در رابطه بالا، بیانگر تعیین میزان فاصله هر داده نسبت به مرکز خوشه موردنظر می­باشد.
مراحل الگوریتم k-means بصورت زیر است:
گام اول: الگوریتم، داده ­ها و تعداد خوشه ­ها (k)را به‌عنوان ورودی دریافت می­ کند.
گام دوم: الگوریتم، تعداد k آیتم از داده ­ها را بصورت تصادفی به‌عنوان مراکز اولیه خوشه ­ها انتخاب می­نماید.
گام سوم: سایر آیتم­های داده ­ها، برحسب میزان فاصله با مراکز خوشه ­ها، به یکی از خوشه ­ها نسبت داده می­شوند. معیار تخصیص داده به هر خوشه، نزدیکی به مرکز خوشه است.
گام چهارم: میانگین هر خوشه مجدداً محاسبه شده و به‌عنوان مرکز جدید آن خوشه انتخاب می­گردد.
گام­های سوم و چهارم تا زمانی که چیدمان داده­ در خوشه ­ها تغییر نکرده و یا میزان تغییر بسیار ناچیز باشد، ادامه می­یابد[۱۲۰].
همان‌گونه که در بالا نشان داده شده است، این الگوریتم با تعیین مراکز اولیه شروع می­ شود. این مراکز بایستی به‌گونه‌ای انتخاب شوند که به میزان کافی از یکدیگر فاصله داشته تا نتایج حاصله، نتایج مناسبی باشد[۱۱۹]. بنابراین می­توان بیان داشت که، موفقیت الگوریتم k-means به انتخاب صحیح مراکز خوشه ­های اولیه و تعداد خوشه ­ها وابسته است.
الگوریتم K-means علیرغم سادگی و قدرت بالا، از مشکلات اساسی زیر رنج می­برد:

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

 

جواب نهایی الگوریتم به انتخاب مراکز اولیه وابسته است(همگرایی به بهینه محلی)؛ چنانچه در مجموعه داده ­ها، داده ­های پِرت وجود داشته باشد و یا مراکز خوشه ­ها به‌خوبی انتخاب نشوند آنگاه الگوریتم به پاسخی می­رسد که پاسخ درستی نیست. برای حل این مشکل می­توان الگوریتم را چندین مرتبه بر روی داده ­های موردنظر پیاده­سازی کرد.

روشی دقیقی برای تعیین مراکز اولیه وجود ندارد.

چنانچه در طی فرایند پیاده­سازی الگوریتم، تعداد داده ­های متعلق به یک خوشه صفر شود، هیچ راهی برای بهبود و تصحیح روند وجود ندارد.

با توجه به ایـن مشکلـات، امـروزه از الگوریتـم­های تکامـلی در کنار K-means بسیـار استفاده می­شـود. الگوریتم­های تکاملی با توجه به ماهیت تکمیل شونده­ای که دارند، می­توانند مشکلات الگوریتم K-means را به‌خوبی برطرف نمایند. در ادامه الگوریتم­های تکاملی معرفی و نحوه تعامل آن‌ ها با الگوریتم K-means شرح داده شده است.

 

الگوریتم های تکاملی

قانون انتخاب طبیعی به این صورت است که تنها گونه‌هایی از یک جمعیت ادامه نسل می‌دهند که بهترین خصوصیات را داشته باشند و آن‌ هایی که این خصوصیات را نداشته باشند به‌تدریج و در طی زمان از بین می‌روند. مبنای کار الگوریتم­های تکاملی نیز به همین‌گونه است. الگوریتم­های تکاملی دسته­ای از الگوریتم­های موجود هستند که با ایجاد یک جمعیت اولیه شروع کرده و به‌مرورزمان سعی می­ کنند تا جواب­ها را بهبود بخشیده و بهینه­ترین پاسخ را تولید کنند. الگوریتم­های تکاملی این توانایی را دارند که با کمترین دانش موجود، بیشترین کارایی و بهترین جواب­ها را ایجاد کنند.
در هر الگوریتم تکاملی دو مفهوم بسیار مهم وجود دارد:

 

 

جستجو[۱۱۰]: مفهوم جستجو به معنای توانایی الگوریتم در تولید پاسخ­های جدید و ناشناخته در فضای جستجو است. مفهوم جستجو از به دام افتادن الگوریتم در بهینه­های محلی جلوگیری می­ کند. بهترین الگوریتم در جستجوی فضاهای جدید الگوریتم جستجوی تصادفی[۱۱۱] است. به‌منظور پیاده­سازی این مفهوم در هر الگوریتم تکاملی یک گام برای جستجوی فضاهای ناشناخته در نظر گرفته شده است.

بهره­برداری[۱۱۲]: مفهوم بهره ­برداری به معنای بهبود پاسخ­های موجود برای دستیابی به یک بهینه محلی است. این مفهوم این امکان را بوجود می­آورد تا پاسخ­های ایجاد شده تا حد امکان بهبود یافته و بهینه شوند. این امکان نیز بایستی در الگوریتم­های تکاملی وجود داشته باشد.

الگوریتمی مناسب­تر است که از این ۲ مفهوم به‌طور مناسب و در کنار هم استفاده شود.
یکی از کاربردهای الگوریتم­های تکاملی، خوشه­بندی اسناد، مدارک، مشتریان و… است. در ادامه تعدادی از این الگوریتم­ها و مطالعات انجام‌شده با بهره گرفتن از آن‌ ها در خوشه­بندی مورد بررسی قرار گرفته است.

 

الگوریتم ژنتیک

الگوریتم ژنتیک یکی از معروف­ترین و پرکاربردترین الگوریتم­های تکاملی است که در سال ۱۹۶۲ توسط هالند[۱۱۳] معرفی گردید. الگوریتم ژنتیک با بهره گرفتن از اصول انتخاب طبیعی، برای یافتن فرمول بهینه جهت پیش‌بینی یا تطبیق الگو استفاده می‌شـوند. این الگوریتـم با بکارگیری عملگرهای ویـژه­، بر روی مجمـوعه­ای از راه­ حل­های مسئله، به‌گونه‌ای استفاده می­ شود که جمعیت جدید در مقایسه با جمعیت قبلی و مطابق با تابع معیار از پیش تعریف شده، اصلاح شود. خروجی الگوریتم بهترین راه­حلی است که در طول تکامل الگوریتم یافت شده است[۱۲۱]. الگوریتم ژنتیک با کدگذاری راه­ حل­های یک مسئله، بهترین جواب را برای مسئله پیدا می­ کنند. روشی که طبق آن راه­حل­ها کدگذاری می­شوند، نقش بسزایی در کارایی الگوریتم دارد. کدگذاری نامنـاسب، می ­تواند منجر به کـارایی ضعیف الگوریتم شود. عملگرهای کلی الگوریتم ژنتیک عبارتند از:
انتخاب(Selection)
ترکیب(Crossover)
جهش(Mutation)
شمای کلـی الگوریتم ژنتیک در شکل۲- ۲۵ آمده است.

 

 

 

 

 

شکل۲- ۲۵ شمای کلی الگوریتم ژنتیک

در ادامه تعدادی از مطالعاتی که از الگوریتم ژنتیک در فرایند خوشه­بندی استفاده کرده ­اند مورد بررسی قرار گرفته است.
در سال ۲۰۱۱، هان[۱۱۴] و دوستان [۱۲۱]، با بهره گرفتن از یک فرایند ۲ مرحله­ ای اقدام به دسته­بندی مشتریان صنعت تلفن همراه در کره جنوبی نمودند. در مرحله اول آن‌ ها بر روی داده ­های دموگرافیک و الگوی خریدهای پیشین مشتریان حاضر در بازار تلفن­های همراه، الگوریتم­های شبکه عصبی، درخت تصمیم و رگرسیون منطقی را اجرا نموده و پتانسیل خرید آینده هر یک از مشتریان را تعیین نمودند. در مرحله دوم، آن‌ ها با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک به بررسی میزان شباهت نتایج بوجود آمده از هر الگوریتم پرداختند. هدف آن‌ ها یافتن مشتریان هدف در صنعت تلفن همراه برای افزایش متوسط درآمد از هر کاربر[۱۱۵] بر اساس فروش متقاطع[۱۱۶] بود. آن‌ ها با بهره گرفتن از GA توانستند مشتریان هدف را تعیین کردند.
در سال ۲۰۰۸، چان[۱۱۷] و دوستان [۱۲]، برای انتخاب مشتریان هدف و تشکیل کمپین مشتریان روشی نوین برای دسته­بندی مشتریان بر اساس ترکیب الگوریتم­های RFM و LTV و GA ارائه کردند. برای استفاده از این مدل، چان و دوستان ابتدا مقادیر مربوط به هر یک از متغیرهای RFM را به قالب دودویی تبدیل کردند. ازآنجاکه LTV پتانسیل خرید مشتری در آینده را مشخص می­ کند، لذا آن‌ ها مدل LTV را به‌عنوان تابع برازش در الگوریتم ژنتیک در نظر گرفتند. با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک و ورودی­ های آن‌که ارزش مشتریان هستند(RFM و LTV)، مشتریان به خوشه ­های مختلف دسته­بندی می­شوند. این مدل در سال ۲۰۰۸ بر روی مشتریان شرکت خودروسازی نیسان پیاده­سازی گردید و مشتریان را به ۸ خوشه تقسیم ­بندی کرده و استراتژی­ های بازاریابی برای هر خوشه تعیین گردید.
در سال ۲۰۱۲، هو[۱۱۸] و همکاران [۱۲۲]، با تمرکز بر مشکلات الگوریتم k-means در خوشه­بندی، مدل جدیدی بر مبنای الگوریتم ژنتیک ارائه کردند. شمای کلی این مدل در شکل۲- ۲۶ نشان داده شده است.

 

 

 

 

 

شکل۲- ۲۶ ترکیب GA و K-means (منبع:[۱۲۲])

با بهره گرفتن از مدل ارائه‌شده در شکل۲- ۲۶، مشکلات الگوریتم k-means(وابستگی به نحوه انتخاب مراکز اولیه و تعیین تعداد خوشه ­ها) برطرف شده و خوشه­بندی مشتریان نتیجه بهتری بدنبال خواهد داشت.
در سال ۲۰۱۴ در [۱۲۳]، برای محاسبه نرخ وفاداری مشتریان و تشخیص مشتریان وفادار از غیر وفادار از الگوریتم ژنتیک در کنار RFM استفاده شده است. در این مطالعه ابتدا با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک خصوصیات و ویژگی­های مشتریان وفادار در هر خوشه شناسایی شده، سپس میزان اهمیت هر یک از این ویژگی­ها با بهره گرفتن از ضریب همبستگی اسپیرمن[۱۱۹] تعیین شده و در انتها با بهره گرفتن از الگوریتم RFM نرخ وفاداری هریک از مشتریان تعیین می­گردد. روند محاسبه نرخ وفاداری مشتریان در این مطالعه در ادامه شرح داده شده است:

 

 

خوشه­بندی مشتریان با بهره گرفتن از الگوریتم k-means.

محاسبه ضریب همبستگی اسپیرمن برای تمامی ویژگی­ها.

تعیین ویژگی­های تأثیرگذار بر وفاداری مشتریان هر خوشه با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک.

تعیین نرخ وفاداری مشتریان با بهره گرفتن از مدل RFM.

در [۱۲۴] نیز یک تکنیک رده‏بندی بیزین[۱۲۰] برای مدل‏سازی پاسخ مشتریان، بر پایه یک الگوریتم نوین ژنتیک ارائه‌شده است. در این مطالعه، برای تجزیه‌وتحلیل ساختار، از الگوریتم ژنتیک استفاده شده تا بتوان شبکه‏ای بهینه به‌عنوان ورودی شبکه‏ی بیزین آموزش داد.

 

الگوریتم رقابت استعماری

الگوریتم رقابت استعماری(ICA[121])[122] یکی از انواع الگوریتم­های تکاملی است که در سال ۲۰۰۷ توسط آقای آتش­پز و همکارش در [۱۲۶] معرفی گردید. ICA الهام گرفته شده از فرایند اجتماعی-سیاسی جهان واقعی است. این الگوریتم با تقلید از روند تکامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشورها و با مدل­سازی ریاضی بخش­هایی از این فرایند، عملگرهایی را در قالب منظم به صورت الگوریتم ارائه می‌دهد که می‌توانند به حل مسائل پیچیده بهینه سازی کمک کنند. همانند سایر الگوریتم­های تکاملی، الگوریتم ICA نیز با تشکیل مجموعه ­ای از جواب­های احتمالی اولیه، فعالیت خود را آغاز می­ کند. در ICA به هر یک از این جواب­های اولیه یک “کشور[۱۲۳]” می­گویند. هدف الگوریتم رقابت استعماری بهبود این کشورها و یافتن بهینه­ترین جواب است، که برای دستیابی به این هدف روندی خاص در این الگوریتم طی می­ شود. الگوریتم با روندهای خاصی که در طبیعت خود نهفته است به آرامی به بهبود کشورها(جواب­های مسئله) می ­پردازد و درنهایت، جواب مناسب(کشورمطلوب) مسئله بهینه­سازی را تعیین می­ کند[۱۲۷]. عملگرهای اصلی این الگوریتم را سیاست همسان­سازی[۱۲۴]، رقابت استعماری[۱۲۵] و انقلاب[۱۲۶] تشکیل می‌دهند. مراحل الگوریتم رقابت استعماری عبارتند از:
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

 

ایجاد کشورهای اولیه

انتخاب بهترین کشورها به‌عنوان استعمارگر

تخصیص سایر کشورها به‌عنوان مستعمره به استعمارگرها(ایجاد امپراتوری‌های(Emperialist) اولیه)

اعمال سیاست جذب(Assimilation)

اعمال سیاست انقلاب(Revolution)

مقایسه مستعمرات با استعمارگرها و جابجایی موقعیت مستعمره و استعمارگر در صورت لزوم

ارزیابی امپراتوری‌ها

رقابت استعماری

۳-تعریف نظری دینداری تجددگرایی اسلامی …………………………………………………………………………………………. ۸۶
۴-تعریف عملیاتی دینداری تجددگرایی اسلامی ………………………………………………………………………………………. ۸۶
۵-تعریف نظری اسلام گرایی رادیکال ………………………………………………………………………………………………………… ۸۷
۶-تعریف عملیاتی اسلام گرایی رادیکال ……………………………………………………………………………………………………. ۸۸
۷-تعریف نظری دینداری سنت گرایانه …………………………………………………………………………………………………….. ۸۸
۸-تعریف عملیاتی دینداری سنت گرایانه ( طردگرا) ………………………………………………………………………………… ۸۹
۹-تعریف عملیاتی دینداری سنت گرایانه جدید ……………………………………………………………………………………….. ۹۰
۳-۱-۲-۳ نحوه شاخص سازی انواع دینداری ………………………………………………………………………………………….. ۹۱
۳-۱-۲-۴ سنجش اعتبار و روایی شاخص انواع دینداری …………………………………………………………………………. ۹۱
۳-۱-۳ متغیر وابسته نگرش به جامعه مدنی …………………………………………………………………………………………….. ۹۲
۳-۱-۳-۱ تعریف نگرش ……………………………………………………………………………………………………………………………….۹۲
۳-۱-۳-۲ تعریف عملیاتی نگرش ……………………………………………………………………………………………………………… ۹۲
۳-۱-۳-۳ جامعه مدنی ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۹۳
۳-۱-۳-۴ تعریف عملیاتی نگرش به جامعه مدنی …………………………………………………………………………………….. ۹۳
۱) تعریف عملیاتی دموکراسی …………………………………………………………………………………………………………………… ۹۳
۲) تعریف عملیاتی نهادینه شدن قانون …………………………………………………………………………………………………….. ۹۴
۳) تعریف عملیاتی غیرمطلق بودن حکومت …………………………………………………………………………………………….. ۹۵
۴) تعریف عملیاتی تکثرگرایی بنیادی ……………………………………………………………………………………………………….. ۹۵
۵) تعریف عملیاتی حاکمیت روح تسالم و تسامح …………………………………………………………………………………….. ۹۶
۶) تعریف عملیاتی گفتمان ………………………………………………………………………………………………………………………… ۹۷
۷) تعریف عملیاتی تشکل ها …………………………………………………………………………………………………………………….. ۹۷
۳-۱-۳-۶ تعریف عملیاتی بعد عاطفی (ارزیابی ) نگرش به جامعه مدنی ………………………………………………. ۱۰۰
۳-۱-۳-۷ تعریف عملیاتی بعد شناختی نگرش به جامعه مدنی …………………………………………………………….. ۱۰۲
۳-۱-۳-۸ تعریف عملیاتی بعد رفتاری یا تمایل به عمل در نگرش به جامعه مدنی ………………………………. ۱۰۳
۳-۱-۳-۹ نحوه عملیاتی کردن شاخص کلی نگرش به جامعه مدنی ……………………………………………………… ۱۰۴
۳-۱-۳-۱۰ سنجش اعتبار و روایی شاخص های نگرش به جامعه مدنی ………………………………………………. ۱۰۵
۳-۲ روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۰۷
۳-۳ جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۰۸
۳-۴ روش تعیین حجم نمونه …………………………………………………………………………………………………………………. ۱۰۹
۳-۵ روش نمونه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۱۰
۳-۶ تکنیک گردآوری داده ها …………………………………………………………………………………………………………………. ۱۱۲
فصل چهارم : یافته های پژوهش
۱- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۱۱
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
۵-۱ نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………………… ۱۴۷
۵-۲ نتایج توصیفی ………………………………………………………………………………………………………………………………… ۱۴۷
۵-۳ نتایج تبیینی ………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۵۰
۵-۴ پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۵۴
۵-۵ محدودیت های پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………… ۱۵۵
منابع فارسی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۱۵۶
منابع لاتین ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۶۰
ضمائم
پرسشنامه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۶۲
فهرست جداول
جدول ۳-۱ متغیرهای زمینه ای ………………………………………………………………………………………………………………. ۸۰
جدول ۳-۲ شاخص انواع دینداری از نظر ویلیام شپرد ……………………………………………………………………………… ۸۱
جدول ۳-۳ شاخص سازی مفهوم جامعه مدنی ………………………………………………………………………………………… ۹۸
جدول ۳-۴ شاخص سازی مفهوم نگرش به جامعه مدنی ……………………………………………………………………… ۱۰۴
جدول ۳-۵ توزیع دانشجویان برحسب جنسیت و مقطع تحصیلی در دانشگاه شاهد ……………………………. ۱۰۷
جدول ۶-۳ توزیع دانشجویان برحسب جنسیت و مقطع تحصیلی در دانشگاه شاهد ……………………………. ۱۰۸
جدول ۴-۱ توزیع فراوانی و درصد نمونه بر حسب جنسیت ………………………………………………………………….. ۱۱۲
جدول ۴-۲ توزیع فراوانی و درصد نمونه برحسب گروه سنی ………………………………………………………………… ۱۱۳
جدول ۴-۳ توزیع فراوانی و درصد نمونه برحسب مقطع تحصیلی ………………………………………………………… ۱۱۴
جدول ۴-۴ توزیع فراوانی و درصد نمونه برحسب وضعیت تأهل ………………………………………………………….. ۱۱۵
جدول ۴-۵ توزیع فراوانی و درصد نمونه برحسب دانشگاه ……………………………………………………………………… ۱۱۶
جدول ۴-۶ توزیع فراوانی و درصد نمونه برحسب نوع دینداری ……………………………………………………………. ۱۱۷
جدول ۴-۷ توزیع فراوانی و درصد نمونه برحسب رشته تحصیلی ……………………………………………………………۱۱۸
جدول ۴-۸ توزیع فراوانی و درصد نمونه برحسب عضویت در نهادهای جامعه مدنی ………………………….. ۱۱۹
جدول ۴-۹ توزیع فراوانی و درصد نمونه برحسب نگرش به قوی تر بودن جامعه مدنی در حکومت ها ۱۲۰
جدول ۴-۱۰توزیع فراوانی و درصد نمونه برحسب نگرش به موقعیت جامعه مدنی در ایران ……………….. ۱۲۲
جدول ۴-۱۱ توزیع فراوانی و درصد نمونه برحسب میزان نگرش به جامعه مدنی ………………………………… ۱۲۳
جدول ۴-۱۲ آماره های توصیفی میزان نگرش به جامعه مدنی …………………………………………………………….. ۱۲۳
جدول ۴-۱۳ توزیع فراوانی و درصد نمونه برحسب میزان نگرش به بعد شناختی جامعه مدنی ………….. ۱۲۴
جدول ۴-۱۴ آماره های توصیفی میزان نگرش به بعد شناختی جامعه مدنی ………………………………………. ۱۲۵
جدول ۴-۱۵ توزیع فراوانی و درصد نمونه برحسب میزان نگرش به بعد رفتاری جامعه مدنی ……………… ۱۲۶
جدول ۴-۱۶ آماره های توصیفی میزان نگرش به بعد رفتاری جامعه مدنی …………………………………………… ۱۲۶
جدول ۴-۱۷ توزیع فراوانی و درصد نمونه برحسب میزان نگرش به بعد عاطفی جامعه مدنی ………………..۱۲۷
جدول ۴-۱۸ آماره های توصیفی میزان نگرش به بعد عاطفی جامعه مدنی ………………………………………….. ۱۲۸
جدول ۴-۱۹ آماره های توصیفی پیرامون انواع دینداری و نگرش به بعد شناختی جامعه مدنی …………. ۱۲۸
جدول ۴-۲۰ آزمون تحلیل واریانس پیرامون انواع دینداری و نگرش به بعد شناختی جامعه مدنی ……… ۱۲۹
جدول ۴-۲۱ نتایج آزمون شفه پیرامون انواع دینداری و میزان نگرش به بعد شناختی جامعه مدنی …… ۱۲۹
جدول ۴-۲۲ آماره های توصیفی پیرامون انواع دینداری و میزان نگرش به بعد رفتاری جامعه مدنی … ۱۳۱
جدول ۴-۲۳ آزمون تحلیل واریانس پیرامون انواع دینداری و میزان نگرش به بعد رفتاری جامعه مدنی.۱۳۱
جدول ۴-۲۴ انواع دینداری و میزان نگرش به بعد رفتاری جامعه مدنی ………………………………………………… ۱۳۲
جدول ۴-۲۵ آماره های توصیفی پیرامون انواع دینداری و میزان نگرش به بعد عاطفی جامعه مدنی …….۱۳۳

 

۴۵/۲۸

 

 

 

Prob(F-statistic)

 

 

۰۰۱/۰

 

 

 

D.W

 

 

۴۷/۱

 

 

معادله عملیاتی
( اندازه شرکت)۸۱۳/۰+(ترکیب سرمایه در گردش)۹۶۸/۰+ ۱۳ /۲۶۷- = سود آوری
۴-۱۰خلاصه فصل
درفصل چهارابتدابه ارائۀ آمارتوصیفی داده های پژوهش برای شرکت های تحت بررسی تحقیق (جامعه آماری)،وسال های موردمطالعه پرداخته شده است سپس بااستفاده ازداده های بدست آمده فرضیه های پژوهش موردآزمون قرارگرفت که نتایج آن به شرح زیراست.
فرضیه اول: با توجه به نتایج پیش فرضها و معنی دار شدن آزمون t می توان گفت که بین تصمیم گیری در مورد تامین مالی شرکت و ترکیب سرمایه در گردش رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم: با توجه به نتایج پیش فرضها و معنی دار شدن آزمون t می توان گفت که بین ترکیب سرمایه درگردش و سودآوری شرکت رابطه معنا دار وجود دارد .
فرضیه سوم: با توجه به نتایج پیش فرضها و معنی دار شدن آزمون t می توان گفت که تصمیم گیری برای تامین مالی شرکت، بر سود آوری آن تاثیرگذار است.
فرضیه چهارم: با توجه به نتایج پیش فرضها می توان گفت که تعامل ترکیبی نسبت سرمایه در گردش و بدهی شرکت، تاثیر معنی داری بر سود آوری آن ندارد. بنابراین این فرضیه رد می شود.

فصل پنجم
نتیجه گیری وپیشنهادات
۵-۱ مقدمه
مدیریت سرمایه در گردش نقش اساسی را در عملکرد روزانه واحدهای تجاری ایفا میکند.بنابراین مدیریت سرمایه در گردش یک عنصر مالی مهم شرکت میباشد به طوری که تأثیرمستقیمی بر نقدینگی و سودآوری هر موسسه ای دارد همچنین،مدیریت سرمایه در گردش یکی از مهمترین مسائل پیش روی مدیران واحدهای تجاری است که در رشد و بقای شرکت نقش مهمی دارد. مدیریت سرمایه در گردش، مدیریت داراییهای جاری مانند وجوه نقد، سرمایه گذاری کوتاه مدت، حسابهای دریافتنی و موجودیها، و بدهیهای جاری واحدهای تجاری است. اگر مبالغ سرمایه گذاری شده درسرمایه در گردش نسبت به جمع داراییهای موجود شرکت، ناموزون باشد؛ ممکن است که این مبالغ در یک موقعیت کارا، استفاده نشده باشد. کارایی در مدیریت سرمایه در گردش مخصوصاًدر شرکتهای تولیدی از اهمیت خاصی برخوردار است. به عبارتی دیگر، مدیریت خوب و منظم سرمایه در گردش منجر به افزایش ارزش بازار واحد تجاری میشود و مدیریت کارای سرمایه درگردش میتواند نتایج اساسی به بار آورد و چشم پوشی از آن برای هر شرکتی ممکن است خطرناک باشد. همچنین، مدیریت سرمایه در گردش به طور مستقیم بر نقدینگی و سودآوری واحدهای تجاری و همچنین ارزش خالص آنها، اثر می گذارد. از طرفی دیگر، مدیران شرکتها انتظاردارند که با مدیریت سرمایه در گردش بتوانند تأثیر بااهمیتی بر سودآوری شرکت بگذارند.بنابراین، برای بسیاری از شرکتها، مدیریت سرمایه در گردش یکی از مباحث مهم مدیریت مالی می باشد.
یکی ازمهمترین تصمیمات مالی که درهرسازمانی گرفته می شودتأمین مالی شرکت هامی باشد،تأمین مالی برای اجرای پروژهای سودآور،درصحنه رشدشرکت نقش بسیارمهمی ایفامی کندوتوانایی شرکت درمشخص کردن منابع مالی(اعم ازداخلی یاخارجی) ،به منظورسرمایه گذاری وتهیه برنامه های مالی مناسب ازعوامل رشدوپیشرفت شرکت هابه حساب می آید. بنابراین در این تحقیق سعی شده تا با بررسی تأثیر مدیرت سرمایه در گردش وتصمیم گیری مالی بر سود آوری شرکت ها به این مهم بپردازد.جامعه آماری این تحقیق،کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس بوده که محقق با حذف سیستماتیک، تعداد ۱۴۱ شرکت را به عنوان حجم نمونه انتخاب نموده است.
۵-۲ روش تحقیق
در این تحقق برای آزمون فرضیه ­های تحقیق از روش داده ­های تلفیقی و ترکیبی استفاده شده است. در روش داده ­های ترکیبی داده ­های مربوط به کلیه­ شرکت­ها برای سال­های مختلف، به صورت همزمان برای تخمین مدل­ها مورد استفاده قرار می­گیرد. در روش داده ­های ترکیبی، مدل­ها در طی یک دوره­ زمانی تخمین زده می‌شوند و تغییرات سالانه در این روش هموار می­ شود. ولی در روش تلفیقی تغییرات سالانه هموار نمی شود.
۵-۳ بیان نتایج
فرضیه اول :
جهت آزمون این فرضیه که می­گوید بین تصمیم گیری در مورد تامین مالی شرکت و ترکیب سرمایه در گردش رابطه معناداری وجود دارد. در این فرضیه به علت معنی دار شدن آزمون لیمر، برای آزمون فرضیات از روش ترکیبی و بر آورد مدل با اثرات ثابت استفاده شده است. در جدول ۴-۱۱ مشاهده می­ شود که مقدار دوربین واتسون رعایت شده(۱۱/۲)می باشد.پس می توانیم مطمئن باشیم خطای متغیرها با هم رابطه نداشته و مستقل از همدیگر می باشند. در این فرضیه میزان تبیین مدل (دقت) ۷۸ درصد است که این مقدار قابل اتکا بوده و می توان گفت مدل توسط متغیر مستقل تبیین شده است و از طرف دیگر میزان خطای محاسبه شده برای آزمون فیشر کمتر از ۵ درصد است که این نشان از معنی دار شدن مدل این فرضیه می باشد .از طرفی سطح معنی داری(میزان خطا) آزمون t کمتر از ۵ درصد(۰۰۱/۰)است.بنابراین می توان گفت متغیر مستقل توانسته متغیر وابسته را تحت تاثیر قرار دهد . با توجه به نتایج پیش فرضها و معنی دار شدن آزمون t می توان گفت که بین تصمیم گیری در مورد تامین مالی شرکت و ترکیب سرمایه در گردش رابطه معناداری وجود دارد. تصمیمهای مالی مدیریت برای بهبود وضع مالی شرکت مهم و حیاتی است، اما تصمیم های نابخردانه می تواند در نهایت منتج به ورشکستگی شرکت گردد. به نظر جفرسون[۹۴] (۲۰۰۱) برای یک واحد تجاری جدید هیچ چیز مهمتر از فراهم کردن سرمایه نیست. با این وجود، شیوه تأمین وجوه نقد اثر زیادی بر موفقیت یک مؤسسه دارد.
فرضیه دوم :
جهت آزمون این فرضیه که می­گوید بین ترکیب سرمایه درگردش و سودآوری شرکت رابطه معناداروجود دارد.
در این فرضیه به علت معنی دارشدن آزمون لیمر، برای آزمون فرضیات از روش ترکیبی و برآورد مدل با اثرات تصادفی استفاده شده است. در جدول ۴-۱۲ مشاهده می­ شود که مقدار دوربین واتسون رعایت شده(۵/۱) است.پس می توانیم مطمئن باشیم خطای متغیرها با هم رابطه نداشته و مستقل از همدیگر می باشند. در این فرضیه میزان تبیین مدل (دقت) ۵/۱۲ درصد است که این مقداراگرچه پایین است ولی می توان گفت مدل توسط متغیر مستقل تبیین شده است و از طرف دیگر میزان خطای محاسبه شده برای آزمون فیشر کمتر از ۵ درصد است که این نشان از معنی دار شدن مدل این فرضیه می باشد .از طرفی سطح معنی داری(میزان خطا) آزمون t کمتر از ۵ درصد(۰۰۱/۰)است، بنابراین می توان گفت متغیر مستقل توانسته متغیر وابسته را تحت تاثیر قرار دهد. با توجه به نتایج پیش فرضها و معنی دار شدن آزمون t می توان گفت که بین ترکیب سرمایه درگردش و سودآوری شرکت رابطه معناداروجود دارد. شرکت ها می توانند سرمایه گذاری در سرمایه در گردش خود را به حداقل برسانند یعنی یک سیاست جسورانه را در پیش گیرند و یا این که یک سیاست محافظه کارانه را انتخاب کنند بنابراین مدیریت شرکت مجبوراست قبل از انتخاب سیاست سرمایه در گردش خود در مورد موازنه ریسک و بازده تصمیم گیری نماید .حداقل کردن سرمایه گذاری در سرمایه در گردش (سیاست تهاجمی) ممکن است به طور مثبت بر روی سودآوری شرکت تاثیر بگذارد . از سوی دیگر سرمایه گذاری سنگین در سرمایه در گردش (سیاست محافظه کارانه)نیز ممکن است منجر به سودآوری گردد چرا که به عنوان مثال، نگه داشتن موجودی کالای زیاد، هزینه وقفه های احتمالی در فرایند تولید و خسارات ناشی ازکمیابی تولیدات را کاهش می دهد و همچنین هزینه ها ی تامین را کاهش داده و در مقابل نوسانات قیمت از شرکت حمایت می کند.(گارسیا[۹۵]وهمکاران،۲۰۰۷)
فرضیه سوم :
جهت آزمون این فرضیه که می­گوید تصمیم گیری برای تامین مالی شرکت، بر سود آوری آن تاثیرگذار است. در این فرضیه به علت معنی داری نشدن آزمون لیمر، برای آزمون فرضیات از روش تلفیقی و بر آورد مدل ار روش حداقل مربعات استفاده شده است. در جدول( ۴-۱۳ )مشاهده می­ شود که مقدار دوربین واتسون رعایت شده(۷۶/۱) است.پس می توانیم مطمئن باشیم خطای متغیرها با هم رابطه نداشته و مستقل از همدیگر می باشند. در این فرضیه میزان تبیین مدل (دقت) ۹درصد است که این مقداراگرچه پایین است ولی می توان گفت مدل توسط متغیر مستقل تبیین شده است . از طرف دیگر میزان خطای محاسبه شده برای آزمون فیشر کمتر از ۵ درصد است که این نشان از معنی دار شدن مدل این فرضیه می باشد .از طرفی سطح معنی داری(میزان خطا) آزمون t کمتر از ۵ درصد(۰۰۱/۰)است. بنابراین می توان گفت متغیر مستقل توانسته متغیر وابسته را تحت تاثیر قرار دهد . با توجه به نتایج پیش فرضها و معنی دار شدن آزمون t می توان گفت که تصمیم گیری برای تامین مالی شرکت، بر سود آوری آن تاثیرگذار است.
امروزه تحلیلگران وسرمایه گذاران ازسودبه عنوان معیاری جهت ارزشیابی،پیش بینی سهام ،ورشکستگی ،واکنش قیت سهام و… استفاده می کنند.همچنین دربازارهای تولید،کاروخط مشی های سیاسی نظیرنرخ گذاری،مالیات گیری،پرداحت سود سهام،راهنمای عمل تصمیم گیرندگان وعنصری جهت پیش بینی قلمداد می شود.
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)
فرضیه چهارم :
جهت آزمون این فرضیه که می­گوید تعامل ترکیبی نسبت سرمایه در گردش و بدهی شرکت، تاثیر معنی داری بر سود آوری آن دارد در این فرضیه به علت معنی داری شدن آزمون لیمر، برای آزمون فرضیات از روش ترکیبی و بر آورد مدل با اثرات تصادفی استفاده شده است. در جدول ۴-۱۴ مشاهده می­ شود که مقدار دوربین واتسون رعایت شده(۴۷/۱)است.پس می توانیم مطمئن باشیم خطای متغیرها با هم رابطه نداشته و مستقل از همدیگر می باشند. در این فرضیه میزان تبیین مدل (دقت) ۹/۱۳ درصد است که این مقدار اگرچه پایین است ولی می توان گفت مدل توسط متغیر مستقل تبیین شده است و از طرف دیگر میزان خطای محاسبه شده برای آزمون فیشر کمتر از ۵ درصد است که این نشان از معنی دار شدن مدل این فرضیه می باشد .از طرفی سطح معنی داری(میزان خطا) آزمون t برای سرمایه درگردش کمتر از ۵ درصد(۰۰۱/۰) وبرای تصمیم گیری مالی بیش از ۵ درصد (۰۵۷/۰) وهمچنین ترکیب آن نیز بیش از۵ درصد(۲۰۷/۰)می باشد بنابراین می توان گفت متغیر مستقل نتوانسته متغیر وابسته را تحت تاثیر قرار دهد .بنابرین با توجه به نتایج پیش فرضها و آزمون t می توان گفت که تعامل ترکیبی نسبت سرمایه در گردش و بدهی شرکت، تاثیر معنی داری بر سود آوری آن ندارد. بنابراین این فرضیه رد می شود.
رضا زاده درسال۸۸، ایزدی نیا و تاکی درسال۸۸ ، شارما وکوماردرسال۲۰۱۱ هم تأثیر مدیریت سرمایه در گردش بر سودآوری شرکت های ایرانی را مورد بررسی قرارداده اند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهدمدیریت می تواند با کاهش میزان موجودی ها وتعداد روزهای دوره وصول مطالبات برای شرکت ارزش آفرینی کندوهمچنین سرمایه گذاری بالا در موجودی کالا وحساب های دریافتنی منجر به پایین آمدن سوددهی می شود.
جدول زیر نتایج کلی فرضیه ها را در خصوص رد یا تأیید آنها نشان می دهد :

 

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شماره فرضیه عنوان فرضیه تأیید /
رد
۱ بین تصمیم گیری در مورد تامین مالی شرکت و ترکیب سرمایه در گردش رابطه معناداری وجود دارد. تأیید
۲ بین ترکیب سرمایه درگردش و سودآوری شرکت رابطه معنا دار وجود دارد. تأیید
۳ تصمیم گیری برای تامین مالی شرکت، بر سود آوری آن تاثیرگذار است. تأیید
۴ تعامل ترکیبی نسبت سرمایه در گردش و بدهی شرکت، تاثیر معنی داری بر سود آوری آن دارد رد

۵-۱ جمع بندی یافته های پژوهش
۵-۴پیشنهادات
الف)پیشنهادات کاربردی
۱٫ با توجه به این که سیاست های سرمایه در گردش اتخاذ شده در سازمان نیز می تواند بر عملکرد مالی سازمان تاثیر گذار باشد و موجب افزایش سودآوری سازمان گردیده و یک موقعیت نقدینگی بهینه را برای آن فراهم سازد.بنابراین برای شناسایی آن سرمایه گذاران می توانند از تصمیم گیرهای مالی استفاده کنند.
۲٫ با توجه به این که سیاست های سرمایه در گردش اتخاذ شده در سازمان نیز می تواند بر عملکرد مالی سازمان تاثیر گذار باشد و موجب افزایش سودآوری سازمان گردیده و یک موقعیت نقدینگی بهینه را برای آن فراهم سازد.بنابراین برای شناسایی میزان سود آوری شرکت سرمایه گذاران می توانند از ترکیب سرمایه در گردش استفاده کنند.

 

بر مبنای دیدگاه عدم توقیفی بودن عقود نیز ، بیمه عمر به عنوان عقدی مستقل ، بر عمومات و اطلاقات ادله صحت عقود عرضه می شود و در صورت بریء بودن از موانع صحت عقود ، می توانیم حکم به صحت آن بنماییم . برای نیل به این مهم ، ناگزیر از رفع شبهه هایی مانند غرر و تعلیق و ربا در بیمه عمر و ارائه راهکارهایی برای سازگاری بیمه عمر با مبانی فقهی امامیه خواهیم بود .
کلیدواژه‌ها: بیمه ، بیمه عمر ، فقه ، ضمان ، غرر
فهرست مطالب
مقدمه 1
1- ضرورت تحقیق 1
2- سئوالات تحقیق 3
3- فرضیه‌ها 3
فصل اول: كلیات 5
1-1- ماهیت بیمه 7
1-1-1- تاریخچه بیمه 8
1-1-2- معنای لغوی 10
1-1-3- معنای اصطلاحی 11
1-1-4- بیمه اشخاص 12
1-1-4-1- تاریخچه بیمه اشخاص 13
1-1-4-2- بیمه عمر 14
1-1-4-2-1- تاریخچه بیمه عمر 18
1-1-4-2-2- ارکان ببمه عمر 18
1-1-4-2-3- انواع بیمه های عمر 20
1-2- پیشینه تحقیق 26
فصل دوم: جایگاه فقهی عقد بیمه عمر 31
2-1- نظریه توقیفی بودن عقود 34
2-1-1- تطبیق بیمه عمر با عقود معهود فقهی بر فرض توقیفی بودن عقود 37
2-1-1-1- بیمه عمر و ضمان 37
2-1-1-2- بیمه عمر و صلح 46
2-1-1-3- بیمه عمر و هبه 52
2-1-1-4- بیمه عمر و جعاله 55
2-1-1-5- بیمه عمر و مضاربه 58
2-1-1-6- بیمه عمر و حق عمری 63
2-2- نظریه عدم توقیفی بودن عقود 66
2-2-1- استقلال عقد بیمه عمر بر فرض عدم توقیفی بودن عقود 72
فصل سوم: اشکالات فقهی عقد بیمه عمر 73
3-1- بیمه عمر و غرر 75
3-1-1- معنای لغوی 76
3-1-2- معنای اصطلاحی 77
3-1-3- معامله غرری 78
3-1-4- چه نوع غرری موجب بطلان معامله است؟ 80
3-1-5- تحلیل غرر در بیمه عمر 81
3-2- بیمه عمر و تعلیق 84
3-2-1- معنای لغوی 85
3-2-2- معنای اصطلاحی 86
3-2-3- بررسی ادله بطلان تعلیق 87
1. اجماع 87
2. امتناع تعلیق انشاء 88
3. منافات تعلیق با تنجیز 89
3-2-4- تحلیل تعلیق در بیمه عمر 90
3-3- بیمه عمر و قمار 91
3-3-1- معنای لغوی 92
3-3-2- معنای اصطلاحی 93
3-3-3- ادله حرمت قمار 95
3-3-4- تحلیل قمار در بیمه عمر 97
3-4- بیمه عمر و شخصی بودن قراردادها 99
3-4-1- تعهد به نفع ثالث در فقه 100
3-4-2- تحلیل تعهد به نفع ثالث در بیمه عمر 103
3-5- بیمه عمر و ضمان مالم یجب 105
3-5-1- ادله بطلان ضمان مالم یجب 106
3-5-2- نقد ادله بطلان ضمان مالم یجب 107
3-5-3- تحلیل ضمان مالم یجب در بیمه عمر 110
3-6- بیمه عمر و ربا 111
3-6-1- معنای لغوی 112
3-6-2- معنای اصطلاحی 112
3-6-3- تحلیل ربا در بیمه عمر 114
نتیجه‌گیری 117
منابع و مآخذ 119
مقدمه
1- ضرورت تحقیق
یکی از مهم ترین اندیشه های هر شخص در زندگی فردی و اجتماعی ، ایجاد شرایط مطلوب برای تامین آتیه و پیشگیری از عواقب نا مطلوب حوادث ناخواسته به منظور نیل به آرامش خاطر است. با توجه به اینکه انسان ها هر روز با مشکلات متعددی رو به رو بوده و در معرض خطرات گوناگون قرار می گیرند ، صنعت بیمه یکی از پدیده هایی است که جوامع بشری در سبز فایل روز به روز استقبال بیشتری از آن می کنند و با زیر پوشش بیمه قرار دادن خود ، تأمین منبع مالی در شرایط سخت آتیه را تضمین می نمایند .
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
هر چه روابط اجتماعی وسیع تر و پیچیده تر می شود ، تواتر و شدت خطراتی که زندگی انسانی را تهدید می کند افزایش می یابد ، زیرا تکنولوژی و یا هر وسیله جدیدی که وارد زندگی انسان می شود ، خطرات جدیدی را هم برای بشر به ارمغان می آورد و چه بسا همین خطرات ، که بشر قدرت جلوگیری از آن را ندارد ، باعث بروز فجایع غیر قابل جبرانی گردد .
انسان‌از آغاز پیدایش‌جوامع‌انسانی‌، در جستجوی‌غریزی‌به‌دنبال‌تأمین های‌جسمی‌، اقتصادی ‌، اجتماعی‌وسیاسی‌بوده‌است‌. باتوجه‌به‌همین‌نیاز بوده‌كه‌شركت های‌بیمه‌با ارائه‌طرح های‌متفاوت‌و ابتكاری‌متناسب‌با نیازهای ‌جوامع‌انسانی‌درپی‌تأمین‌و تسهیل‌این‌غریزه‌ثبات‌مالی‌و اقتصادی‌برآمدند تا در زمان‌بروز حادثه‌ناگوار، شیرازه ‌اقتصاد خانواده‌ها از هم‌نپاشد و افراد وابسته‌به‌شخص‌متوفی‌و یا حادثه‌دیده‌بتوانند از مزایای‌این‌تأمین‌اقتصادی‌بهره‌مند شوند.
عکس مرتبط با اقتصاد
در میان انواع بیمه ، بیمه های اشخاص یکی از مهمترین عقدهای بیمه ای به شمار می آید که آثار اقتصادی بسیار سودمندی را برای افراد و جامعه ایجاد می نماید . اصولا یکی از نشانه های پیشرفت جوامع بشری و شاخص های رفاه اجتماعی را می توان توسعه و گسترش بیمه های اشخاص دانست ، زیرا میزان حق بیمه سرانه افراد هر جامعه ، گواهی بر رشد و پویایی آن است .
بیمه های اشخاص برخلاف بیمه های خسارتی ، پیرو اصل غرامت نیست . لذا بیمه های اشخاص دربرگیرنده بیمه هایی است که موضوع آن ها دادن تأمین به اشخاص در مقابل هزینه های احتمالی یا بار مالی ناشی از وقوع یک ریسک فردی مشخص باشد که این بار مالی به وسیله بیمه گر و بیمه گذار در زمان انعقاد قرداد بیمه به طور مقطوع تعیین می شود .
بیمه عمر که مهمترین نوع بیمه های اشخاص است را می توان نوعی سرمایه گذاری تلقی نمود که افراد برای مصون ماندن از هرگونه تشویش خاطر در خصوص تأمین زندگی و اضطراب تغییر شرایط درآمدی و اقتصادی خانواده ، به آن روی می آورند . بیمه عمر به طور اصولی یک عمل فردی پیش بینانه است و اغلب آن را یک قرارداد تأمین آتیه نیز می گویند . بیمه عمر عالی ترین تجلی روح همکاری و تعاون بین افراد بشر است و این سازوکار قادر است که ضرر و زیان های مالی ناشی از فوت نان آور خانوار را تا حدودی جبران نماید و در واقع تدبیری است که انسان می اندی
شد تا در زمان بروز حوادث ناگوار بتواند کیان خانواده را از تنگناهای اقتصادی رهانیده و یا در زمان پیری منبع مالی مناسبی برای خود گردآوری نماید .
بیمه عمر قراردادی است که به موجب آن بیمه گر در قبال قسط هایی که دریافت می نماید متعهد می شود که مبلغی از مال را به بیمه گذار یا شخص ثالث بپردازد . مبلغ مورد بیمه یا در صورت وفات شخص بیمه شده ( به ورثه متوفی ) یا در صورت زنده بودن بیمه شده ، پس از انقضای مدت تعیین شده به خود بیمه شده پرداخت می شود و نحوه پرداخت مبلغ بیمه ای ، حسب توافق طرفین می باشد .
بیمه عمر یکی از عقود مستحدثه ای است که فقهاء و حقوقدانان آن را در کنار دیگر انواع بیمه ، مورد بحث و بررسی قرار داده و برای تطبیق آن با موازین فقهی ، بر اساس مبناهای مورد قبول خود ، راه حل های مختلفی را برا ی تصحیح عقد بیمه عمر ارائه داده اند .
عده ای از فقهاء و حقوقدانان عقود را توقیفی می دانند و معتقدند که عقود صحیح فقط منحصر در عقودی است که در زمان شارع بوده است و بنابراین تنها عناوینى از عقود كه در ادله به آن ها تصریح شده صحیح و مشروع‏اند و عقدهاى جدید با مضامین جدید باید به آن ها ارجاع داده شود . این عده بر اساس همین مبنای فقهی ، سعی کرده اند که عقد بیمه عمر را در چهارچوب یکی از عقود معهود و معین فقهی قرار داده تا در سایه آن عقد حکم به صحت بیمه عمر نمایند . از جمله عقودی که سعی کرده اند بیمه عمر را با آن تطبیق دهند ، ضمان ، صلح ، هبه ، جعاله و مضاربه می باشد .
برخی از فقهاء و حقوقدانان نیز نظریه عدم توقیفی بودن عقود را قبول دارند و بر این اساس عقود شرعی را منحصر به عقود معهود و معین فقهی ندانسته و هر نوع عقد و قراردادی که بین متعاقدین ، مطابق با عمومات و اطلاقات ادله معاملات تحقق یابد ، صحیح و مشروع می دانند ، هرچند که در قالب یکی از عقود متعارف فقهی نبوده باشد .

 

متمسک ما در اثبات این ادعا آن است که فقهای امامیه، یا در مورد استصناع مطلبی بیان نکرده‌اند یا اگر بیان کرده‌اند قائل به نفوذ آن شده و نسبت به صحت اصل آن تردید نکرده‌اند.

 

 

مجهول بودن مال مورد سفارش، دلیلی دیگر بر بطلان این عقیده دانسته شده، نکته مهم این است که بطلان چنین قراردادی در حالتی که مورد معامله مجهول است، اختلافی نیست، چون غرری است و غرر در معامله نفی شده است. اما مسئله مربوط به موردی است که اوصاف مورد معامله معلوم و سفارش دهنده با بیان آن‌ ها درخواست خود را مطرح می‌کند، حال اگر بخواهیم در صحت این عقد تردید کنیم، باید عقدی مثل کلی را هم باطل بدانیم، زیرا در آن نیز موضوع مورد معامله عین معین نیست و قرارداد بر سر موضوعی که ویژگی‌هایش معلوم است، منعقد می‌شود و می دانیم در نفوذ بیع کلی ای که ویژگی‌های اساسی مال موضوع معامله‌اش معلوم است، تردیدی نیست.

شیخ در المبسوط معتقد است در بیع سلم، دانستن وزن ظروفی که از جنس مس یا آهن است لازم نیست. (شیخ طوسی، همان، ص ۱۷۸) و حال آنکه این سخن، با کلام ایشان در باب استصناع، متناقض است، از این رو علامه حلی در مختلف متعرض این مسئله شده، ایشان بیان نموده‌اند که «این نظر درست نیست، زیرا ظروف در سنگینی و سبکی با هم فرق می‌کنند، پس ذکر وزن واجب است».(علامه حلی،۱۳۷۴، ص ۱۸۲)

بند دوم: دیدگاه فقهای معاصر

آیت الله مؤمن قمی به تحلیل در مورد این عقد پرداخته است ایشان در مورد این عقد بیان می‌دارند که: «مراد از عقد استصناع این است که کسی نزد صنعتگر بیاید و از او بخواهد که تعدادی از کالاهایی را که می‌سازد به ملکیت او در آورد. در این حال قراردادی میان این دو به امضا می‌رسد که صاحب صنعت تعداد مورد توافق را برای وی بسازد و قیمت آن را دریافت کند»(مؤمن قمی، همان، ص ۲۰۱)
«ظاهر سخنان برخی از فاضلان معاصر نشان می‌دهد که سفارش ساخت، نوعی قرار داد است، همان گونه که لازمه سخن ابوحنیفه «سفارش ساخت، سلم است» آن است که این قرارداد از اقسام بیع به شمار می‌رود، بیان شیبانی در کتاب الاجارات آشکارا بر همین نظر گاه دلالت دارد، زیرا وی آن را از اقسام بیع شمرده و بیان داشته‌اند که «بیع عینی که کارکرد آن شرط است» و این معنا از اینکه بحث سفارش ساخت را در کتاب البیوع آورده نیز برمی آید حقیقت آن است که سفارش ساخت تنها بیانگر خصوصیت این قسم از دادو ستد در نزد عقلاست، اما این را که تمامی موارد آن بیع محسوب می‌شود یا نمی‌شود بیان نمی‌کند، بلکه برخی از انواع آن بیع است و برخی از انواعش قرارداد عقلایی و برخی از مواردش وعده بیع به یکدیگر دادن است. سفارش ساخت بنا بر آنچه میان مردم معمول است در یکی از سه صورت زیر تحقق پیدا می‌کند:
الف ) پس از گفتگوهای لازم میان طرفین، قرارداد و تملیک امضاء می‌شود که بر طبق این قرار داد، سازنده مقداری از مصنوعات خود را در برابر قیمت آن‌ ها به ملکیت سفارش دهنده در می‌آورد به گونه ای که در انشای این ملکیت هیچ گونه حالت انتظار آینده، برای آن‌ ها باقی نمی‌ماند. این نوع قرارداد سفارش ساخت بیع محسوب می‌شود زیرا از دیدگاه مردمی که مخاطب احکام شرعی هستند و واژه بیع را در بر دارند، حقیقت بیع تنها بدین معناست که یک طرف کالایی را در برابر قیمت آن به ملکیت طرف دیگر در می‌آورد و اوهم این ملکیت را بپذیرد و همین معنا در این نوع از قراردادسفارش ساخت وجود دارد.
ب) پس از گفتگوها میان طرفین یک قرارداد قطعی منعقد می‌شود صاحب صنعت متعهد می‌شود که تعداد کالای مورد توافق را بسازد و خریدار هم پس از عرضه آن را بخرد، بنابر این هر چند میان انها در عمل تملیک و تملک صورت نمی‌گیرد لیکن هر دو این تصمیم قطعی را می‌گیرند که هر کدام در قبال دیگری کاری انجام دهد از این رو هر کدام قرار خود را به دیگری مرتبط می‌سازد با این تفاوت که قرارداد آن‌ ها هنوز مبادله دو مال و تملیک و تملک نیست. معنای بیع بر این قسم از سفارش ساخت صدق نمی‌کند البته تردیدی نیست که قسم دوم از مصادیق عقد است زیرا معنای قرارداد جز این نیست که دو قرار با یکدیگر مرتبط باشند و طرفین بدان متعهد گردند.
ج) پس از همه آن گفتگوها صرفاً وعده ای غیر قطعی میان طرفین صورت می‌گیرد بدین ترتیب که سفارش دهنده می‌گوید «این تعداد از فلان کالا را بساز شاید من آن را از تو بخرم» روشن است که هرگاه قراری با قراری مرتبط نشود صرف وعده نه بیع است نه عقد. با این همه این وعده، یک نوع دیگر از قرارداد سفارش ساخت محسوب می‌شود (مؤمن قمی، همان، ص ۲۰۷)
اما تقسم بندی ایشان با دو اشکال عمده مواجه است:

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.

 

 

اشکال موجود در تعریف ارائه شده از عقد: اساس تعریف اولیه ایشان از استصناع، بر «ملکیت» استوار است و حال آنکه این تعریف با نظرات ایشان در ادامه بحث هم خوانی ندارد زیرا بر اساس عمل عرف، در استصناع، تنها «سفارش ساخت» داده می‌شود، نه انعقاد قراردادی بر پایه ملکیت، به عبارت دیگر اساس این تعریف، بر ملکیت استوار است، اما ایشان در ادامه کلامشان تنها یک قسم از سه قسم را مبنای ملکیت (بیع) استوار نموده‌اند.

عدم تطبیق موضوع نزاع مورد بحث، بر محل نزاع اختلافی فقها:

مهم‌ترین مسئله در تبیین استصناع، روشن شدن صحیح محل نزاع است که اگر صحیح انجام شود می‌توان در مورد دیگر مسائل مربوط به این عقد سخن گفت. با مداقه در اینکه اساس سخن ایشان بر «ملکیت» قرار گرفته، معلوم می‌شود که موضع نزاع مورد بحث ایشان، ظاهراً با موضع نزاع واقعی متفاوت است. چرا که فرق است بین عقدی که در ظاهر اجاره است ولی مواد اولیه‌اش را خود سازنده تهیه کرده، با عقدی که مبنایش ملکیت است و با این توضیح همراه است که قسم اولش بیع، قسم دومش تعهد دو طرفه و قسم سومش وعده غیر قطعی بر بیع است، لذا مبنا و استدلال ایشان در تعریف و تقسیم بندی بحث قابل قبول به نظر نمی‌رسد.
آیت الله هاشمی شاهرودی از دیگر فقیهام معاصر امامیه است که به استصناع پرداخته است ایشان در تعریف استصناع اینگونه بیان می‌کنند که: «استصناع عبارت از توافق با صاحبان صنایع برای ساختن شی معین مانند تخت یا در برای شخصی سفارش دهنده است (هاشمی شاهرودی، ۱۴۲۳، ص ۲۴۹) در این توافق نامه هم مواد کالا و هم عملیات ساخت آن بر عهده سازنده است و اگر مواد، از شخص سفارش دهنده باشد، در این صورت توافق مزبور نوعی اجاره است و اگر چیزی را که سفارش دهنده خواهان آن است بالفعل، ساخته و آماده شد نزد سازنده موجود است در این صورت توافق مزبور نوعی خرید و فروش خواهد بود این سخن بدان معناست که استصناع به لحاظ ماده مانند خرید و فروش و به لحاظ کاری که باید انجام گیرد مانند اجاره است و از همین رو صحت و کیفیت اجرای آن مورد بحث قرار گرفته است. (هاشمی شاهرودی، استصناع (سفارش ساخت کالا)، همان، ص ۳).

 

فصل سوم

 

عقد استصناع و قراردادهای مشابه

 

عقد استصناع و قراردادهای مشابه

تنوع روابط معاملی در زمینه‌های مختلف در سطح جوامع اعم از داخلی و بین المللی موید حصول عقودی است که از جهاتی باعقد استصناع مشابهت دارند و شاید در نظر بعضی این مشابهت به حدی است که آن‌ ها را بر هم منطبق و یکسان می‌سازد ولی نباید از نظر دور داشت که موارد افتراقی هر چند اندک موجود است که مانع از حکم به تساوی آن‌ ها می‌شود که در این فصل به تمایز استصناع از دیگر عقود مشابه چون پیش فروش، مقاطعه کاری، مقاوله، امتیاز و ساخت بهره برداری و واگذاری (B.O.T) می‌پردازیم.

 

مبحث اول: پیش فروش

قرارداد پیش فروش به دلیل شباهت‌هایی که با عقد سلم دارد همواره با این عقد مطرح شده است با این وجود این قرارداد پیش فروش متمایز از بیع سلف است به طوری که نمی‌توان قراردادهایی که امروزه تحت عنوان «پیش فروش» رایج می‌باشد را همان بیع سلف دانست. زیرا در قراردادهای پیش فروش امروزی شرایط خاصی همچون لزوم قبض ثمن در مجلس مراعات نمی‌شود حال اینکه می دانیم که عدم رعایت شرط فوق و بسیاری از شروط دیگر، موجب بطلان این عقد می‌باشد. پاره ای از نویسندگان معتقد است بیع سلف از عقود معین می‌باشد لیکن قراردادهای پیش فروش مشمول ادله عام وجوب وفا همچون «افوا بالعقود» خواهد بود (احمد باقری، ص ۲۳۳)
آنچه دراینجا قابل بحث است این است که اگر در قراردادی مورد معامله کالاها و اعیان صنعتی باشد و این کالاها و اعیان در زمان انعقاد عقد ساخته نشده باشند و یکی از طرفین قرارداد با دریافت بهایی از طرف مقابل شرط کند که مورد معامله در مدت زمانی مشخص پس از معامله بسازد تسلیم نماید آیا این قرارداد پیش فروش است یا سفارش ساخت؟
پیش از پاسخ دادن به این پرسش باید گفت که هر دو قرار داد لازم هستند و هر دوی آن‌ ها الزامی به پرداخت ثمن در مجلس عقد وجود ندارد ولی آنچه من جمیع جهات به نظر می‌رسد این است که قرار داد پیش فروش تا حدی عام تر از قرار داد سفارش ساخت است زیرا قرارداد پیش فروش محصولات کشاورزی و تره بار را دربر می‌گیرد ولی سفارشات ساخت در بر گیرنده مصنوعات صنعتی است. از طرفی در قرار داد پیش فروش فروشنده عین وکالایی را که اوصاف مشخص و معینی دارد را پیش فروش می‌کند ولی در قرار داد سفارش ساخت سفارش دهنده اوصافی را در نظر می‌گیرد و از سازنده می‌خواهد که کالا یا عین مورد سفارش بر طبق این اوصاف بسازد بنابر این در پیش فروش اساساً مشتری اوصافی را سفارش نمی‌دهد و فقط عین یا کالایی که اوصاف معینی را دارد خریداری می‌کند ولی در قرار داد سفارش ساخت کالا طبق اوصاف سفارش دهنده ساخته می‌شود قرار دادهای پیش فروش آپارتمان و پیش فروش خودرو از قرار دادهایی هستند که امروزه بسیاری از مردم درگیر آن‌ ها هستند و یک موضوع مبتلا در جامع است به دلیل اهمیت این قرار دادها در ادامه این مبحث به بررسی قرار دادهای پیش فروش آپارتمان در گفتار اول و پیش فروش خودرو در گفتار دوم می‌پردازیم.

 

گفتار اول: پیش فروش آپارتمان

به دلیل توسعه شهر نشینی و افزایش مهاجرت به شهر و تبع افزایش جمعیت در شهرهای بزرگ، نیاز به مسکن به عنوان یک امر اساسی افزایش یافته است. کمبود فضاهای شهری و استفاده بهینه از فضای شهر، گرایش به ساخت آپارتمان و زندگی در آن را به راهکاری اساسی در جهت تأمین مسکن این جمعیت عظیم تبدیل کرده است. این امر باعث خارج شدن ساخت مسکن از حالت سنتی و تبدیل به حرفه و صنعت شدن آن شده و افرادی در این زمینه دست اندر کار شده‌اند. هم زمان با این تحولات قرار دادهایی راجع به خرید و فروش این آپارتمان‌ها و روابط حقوقی ناشی از ان پدیدار گشته، که می‌توان یکی از عمده‌ترین این قرار دادها را «قرار دادهای پیش فروش آپارتمان» دانست.
پیش خریداران به آن علت که پرداخت به صورت نقدی نبوده، و مبلغ طی اقساطی به پیش فروشندگان پرداخت می‌شود، آن را فرصت مناسبی برای خانه دارشدن خود دانسته و از طرف دیگر سازندگان یا پیش فروشندگان با دریافت بخشی از ثمن به صورت اقساط قادر به فراهم نمودن سرمایه ای برای شروع کار خویش هستند. به همین دلیل این قرار دادها در جامعه گسترش یافته است.
در قرار دادهای پیش فروش ساختمان، موقعیت، ابعاد، مشخصات فنی و معماری ساختمان، مساحت کل عرصه و زیربنا و سایر مشخصات آپارتمان در نقشه ساختمانی ذکر می‌گردد و فروشنده متعهد می‌شود، که آپارتمان را ظرف مدت معینی که قرار داد ذکر می‌گردد، ساخته و تحویل خریداردهد. (علی زاده، ۱۳۸۳، ص ۹)
در حقیقت این نوع قرار دادها فروشنده مال موجودی را نمی‌فروشد، بلکه متعهد می‌شود تا در قبال آنچه از مشتری به صورت اقساط دریافت می‌دارد، ساختمانی را ساخته و در موعد معین به او تحویل دهد.
با توجه به اینکه قرار دادهای پیش فروش ساختمان به علت نیازهای اجتماعی و اقتصادی امروز بشر شکل گرفته و توسعه چشمگیری یافته است، می‌توان آن را قرار داد جدیدی دانست که در فقه به صورت مستقل و جداگانه بحث نشده است، در برخی کتب فقهی به عقود مشابه آن اشاراتی گردیده است. چنانکه فقها «بیع معدوم» را جایز نمی‌دانند اما فرض را استثناء می‌کنند و آن را «بیع معدوم به تبع موجود» است. همانند فروش چای بر روی بوته، به ضمیمه پنج چین دیگر که در آینده ایجاد خواهد شد.(جعفری لنگرودی، ۱۳۵۷، ص ۶۱۱).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
موارد دیگری هم راجع به بیع معدوم بحث شده است. به طوری که فروش میوه قبل از ظهور و پیدایش آن، در یک سال واحد و کمتر منع گردیده است و این امر اجتماعی است. فقها علت این امر را وجود غرر در معامله می‌دانند. اما به طور اجماع عقیده بر این است، که بیع میوه بعد از بدو صلاح، یعنی صلاحیت یافتن برای میوه شدن، چه برای یک سال یا کمتر جایز است. (شهید ثانی، ۱۴۲۶ ق، ص ۷۳٫ نجفی، ۱۹۸۱ م، صص ۵۶-۵۹)