هدف مهندسی و برنامه ریزی حمل ونقل و ترافیک ایجاد دسترسی متعادل انسان و کالا با مفهوم زمان و هزینه کمتر، حرکت ایمن تر و آسایش بیشتر در هر سفر و اقتصاد بهتر جامعه در محیطی سالم تر، می باشد یا به عبارت دیگر کاربرد اصول فنی و علمی در برنامه ریزی، طراحی، بهره برداری و مدیریت تسهیلات مربوط به کلیه وسیله های حمل و نقل به منظور تأمین جابجایی ایمن، سریع، راحت، فراهم، با صرفه و سازگار با محیط زیست برای انسان وکالا می باشد. بدین ترتیب مهندسی و برنامه ریزی حمل و نقل وترافیک ترکیبی از عوامل فنی/ مهندسی – اجتماعی - برنامه ریزی منطقه ای – روانشناسی – آمار واحتمالات- سیاست و اقتصاد و محیط زیست می باشد.

بخش کالبدی غالب سیستم های حمل ونقل شامل چهار جزء اصلی زیراست:

 

1. 1. پیوندها: راه ها یا خطوط ارتباطی بین دو یا چند نقطه که لوله ها، نقاله ها، خطوط دریایی و راه های هوایی را نیز می توان در زمره پیوندها تلقی کرد.

 

1. 1. وسایل نقلیه: وسیله های جابجایی انسان وکالا از یک گره به گره دیگر درامتداد یک پیوند که خودروی سواری، اتوبوس، کشتی، هواپیما، تسمه و کابل نقاله مثالهایی از آن به شمارمی آیند.

 

1. 1. پایانه ها: گره هایی که سفر وسایل نقلیه در آنها آغاز می شود یا پایان می پذیرد. توقفگاه‌های سرپوشیده، توقفگاههای روباز، باراندازها، ایستگاه های اتوبوس، فرودگاه ها، ایستگاههای راه آهن و پایانه های اتوبوسرانی از نمونه های پایانه ها می باشند.

 

1. 1. برنامه عملیاتی ونیروی انسانی: براساس آنها، ساخت، بهره برداری، مدیریت و نگهداری پیوندها، وسایل نقلیه و پایانه ها انجام می شود. (http://www.moi.ir)

 

۲-۲-۱- پیوندها
همانطور که ذکر گردید انواع پیوندها شامل بسترهای جاده ای - ریلی - هوایی - دریایی - خط لوله وسایر وسیله ها از جمله تسمه نقاله، نوارهای متحرک و… می باشد که از این میان حمل و نقل جاده ای به ویژه در کشور ما به عنوان سیستم غالب مطرح می باشد.
از سیستم راه ها علاوه بر وسایل نقلیه شخصی، شرکتهای حمل و نقل باری و شرکت های حمل و نقل مسافر و سایر وسایل نقلیه همگانی بهره برداری می کنند و بطور کلی بازارهای اصلی آن حمل و نقل مسافر شهری و برون شهری و حمل و نقل و توزیع کالای شهری و بین شهری می باشد.
حدود ۹۲ درصد از کل تن – کیلومتر کالای بین شهری و تقریباً تمام جابه جایی کالای شهری توسط حمل و نقل جاده ای انجام می شود. از کل سفرهای مسافر بین شهری جاده ای نیز ۶۶ درصد توسط سواری های شخصی و ۳۴ درصد توسط اتوبوسها انجام می پذیرد.
ویژگیهای اصلی خدماتی سیستم جاده ای:

 

1. 1. قابلیت دسترسی زیاد به تقریباً تمام مقصدها

 

1. 1. خدمات مستقیم در تا در با زمان سفرکوتاه

 

1. 1. سرعت سفر متوسط

 

1. 1. ظرفیت جابه جایی متوسط

 

1. 1. هزینه های بهره برداری نسبتاً بالا

 

1. 1. آثار زیست محیطی زیاد ( http://www.moi.ir)

 

۲-۲- ۲- وسایل نقلیه
بطور کلی واژه وسیله به معنای یک ” گونه ” ازحمل و نقل است که در بیشتر موارد بر اساس ویژگی ظاهری مانند ترابری جاده ای، ریلی، هوایی و آبی متمایز می شوند.
یکی از طبقه بندی ها بر اساس عملکرد شهری یا بین شهری و حمل ونقل بار و یا مسافر به شرح جدول ۲-۱ می باشد.
جدول ۲-۱- طبقه بندی عملکرد در حمل ونقل (http://www.moi.ir)

 

عملکرد	کالا	مسافر
شهری	کامیونی (جاده ای)	خودرو شخصی (جاده ای) حمل ونقل عمومی (جاده ای – ریلی)
بین شهری	کامیونی (جاده ای) ریلی کشتیرانی خط لوله هوایی	خودرو شخصی (جاده ای) اتوبوسرانی (جاده ای) ریلی هوایی
منظور خاص	نوار نقاله سیستمهای کابلی	نوار نقاله سیستمهای کابلی

چون انواع جابه جایی در حجم‌های مختلفی انجام می گیرد و به ازای طول سفرهای متفاوت سرعتها هم مختلف اند، انتخاب وسیله جابجایی عموماً تابع حجم و سرعت حمل است.
۲-۲-۳- پایانه ها

،موزه ،کتابخانه های عمومی و پارکها^[۶۹]
مشترکات عمومی چنانکه از نام آن معلوم می شود اموالی است که متعلق به عموم می باشد و طبق ماده ۲۳ قانون مدنی استفاده از آنها برای افراد مطابق قوانین مربوط به آن خواهد بود .هیچ یک از افراد نمی تواند در این گونه اموال تصرفی نمایند که دیگران از استفاده از آن محروم گردند. به عبارت دیکر تملک این اموال بوسیله افراد در مواد ۲۴و۲۵ قانون مدنی صریحاً منع گردیده است . ماده ۲۴ قانون مدنی مقرر می دارد : «هیچ کس نمی تواند طرق و شوارع عامه و کوچه هایی که آخر آنها مسدود نیست تملک کند».ولی کوچه هایی که آخر آنها مسدود است هرگاه ملک افراد باشد آنها می توانند در آن هرگونه تصرفی بنمایند ، به عنوان مثال هرگاه کوچه بن بستی متعلق به یکی از خانه های مجاور است و خانه های دیگر در آن حق عبور دارند ، مالک کوچه می تواند با توافق دیگران آن را جزء خانه خود بنماید .و هرگاه کسی حقی در آن کوچه نداشته باشد مالک می تواند هرگونه تصرفی که بخواهد در آن بکند و موافقت دیگران لازم نیست . و هرگاه کوچه بن بست نباشد مانند کوچه هایی است که آخر آنها مسدود نیست و از مشترکات عمومی است. ^[۷۰]

ب :اموالی که اختصاص به یک خدمت عمومی داده شده است مانند بیمارستان عمومی و اشیا ء مورد نیاز این بیمارستان .
۲)اموال اختصاصی دولت و هر شخص حقوقی حقوق عمومی که در آن اموال مانند اشخاص خصوصی عمل می کنند .اموال شخص اداری اگر متعلق به دولت باشد اموال دولتی نامیده می شود (ماده ۲۶ قانون مدنی) مانند مزارع نمونه دولتی و یا قنات شهرداری که آب آن را برای مصرف باغات می فروشد.اینجا قواعد تملک خصوصی حکومت می کند.^[۷۱] و تقاضای ثبت املاک دولتی و املاکی که به موجب قوانین خاص در مالکیت دولت قرار می گیرد از طرف سازمانهای مربوطه به عمل می آید.^[۷۲]مراد از سازمانهای مربوطه اداره دارایی و شهرداری محل می باشد که مکلف به درخواست ثبت املاک متعلق به دولت و شهرداری می باشند.^[۷۳]شهرداری هم مانند دولت دارای اموال عمومی و اختصاصی می باشد .بنابر این نباید عبارت (اموال عمومی )را در کنار (اموال دولتی ) نهاد که موجب اشتباه خواننده گردد. ماده ۲۶ قانون مدنی نیز گواه این مطب است که شهرداری همانند دولت دارای اموال عمومی می باشد.
اثر بارز خصوصی این اشخاص ، قابلیت نقل و انتقال است بنابراین اموال عمومی شخص اداری قابل نقل و انتقال نیست مگر اینکه نص خاص قانون آن را از قلمرو خود خارج کرده و در قلمرو اموال اختصاصی شخص اداری قراردهد. مانند ماده ۱۹ قانون نوسازی و عمران شهری مصوب ۷/۹/۱۳۴۷ که مقرر می دارد: «هرگاه در نتیجه طرح هادی شهر داری تمام یا قسمتی از معابر بصورت متروک در آید آن قسمت متعلق به شهرداری خواهد بود و هرگاه شهرداری قصد فروش آن را داشته باشد مالک مجاور در خرید آن حق تقدم خواهد داشت».^[۷۴]
الف ـ ضابطه تشخیص اموال دولتی وعمومی
طرز تشخیص اموال و مشترکات عمومی و تمییز آنها از سایر اموال دولتی ، از مباحث مهم حقوق اداری است ولی ، چون در حقوق مدنی نیز این گونه اموال به لحاظ حق اشخاص مورد گفتگو است اجمالاً آن را بیان می کنیم .
پاره ای از نویسندگان ، اموالی را در شمار مشترکات عمومی آورده اند که طبیعت آنها اقتضا دارد که ، به ملکیت خصوصی در نیاید و مورد استفاده عموم مردم قرارگیرد : مانند ساحل دریا و رودخانه های قابل کشتیرانی .عده ای دیگر معیار را مصرفی قرارداده اند که دولت برای این قبیل اموال معین کرده است .آنها می گویند باید دید اموال دولتی به چه منظور مورد بهره برداری قرار می گیرد و به تناسب این منظور نوع مال را تشخیص داد.
برای توجیه نظر اخیر که مورد تایید بسیاری از نظریه پردازان بزرگ حقوق عمومی ،واقع شده است باید گفت اموال عمومی به دو صورت مورد استفاده قرار می گیرد:
الف : پاره ای از آنها بطور مستقیم و بی واسطه در دسترس عموم قرار گرفته است و هر کس با رعایت نظامات مخصوص می تواند استفاده مطلوب را بکند .مانند پل ها ، باغها و راه های عمومی.
ب : دسته دیگر به یکی از خدمات عمومی اختصاص یافته است و تنها بنگاه خاصی حق بهره برداری از آن را دارد. مانند راه آهن، سیمهای تلفن وتلگراف.
پس تمام اموالی که که به طور مستقیم یا با واسطه از طرف دولت برای رفع نیازمندیهای عمومی اختصاص یافته است از اموال عمومی است و سایر اموال دولتی ملک دولت محسوب می شود از مفاد مواد ۲۴تا ۲۷ قانون مدنی نیز چنین بر می آید که از همین قاعده پیروی شده است .^[۷۵]
ب ـ فایده تشخیص اموال دولتی و عمومی
قانون مدنی به تفصیل تفاوت احکام مربوط به اموال عمومی و دولتی را بیان نکرده فقط دسته نخست را قابل تملک خصوصی ندانسته است .در حقوق عمومی ما نیز هنوز رویه خاصی ایجاد نشده است ؛ولی از قابل تملک نبودن اموال عمومی ممکن است این نتایج استنباط شود :
۱) دولت نمی تواند اموال و مشترکات عمومی را انتقال دهد ، مگر اینکه قانون خاصی آن را اجازه دهد ،زیرا امکان انتقال به اشخاص با قابل تملک نبودن آنها منافات دارد .
۲) اموال عمومی به سود طلبکاران دولت قابل قابل توقیف نیست .زیرا بازداشت مالی که قابل تملک خصوصی نیست کاری بیهوده است .
۳) در مشترکات عمومی مرور زمان جاری نیست و اشخاص نمی توانند به بهانه تصرف مستمر خود ، آنها را به طور غیر مستقیم تملک کنند .ولی در سایر اموال دولتی مرور زمان جاری است.^[۷۶]
۲ ـ اراضی ملی
جنگل ها و مراتع از اموال عمومی و به تعبیر فقها و قانون اساسی از جمله انفال محسوب و بسیار مورد توجه قانونگذار قرار گرفته است و از اهمیت و جایگاه ویژه ای در ادامه حیات اجتماعی و اقتصادی مملکت بر خوردار می باشد و ویژگی های خاص خود را دارد. در مقایسه اراضی ملی و موات باید گفت :اراضی ملی قابلیت استفاده دارد ولی اراضی موات هیچ قابلیت استفاده ندارد. مرتع نیز در آن گونه های جنگلی و گیاهان جنگلی برای دام است .ماده ۶۴ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع مصوب ۲۵/۵/۱۳۴۶ مقرر می دارد: «مساحت مراتع مذکور در بند ب ماده ۴ قانون ملی شدن جنگلها حداکثر تا دو برابر مساحت اراضی مزروعی و آیش و باغات و قلمستانها خواهد بود».
تبصره ۱ ــ «دامداران دهات و مزارع مربوط مجاور موضوع ماده فوق در استفاده از مراتع مازاد با رعایت مقررات و قوانین حق تقدم خواهد داشت ».
اداره متولی جنگل ها و مراتع ، سازمان منابع طبیعی می باشد.
ماده ۱قانون ملی شدن جنگلها و مراتع مقرر می دارد :«از تاریخ تصویب (۲۷/۱۰/۱۳۴۷) این تصویب نامه قانونی ، عرصه و اعیانی کلیه جنگلها و مراتع و بیشه های طبیعی و اراضی جنگلی کشور جزء اموال عمومی محسوب و متعلق به دولت است ولو اینکه قبل از این تاریخ افراد آن را متصرف شده و سند مالکیت گرفته باشند».
ماده ۲ نیز مقرر می دارد :« حفظ و احیا و توسعه منابع فوق و بهره برداری از آنها بر عهده سازمان جنگلبانی ایران است ». ^[۷۷]در همین راستا بند ۳۴۷ بخشنامه های ثبتی مقرر می دارد :« با توجه به ماده ۱ قانون ملی شدن جنگلها مصوب ۲۷/۱۰/۱۳۴۱ از پذیرش تقاضای ثبت و تحدید حدود و صدور سند مالکیت املاک مشمول قانون مذکور ، به نام اشخاص خودداری کند ».هم چنین بند ۲۵۰ نیز مقرر می دارد:« در اجرای ماده ۱۳ قانون ملی شدن جنگلها و مراتع کشور مقتضی است ضمن تسریع در اعمال مقررات ماده مزبور مفاد ماده ۲۹ قانون اصلاح قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع کشور مصوب مرداد ماه ۱۳۴۶را نیز که ذیلاً نقل می گردد مورد توجه قرار دهند و برابر آن عمل نمایند .ماده ۲۹ در کلیه اقدامات ثبتی که ، نسبت به منابع طبیعی ملی شده به عمل می آید سازمان جنگلبانی از پرداخت مالیات و عوارض ثبتی و هرگونه حق الثبت و هر گونه الصاق تمبر معاف است ولی حقوقی که به سردفتران اسناد رسمی تعلق می گیرد باید به وسیله سازمان جنگلبانی پرداخت گردد ».^[۷۸]
اظهار نظر شورای نگهبان در قسمتی از مقررات راجع به اراضی ملی و سکوت آن در سایر موارد و هم چنین وضع و تصویب مقررات جدید در این خصوص و یا اصلاح برخی قوانین سابق مطابق اصل چهارم قانون اساسی موید مشروعیت این مقررات و مطابقت آنها با موازین و معیارهای شرعی و اسلامی می باشد.
پس از تصویب قانون ملی شدن جنگلها و مراتع ، قانونی تحت عنوان قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع به تصویب رسید که در ماده ۳۴ این قانون وزارت جهاد سازندگی موظف گردید ظرف سه سال اراضی، جنگل های شمال و مراتع ملی غیر مشجر کشور را که تا پایان سال ۱۳۶۵ بدون اخذ مجوز قانونی تبدیل باغ یا زراعت آبی شده و یا برای طرحهای تولید دام و آبزیان و سایر طرحهای غیر کشاورزی مورد استفاده قرارگرفته اند بر اساس تشخیص کمسیونی مرکب از نمایندگان جهاد سازندگی و در قبال دریافت اجاره بها با قیمت تعیین شده واگذار یا به فروش برساند، بدیهی است از زمین های منابع ملی تصرف شده بعد از تاریخ مذکور بدون قید و شرط خلع و ید خواهد شد.
باتوجه به اینکه قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع با قانون ملی شدن جنگلها و مراتع (ماده ۱ مصوب ۱۳۴۱) در تعارض است به همین دلیل باید تفسیر شود : اراضی جنگلی و جلگه ای شمال که جنگل تکامل نیافته ای گفته می شود که مسطح و هموار بوده حداکثر ارتفاع آن از سطح دریا کمتر از (۲۰۰ متر با شیب کمتر از /۱۰می باشد ) که محدوده آن از آستارا تا گیلداغی که در هر هکتار کمتر از پنجاه متر مکعب باشد و هم چنین مراتع ملی غیر مشجر که دارای پوشش نباتات خودرو بوده و با توجه به سابق چرا ، عرفاً مرتع شناخته می شود .بنابر این جنگل های جلگه ای که در محدوده شمال واقع نمی شود و هم چنین جنگل شمشاد و مراتع مشجر شامل این قانون نمی شود.
تصرف در اینگونه زمینها باید قبل از سال ۱۳۶۵ صورت گرفته و تا زمان تصویب این قانون ادامه یافته باشد .بنابراین تصرف بعد از این تاریخ موجب قرار گرفتن این قانون و مشمول آن نیست.
هم چنین متصرف می بایست به صورت غیر مجاز زمین های ذکر شده را اختصاص به باغ و یا زراعت آبی و یا طرح های تولید دام و آبزیان داده باشد .^[۷۹]
۳ـ اراضی موات
اراضی موات یک دسته از اراضی عمومی بشمار می آید که با توجه به نظریات فقهی فقها جزء انفال محسوب و به عنوان (ما یختص بالامام )تعبیر می شود .پس از پیروزی انقلاب اسلامی با صراحت مقررات وضع شده در این خصوص اراضی موات را متعلق به دولت دانسته و اسناد مالکیت سابق این اراضی را باطل اعلام نموده است .عدم شناخت تعاریف اراضی بخصوص اراضی موات و بایر موجب می گردد احکام هر یک از این نوع اراضی تداخل پیدا نمایند.چنانچه در مرحله اجرا خسارت جبران ناپذیری در اجرای قوانین نظیر قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آن و دیگر قوانین مطرح می گردد.هم چنین در قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آن مصوب ۵/۴/۱۳۵۸ در خصوص مالکیت این گونه اراضی اظهار نظر نموده است .پس از پیروزی انقلاب چند قانون مهم در خصوص اراضی خارج و داخل محدوده شهرها به طور مجزا تصویب شد که در آن تعاریفی از زمین موات به عمل آمده است.^[۸۰]
الف ـ تعریف فقها از اراضی موات
۱ ـ علامه محقق حلی در این خصوص می فرماید :
« زمین یا آباد است یا غیر آباد .زمین آباد به مالک آن تعلق دارد …اما زمین موات زمینی است که به دلایلی از قبیل معطل و بیکار ماندن آن و یا قطع و بریده شدن آب از آن یا به دلیل چیرگی آب بر آن یا به واسطه نیزار و بیشه زار بودن و یا عوامل دیگری که مانع انتفاع و بهره برداری از زمین محسوب می شوند مورد استفاده قرار نمی گیرد. زمین موات متعلق به امام است و کسی نمی تواند مالک آن شود اگرچه آن را احیا و آباد کرده باشد تا زمانی که امام (ع) اذن در احیا به او نداده باشد ». ^[۸۱]
۲ـ حضرت امام خمینی (ره) معتقدند:
« زمین موات زمین معطلی است که فعلاً مورد بهره برداری واقع نمی شود .و به دلایلی از جمله نرسیدن آب به آن یا بخاطر واقع شدن در زیر آب و به اصطلاح باتلاقی شدن و یا به علت اینکه شنی یا شوره زار و یا سنگلاخ و یا جنگل است و درختان یانی آن را پوشانده و یا به هر علت دیگر کشت و زرع نشده و نمی شود .زمین موات بر دو قسم است :
۱) زمینی که در اصل موات بوده و هیچ سابقه ملکیت و احیا ندارد هر چند احراز اینکه فلان زمین از قرنها قبل تا کنون کشت نشده اکثراً و شاید در تمام موارد مشکل و بلکه می توان گفت ناممکن است و از جمله این گونه زمینها ،زمینی است که اطلاع و علمی در باره سابقه آن در دسترس نباشد.
۲) زمینی است که موات به عارض می باشد .یعنی زمانی آباد بوده و کشت می شده بعداً دچار خرابی و ویرانی شده است .مانند زمین های اقوام منقرض شده که آثار شهر و مرز و خرابه های خانه ها در آن بجای مانده است و اینکه زمین موات زمینی است که فعلاً مورد بهره برداری واقع نمی شود».^[۸۲]
ب ـ تعریف قوانین از زمین موات
در قوانین (خواه قبل از انقلاب خواه بعد از آن ) در تعریف زمین موات از نظر فقها کاملا ًتبعیت شده است یعنی زمین بایر به طور مجزا تعریف نشده بلکه همراه با تعریف زمین بصورت یکجا آمده است.
۱- قانون مدنی
به موجب ماده ۲۷ قانون مدنی :« اموالی که ملک اشخاص نمی باشد و افراد مردم می توانند آن را مطابق مقررات مندرج در این قانون و قوانین مربوط به هر یک از اقسام مختلف آنها تملک کرده و یا از آنها استفاده کنند مباحات نامیده می شود .مثل اراضی موات یعنی زمین هایی که معطل افتاده و آبادی و کشت و زرع در آنها نباشد ».
این تعریف کاملاً با تعاریف فقهی منطبق نیست زیرا گفته است «مطل افتاده» و « آبادی و کشت و زرع در آن نباشد »، در حالی که باید عبارت به عمل نیامده باشد تعریف می شد.^[۸۳]
۲- قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری
در قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آن مصوب ۵/۴/۱۳۵۸ حکم اراضی موات مشخص شده است و تعریف زمین موات به آیین نامه اجرایی آن محول گردیده است .در ماده ۲ آیین نامه مذکور آمده است:« زمین موات از نظر قانون زمینی است که معطل مانده و آبادی در آن بعمل نیامده باشد ». این تعریف از ملاک شرعی و فقهی تبعیت می کند و انطباق بیشتری با تعاریف فقهی دارد.^[۸۴]چون طبق قانون مدنی ، وضعیت کنونی زمین ، ملاک تشخیص زمین بوده ولی بر اساس تعریف آیین نامه اجرایی مذکور وضعیت اولیه و واقعی زمین ملاک تشخیص نوع زمین است .^[۸۵]
مقررات وضع شده در این خصوص با صراحت اراضی موات را متعلق به دولت دانسته و اسناد مالکیت موات شهری و کیفیت عمران آن بیانگر نظام جدید مالکیت در اراضی موات می باشد ؛ از آنجا که طبق موازین اسلامی زمین موات ملک کسی شناخته نمی باشد و در اختیار حکومت اسلامی است و اسناد مالکیتی که در رژیم سابق نسبت به زمین های موات داخل محدوده شهری یا خارج از آن صادر شده برخلاف موازین اسلام و مصلحت مردم بوده است».
۳- قانون اراضی شهری
در قانون اراضی شهری مصوب ۲۵/۱۲/۱۳۶۰ تعریف اراضی موات به شرح زیر می باشد :«اراضی موات شهری زمین هایی است که سابقه عمران و احیا نداشته باشد». قانون زمین شهری نیز همین تعریف را آورده و اراضی موات مطابق این قانون به دو دسته تقسیم می شود: یکی اراضی موات شهری که زمینها سابقه عمران و احیا نداشته باشد که در قلمرو قانون شهری قرار می گیرد و اراضی موات خارج از محدوده قانونی و حریم استحفاظی شهرها که مشمول قانون مرجع تشخیص اراضی موات و ابطال اسناد مالکیت می باشند.^[۸۶]
به منظور حفظ مصالح عمومی و جلوگیری از خرید و فروش غیر عادی زمینهای موات ممکن است به موجب قوانین خاص ، مقداری از این اراضی ملک دولت محسوب شود، چنانچه به موجب لایحه قانونی ثبت اراضی موات اطراف تهران از تاریخ ۱۶/۵/۱۳۳۴ تقاضای ثبت اراضی بایر بدون مالک و موات اطراف شهر تهران از تاریخ ۲۸/۵/۱۳۳۱ فقط از بانک ساختمانی پذیرفته می شود .و هیچ کس نمی تواند به عنوان احیا اراضی موات تقاضای ثبت کند و این قاعده رفته رفته به غالب شهرستانهای مهم ایران سرایت داده شد.^[۸۷]
ج ـ مرجع تشخیص اراضی موات

مهارت های اجتماعی
مفهوم مهارت های اجتماعی
مهارت‌های اجتماعی^[۴۱] رفتارهایی هستند که به مردم برای کنش متقابل با دیگران کمک می‌کنند. در مدرسه، کنش متقابل ممکن است با هم‌کلاسی‌ها، معلمان و سایر کارکنان مدرسه باشد. در مراحل بعدی زندگی، این کنش متقابل با همکاران، سرپرستان، دوستان و افراد دیگری برقرار می‌شود که شخص ملاقات می‌کند(رندی ومیشل^[۴۲]،۲۰۰۸: ۲).

اگرچه تعاریف زیادی برای مهارت‌های اجتماعی ارائه شده، اغلب صاحب‌نظران عقیده دارند که مهارت‌های اجتماعی هفت ویژگی دارند:

 

• • ابتدا از طریق یادگیری (برای مثال، مشاهده، الگوسازی، تمرین و بازخورد) کسب می‌شوند.

 

• • شامل رفتارهای غیرکلامی و کلامی مجزا و خاصی هستند.

 

• • عاطفه و رفتار مناسب را نیز دربرمی‌گیرند.

 

• • از طریق تقویت اجتماعی ارتقا می‌یابند.

 

• • شامل تعامل با محیط و همراه با واکنش‌های مناسب می‌شوند.

 

• • انجام آن‌ها از ویژگی‌های محیطی تأثیر می‌پذیرد.

 

بنابراین، مهارت‌های اجتماعی رفتارهایی هستند که آموخته می‌شوند و بر روابط با همسالان و بزرگسالان تأثیر می‌گذارند. معمولاً مهارت‌های اجتماعی را به عنوان صفات شخصیتی عمومی در نظر نمی‌گیرند و آن‌ها را رفتارهای خاص موقعیتی و مجزایی می‌دانند که سن، جنس، وضعیت اجتماعی و تعامل با دیگران، بر آن‌ها تأثیر می‌گذارند(سلیمانی،۱۳۹۰: ۳۵).
آموزش مهارت‌های اجتماعی چهار هدف اولیه دارد:

 

1. 1. بهبود فراگیری‌ مهارت‌های اجتماعی؛

 

1. 1. بهبود عملکرد مهارت‌های اجتماعی؛

 

1. 1. کاهش یا برطرف کردن مشکلات رفتاری؛

 

1. 1. تسهیل تعمیم‌دهی و نگه‌داری مهارت‌های اجتماعی(رندی ومیشل،۲۰۰۸؛به نقل ازپورمختار،۱۳۹۲).

 

هنگام برنامه‌ریزی یک برنامه آموزش مهارت اجتماعی، مسائل متعددی وجود دارند که باید مورد ملاحظه قرار گیرند. مهم‌ترین مسأله شاید موقعیت رشدی کودک باشد که همواره در حال تغییر است. رفتارهایی که برای سن خاصی مناسب هستند، ممکن است برای سن دیگر زود یا دیر باشند. این موضوع نیز در مورد روش‌های درمانی مصداق دارد. ما همواره باید این ملاحظات رشدی را به هنگام طراحی راهبردهای مداخله‌گرانه و ارزیابی آن‌ها در نظر بگیریم (متسون و اولندیک، ۱۳۸۴).
مهارت اجتماعی مجموعه رفتارهای آموخته شده ای است که فرد را قادر می سازد با دیگران رابطه اثربخش داشته و از واکنش های نامعقول اجتماعی خودداری کند. همکاری، مشارکت با دیگران، کمک کردن، آغاز گر رابطه بودن، تقاضای کمک کردن، تعریف و تمجید از دیگران و قدردانی کردن، مثالهایی از این نوع رفتار است. یادگیری رفتارهای فوق و ایجاد رابطه اثربخش با دیگران یکی از مهمترین دستاوردهای دوران کودکی است. متاسفانه همه کودکان موفق به فراگیری این مهارت ها نمی شوند. به همین دلیل، اغلب این کودکان با عکس العمل های منفی از سوی بزرگسالان و کودکان دیگر رو به رو می شوند.
کودکانی که مهارت اجتماعی کافی کسب کرده اند در ایجاد رابطه با همسالان و یادگیری در محیط آموزشی موفق تر از کودکانی هستند که فاقد این مهارت هستند. پژوهش های طولی موید تاثیر منفی نقص مهارت اجتماعی بر سلامت روانی کودک است. مهارت اجتماعی به کودک کمک می کند تا با دیگران رابطه اثربخش داشته باشد. اغلب کودکان در ارتباط با اطرافیان(والدین، خواهران، برادران و همسالان) این مهارت را بدون تلاش فرا می گیرند(پاولس و الیوت، ۲۰۰۱). به همین دلیل اغلب این کودکان با عکس العمل های منفی از سوی بزرگسالان و کودکان دیگر رو به رو می شوند.
اسلبی و گوارا(۲۰۰۳) مهارت اجتماعی را مترادف با سازگاری اجتماعی می دانند. از نظر آنها مهارت اجتماعی عبارت است از توانایی ارتباط متقابل با دیگران در زمینه خاص اجتماعی، به طوری که در عرف جامعه قابل قبول و ارزشمند باشد.
استرایر(۲۰۰۴) مهارت اجتماعی را همانند سازگاری متقابل کودک با محیط اجتماعی و در رابطه با همسالان می داند. در این مدل، سازگاری به توانایی و ظرفیت کودک در پیش بینی کردن، جذب نمودن و عکس العمل نشان دادن به نشانه های موجود یک بافت اجتماعی دارد. این نشانه ها شامل حالات عاطفی یا رفتار همسالان می باشد. در این فرایند رشد عاطفی و اجتماعی کودک دخالت دارد، توانایی کودک یا نوجوان در انتخاب رفتار مناسب و ارزشیابی در مورد روابط اجتماعی و ساختار گروه، میزان مهارت و قابلیت اجتماعی را مشخص می سازد.
مفاهیم، موضوعات و مهارت های اجتماعی شامل موضوعات دانشی، رفتاری، نگرشی و ارزشی است که فرایند جامعه پذیری کودکان را میسّر می سازند. شناخت نهادهایی چون : خانواده، مدرسه، دولت، بانک، مسجد وکارکردها و تاثیر و تاثر هر یک در کودکان و سایرافراد جامعه و دلایل وجودی آن ها، آگاهی و تسلط بر مهارتهای ارتباطی، احترام به بزرگترها و والدین، عمل به ارزش های مورد قبول جامعه. مقصود ازجامعه پذیری ، پذیرش اعتقادات، باورها، هنجارها وارزش های مورد قبول جامعه و یادگیری وگسترش سازگاری کودک با موارد یاد شده است. اجتماعی شدن یاجامعه پذیری را به عنوان یادگیری نقش های اجتماعی نیزتعریف کرده اند.«آموزش مفاهیم ومهارت های اجتماعی در دوره پیش دبستانی و سایردوره ها در واقع ایجادآمادگی در یادگیرندگان جهت زندگی موفق تر در جامعه است. یکی ازاهداف اساسی آموزش دراین زمینه، پیشگیری ازایجاد بحران ها و مشکلات احتمالی درآنان است(مجیب، ۱۳۸۴).
مفاهیم اجتماعی مانند مفاهیم سایرعلوم ورشته ها، هسته مرکزی یادگیری وآموزش درتمام حیطه ها ی شناختی ، نگرش ها و مهارتهای روان حرکتی است که دراین میان ، تغییرات شناختی اساس تغییرات درسایرابعاد خواهدبود. تأکید می شود که مفاهیم اجتماعی زیربنای تمام تغییرات رفتاری درزمینه فکری ، رفتاری و نگرشی در ارتباط با مسائل وعلوم اجتماعی و مذهبی است، درنتیجه معلمان و مربیان نیک اندیش ما باید به این موضوع توجه ویژه ای داشته باشند(مجیب، ۱۳۸۴).
هریک از اصطلاحات، کلمات، جملات، قواعد و اصولی که به نوعی با مسائل اجتماعی در ارتباط باشند، مفاهیم اجتماعی خوانده می شوند. مفاهیمی از قبیل: دوستی، همکاری، گروه و فایده های آن، کشور، انواع سازمان ها و موسسات اجتماعی و خدماتی که انجام می دهند، چگونگی برقراری ارتباط با سازمان ها و افراد برای رسیدن به نتیجه بهتر، ملت، آداب و رسوم، مقررات و قوانین زندگی شهری و روستایی، قوانین رفت و آمد، قوانین آموزشی، رعایت حقوق دیگران و حقوق شخصی، انجام وظیفه و …
مهارت های اجتماعی توانایی هایی هستند که باعث بروز رفتارهایی می شوند که به صورت مثبت یا منفی تقویت می گردند. این مهارت ها می توانند در روابط انسان با دیگران نتایج مثبت و موفقیت آمیزی به وجودآورند و موجبات سازگاری بیشتر و اثرگذاری مناسب و مطلوب در رفتار دیگر افراد جامعه که کودک در ارتباط با آن ها در اجتماع زندگی می کند، را فراهم نمایند(مجیب، ۱۳۸۴).
جریان اجتماعی شدن کودکان از همان لحظه ی اول تولد که لباس برتنشان می کنند و درگهواره قرار می دهند و یا در مقابل گریه ی او واکنش معینی نشان می دهند، آغاز می شود. در این فرایند برخی از افراد و گروه ها نقش کلیدی دارند. پدر و مادر، برادر و خواهر، مربیان و معلمان که بخش زیادی از وقت خود را برای ارائه ی ارزش ها و جهت دادن به رفتار کودکان صرف می کنند، سازمان مدرسه، مسجد، نهادهای دولتی و غیر دولتی که وظیفه انتقال فرهنگ را بر عهده دارند، همچنین وسایل ارتباط جمعی به ویژه تلویزیون، نیروهای قدرتمندی در شکل دادن به نگرش ها و خواسته ها و رفتارهای کودکان هستند. ازمیان عوامل مذکور شاید بتوان مهمترین عوامل را فرهنگ، خانواده و نهادهای اجتماعی دانست(کارتلیج و میلبرن، ۱۳۷۲).
اجتماعی شدن یک سیستم دوجانبه ی ارتباطی میان فرد و جامعه است. به همین جهت هم تاثیرات فرهنگی و هم الگوهای رشد فرد باید به طور هم زمان مورد توجه قرار گیرد. به این ترتیب، متغیرهای اجتماعی شدن را درتفاوت های فردی، منابع و روش های انتقال، الگوها و ارزش هایی که بر فرایند اجتماعی شدن اثر می گذارند، می توان ملاحظه کرد. نکته دیگری که بسیاراهمیت دارد، هماهنگی میان عناصر و عوامل اجتماعی کننده است. چنانچه این هماهنگی در تقویت و تضعیف رفتارهای درست و نادرست به شیوه مناسب و در راستای اهداف وجود داشته باشد، تعارض و سردرگمی کودک را به دنبال نخواهد داشت. همچنین اتلاف انرژی و تلاش های بیهوده کودک را به حداقل رسانده، بسیاری از فشارهای روانی و جسمانی را از بین خواهد برد(کارتلیج و میلبرن، ۱۳۷۲).
جوانب مهم اجتماعی شدن در زمینه نگرش ها و رفتارهای اخلاقی کودک شامل موارد زیراست:
۱- همانندسازی با والدین در زمینه هایی چون طرزتلقی ها و رفتارآنان در مورد کنترل فرزندان، چگونگی به کارگیری پاداش و تنبیه ۲- طبقه اجتماعی ۳- ویژگی های مذهبی، سیاسی وشغلی اعضای خانواده
همچنانکه گفته شد، نهادهای اجتماعی وعملکرد آن ها، عامل موثری درچگونگی اجتماعی شدن کودکان و نحوه ی به عهده گرفتن نقش های حال وآینده ی آنان است. طبعاً نهادهای اجتماعی به تدریج و در سنین بالاتر تاثیر مستقیم خود را بر افراد به جای می گذارند. این نهادها علاوه بر مواردی که قبلاً به آن ها اشاره شد، حتی شامل سربازخانه ها و زندان ها نیز می شود. طبیعی است که شدّت و طولانی بودن ارتباط شخص با این نهادها باعث تاثیرپذیری بیشتر[و قوی تر و باثبات تر] از آن ها است و ارزش ها، هنجار ها، انتظارات و صلاحیت های معینی را به عنوان ملاحظات مورد قبول در وی به وجود می آورند. این نهادها در مورد چگونگی ایفای نقش های گوناگون، پرخاشگری، نقش جنسی، اخلاقیات و… نیز نقش اجتماعی کننده بر فرد دارند(کارتلیج و میلبرن، ۱۳۷۲).
اگر چه جریان اجتماعی شدن ازجانب فرهنگ، خانواده و نهادهای اجتماعی بر کودکان و نوجوانان به طور مداوم اعمال می شود، خود آنها نیز با رفتارهایشان به صورت طبیعی، یا مخالفت ها و مقاومت هایی که می نمایند بر دیگران اثر می گذارند. به عبارتی جریان اجتماعی شدن ارتباط متقابل است و بالاخره برای کودکی که می خواهد بدون مانع و زحمت خواسته هایش را ارضاء کند، برخی از این جریانات رنج آور است.
از میان عوامل اجتماعی کننده، نقش خانواده ازهمه مهم تر است. الگوهای تعلق والدین که اساس مناسبات بعدی خانوادگی است، توجه والدین به پاداش وتنبیهات متناسب با رشد، سایر رفتارها و گفتگوهای آنان در مورد ارزش های فرهنگی، نوع پاداش و تنبیه انتخابی در زمینه های گوناگون، رفتار علمی و مودبانه و شرافتمندانه، انگیزه ی پیشرفت، رفتار اخلاقی سالم، آینده نگری در رفتاراجتماعی و شخصی و هزاران مورد رفتار اجتماعی دیگر ، والدین را به صورت الگو و مدلی از رفتارهای اجتماعی در می آورد که به ویژه دردوره کودکی، ازقدرت فوق العاده ای در جهت دهی رفتارها و نگرش های اجتماعی کودکان برخوردار است. فرصت هایی نیز که به کودک برای احساس قدرت داده می شود ونوع ارزیابی وی از خود در رابطه با سایر افراد از جمله عوامل اجتماعی شدن کودک است(کارتلیج و میلبرن، ۱۳۷۲).
ویژگی های رفتاراجتماعی
هارجی و همکاران^[۴۳] (۱۹۹۴) بر این نکات تأکید دارند:

 

• • نخست این که رفتارهای اجتماعی هدفمندند. ما از این رفتارها برای کسب نتایج مطلوب استفاده می کنیم و بنابراین بر خلاف سایر رفتاره که اتفاقی یا غیر تعمدی هستند. مهارت های اجتماعی هدف دارند.

 

• • دومین ویژگی رفتارهای اجتماعی ماهرانه، به هم مرتبط بودن این توانایی هاست. یعنی آنان رفتارهای متفاوتی هستند که به منظور هدف ویژه مورد استفاده قرار می گیرن و ما به طور همزمان از آن ها استفاده می کنیم.

 

• • سومین ویژگی مهارت های اجتماعی متناسب بودن آن با وضعیت است. فردی از لحاظ اجتماعی ماهر است که بتواند رفتارهایش را متناسب با انتظارات دیگران تغییر دهد. به این ترتیب داشتن ارتباط ماهرانه بستگی به استفاده صحیح (از لحاظ بافتی) و تسهیل کننده (از نظر رفتاری) از شیوه های برقراری ارتباط مناسب کار آمد با دیگران دارد.

 

• • چهارمین ویژگی مهارت های اجتماعی این است که این مهارت ها در واقع واحدهای رفتاری مجزا هستند. فردی که از لحاظ اجتماعی مهارت دارئ قادر است رفتارهای مختلف و مناسبی داشته باشد. این توانایی های اجتماعی را در قالب عملکرد، رفتاری پی ریزی می کنند. این نکته یکی از ویژگی های بارز ارتباط اجتماعی ماهرانه است. مهارت های اجتماعی، آموختنی است.

 

• • آخرین مورد از ویژگی های مهارت های اجتماعی این است که افراد بر این مهارت ها کنترل شناختی دارند. بنابراین کسی که از لحاظ اجتماعی کمبود مهارت دارد، ممکن است عناصر اصلی مهارت اجتماعی را فرا گرفته باشد اما از فرآیندهای فکری لازم برای استفاده از این عناصر در تعاملات خود بی بهره باشد(ری و همکاران^[۴۴]،۲۰۰۶).

 

عوامل مؤثر در اجتماعی شدن
۱-خانواده
خانواده بنیان زندگی اجتماعی شدن و اولین کانون تربیت فرزندان است. نهاد خانواده اساسی ترین و اولین محیط اجتماعی شدن است. کودک از بدو تولد در دامن خانواده نشو و نما می یابد و سپس در کنار دیگر نهادهای اجتماعی شدن ارتباط خویش را با آن حفظ می کند. گرچه تاثیر خانواده امروزه به سبب جابه جایی نقش ها کم شده است اما هیچگاه این تاثیر از بین نرفته است از دیدگاه آنتونی گیدنز^[۴۵]، در جامعه امروزی اجتماعی شدن پیش از همه در یک زمینه کوچک خانوادگی رخ می دهد بیشتر کودکان انگلیسی نخستین سال های زندگی خود را در درون یک واحد خانوادگی شامل مادر، پدر و شاید یک یا دو فرزند دیگر سپری می کنند برعکس در بسیاری از فرهنگ ها دیگر، عمه ها و خاله ها، عمو ها یا دایی ها و نوه ها غالباً جز یک خانواده واحد بوده و مراقب کودکان اطفال بسیار خردسال را به عهده دارند(گیدنز،۱۳۸۷: ۸۵).
از نظر ویل دورانت^[۴۶]، نخستین وحدت اجتماعی که این موجود بدان علاقه پیدا می کند خانواده است و رشد اخلاق او با محبت و وفاداری به وحدت بزرگتر ها توسعه می یابد تا آن که وطن پهناورش نیز در نظر او تنگ می نماید. خانواده هم محل کار و هم کانون عبادت، هم دیوان قضاوت و هم مرکز تعلیم و تربیت برای زندگی متعالی، هم نوعی و شیوه زندگی است. زندگی پر حلاوت و برخودار از تفاهم و تعاون متعالی محض که تنها قانون حاکم بر آن قانون اخلاقی و روانی و محبت و فداکاری است(کی نیا،۱۳۸۳: ۶۰۲).

۳/۷

 

-

 

۱۰۰

 

 

 

۷. با توکل به خداوند درد زایمان طبیعی را تحمل می‌کنم.

 

درصد

 

۵/۱۷

 

۹/۲۰

 

۱۶

 

۶/۲۷

 

۱۸

 

-

 

۱۰۰

 

 

 

۴-۳-۳ هنجار ذهنی زنان بارداری که تصمیم سزارین یا زایمان طبیعی گرفته‌اند
چنان‌چه در بحث تعاریف عملیاتی مفهوم هنجار ذهنی بدان پرداختیم، برای سنجش این مفهوم ده گویه در نظر گرفته‌ایم. بررسی حاصل نشان می‌دهد که در میان پاسخگویان موافق و کاملاً موافق، ۴/۲۳ درصد ترجیح می‌دهند که زایمان طبیعی کند چون مادرشان آن‌ها را با زایمان طبیعی به‌دنیا آورده است، ۷/۴۷ درصد گفته‌اند، امروزه پزشکان سزارین را توصیه می‌کنند، ۱/۴۰ درصد چون تجربه‌ی سزارین بدون مشکل در خانواده‌‌یشان وجود دارد، سزارین می‌کنند، ۲/۵۷ درصد بنا به توصیه کارکنان بهداشتی (ماما و …) زایمان طبیعی می‌کنند. ۵/۲۵ درصد کتاب‌هایی درباره‌ی زایمان مطالعه کرده‌اند و تصمیم گرفته‌اند زایمان طبیعی کنند، ۹/۱۹ درصد در بین دوستانشان کسانی هستند که زایمان طبیعی راحتی داشته‌اند، پس آن‌ها هم زایمان طبیعی می‌کنند، ۵/۴۶ درصد بیان کرده‌اند که امروزه همه سزارین می‌کنند، ۴/۶۸ درصد بیان کردند که جلوی فامیل خجالت می‌کشند اگر زایمان طبیعی کنند، ۱/۴۱ درصد بیان کردند که در دورانی که تکنولوژی‌های فراوان وجود دارد چرا باید درد زایمان را تحمل کنند و ۴/۲۳ درصد معتقدند کسانی که امکانات ندارند زایمان طبیعی می‌کنند.

با بررسی گویه‌های هنجار ذهنی داشتند مشخص شد. باوری که خیلی در بین زنانی که تصمیم سزارین دارند، رواج داشت این باور بود که اگر زایمان طبیعی کنند جلوی فامیل خجالت می‌کشند، حدود ۶۸ درصد این باور را داشتند. همچنین در حدود ۴۷ درصد با گویه‌‌‌ی امروزه پزشکان سزارین را توصیه می‌کنند موافق بودند، از دیگر باور‌های رایج این بود که امروزه همه سزارین می‌کنند حدوداً ۴۶ درصد و در دورانی که تکنولوژی‌های فراوان وجود دارد چرا باید درد زایمان را تحمل کنم، حدوداً ۴۱ درصد.
جدول شماره ۴-۱۵توزیع پاسخگویان بر حسب گویه‌های هنجار ذهنی

 

 

گویه‌ها

 

 

 

کاملاً‌موافقم

 

موافقم

 

بی‌نظرم

 

مخالفم

 

کاملاًمخالفم

 

بی‌جواب

 

جمع

 

 

 

۱.ترجیح می‌دهم که زایمان طبیعی کنم چون مادرم مرا با زایمان طبیعی به‌دنیا آورده است.

 

درصد

 

۷/۶

 

۷/۱۶

 

۲/۱۹

 

۸/۲۹

 

۶/۲۷

 

-

 

۱۰۰

 

 

 

۲. امروزه پزشکان سزارین را توصیه می‌کنند.

 

درصد

 

۲/۱۷

 

۵/۳۰

 

۲/۱۸

 

۲/۱۹

۰٫۰۸۴

 

 

 

۵-۲-۵ ) فرضیه جزئی چهارم :
بین مهارت استفاده از سبک مذاکره تحلیلی در مدیران مراکز آموزشی فنی و حرفه ای و تعارض میان کارکنان مراکز رابطه معنی دار وجود دارد.
H₀ : میان مهارت در سبک مذاکره تحلیلی مدیران مراکز که از سبکهای مذاکره به میزان مناسب استفاده کرده اند و تعارض میان کارکنان رابطه وجود ندارد .
H₁ : میان مهارت در سبک مذاکره تحلیلی مدیران مراکز که از سبکهای مذاکره به میزان مناسب استفاده کرده اند و تعارض میان کارکنان رابطه وجود دارد.
با توجه به اینکه p مقدار محاسبه شده در هر دو آزمون اسپیرمن و پیرسون بیشتر از سطح معنی دار ۰٫۰۵ = αاست ، لذا در این سطح فرض H₀ رد نمی شود و این بدان معنی است که بین مهارت در سبک شهودی مذاکره در مدیران مراکز آموزشی و تعارض میان کارکنان مراکز آموزشی فنی و حرفه ای کرج رابطه معنی داری وجود ندارد .
درصورتیکه جهت تحلیل داده ها از گزینه هایی استفاده گردد که مدیران در استفاده از سبک های مذاکره به میزان مناسب عمل کرده اند. نتایج نشان میدهد که تعارض با افزایش میزان مذاکره کاهش میابد و هرچند رابطه معنی داردر حد ۰٫۰۵= α بین این دو عامل ( میزان تعارض و میزان استفاده از سبک شهودی مذاکره )وجود ندارد اما در حد۰٫۱ =αاین را بطه معنی دار و منفی میباشد . بنابراین میتوان نتیجه گرفت در صورت افزایش میزان مذاکره مدیزان درصورتیکه از سبک مذاکره تحلیلی در حد مناسب استفاده گردد با توجه به منفی بودن r میزان تعارض میان کارکنان کاهش میابد.

جدول و نمودار ۵-۵ : تحلیل آزمونهای همبستگی میان میزان استفاده از سبکهای مذاکره تحلیلی در حد مناسب و میزان تعارض میان کارکنان

 

 

آزمون
متغییرها

 

پیرسون

 

اسپیرمن

 

 

 

r

 

p

 

r_s

 

p

 

 

 

میزان استفاده از سبک مذاکره تحلیلی و میزان تضاد

 

۰٫۵۲۸-

 

۰٫۰۷۷

 

۰٫۵۱۱-

 

۰٫۰۹

 

 

 

۳-۵ )بررسی اهداف جزئی پژوهش
۱-۳-۵) هدف جزئی اول :
بررسی میزان تضاد شغلی موجود در مراکز آموزشی فنی و حرفه ای کرج
اولین هدف جزئی این پژوهش تعیین سطح تعارض میان کارکنان مراکز فنی و حرفه ای می باشد بر اساس یافته های حاصله از این پژوهش در کلی سطح تعارض موجود در بین کارکنان مراکز آموزشی فنی و حرفه ای کرج در حد متوسطی قرار دارد ( میانگین ۹) البته روش نمره دهی ابزاری که در این مطالعه مورد استفاده قرار گرفته است ( پرسش نامه تعارض دوبرین ) امتیاز ۳-۱۴ را سطح تعارض متوسط قلمداد می کند . دستیابی به این عدد منطقی به نظر میرسد با این وجود دوبرین نیز در کتاب خود یاد آور می شود که اکثر سازمانها در این فاصله ( سطح تعارض متوسط ) قرار دارند .
نتیاج این تحقیق اینگونه بدست آمد که توزیع تعارض در میان کارکنان به مدرک تحصیلی ، رشته تحصیلی و نوع فعالیت آنها در مراکز بستگی ندارد . اما میزان تعارض در میان کارکنان زن و کارکنان مرد تفاوت کم با یکدیگر داشت نتایج نشان داد تعارض در میان زنان کمتر از مردان میباشد .
نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که اولا : با افزایش تعداد بخش ها و افزایش بار کاری کارکنان در مراکز میزان تعارض از حد متوسط افزایش یافته است . ثانیا : با افزایش خطر آفرین بودن ابزار های مورد استفاده در کارگاه ها نیز سطح تعارض از حد متوسط افزایش یافته است .
۲-۳-۵ ) هدف جزئی دوم :
بررسی سبکهای مذاکره بکار برده شده توسط مدیران در حل تعارض میان کارکنان مراکز آموزشی فنی و حرفه ای کرج
هدف دوم بررسی میزان استفاده از سبکهای مذاکره مدیران مراکز آموزشی میباشد بر اساس نتایج حاصله از این تحقیق از میان ۴ سبک بررسی شده ، استفاده مدیران تنها از سبک شهودی در سطح مناسب قرار داشت و سبکهای واقع گرایی ، هنجاری و تحلیلی به میزان بیش از حد توسط مدیران مورد استفاده قرار می گرفت .
۱-۲-۳-۵) میزان استفاده از سبک مذاکره واقع گرایانه :
از بررسی پاسخ مدیران به پرسش نامه تعیین سبک مذاکره در میابیم که آنها معتقدند که حقایق بیشتر اوقات بیانگر همه چیز است . آنها در هنگام مذاکره دقیق صریح و بی طرف بوده و پیگیر موضوعات مذاکره می باشند . آنها در هنگام مذاکره مطالب را روشن بیان میکنند . اما از خود واکنش های تند نشان نداده و از خود شکیبایی نشان میدهند . آنها به میزان زیادی به تمرینات قبلی خود متکی هستند و در حل مسائل به راه حل های آزموده شده رو می آورند . آنان اظهار داشته اند که عمل گرا بوده و بیشتر به دنبال مدرک و یافتن مستند هستند . آنها از تمامی روشها برای دستیابی به نتیجه بهره برده اند از نکات دیگر اینکه آنها به موضوعات شهودی اعتقاد دارند .
بر اساس یافته های تحقیق بیشترین میزان استفاده مدیران از این سبک و به مقدار زیاد بوده است که با یافته های بدست آمده از مطالعه حیدری که میران استفاده از سبک واقع گرایانه را بیش از حد اعلام کرده است مطابقت دارد اما با نتایج حاصله از تحقیقات گانی که هر سه نژاد ( مالزیایی ، هندی ، چینی ) مدیران به میزان مناسبی از این سبک بهره برده اند مطابقت ندارد .
در سبک واقع گرایی عقیده بر این است که حقایق همه چیز را بیان میکند . افرادی که از این سبک استفاده میکنند خواهان ارتباط دادن واقعیات با تجربه هستند و به دنبال انجام فعالیت ها برا اساس دلیل و مدرک می باشند .آنها با دانستن جزئیات و بر اساس آنها و بیطرفانه قضاوت میکنند . بر اساس نتایج حاصل از پژوهش به عمل آمده مشاهده میشود که تعداد زیادی از مدیران به میزان خیلی زیاد از این سبک در مذاکرات خود استفاده میکنند . لذا میتوان نتیجه گرفت که مدیران تمایل دارند مذاکرات بیشتر بیطرفانه و بر اساس واقعیات انجام گیرد . از آنجائیکه بدست کشف واقعیت زمان و هزینه زیادی را می خواهد ممکن موجب از دست رفتن موقعیت های مطلوب جهت کنترل تعارض میان کارکنان گردد بنابراین جهت استفاده از این سبک علاوه بر مهارت لازم جهت انجام این سبک از مذاکره مدیران نیازمند هنر استفاده از زمان و هزینه های جهت انجام مذاکره نیز می باشند .
۲-۲-۳-۵) میزان استفاده از سبک مذاکره تحلیلی :
با بررسی پاسخ مدیران در می یابیم که مدیران تمایل به تجزیه و تحلیل امور داشته و از دلایل منطقی برای حل مسائل استفاده می کنند آنها در پی کشف روابط علی و معلولی بین پدیده ها هستند ، بعلاوه آنها امور سازماندهی شده و با برنامه را بیشتر دوست دارند . آنها بیشتر از شیوه گام به گام استفاده میکنند و خونسردی خود را حفظ کرده و سعی دارند با طرف مقابل سازش کنند ، آنها اظهار داشته اند که وقتی با فردی مخالف هستند به طور ماهرانه نقایص ، استدلالات خود را بیان کرده ، پیشنهاداتشان به گونه ای است که توجه دیگران را به خود جلب می کنند و به طور فعالانه از افراد می خواهند تا عقاید و پیشنهادات خود را ابراز کنند .
در مورد این سبک نیز یافته ها حاکی از آن است که در کل مدیران به میزان زیاد از این سبک استفاده میکنند، بر این اساس نتایج حاصله از این مطالعه با یافته های حیدری که میزان استفاده مدیران از سبک مذاکره تحلیل بیش از حد بوده است مطابقت داشته است . یافته های حاصل از