمی،۱۳۹۰)
۲-۳٫ تفاوتها و شباهتهای دین زرتشت با دین اسلام
الف) شباهت های دین زرتشت و اسلام
از پیشوایان اسلام، روایاتی وجود دارد مبنی بر این که زردشتیان پیامبری داشتند و او صاحب کتاب آسمانی بود، لیکن بعدا از بین رفت. طبق این دیدگاه: آیینی که زرتشت به جهانیان عرضه داشت، آیین توحیدی بود و به مبدأ و معاد و هدایت شریعتی خداوندی و نبوت معتقد بود. شهید مرتضی مطهری می گوید: “آن چه در مورد زرتشت محقق است این که او به توحید در عبادت دعوت می کرد. اهور امزدا از نظر شخص زرتشت نام خدای نادیده، خالق جهان و انسان است، و تنها موجودی است که شایسته پرستش است.” زرتشتی ها معتقدند که روح آدمی پس از مرگ در عالم دیگری زندگی می کند و زندگی او براساس کارهای دنیوی اش می باشد. فرد اگر نیکوکار باشد، در زندگی پس از مرگ، متنعم می شود و از زشتکاری خویش معذب می گردد. آنان به بهشت، جهنم و اعراف اعتقاد دارند. در این باورها (مبدأ، معاد و نبوت عامه) بین اسلام و زرتشت اشتراک هست. در مسائل اخلاقی همانند راستگویی و پرهیز از دروغ نیز دو آیین تا حدودی مشترک اند. جایی که شعار زرتشتیان پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک است، و می گویند: راستگویی آدمی را به بهشت و دروغگویی به جهنم سوق می دهد. شبیه این اعتقاد در اسلام هم وجود دارد که گفته شده: نجات در صداقت و هلاکت در دروغگویی است. (کاظمی،۱۳۹۰)
ب) تفاوت های دین زرتشت و اسلام
اما جدای از این چند امر مشترک، در بسیاری از امور تفاوت هست، مثلا دین اسلام بر محور رهنمودهای پیامبر اسلام، وحی به حضرت و قرآن قرار دارد .که زرتشتی ها را قبول ندارند. آنان آتش را مقدس می شمارند و در آتشکده ها آتش را فروزان نگاه می دارند. پیراهن مقدس (سد ره) را طی مراسمی به تن پسران می پوشانند و ریسمان مقدس (کسستی) را بر کمرشان می بندند. کالبد مردگان را در برج خاموش یا در دخمه می نهند و آن را غذای لاشخورها می سازند. این ها را مسلمانان قبول ندارند. در اعتقاد زرتشتیان جهان از دو نظام خیر و شر تشکیل شده است. ذات خوب به همراه شش فرشته روح های جاویدان و ازلی را تشکیل می دهند. ذات بد به همراه شش فرشته شر، هفت روح خبیث را تشکیل می دهند. زردشتی ها به ازدواج با محارم روی می آورند، که در اسلام پذیرفته شده نیست. در اسلام امهات مسائل احکامی و آنچه که به عنوان فروع دین معروف است، در ده عنوان: نماز، روزه، حج، جهاد، امر به معروف، نهی از منکر، زکات، تولی و تبری، خلاصه می شود که این ها را زردشتی ها قبول ندارند. (کاظمی،۱۳۹۰)
۲-۴٫ مفهوم موعود در دین زرتشتی
منجی آخر الزمان در جهان‏بینی و معادشناسی زرتشتی جایگاهی ارجمند دارد وبه‏همین جهت از آن بسیار گفته و نوشته‏اند. با این وصف، کنکاش‏ها درباره ماهیت ومفهوم اندیشه نجات‏بخشی در باورهای مزدیسنایی اقناع‏کننده نبوده و هنوز شناخت‏کاملی از آن به‏دست نیامده است. از این‏رو، در نوشتار حاضر کوششی رفته تا با بازخوانی مباحث مربوط به موعود زرتشتی، جنبه‏ه ای ناگفته‏ای از آن وانمایی شود.
مزدیسنان موعود یا منجی را «سوشیانت یا سئوشینت» نام کرده‏اند. این واژه اسم فاعل‏مضارع از ریشه«~ «us» ~»و«~as» ~»، به معنی «سود» بوده (ویدن گرن:۱۲۹) که به «آن کسی که سود خواهدرساند» و نیز «رهاننده» ترجمه شده است. (پورداوود:۸)
در متون دینی زرتشتی، هنگامی‏که از اوستا تا کتب متأخر به پیش برویم، متوجه‏می‏شویم که مفهوم «سوشیانت» یا همان منجی از لحاظ کمی و کیفی بسط رو به ‏تزایدی ‏پیدا کرده است . برای درک بهتر موضوع، جایگاه و تعریف «سوشیانت» را به ترتیب دراوستا و سایر منابع زرتشتی بررسی می‏کنیم:
«سوشیانت» درگاثاها
در گاثاها، که آنها را سروده‏های زرتشت می‏شمارند، واژه «سوشیانت» در دو صیغه مفردو جمع استعمال شده است. به عقیده غالب پژوهندگان، کاربرد شکل مفرد این واژه درگاثاها بر شخص زرتشت دلالت دارد: (پورداوود:۹)
«ای مزدا!
چگونه دریابیم که تو در پرتو «اشه» برهمگان و برآنان که سر آزار مرا دارند، فرمان‏می‏رانی؟
مرا به درستی از هنجار «منش نیک» (زینر:۵۶-۶۳) بیاگاهان. «سوشیانت» باید بداند که پاداش وی‏چه‏سان خواهد بود» (یسنه‏هات ۴۸، بند۹) .
«… «کی گشتاسپ» هوادار «زرتشت سپیتمان» و «فرشوشتر» ، راه راست دینی رابرگزیده‏اند که «اهوره» به «سوشیانت» فرو فرستاد» (یسنای ۵۳، بند۲) .
علاوه بر این، در گاثاها، سوشیانت به شکل «جمع» هم آمده و به‏نظر می‏رسد در این‏حالت، به آیندگانی اشاره دارد که با بهره‏مندی از «منش نیک» ، راه زرتشت را پی خواهندگرفت : (بویس:۳۲۶)
«ای مزدا!
چنین خواهد بود «رهانندگان سرزمین‏ها» (سوشیانت‏ها)، که با «منش نیک» خویشکاری می‏ورزند و کردارشان بر پایه «اشه» و آموزش‏های تو است. به‏راستی‏آنان به درهم شکستن خشم برگماشته شده‏اند» (یسنه‏هات ۴۸، بند۱۲).
به این ترتیب، در گاثاها هنوز سوشیانت چهره‏ای مرتبط با پایان گیتی، «فرشگرد» و داوری انجامین نیست، بلکه چون اصطلاحی عام و آشنا، برای همه آن نیک ‏نفسان ‏منتظری به‏کار رفته است که زرتشت نیز در شمار آنان قرار دارد. (کمبریج: ۴۶۶)
در واقع، کاربرد مفهوم سوشیانت در گاثاها کاملا با آنچه بعدها ـ و در متون دینی ‏زرتشتی ـ شاهد آن خواهیم بود، متفاوت است؛ زیرا در این سروده‏ها به‏هیچ‏وجه ازنقش‏آفرینی او در فرجام جهان یاد نشده و حتی می‏توان گفت که در گاثاها، سوشیانت‏ بیشتر نمودی این دنیایی و خاکی دارد. برای مقایسه، به این سرودهای زرتشت راجع به‏پایان گیتی نگاه کنید که در آنها هیچ اشاره‏ای به سوشیانت نشده است:
«ای هوشمندان!
بشنوید با گوش‏ها [ی خویش‏] بهترین [سخنان‏] را و ببینید با منش روشن و هر یک‏از شما ـ چه مرد و چه زن ـ پیش از آن‏که رویداد بزرگ به کام ما پایان گیرد، از میان‏دو راه، [یکی را] برای خویش برگزینید و این [پیام‏] را [به دیگران‏] بیاموزید» (یسنه‏هات ۳۰، بند۲) .
«آن‏گاه شکست و تباهی بر «دروج» (۱۵) فرو خواهد آمد و آنان که به نیک‏نامی شناخته‏شده‏اند، به آرزوهای خویش خواهند رسید و به سرای خوش «منش نیک» و «مزدا» و «اشه» راه خواهند یافت.» (یسنه‏هات ۳۰، بند ۱۰) .
«ای اهوره!
این [همه‏] را از تو می‏پرسم: به‏درستی [بازگوی‏] که چگونه گذشته است و چگونه‏خواهد گذشت؟ اشونان و پیروان «دروج» را چه پاداش و پادافره‏ای در دفتر زندگانی‏نوشته خواهد شد؟
ای مزدا!
این [همه‏] در شمار پسین چگونه خواهد بود؟» (یسنه‏هات ۳۱، بند۱۴) .
«… من چنین کسانی را به نیایش تو رهنمون خواهم شد و همه آنان را از «گذرگاه‏داوری» خواهم گذراند.» (یسنه‏هات ۴۶، ۱۰) .
«ای مزدااهوره!
اینک تو را و «اشه» و «بهترین منش» و «شهریاری مینوی» را می‏ستایم و نیایش‏می‏گزارم .
من خواهانم که رهرو راه [راست‏] باشم [و] در «گرزمان» به گفتار رادمردان [تو] گوش‏فرا دهم.» (یسنه‏هات ۵۰، بند۴) .
«مزدی که «زرتشت» به «مگونان» نوید داده، در آمدن به «گرزمان» است، آن‏جا که ازآغاز سرای «مزدااهوره» بوده است» (یسنه‏هات ۵۱، بند ۱۵) .
سرودهای فوق، به‏وضوح نشان از بشارت آمدن روز قیامت و غلبه نیکی بر بدی، پل‏داوری (پل چینوت یا صراط) و بهشت برین دارد؛ اما در هیچ‏کدام از این سروده‏های‏ مربوط به آخرت کارکردی برای سوشیانت پیش‏بینی نشده است.

 

 

و چه چیزی حاضرتر از جان انسان نزد خویش است. وی هم چون دیگر حکما و عرفا، خودشناسی و آغاز از خود را بهترین راه برای آغاز معرفت و حتی می توان گفت تنها راه آن می داند و شناخت جان را تنها از راه جان میسر می داند:

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جان شو و از راه جان جان را شناس یار بینش شو نه فرزند قیاس‏
مثنوی- د۳ : ۳۱۹۲

این مطالب مجرد بودن ماهیت علم را هم نشان می دهد و حقیقت علم را از محدودیت کالبد های مادی بیرون می آورد (جعفری، ۱۳۷۳: ۴۶۵، ج۱) :

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عالم و عادل همه معناست و بس کش نیابی در مکان و پیش و پس
مثنوی- د۱ : ۱۰۲۵

۳-۲- مبناگروی در معرفت شناسی اسلامی
وجود کثرت در مسائل و فروع یک علم و لزوم داشتن پایه و بنیاد برای هماهنگی و استواری آن، عقلا اجتناب ناپذیر است؛ چراکه عقل انسان در ورای هر کثرتی به دنبال وحدت است و همواره اقتضای وحدت و واحد داشته، به دنبال یک اصل اصیل است که آن را مبدا کثرات برای توجیه آن ها قرار دهد. بدین معنی که اگر کثرتی یافت بشود ناگزیر وحدتی در کار است که مقدم بر آن بوده است.
بر اساس همین حکم عقل به اصالت وحدت است که فلاسفه اسلامی فهم و تصور وحدت را هم امری عقلی و قبل از تصور کثرت دانسته اند و تصور کثرت را بدون داشتن تصوری از وحدت محال دانسته اند. “الوحده امر عقلی لان المعقولات امور عامه، اول ما یتصرف العقل بالتقسیم یتصور کلا منها واحدا ثم یقسمه الی کذا و کذا و الی ما لا یکون کذا. فلنا ان نعرف الکثره بالوحده تعریفا عقلیا.” (صدرالمتألهین،۱۹۸۱م: ۸۲، ج۲)
ابن سینا در الهیات شفا کثرت را نزد خیال شناخته شده تر و وحدت را نزد عقل شناخته شده تر از خیال می داند؛ چرا که “الکثره مرتسمه فی الخیال لان ما یرتسم فی الخیال محسوس و المحسوس بما هو محسوس کثیر بالعدد و الوحده مرتسمه فی العقل لان المرتسم فیه هی المعقولات و المعقول بما هو معقول لیس کثیر بالعدد”(همان: ۹۳)
مفهوم کثرت و وحدت، تصور هر دو اولی و بدیهی است و در تعریف، هر یک به دیگری تعریف می شود. با این حال تعریف کثرت با وحدت تعریف حقیقی است، ولی تعریف وحدت با کثرت تعریفی غیر حقیقی است، بلکه از باب تنبیه است چرا که مبدئیت تخیل و احساس برای امور معقول حقیقی نیست. (همان:۹۳)
فلاسفه اسلامی قوام هر کثرتی به وحدتی دانسته اند. ایشان نه تنها درعالم ذهن و مفاهیم مفهوم کثرت را به وحدت مبتنی کرده اند، بلکه در عالم عین هم وجود را بدون وحدت محال و نیز کثرات را بدون در نظر گرفتن مبدا واحد نا معقول و نا ممکن دانسته اند. متقن ترین استدلال ها در این باب مربوط به اثبات خالق و اثبات وحدت اوست. جلال الدین مولوی در بیت زیر به همین اصل اشاره می کند و می گوید هر چیز عارضی بایستی به یک حقیقت ذاتی برسد (جعفری، ۱۳۷۳: ۶۱۷، ج۲):
این بینش وحدت نگری عقل نزد فلاسفه اسلامی، در عرفان اسلامی به اوج خود می رسد تا جایی که اساسا بنیان عرفان بر وحدت است و کثرت را جلوه ای از وحدت می بینند. اساسا بدون درک وحدت عرفان مفهومی نخواهد داشت. (فیضی،۱۳۸۹: ۱۲۹، ج۱) مولوی در سرتاسر مثنوی دم از وحدت بینی و اصالت وحدت می زند. به قول خود او:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مثنوی ما دکان وحدت است غیر واحد هر چه بینی آن بت است
مثنوی- د ۶: ۱۵۲۸
تفرقه برخیزد و شرک و دویی
چون شناسد جان من جان تو را وحدت است اندر وجود معنوی
یاد آرند اتجاد ما جری
مثنوی- د ۴: ۳۸۲۹

با این وصف، این وحدت‌بینی، تبعاً در علم و شناخت که مجرد از ماده است هم همین گونه سریان می‌یابد. لذا کثرات معارف و علوم را نیازمند بنیانی واحد و استوار می‌دانند تا معارف بر آن بنا شوند. یعنی در یک نظام معرفت شناختی صحیح، اولاً باید شناخت‌ها دارای بنیان یقینی و خطاناپذیر باشند، ثانیاً آن بنیان اولی و اصلی باید واحد باشد.[۲۶]
این همان چیزی است که در نظام معرفت‌شناسی اندیشمندان اسلامی تصویر می‌شود و با عنوان مبناگروی در شناخت مطرح می‌شود. بر همین اساس، اندیشمندان اسلامی مبناگرا هستند. ایشان نه تنها در معرفت یقینی، بلکه در تصدیق غیر یقینی هم مبناگرا هستند. ( مقاله اثبات علم و نفی سفسطه در معرفت، ص۱)
۳-۲-۱- تقسیم علم به حضوری و حصولی
نخستین و مهم‌ترین تقسیمی که می‌توان برای علم و شناخت در نظر گرفت این است که علم یا بدون واسطه به ذات معلوم تعلق می‌گیرد و وجود واقعی و عینی معلوم برای عالم و شخص درک کننده منکشف می‌گردد و یا وجود خارجی آن مورد شهود و آگاهی عالم قرار نمی‌گیرد، بلکه شخص با واسطه از راه چیزی که نمایانگر معلوم می‌باشد و اصطلاحاً صورت یا مفهوم ذهنی نامیده می‌شود از آن آگاه می‌گردد. قسم اول را «علم حضوری» و قسم دوم را «علم حصولی» می‌نامیم.
تقسیم علم به این دو قسم، یک تقسیم عقلی و دائر بین نفی و اثبات است، لذا حالت سومی در عرض این دو نمی‌توان فرض کرد. (مصباح یزدی، ۱۳۷۳: ۱۷۲-۱۷۱، ج۱)
۳-۲-۲-علم حضوری و ویژگی های آن
آموزه «علم حضوری» یا «شهود» که ملاک آن اتصال و حضور خود معلوم به نحو بی‌واسطه نزد عالم است، پیشینه‌ای دیرین دارد و تا عصر فارابی قابل پیگیری است. به نظر می‌رسد برای اولین بار، ابن سینا بود که آموزه معرفت حضوری را روشن‌تر از فارابی مطرح نمود. با این ابتکار، تحولی ژرف در فلسفه و معرفت‌شناسی بنیان نهاده شد و نتایج شگفت انگیزی از آن بدست آمد. پس از ابن سینا، شیخ اشراق قلمرو علم حضوری را گسترش داد و نمونه‌های متعددی را بدان افزود. (حسین زاده، ۱۳۸۶: ۱۰۷)
می‌توان واژه‌ها و مفاهیم “شهود”، “مشاهده”، “اشراق” و “علم حضوری” را از این نظر که همه معارفی بلاواسطه‌اند به یک معنا دانست. (همان: ۱۰۸)
به نظر می‌رسد طرح آموزه علم حضوری یا شهودی در فلسفه اسلامی، بدون ارتباط با شهود و مکاشفه نباشد. از سوی دیگر با آموزه معرفت فطری به مبدأ آفرینش که در متون اسلامی، اعم از قرآن و احادیث آمده است مرتبط است و می‌توان گفت راه‌یابی آموزه شهود به عرفان و فلسفه اسلامی، عمدتاً تحت تأثیر تعالیم اسلامی بوده است. آموزه علم حضوری در تاریخ حکمت اسلامی پس از شکوفایی ویژه آن در دوره شیخ اشراق، با طرح نظریه علامه طباطبائی[۲۷] مبنی بر ارجاع علوم حصولی به علم حضوری به لحاظ وجود شناختی و بسط نتایج آن با نقطه عطفی مواجه شد. بر اساس این نظریه که علامه آن را از مباحث وجودشناسی صدرالمتألهین استفاده کرد، علوم حصولی به لحاظ وجودی، حضوری بوده و به علم حضوری ارجاع می‌یابند. (همان: ۱۱۱)
صدرالمتألهین حقیقت علم را “موجود بودن نزد شیء” یا همان “حضور” و علم را در حیقت همان علم حضوری دانست. (عبودیت، ۱۳۸۶: ۲۴، ج۲) العلم الحضوری هو اتم صنفی العلم، بل العلم بالحقیقه لیس الا هو. ( صدرالمتألهین، ۱۳۵۴ : ۸۳)
جلال الدین در دفاتر شش گانه مثنوی فرق این دو علم و مزیت علم حضوری را بر حصولی بیان کرده است. در فرق این دو گونه علم می گوید (شهیدی، ۱۳۷۳: ۴۶، ج۵) :

 

 

 

 

علم هاى اهلِ دل حمّالشان