۲٫۵۰۵۰

 

 

.۵۴۳۸۰

 

 

-.۴۴۳

 

 

.۱۲۲

 

 

-.۹۷۰

 

 

.۲۴۳

 

 

 

Valid N (listwise)

 

 

۴۰۰

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل پنجم
نتیجه گیری وپیشنهادات
مقدمه
در این فصل که مشتمل بر چند بخش است ابتدا نتایج کلی تحقیق به صورت گزارش و سپس نتایج حاصل از تحلیل متغیرها و آزمون فرضیه های تحقیق ارائه می شود و در ادامه با بیان نتایج نظری و تئوریک تحقیق راهکارها و پیشنهاداتی در رابطه با بررسی موضوع تحقیق ارائه می گردد.
نتایج تحقیق
نتایج کلی تحقیق
در این تحقیق سعی داشتیم که با بررسی کارکرد فرهنگی نشریات محلی استان خوزستان اثرگذاری آنان را بر نگرش فرهنگی مخاطبان ارزیابی کنیم.با توجه به اینکه نشریات بعنوان بخشی از جامعه اطلاع رسانی و رسانه ای کشور بصورت عام و نیز نشریات محلی خوزستان بصورت خاص دارای کارکردهای متفاوت در حوزه های مختلف هستند لذا میزان تاثیر محتوای تولیدی آنها اثرات مختلفی بر مخاطبان دارد و این اثر از نظر مولفه های فردی از جمله سن افراد،جنس ،میزان تحصیلات و نیز داشتن سابقه مطبوعاتی و مدرک مرتبط با فعالیت رسانه ای مورد ارزیابی قرار گرفت.از آنجاییکه نشریات پاسخگوی ذائقه های مختلف در جامعه هستند لذا رضایت کامل مخاطبان محقق نمی شود و بصورت نسبی از نظر مخاطبان نشریات مد نظر است و از سویی دیگر بخشی از تاثیرگذاری همزمان سایر رسانه ها و نشریات است که بصورت همپوشانی دارای اثرات متفاوت ولی در نهایت اثرگذار بر مخاطبان هستند. بر اساس آلفای کرونباخ نتایج کلی پرسشنامه پایایی پرسشنامه برابر با ۸۱۷/. می باشد و آلفای کردنباح مربوطه سوالات فرضیه اصلی پژوهشی ۷۰۱/ . می باشد که این امر اعتبار سوالات را مورد تایید قرار می دهد. طبق جدول شماره ۴-۱ و۴-۲ و۴-۳ وجود رابطه معنادار بین رشته تحصیلی افراد تا سطح تحصیلات و سابقه شغلی افراد پاسخ دهنده بر روی نگرش فرهنگی آنها این فرضیه را تایید می کند.
در فرضیه دوم نظارت مناسب با ارتقای محتوای نشریات محلی رابطه معنا داری را نشان نمی دهد طبق جدول شماره۴-۲و این فرضیه تایید نمی گردد. یعنی سیستم نظارتی بر ارتقای سطح محتوای نشریات محلی در استان وجود ندارد و یا در صورت وجود این سیستم کارآیی لازم از نظر وجود افراد متخصص و یا داشتن برنامه لازم برای محتوا سنجی محتوای تولیدی نشریات وجود ندارد.
بر اساس فرضیه سوم استفاده ابزاری و اختصاصی از نشریات محلی با نارضایتی مخاطبان ارتباط مثبت و معناداری دارد.طبق جدول شماره ۴-۵ یعنی طبق نتایج حاصل از داده های آماری هرگاه مخاطبان احساس کنند که نشریات به جای پرداختن به کارکردهای اجتماعی ،فرهنگی بعنوان رسالت اصلی رسانه ای خود به زمینه های اقتصادی می پردازند این امر نارضایتی مخاطبان را به دنبال دارد که آن را گزارش می کنند و این فرضیه با نتایج حاصله تایید می گردد.
عکس مرتبط با اقتصاد
فرضیه چهارم که توسعه و گسترش نشریات محلی بر نحوه و سبک زندگی مردم ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد و طبق جدول شماره ۴-۶ این بعنوان یک شاخص مهم و فرضیه اساسی در ارائه کارکردهای اجتماعی در جامعه برای تغییر در نحوه و سبک زندگی مردم تاثیر معناداری دارد لذا نتایج حاصل ازاین بررسی فرضیه موردنظر را تایید می کند که به نوعی این فرضیه نقش اساسی در نتایج اصلی و نهایی دارد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
طبق فرضیه پنجم بر اساس داده های موجود بین گسترش نشریات محلی و حذف باورهای نادرست و خرفه ای مردم ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد طبق جدول شماره ۴-۷ و بر این اساس استفاده و ترویج نشریات محلی عاملی جهت دهنده و تغییر اتی در پاره ای نادرست و خرفه ای مردم است و این تاثیر باعث حذف و یا اصلاح ساختار ذهنی افراد جامعه است و نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که وجود اقوام و فرهنگ های مختلف بویژه در یک منطقه علی رغم پایبندی به حفظ آنها باعث تغییر در نوع نگرش مردم و دوری گزیدن از امور غیر اصولی گردیده است. به نحوی که باعث شده برخی باورهای نادرست بر اساس شرایط و مقتضیات زمان بر اساس ارائه برنامه های فرهنگی و تحلیل های علمی رایج در اصول جامعه شناسی و علوم ارتباط به نتایج مثبت و قابل قبول دست یافت که می تواند ساختار فرهنگی را از وجود خرافه ها و برخی باورهای نادرست و متداول و عرضی مبرا نماید.لذا نتایج حاصل از این تحقیق و فرضیه مورد بحث را تایید می کند.
نتایج نظری تحقیق
با توجه به کارکردهای مختلف رسانه ها از جمله نشریات محلی نتایج تجربی که از این پژوهش حاصل می شود به شرح زیر بیان می گردد:
۱-نشریات محلی با توجه به توانایی فعالان هر یک از رسانه ها دارای کارکردهای متفاوتی است که این عملکرد در جذب مخاطبان و یا کاهش آن تاثیرگذار است.داشتن تیم رسانه ای که دارای دانش حرفه ای لازم باشد برای یک نشریه یک فرصت مناسب است تا بتواند از ظرفیت های موجود در جامعه از جمله رضایت مخاطب و اعتماد آنها در جهت ارائه کارکردهای که بتواند بعنوان یک رویکرد فرهنگی قابل قبول باشند تاثیرگذار باشند.
۲-پرهیز از مسایل شخصی وسیلقه ای و نیز عدم استفاده ابزاری از نشریات بعنوان یک کارکرد صرف اقتصادی ، یک ضرورت است محصول تولیدی نشریات بعنوان یک ابزار فرهنگی مطالبه اصلی جامعه مخاطب است لذا انتشار نشریه با این رویکرد و دادن مجوز به نشریات با رویکردی مناسبتی مثل انتخابات یک فرایند نادرست در چرخه کارکرد فرهنگی جامعه است.
۳-گستره توزیع و اختصاصی فضای بیشتری از نشریات محلی به مطالب بومی در مقایسه با سایر نشریات منطقه ای یا سراسری یک ظرفیت مناسب است تا در جهت تقویت آداب و ترویج آنها و پرهیز از باورهای نادرست استفاده شود.
۴-نشریات محلی که بعنوان یک رسانه محلی فعالیت دارند با انتشار اخبار و مطالب و تحلیل های ملی و فرا محلی از اقبال کمتری از طیف مخاطبان برخوردار هستند و این رویکرد منفی است که ظرفیت های محلی علی رغم ظرفیت های بالای فرهنگی هر استان به موضوعات خارج از گستره توزیع و اقلیم جغرافیایی مرتبط با فرهنگ خود بپردازند.
۵-سطح تحصیلات افراد و نوع مدرک آنها در تاثیرگذاری کارکردهای فرهنگی و تغییر یا اصلاح نگرش فرهنگی مخاطبان اثرگذار است این امر باعث می شود در عین حال افراد فعال رسانه ای با دانش حرفه ای مرتبط در تقویت ساختار رسانه ای و تولید محتوای کیفی موثر باشند و در عین حال یک فضای رقابتی سالم و پویا را در جهت توسعه نشریات و ارتقای سطح محتوای آنها به دنبال دارند.
۶-در دسترس بودن فعالان یک رسانه محلی از نظر مخاطبان و جلب اعتماد و تعامل لازم یک بستر مناسب است که امکان مردمی بودن و مردمی شدن بیشتر به یک رسانه محلی از جمله نشریه را ارتقا داده و یک ضریب بالا در جهت اعتماد عمومی در ساختار یک استان و در نهایت اقبال خوب آن نشریه است.
پیشنهادات
با توجه به تجربیات و نتایج حاصل از این پژوهش پیشنهاداتی برای اصلاح ساختار کار رسانه ای در کشور و بویژه نشریات محلی ارائه می شود.
۱-الزام افراد متقاضی نشریه به داشتن دانش حرفه ای لازم و مرتبط و نیز سوابق علمی و پژوهشی می تواند در جهت ارتقای کیفی نشریات موثر باشد و یک رابطه معناداری را بوجود آورد در این صورت محتوای نشریات رشد کرده و دیگر شاهد نشریات بی اثر و یابدون فایده نخواهیم بود.
۲-ایجاد بستر مناسب برای ارتقای دانش حرفه ای فعالان این حوزه با راه اندازی دوره های مرتبط ضمن خدمت جهت به روزآوری اطلاعات و آگاهی از آخرین شیوه های نظام ارتباطی در جهان در جهت بهره گیری برای توسعه کمی و کیفی نشریات محلی.
۳-ایجاد نظام نظارت دقیق بر روی عملکرد نشریات برای تحلیل محتوا و محتوا سنجی آنها تا بتوان نشریات را به سطحی رساند که یک منبع و مرجع رسانه ای قوی برای نشریات از جمله سراسری باشند.
۴-اصلاح ساختار نظام حمایت از نشریات بعنوان یک نظام نوین مبتنی بر اصول و قواعد علمی رایج در جهان و علوم ارتباطات .

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

 

۴-۱ مبحث اول : نظام حاکم بر رسیدگی جرایم اطفال و نوجوانان ۸۰
۴-۱-۱ گفتار اول: مراجع رسمی رسیدگی کننده به بزهکاری اطفال و نوجوانان ۸۱
۴-۱-۲ گفتار دوم: ضرورت تشکیل دادگاه ویژه اطفال ۸۳
۴-۱-۲-۱بند اول: شیوه انتخاب و شرایط خاص قضات اطفال ۸۵
۴-۱-۲-۲ بند دوم: شیوه رسیدگی به اتهامات اطفال و نوجوانان ۸۶
۴-۲ نتیجه گیری ۸۸
۴-۳ پیشنهادات ۹۵
منابع و ماخذ ۹۷

 

چکیده

با توجه به اینکه در حقوق کیفری ایران اطفال قوه عاقله ندارند، لذا فاقد مسئولیت کیفری هستند و قانونگذار تدابیر خاصی را جهت حمایت از آنان پیش بینی کرده است. در نظام حقوقی ایران اختلاف نظرهایی در مورد تعریف طفل و سن دقیق مسئولیت کیفری وجود دارد و در قانون جدید مجازات اسلامی هم راه حل های خاصی برای حل این مشکل پیش بینی شده است و با تفکیک مسئولیت کیفری اطفال درحدود و قصاص و تعزیرات تا حدودی مشکلات را کاهش داده است. البته میان بلوغ جسمی و رشد عقلی تفاوت هایی وجود دارد و مسئولیت کیفری زمانی محقق می شود که از نظر جزایی رشید باشد. در قانون جدید مجازات اسلامی به منظور برطرف کردن مشکلات قضایی ویژه نوجوانان، اطفال تا سن ۱۸ سال به دسته­های مختلفی تقسیم شده اند. به نظر اکثر فقهای امامیه سن مسئولیت کیفری در دختران ۹ سال تمام قمری ودرپسران ۱۵ سال تمام قمری می باشد.

پایان نامه حقوق

این در حالی است اختلاف نظرهای فراوانی در زمینه سن مسئولیت کیفری اطفال در میان فقهای اهل سنت و امامیه وجود دارد تا جایی که برخی از فقها سن ۹ سالگی را برای انجام تکالیف شرعی و سن ۱۳ و ۱۵ سالگی را برای اینکه طفل در مقابل اوامر و نواهی که قانونگذار مشخص کرده است مسئول دانسته اند. این اختلاف نظرها تا جایی است که فقهای معاصر ما نیز دچار آن هستند و برخی رشد املاک مسئولیت کیفری در قوانین می دانند اما برخی بلوغ جسمی و جنسی را برای رسیدن به سن مسئولیت کیفری کافی می دانند.
آنچه مشخص است این است از آنجایی که در قوانین مدنی و امور مالی رشیدن بودن فرد برای تصرف در اموالش امری لازم و ضروری است این مساله پیش می آید که در امور کیفری نیز باید به طریق اولی به رشید بودن اطفال در انجام مجازات هایی که به آن محکوم می شوند، توجه کرد. چراکه آن چه برای همه ما روشن و واضح است این است که امور کیفری که جان افراد با آن سروکاردارد مسلماً امری مهم تر و ضروری تر از امور مدنی و حقوقی است. هم چنین لازم به ذکر است در نظام حقوقی ایران سیستم دادرسی اختصاصی اطفال وجود داردکه امری مهم در راستای کمک و حمایت از اطفالی است که به هر دلیلی گرفتار جرائمی شده اند که می تواند استعدادهای بالقوه آنها را نابود کند و جرم را در درون آنها نهادینه کند.
واژگان کلیدی: طفل، مسئولیت کیفری، قوه عاقله، فقه امامیه

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 

 

۱-۱مقدمه

طفل یا واژه های مشابه دیگری که دراین معنا دلالت دارند از جمله صغیر و کودک و نوجوان به عنوان یکی از گروه های آسیب پذیر اجتماعی از زوایای مختلف و از سوی روان شناسان و جامعه شناسان و جرمشناسان و فقها و حقوقدانان مورد بررسی قرار گرفته اند.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
موضوع رسیدگی به جرایم این گروه وقتی که مرتکب تخلف یا جرمی میشوند چالش برانگیز تر است زیرا از سویی زمینه وقوع این جرایم ناشی از اموری همچون جدایی پدرو مادر فقر اعتیاد عدم ثبات بنیان خانواده و تربیت ناصحیح طفل است و از سویی دیگر واکنش غیراصولی با اطفال سبب میگردد تا شخصیت مجرمانه در وجود انها نهادینه گردد و تبدیل به مجرمین خطرناک در بزرگسالی گردد.با تصویب نهایی قانون مجازات اسلامی به منظور اعمال دستاوردهای علوم جنایی پیشرفته دنیا و جرمشناسی و هماهنگی با اسناد بین المللی درزمینه حقوق کودک و با توجه به موازین شرع مقدس اسلام ونظراتی که فقهای شیعه واهل تسنن درباره سن کودک، رشد وبلوغ او داده اند تا حدود زیادی نواقص موجود در قوانیین گذشته را رفع کرده است و بابازنگری درباره سن مسئولیت کیفری و توجه به رشد قضایی اطفال همگام با رشد مغزی و تقسیم بندی این گروه در مواجهه با جرایم و تدابیر واکنش مناسب هر گروه با توجه به شرایط خاص سنی و اصول حقوقی تحول مهمی در دادرسی اطفال صورت گرفته است.
تعیین مرز کودکی امر بسیطی نیست که به سادگی میسر باشد. معیارهایی که در سطوح ملی و بین‌المللی مورد استفاده و استناد قرار گرفته‌اند، متنوع و گوناگون هستند. سن، بلوغ جسمانی و رشد عقلانی، ملاک‌های شناخته‌شده‌ای می‌باشند که مسیر راه را در این گذرگاه مشخص کرده‌اند. پیشرفت جوامع در زمینه‌های مختلف و گسترش علم و فناوری در سطح جهانی موجب شده است تا تکالیفی فراتر از مسئولیت‌های مدنی و کیفری به عهده شهروندان قرار گیرد. این پرسش که چه فردی در چه زمانی دارای وضعیتی می‌شود که بتواند نفع و ضرر خود را به خوبی تشخیص دهد، نکته‌ای بس مهم و قابل اعتنا می‌باشد. پاسخ به این نکته باید چنان دقیق باشد که بتواند مرز کودکی را ترسیم کند.

 

۱-۲بیان مساله

با گذشت زمان و پیشرفت تمدن ها، دولتها بحث مسئولیت کیفری طفل را مدنظر قرار دادند و در جهت حمایت از این قشر برآمدند.طفولیت که به عنوان یکی از مراحل زندگی انسان است به علت عدم وجود درک و شناخت، در تمامی نظام های دنیا به عنوان یکی از علل رافع مسئولیت به شمار می رود. هر نظام حقوقی بر مبنای فرهنگ و ایدئولوژی و واقعیت هایی که در اجتماع خود دارد و به آن واقف است معیار و ملاکی خاص را برای تشخیص این دوران و جداسازی آن از سایر دوران های زندگی ارائه می کند. مجرم زمانی دارای مسئولیت کیفری است که دارای شعور سالم و اراده آزاد باشد.
از نظر معاهده و کنوانسیون حقوق کودک، منظور از طفل، فرد زیر ۱۸ سال است مگر اینکه سن بلوغ طبق قانون قابل اجرای داخلی کمتر تشخیص داده شود.در اعمال قانون بایستی با معیارهای مناسب منافع اطفال هم لحاظ گردد.
یکی از شرایط مسئولیت در اسلام، علم است که همان علم به قانون است و فقها از آن به تکلیف تعبیر می کنند و اگر کسی عالم به تکلیف نباشد و نتواند حسن و قبح اشیا را تشخیص دهد مسئولیتی ندارد و نمی شود چنین کسی را مجازات کرد. با توجه به اینکه نظام حقوقی ایران از حقوق اسلام نشات گرفته است به نظر می آید که بحث شناخت حسن و قبح را در وجود مسئولیت بایستی در نظر بگیریم.
معیار و ملاک سن مسئولیت کیفری در ایران یکی از چالش برانگیزترین مباحث حقوقی است. این چالش ناشی از تقابل میان حقوق جزای عرفی ناشی از حقوق غرب و حقوق جزای اسلامی است.با گذشت زمان و اجرای قانون مجازات اسلامی، حقوقدانان معیار بلوغ را به تنهایی برای مسئول دانستن کافی ندانسته اند کمااینکه در قانون جدید مجازات اسلامی این موضوع را مورد توجه قرار دادند و قانون نویسان درصدد ایجاد تغییراتی در معیار آن برآمدند.
بعد از انقلاب در قانون مجازات اسلامی معیار مسئولیت تغییر کرد و براساس نظر مشهور فقهای امامیه معیار بلوغ که ۹ سال تمام قمری برای دختران و ۱۵ سال تمام قمری برای پسران بود برای انتساب فعل مجرمانه کافی دانسته شد.
به هر حال بایستی یک معیار مناسب و دقیق برای مسئولیت کیفری در نظر گرفته شود به شرط آنکه از روی اصول سنجیده و با توجه به درک و فهم افراد تعیین گردد.
به طور کلی باید گفت الزام شخص به پاسخگویی در قبال تعرض به دیگران خواه به جهت حمایت از حقوق فردی باشد و خواه به منظور دفاع از جامعه به شرط آنکه آن تعرض از نظر قانون گذار دارای وصف کیفری باشد، تحت عنوان مسئولیت کیفری مطرح می شود. هم چنین داشتن مسئولیت کیفری مستلزم قدرت درک خوبی و بدی و تصمیم گیری است. شخصی که حین ارتکاب جرم فاقد قوه تمییز است مسئول بزه انجام یافته نیست و به نوعی رسیدن به این درک در یک برهه زمانی که اصولا با معیار سنی است شکل خواهد گرفت از این رو سن مسئولیت کیفری در نظام های حقوقی اهمیت ویژه ای دارد.
معیار و ملاک مسئولیت کیفری اطفال در نظام حقوقی کشور ما که قوانین آن براساس نظریات فقها و تعالیم اسلام نوشته شده است بلوغ است.در قانون مجازات اسلامی سخنی از بلوغ به میان نیامده است. همین امر ما را بر آن می دارد که به قانون مدنی به عنوان قانون عام مراجعه کنیم. معیاری که قانونگذار در این قانون برای بلوغ در نظر گرفته است سن ۹ سال و ۱۵ سال قمری برای دختر و پسر است. براین اساس قانونگذار ما در قانون مجازات به نوعی مسئولیت کیفری را دفعی تلقی نموده است.
نظام حقوق جزای کشور ما با وجود عمر کوتاه خود تحولات بسیاری را در موضوعات مختلف به خود دیده است. یکی از این موضوعات معیار و ملاک مسئولیت کیفری است. در طول زمان، این معیار متفاوت بوده است. براساس اخرین تغییر ( که پس از انقلاب اسلامی ایجاد شده) سن بلوغ به عنوان معیار مسئولیت کیفری تعیین شد اما از نظر حقوقدانان، این معیار بدون توجه به واقعیت های اجتماعی و روانی و فیزیولوژیک افراد تعیین گردیده است و باید یک معیار مسئولیت کیفری مناسب و منطبق با واقعیت های اجتماعی تعیین شد.

 

۱-۳ سابقه وپیشینه تحقیق

در مورد این پژوهش کم وبیش نوشته هایی وجود دارد که برخی از آنها در ارتباط با همین موضوع می باشد که از آن جمله می توان به مقاله رشد جزایی از دکتر رهامی و مقاله دکتر نسرین مهرا در خصوص حق کودک بر خطاکاری نام برد همچنین کتب فقهی چون تحریرالوسیله امام خمینی، وسائل الشیعه حرعاملی وشرح لمعه شهید ثانی اشاره کرد. اما آنچه نوشته حاضر را از سایر آثار متمایز می کند توجه وتحلیل رویکرد قانون جدید مجازات اسلامی مصوب ۹۲ می باشد.

 

۱-۴ضرورت انجام تحقیق

با توجه به جدید التصویب بودن قانون مجازات اسلامی، شناسایی نقاط ضعف و قوت این قانون و تلاش در جهت اصلاح نواقص امری ضروری به نظر می رسد.
از آنجائیکه یکی از مهم ترین منابع تدوین قوانین ایران فقه امامیه می باشد بررسی نظر فقها در خصوص این موضوع کمک موثری به وضع قوانین مناسب می کند.

 

۱-۵ سوالات وفرضیه های تحقیق

 

۱-۵-۱سوالات

۱-معیار پذیرش مسئولیت کیفری اطفال در قانون مجازات اسلامی چیست؟
۲-دیدگاه فقهای امامیه و اهل سنت در مورد سن بلوغ افراد چگونه است؟
۳-استفاده از ضابطه نوعی در تعیین سن مسئولیت کیفری کارامد تر است یا ضابطه شخصی؟

 

۱-۵-۲فرضیه ها

۱-تنها معیار در پذیرش مسئولیت کیفری اطفال بنابر نظر قانون مجازات اسلامی بلوغ فکری افراد دانسته شده است. چه بسا افرادی دارای بلوغ جنسی هستند ولی در بلوغ فکری دچار مشکل می باشند و به حد رشد نرسیده باشند.
۲-فقها امامیه همه معتقدند که هم بلوغ جنسی و هم بلوغ فکری معیار پذیرش مسئولیت کیفری است اما در مورد سن بلوغ دچار اختلاف شده اند فقهای عامه غیر از مذهب حنبلی بقیه در سن بلوغ اتفاق نظر دارند ولی در مورد اینکه کدام سن بلوغ می باشند(جنسی یا فکری) برخی قایل به بلوغ فکری و برخی قایل به هر دو می باشند و حتی عقیده دارند که طفل ممیز اگر مرتکب جرمی شود مشمول مسئولیت کیفری قرار گرفته است و خیلی روی مبحث بلوغ سخن به زبان نیاورده اند.
۳-با مطالعه ی کتب فقهای امامیه و عامه هر دو در تعیین سن مسئولیت کیفری افراد هم ضابطه نوعی و هم شخصی را مطرح کرده اند قانون مجازات اسلامی با تبعیت از نظر فقها این دو ضابطه را باهم پذیرفته است.

 

۱-۶اهداف وکاربردهای تحقیق

مطالعه اجمالی بحث سن مسئولیت کیفری اطفال در قانون جدید مجازات اسلامی و تطبیق آن با نظر فقهای اهل سنت وامامیه و ارائه راهکارهایی جهت بهبود و اصلاح قانون در این زمینه وهمچنین جمع آوری نظرات فقهای حاضر و گذشته و ارائه یک سن واحد به عنوان سن مسئولیت کیفری اطفال که بتوان تا حدودی از مشکلات و دشواری هایی که قانون مجازات ما در این زمینه دارد رهایی پیدا کرد.

 

۱-۷ نوآوری تحقیق

برخلاف سایر مقالات و پژوهش های مشابه این موضوع، تحقیق حاضر به بررسی جایگاه مسئولیت کیفری در قانون جدید مجازات اسلامی می پردازد و بررسی آن با فقه می پردازد و همین امر سبب تمایز آن می شود.

 

۱-۸ قلمرو مکانی وزمانی تحقیق

با توجه به اینکه در این پژوهش بررسی میدانی صورت نگرفته است بازه زمانی و مکانی خاصی مدنظر نمی باشد.

 

۱-۹روش های تجزیه وتحلیل

با توجه به اینکه تحقیق فعلی به مطالعه کتب و مقالات و جمع آوری داده ها می پردازد مطالعه میدانی صورت نگرفته است.

 

۱-۱۰منابع وماخذ

سعی شده در این تحقیق از نظرات اکثر فقها و حقوق دانان وبا بهره گرفتن از کتب فقهای شیعه وسنی از جمله شرایع السلام محقق حلی، تحریر الوسیله امام خمینی، تحریر الاحکام علامه حلی، الفقه علی مذاهب اربعه جزینی ورساله های و کتب حقوق دانانی چون اردبیلی در حقوق جزای عمومی، بزهکاری اطفال ونوجوانان جاوید تا حدودی این رساله را کاربردی تر ارائه داد.

 

 

 

فصل دوم

 

مفاهیم وتعاریف

 

 

۲-۱ مبحث اول: نظریه پردازی مکاتب در خصوص سن مسئولیت کیفری

 

۲-۱-۱ تعاریف مسئولیت

مسئولیت در لغت، به معنی پرسش، مورد سؤال واقع شدن و به مفهوم تفکیک وظیفه آمده است. (عمید، فرهنگ عمید، تهران، ۱۳۷۵، ج۲، ص۹۵٫) مسئولیت در لغت عرب از ریشه سال به معنی کسی که عهده دارعمل خود است، قابل جواب و قابل باز خواست (المنجد، فرهنگ المنجد فی اللغه، تهران، ۱۳۷۴، ج۱، ص۷۳۳)
مسئولیت در اصطلاح؛ عبارت است از تعهد قانونی شخص به دفع ضرر دیگری که وی به وجود آورده است خواه ناشی از تقصیر خود وی باشد یا از فعالیت او ایجاد شده باشد. (لنگرودی، ترمینولوژی حقوق، ۱۳۴۶، ج۲، ص۳۸)
مسئولیت در معنای لاتین مترادف عبارت responsibility قرار میگیرد که از معنای پاسخگو بودن (response) مشتق میشود .در معنای حقوقی و مدنی مسئولیت عبارتست از تکلیف قانونی شخص در عدم وارد نمودن ضرر به دیگری بصورت مستقیم یا غیر مستقیم. (خلیلی فر، مسئولیت حقوقی پزشک، ۱۳۸۹، ج۱، ص۷۳)
برخی مسئولیت کیفری را تکلیف شخص در پاسخگویی به نتیجه عمل خود می دانند یعنی شخص قبل از ارتکاب عمل مجرمانه نسبت به اوامر و نواهی قانونگذار مسئولیت قانونی دارد که بعد از وقوع جرم مورد مواخذه خواهد گرفت. (آقایی نیا، تقریرات حقوق جزای عمومی، دانشگاه تهران۱۳۸۸-۸۹، ص۳۲)
الزام به این پاسخگویی و به عبارت دیگر همان مسئولیت کیفری، زمانی حاصل می شود که در فرد شرایطی وجود داشته باشد. به عبارت دیگر شرایط مسئولیت کیفری باید موجود و مانع مفقود باشد.ارکان مسئولیت کیفری عبارتند از سن، عقل، آگاهی و اختیار و رسیدن به سنی که شخص قوه تمییز و تشخیص کامل حسن و قبح اعمال را دارد، یکی از ارکان مسئولیت کیفری است و اطفال و نوجوانانی که به این سن نرسیده اند از نظر کیفری مسئول نیستند زیرا ملاک عمل تحقق موضوع است و موضوع احکام کیفری اشخاصی هستند که توانایی ادراک اوامر و نواهی قانونی را داشته باشند که این موضوع در نظام های مختلف حقوقی مورد توجه قرار گرفته شده است.(غلامی، عوامل مانع مسئولیت کیفری، دانشگاه امام صادق(ع)، سال۱۳۸۷، ص۳۰)

 

 

تمایز مهارتهای مدیران به سه وجهی که بیان شد، فقط به منظور تجزیه و تحلیل علمی سودمند است، اما آنچه که عملاً در رفتار مدیران مشاهده می‌گردد بهم آمیختگی آنهاست بنحوی که نمی‌توان مرز پایان یک مهارت و آغاز مهارت دیگر را مشخص کرد با این وجود نباید از مزایای تمایز مهارتها در تجزیه و تحلیل علمی و آموزش غافل بود، «هر چند مهارتهای سه گانه در هر یک از سطوح مدیریت حائز اهمیت زیاد می‌باشند، اهمیت نسبی مهارتهای فنی، انسانی و ادراکی مدیر در سطوح مختلف فرق می‌کند.» (کاتز، ترجمه توتونچیان، ص 101-100). زیرا اعمال مدیریت اثربخش، به تناسبی که شخص از سطوح عملیاتی به سطوح سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری سازمان ارتقاء می‌یابد، نیازمندی وی به مهارت ادراکی نسبت به مهارت فنی افزایش می‌یابد، به عبارتی مدیران سطح پائین سازمان باید به مهارت فنی بیشتری به نسبت سایر مهارتها، توانمند باشند تا بتوانند مرئوسین خود را تعلیم دهند و بر کار آنان نظارت دقیق اعمال کنند، به همین قیاس مدیران در سطح بالای سازمان بدلیل آنکه وظایف عملیاتی بر عهده ندارند، نیازمند توانمندی کمتری در مهارت فنی هستند و در عوض باید برای انجام وظایف سیاست‌گذاری، تعیین هدف و تصمیم‌گیری مهارتهای ادراکی قابل ملاحظه‌ای داشته باشند. شکل 2-6 مهارتهای مورد نیاز مدیران، در سطوح مختلف یک سازمان را نشان می‌دهد.
مهارتهای مورد نیاز
سطوح مدیریتی
مدیران عالی
مدیران میانی
مدیران عملیاتی

ادراكی
انسانی
0فنی
شكل 2-3: مهارتهای مورد نیاز مدیران در سطوح مختلف سازمان
همانگونه كه در شكل مشخص است مدیران در همه سطوح سازمان به میزان یكسانی به مهارتهای انسانی جهت انجام وظایف نیازمندند و دلیلش اینست كه بدون توجه به نوع وظیفه و سطوح مدیریتی، با انسانها كار می‌كنند و برای انگیزش و هدایت كاركنان باید از این مهارت برخوردار باشند از این رو بر مهارت انسانی تأكید ویژه می‌شود(هرسی و بلانچارد، ترجمه علاقه‌بند، 1377، ص 16). یكی از صاحبنظران گفته است همه مهارتهایی كه ذكر شد واجد اهمیتند، اما میزان و درجه اهمیت هر یک بسته به سطوح مدیریتی متفاوت است. علاوه بر مهارتهای فنی مهارت انسانی نیز در سطوح پائین سازمان اهمیت زیادتری دارد چون مدیران عملیاتی بیش از دیگر مدیران با كار و انسانها كه انجام دهنده كارند در ارتباط هستند و باید علاوه بر داشتن حداكثر مهارت در چگونگی انجام كار بتوانند ارتباط صحیح كاری برای ایجاد انگیزه در آنان هم برقرار كنند.
در سطوح بالای سازمان مدیران با تغییرات زیادی مواجهند و مشكلاتی كه در برابرشان قد علم می‌كنند غیر قابل پیش‌بینی هستند بنابراین توانمندیشان به مهارت ادراكی كه مستلزم قدرت ذهنی بیشتری است اهمیت زیادتری می‌یابد. البته این مدیران نیز در حدود نیازمندیهایشان باید از مهارتهای فنی و انسانی برای اطلاع از چگونگی كار سازمان و برقراری ارتباط با مدیران سطوح پائین برخوردار باشند. شكل 4-2 مهارتها را به نسبت سطوح مدیریتی نشان می‌دهد(عباس‌زادگان، 1379، ص 25).
شكل 2-4: مهارتهای مدیران به نسبت سطوح مدیریتی
در همین زمینه صاحبنظر دیگری گفته است هر چه مدیر به خط عملیاتی سازمان نزدیكتر باشد نیازمند مهارت فنی زیادتری است و به همین نسبت به مهارت ادراكی كمتری نیازمند است، در این وضعیت باید دارای مهارت انسانی بالایی به جهت كار با افراد باشد. برای مدیران میانی مهارتهای سه‌گانه فنی، انسانی و ادراكی تقریباً در حد بالایی مورد نیاز است در مدیریت بالای سازمان، مهارت سه‌گانه فنی، انسانی و ادراكی تقریباً در حد بالایی مورد نیاز است در مدیریت بالای سازمان، مهارت ادراكی، بالا و مهارت انسانی نسبتاً بالا و مهارت فنی در سطح متوسطی قرار دارد.
2-13- مهارتهای ارتباطی
ارتباط یعنی فراگرد ارسال پیام از جانب فرستنده و دریافت فهم آن از جانب گیرنده. زمانی كه پیام ارسالی توسط گیرنده دریافت شده و وی منظور واقعی پیام را ادراك نماید ارتباط برقرار شده است. به طور خلاصه می‌توان گفت كه مدیران برای انجام هر نوع فعالیتی ناگریز از كاربرد ارتباطات هستند (سید عباس‌زاده، 1380).
چستر آی. بارنارد[90]: فراهم آوردن یک سیستم ارتباطی، از جمله وظایف اساسی مدیر است (هوی و میكسل، 1382).
فرانك، ای. اكس. دانس[91] با هر وری بر نوشته‌های علمی، نورد پنج تعریف برای ارتباط پیدا كرد كه این تعاریف حداقل دارای پانزده زمینه متفاوت بوده و برای فهمیدن ارتباط، رویكردهای متفاوت و گاهی متناقض ارائه داده‌اند.
فیلیپ و لوئیز[92] می‌گویند: ارتباط یعنی تبادل پیامها، عقیده‌ها یا نگرشها كه موجب تفاهم بین فرستنده و گیرنده شود (هوی و مسیكل، 1382).
2-14- تعاریف اثربخشی
2-14-1- مفاهیم
صاحبنظران به مدیریت از ابعاد و جنبه‌های مختلف نگریسته‌اند و وجوه گوناگون آن را در سازمان مورد بحث قرار داده‌اند، بطور معمول آنچه از مفاهیم در تعاریف مدیریت بدست می‌آید، اینست كه تقریباً عموم صاحبنظران علاوه بر كاركردها و وظایف مدیر در سازمان، اثربخشی سازمانی را نیز مورد توجه و تأكید قرار داده‌اند.
«كریتنر

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

f=”https://novinyaban.ir/wp-admin/post-new.php#footnote-92″>[93]» با توجه به این ابعاد گفته است: «مدیریت یعنی، فرایند كار كردن با دیگران و از طریق دیگران و با بهره گرفتن از منابع محدود بنحوی كه هدف سازمانی با اثربخشی در محیطی متغیر تحقق یابد.» (پرداختچی، 1375، ص 51) بنابراین مدیر باید به تغییر در همه ابعاد آن توجه كند، حتی در نقش خود؛ «نقش مدیر بطور مداوم در حال تغییر است در عین حال بسیاری از مشاهدات به عمل در آمده گذشته می‌تواند امروز هم به عمل در آید.» (اچسون و دامین گال، ترجمه بهرنگی، 1380، ص 350).
در این بخش (مفاهیم و نظریه‌های اثربخشی) مدلهای اثربخشی و شاخصهای اثربخشی دبیرستان مورد مطالعه قرار می‌گیرد. در عین حال این موضوع قابل توجه است كه تعریف و تعیین اثربخشی یک سازمان شاید در نگاه اول بصورت موضوعی نسبتاً مشخص جلوه كند اما متخصصان سازمان و مدیریت بخوبی می‌دانند كه مطالعه آن مسائل پیچیده و مباحثه برانگیز سازمان را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد(اسكات، ترجمه بهرنگی، 1380، ص 446).
آمیتای اتز یونی[94] معتقد است یک سازمان زمانی اثربخش است كه نتایج قابل مشاهده و فعالیتهای آن با اهداف سازمانی برابر بوده یا بیشتر از آنها باشد (هوی و سیكل، 2003).
فیدلر[95] كه نظریه رهبری اثر بخش را مطرح كرده است. اثربخشی را مشتغل بر روابط مدیر با همكاران، میزان كار از پیش تعیین شده، میزان قدرتی كه مدیر از مقام خود به دست می‌آورد می‌داند.
مدل اقتضایی فیدلر دارای 2 فرضیه می‌باشد:
1- سبك رهبری[96] كه بوسیله نیازهای انگیزشی رهبر تعیین می‌گردد.
2- اثربخشی گروه[97] كه تابع رابطه بین روش رهبری و درجه مطلوب بودن موقعیت است. به عبارت دیگر كار موثر گروهی بستگی به انگیزه‌های رهبر و توانائیهای رهبر در اعمال نفوذ در موقعیت دارد (شیرازی، 1373).
هوی میكسل (2003) اثربخشی مدیر را مفهومی چندبعدی می‌داند كه شامل 3 جزء می‌باشد.
1- سبك رهبری 2- اجزاء مدیریت 3- اجزاء عملكرد.
ریچاردهال[98] اثربخشی سازمانی را سوال اصلی(نهایی) در هر تجزیه و تحلیل آورده و می‌گوید: اثر بخشی سازمان (اگرچه یک معما است ولی مفهوم و سنجش آن با همه پیچیدگی و ابهام، موضوع اساسی در تجزیه و تحلیل سازمانی) است. اثربخشی هم در راس تحقیقات سازمانی است و هم بسیار عمیق و بی‌پایان.
پارسونز[99] برای اثربخشی چهار بعد قائل می‌شود كه هریک چهار شاخص دارد و در نتیجه شانزده شاخص مطرح می‌شود:
الف- سازگاری: شامل شاخصهای قابلیت، انطباق، رشد، توسعه.
ب- دستیابی به هدف: شامل شاخصهای موفقیت، كیفیت، كسب منافع، كارایی.
ج- تمامیت: شامل شاخصهای رضایت، جو، ارتباطات، تعارض.
د- دوام: شامل شاخصهای وفاداری علایق اساسی زندگی، انگیزش، هویت (میركمالی، 1373).
پیتر دراكر بر این باور است كه مدیریت اثربخشی احتمالاً عامل اصلی در كشورهای توسعه یافته و مورد نیازترین عامل برای كشورهای در حال توسعه است. به همین سبب كشورهای در حال توسعه مثل كشور ما به وجود مدیران اثربخش در همه سازمنها بویژه در آموزش و پرورش نیازمند است. در آینده با روند كنونی رشد و جمعیت و كاهش منابع و بحران سازماندهی و مدیریت، نیاز به مدیریت اثربخش و كارآمد آنچنان زیاد خواهد شد كه بدون پیش بینی چنین نیرویی، بهبود و توسعه آموزش و پرورش مدارس در جامعه در حال توسعه ایران، با مشكلات اساسی روبرو خواهد شد. نقش مدیران كارآمد و اثربخش در آموزش و پرورش و در توسعه و پیشرفت جامعه انكارناپذیر است تا آنجا كه صاحبنظران براین باورند كه عملكرد یک ملت یا جامعه به عملكرد و سازمانهای آن بستگی دارد و عملكرد سازمانهای یک جامعه در گروه عملكرد مدیریتی آن است (لاكت، 1994).
پیتر دراكر استدلال كرده است كه عملكرد مدیر برحسب دو مفهوم كلیدی و مهم مورد ارزشیابی قرار می‌گیرد: كارایی و اثربخشی. یعنی مدیران آموزش و پرورش، باید واجد این دو ویژگی باشند تا سازمان آموزش و پرورش در كل سازمان موفق و اثر بخش باشد (نیكنامی، 1375).
2-15- ملاكهای اثربخشی
از سال 1960 تا اواخر 1970 مطالعات زیادی در زمینه اثربخشی سازمان صورت گرفته است. یک نگرش كلی در این مطالعات سی معیار مختلف در جهت اندازه گیری اثربخشی سازمانی شناسایی شده است. این ملاكها عبارتنداز:
1- اثربخشی كلی سازمان: ارزشیابی و برآورد كلی از گزارشات عملكرد.
2- قابلیت تولید: كمیت محصول یا خدمات سازمان.
3- كارایی: نسبت بین عملكرد واحد با هزینه‌های آن.
4- سوددهی: میزان درآمد بعد از كسر كل هزینه‌ها
5- كیفیت: چگونگی محصول یا خدمات ارائه شده توسط سازمان.
6- حوادث: تعدد و یا تكرار حوادث در یک كار و در یک زمان.
7- رشد: افزایش میزان متغیرهایی چون نیروی كار، سرمایه، سوددهی و… نسبت به گذشته.
8- غیبت: به میزان عدم حضور كاركنان بدون دلیل موجه.
9- بازده: تعداد فعالیتهای خاتم یافته یا محصولات به دست آمده.
10- رضایت شغلی: رضایت شغلی فرد از میزان برون دادی كه خودش آن را محقق كرده است.

بررسی اثر تبادل رهبر پیرو بر رضایت شغلی کارکنان از طریق نقش میانجی سرمایه روانشناختی

11- انگیزش: میزان نیرو و تمایلاتی كه به فرد آمادگی لازم را برای فعالیت و تحقق هدف خاص می‌دهد.
12- روحیه: پدیده گروهی كه تلاش
زیاد، اشتراك اهداف، احساسات افراد متعلق به گروه را تحریک می‌كند.
13- كنترل: میزان كنترل مدیریتی موجود در سازمان برای جهت دهی رفتار اعضا.
14- تضاد، همكاری: انتخاب اهدافی كه باعث می‌شود افراد یكدیگر را دوست داشته باشند. به خوبی با هم كار كنند و ارتباط و هماهنگی كامل داشته باشند یا اهداف دیگری كه باعث ایجاد برخوردهای فیزیكی و لفظی و ارتباطات غیراثربخش و هماهنگی ضعیف می‌گردند.
15- قابلیت انعطاف: قابلیت تغییر در سازمان، روش‌ها، استانداردهای اجرایی آن متناسب با تغییرات محیط.
16- هدفگذاری و برنامه‌ریزی: میزان برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری صریح برای آینده.
17- وحدت اهداف: میزان برنامه ریزی و هدف گذاری صریح برای آینده.

 

۶٫۶٫ آیا میان جایگاه شغلی افرادی که در فضای مجازی حضور می‌یابند و خاص‌گرایی یا عام‌گرایی آنها رابطه‌ای وجود دارد؟
۱٫۷٫ تعریف مفاهیم اولیه
فضای مجازی. در این پژوهش منظور از فضای مجازی، شبکه جهان‌گستر یا اینترنت است که همه پدیده‌های رقومی در آن حضور دارند. اما به طور کلی شامل فضای آف‌لاینِ رایانه‌ها و نرم‌افزارهای چندرسانه‌ای، شبکه‌های تلویزیونی و انواع تجربه‌های شبیه‌سازی به واسطه سامانه‌های رایانه‌ای است. از آنجا که در اینترنت، فرد و شبکه در ارتباط با هم قرار می‌گیرند و فضایی از جریان‌های دوسویه در آن وجود دارد، ترجیح داده‌ام فضای مجازی را مساوی با اینترنت بگیرم.
عام‌گرایی. عام‌گرایی از نظر این پژوهش دو جلوه متفاوت دارد: یک جلوه آن انفعالی است که با اصطلاح «هرهری‌مذهبی» شناخته می‌شود؛ یعنی نداشتن یک ایدئولوژی یا نظام ارزشی معین و باری به هر جهت زیستن، به طوری که مواجهه و کنار آمدن با انواع فرهنگ‌های مربوط یا نامربوط با فرهنگ سرزمینیِ فرد را آسان می‌کند. اما ــ همچنان‌که جلال آل احمد در غربزدگی توصیف کرده است ــ تنها معیار این‌قبیل افراد برای ارزش‌های زندگی رفع نیازها و رسیدن به هوس‌های زودگذر است. جلوه دیگر عام‌گرایی ناشی از نوعی بلوغ فرهنگی در تحمل آگاهانه و فاعلانه فرهنگ‌ها و نظام‌های ارزشی دیگر در جهان است که در این صورت، فرد عام‌گرا می‌تواند شامل بسیاری از افراد میانه‌رو و معتدلی باشد که در فرهنگ‌ها و نظام‌های ارزشی مختلف زندگی می‌کنند. بجز اینها کسانی هم که سودای حقیقت در سر دارند و با نگاهی عرفانی یا عقلانی (به مفهوم منطقی محض) به جهان و انسان می‌نگرند در شمول این‌دسته از عام‌گرایان قرار می‌گیرند. فرض این پژوهش بر آن است که رسانه‌ها و فضای مجازی بر ساختار عمودی نظام ارزش‌های فرد اثر می‌گذارند و آن را به ساختاری افقی و تخت نزدیک می‌کنند. بنابراین به نظر می‌رسد تداوم این وضعیت می‌تواند به تکثیر عام‌گرایانی از نوع اول بینجامد. کما اینکه فرهنگ عامی که سوار بر منافع سرمایه‌داری جهانی از طریق رسانه‌ها و فضاهای مجازی نفوذ می‌کند در انطباق با تحولات معرفتی غرب، بی‌مبدأ و معاد شده و عام‌گرایی انفعالی را ترویج می‌کند. به طوری که آمادگی برای پذیرش و همگونی با جریان‌های فرهنگی جهانی و به‌ویژه فرهنگ غربی و به طور اخص فرهنگ امریکایی شایع‌ترین جلوه عام‌گرایی فرهنگی به شمار می‌رود.
خاص‌گرایی. منظور از خاص‌گرایی در این پژوهش، تعصب نشان دادن و مراقبت جدی از یک نظام ارزشی خاص است؛ به‌ویژه در مقابل جریان عام‌گرایی که قصد استحاله فرهنگی ملت‌ها، فرهنگ‌ها و اقوام گوناگون و تبدیل آنها به مصرف‌کنندگان کالاهای گوناگون اقتصادی و فرهنگی را دارد و در نهایت از آنها انسان‌هایی هرهری‌مذهب می‌سازد. پرهیز از آلودگی با این جریان یکدست‌کننده، به صورت بنیادگرایی یا اصولگرایی مذهبی، ملی‌گرایی افراطی، نژادپرستی خشونت‌بار و… به‌ویژه در سی سال گذشته جلوه کرده است. در واقع این‌قبیل خاص‌گرایی‌ها محدود به کشورهای شرقی یا جهان سوم نمی‌شود؛ بنیادگرایی مذهبی پیش از آنکه به جریانی شایع در کشورهای دیگر تبدیل شود، از دل ایالات متحده سر بر آورد. صدها سال است آمیشی‌ها که گروهی از یهودیان متعصب را تشکیل می‌دهند، ورود هرگونه مظاهر تکنولوژیک تمدن غربی را به زندگی خود حرام کرده‌اند و در دل دنیای صنعتی و پر از رنگ و لعاب امریکا همچون مردم قرون چهاردهم و پانزدهم میلادی زندگی می‌کنند. موعودگرایی در میان فرقه‌های مختلف مسیحیت بنیادگرا در امریکا قربانیان بسیاری بر جا گذاشته است که یک نمونه آن فرقه بنیادگرای دیوید کوروش در دهه هشتاد است که به قتل کلیه اعضای این فرقه انجامید. این واکنش‌های تند و افراطی در مقابل جریان یکدست‌کننده سرمایه‌داری، حتی در میان فرق بودایی که بکی از سازگارترین و عام‌ترین مذاهب جهان در هماهنگی با جریان‌های جهانی به شمار می‌رود به واکنش‌های تند و افراطی انجامیده است. پیروان آئوم شینتوی ژاپن برای اینکه کفاره آلودگی انسان به گناه تجدد را بدهند با گاز شیمیایی به متروی ژاپن حمله کردند و مسافران را به قتل رساندند. امروزه انواع جریان‌های اصولگرا یا بنیادگرای اسلامی، مسیحی، یهودی و هندو، جنبش‌های ملی‌گرای امریکای لاتین و آسیا، جنبش‌های نژادپرستانه در اروپا و افریقا و… صحنه جهان را به کارزاری بزرگ تبدیل کرده‌اند که عملیات تروریستی، نبردهای قبیله‌ای و چریکی و تلاش برای حضور در نبردگاه رسانه‌ای بخشی از جلوه‌های آن است. مهم‌ترین ویژگی این جریان‌های خاص‌گرا که مواجهه آنها با جریان‌های یک‌دست‌کننده جهانی به آنها وجهی افراطی بخشیده و آنها را وا داشته است که جنبه‌های تندروانه خود را نشان دهند افراط در تعصب و خودبرتربینی و مطلق‌انگاری است. پاک‌آیینی و پاک‌نژادی نیز در این مواجهه افراطی و متعصبانه جایگاه ویژه‌ای دارد. به هر روی در این پژوهش بر این جنبه از خاص‌گرایی تأکید خواهد شد. در نتیجه حتی ممکن است تعصب و افراط در برتری و مطلق‌انگاری ارزش‌های فرهنگی غرب نیز در محدوده خاص‌گرایی مورد سنجش قرار گیرد.
عکس مرتبط با اقتصاد
۱٫۸٫ فرضیه‌های تحقیق

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

 

 

فرض نخست، اثر سابقه حضور در فضای مجازی را بر عامگرایی هویت کاربران ارزیابی می‌کند؛ یعنی کسانی که سابقه بیشتری را در فضای مجازی دارند از کسانی که سابقه کمتری دارند عام‌گراترند.

فرض دوم مبتنی بر آن است که کسانی که روزانه زمان بیشتری را در فضای مجازی به سر می‌برند، در مقایسه با کسانی که زمان کمتری به اینترنت متصلند ویژگی‌های عام‌گرایانه‌تری دارند.

فرض سوم مبتنی بر آن است که نوع غالب حضور در اینترنت و عام‌گرایی و خاص‌گرایی افراد رابطه دارند؛ یعنی کسانی که در اینترنت دنبال خبر یا مطالب علمی هستند، نسبت به کسانی که هدف آنها از حضور در فضای مجازی سرگرمی و تفریح است، کمتر عام‌گرا هستند.

فرض چهارم بر این اساس است که مشارکت در تولید محتوا و داشتن حضور فعال در فضای مجازی بر عام‌گرایی افراد تأثیر می‌گذارد؛ یعنی هرچه میزان مشارکت و فعالیت فرد در فضای مجازی بیشتر باشد، ویژگی‌هایی عام‌گرایانه در او بیشتر است.

فرض پنجم آن است که کسانی که میزان تحصیلات بالاتری دارند عام‌گراتر و کسانی که میزان تحصیلات کمتری دارند خاص‌گراترند.

فرض ششم بر این اساس است که داشتن پایگاه شغلی بالاتر در عام‌گرایی و خاص‌گرایی افراد مؤثر است؛ یعنی هرچه پایگاه شغلی و درآمدی فرد بالاتر باشد، به طور کلی ویژگی‌های عام‌گرایانه در او بیشتر دیده می‌شود تا ویژگی‌های خاص‌گرایانه.

فصل دوم: مبانی نظری
مقدمه
در این فصل، مبانی نظری متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق، یعنی فضای مجازی و خاص‌گرایی ـ عام‌گرایی هویت مورد بررسی قرار می‌گیرد. فضای مجازی و هویت، مفاهیمی چندبُعدی هستند که لازم است از ابعاد مختلف و به صورت یکپارچه به آنها نگریسته شود. ارتباطات، جامعه‌شناسی، فلسفه و روان‌شناسی فردی و اجتماعی از جمله حوزه‌هایی هستند که چتر مباحث خود را بر سر موضوع هویت در فضای مجازی گسترده‌اند. پویشی که در این فصل صورت گرفته، به دنبال آن است که از فضای مجازی، هویت، خود، شخصیت و تحولات تاریخیِ ارتباطی راهی به خاص‌گرایی و عام‌گرایی باز کند که بتوان میزان آن را از خلال تعدادی گویه مفهومی ارزیابی کرد و سرانجام اثر حضور در فضای مجازی را بر شدت خاص‌گرایی یا عام‌گرایی افراد سنجید.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
این فصل به چهار بخش تقسیم شده است. بخش اول به فضای مجازی اختصاص یافته و مفاهیم پایه مجاز و واقعیت، مجاز واقعی و واقعیت مجازی، فضا، زمان و مکان مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم هویت زیر ذره‌بین قرار گرفته و مفاهیم خود و شخصیت و سپس دیدگاه‌ها و نظریه‌های مربوط به هویت اجتماعی مرور شده است. در همین بخش به تحولات تاریخی هویت در سه مرحله پیشامدرن، مدرن و پسامدرن اشاره رفته و در پایان عناصر ساخت هویت یک‌به‌یک وارسی گردیده است. بخش سوم از این فصل به‌تفصیل به بررسی مفهوم عام‌گرایی و خاص‌گرایی، جهانی شدن و بنیادهای فرهنگی عام‌گرایی از جمله آرای کی‌یرکگور، ژیل دولوز و مارشال مک‌لوهان پرداخته است. واپسین بخش هم به ارائه مدلی برای سنجش عام‌گرایی و خاص‌گرایی اختصاص یافته و فرضیه‌های تحقیق را پیش نهاده است.

 

 

فضای مجازی
مَجاز

فضای مجازی چیست؟ برای پاسخ به این سؤال بیایید از مَجاز شروع کنیم. مجاز چیست؟
در فرهنگ واژگان، «مجاز کلمه‌ای را می‌گویند که در غیر معنی حقیقی خود استعمال شود» (عمید ۱۳۷۶). بنابراین، مجاز خودِ واقعیت نیست؛ نمادی از آن است که به آن دلالت می‌کند اما خودِ آن چیز نیست. کاستلز با ارجاع به رولان بارت و ژان بودریار، «همه اشکال ارتباط ]را[ بر مبنای تولید و مصرف نشانه‌ها استوار» می‌داند (کاستلز ۱۳۸۰: ۴۳۱). بنابراین، می‌توان گفت که هر آنچه به فهم درمی‌آید و در فرایندهای ارتباطی ما مبادله می‌شود، به شکل نمادهای دیداری و شنیداری بر ما پدیدار می‌گردد. به عبارت دیگر، «واقعیتی که تجربه می‌شود، همواره مجازی است چون همواره از طریق نمادهایی درک می‌شود که عمل را با گونه‌ای معنا شکل می‌دهند که از چارچوب تنگ معنایی که نمادها برای آن در نظر گرفته‌اند می‌گریزد… ]و[ کل واقعیت به گونه‌ای مجازی ادراک می‌شود.» (کاستلز ۱۳۸۰: ۴۳۲).

 

 

واقعیت

با وجود این، لازم است برای مجاز، انواعی قائل شویم و یک نوع از آن را قرین واقعیت بدانیم. این مجاز نزدیک به واقعیت را این‌گونه تعریف می‌کنیم: هر آنچه در زمان حال به تجربه مستقیم جسمانی ما در‌آید و به امر واقعی یا عینی (چیزی در بیرون ذهن ما که امتداد مادی دارد) تعلق داشته باشد به «واقعیت» تعبیر می‌شود.[۱۵]
واقعیت، واقعه‌ای است که در زمان حال روی می‌دهد و در خارج از زمان حال صرفاً می‌تواند بازنمایی ‌شود. در واقع، وقتی بازنمایی می‌شود زمان حال سپری شده است و شیء دیگر حقیقتاً وجود ندارد (ممکن است وجود آن تا مدتی پس از تجربه ما امتداد یابد یا اینکه بلافاصله نابود شود. به هر حال وجود دائمی اشیاء هیچ تضمینی ندارد و هرلحظه ممکن است دیگر وجود نداشته باشند). عبارت مشهورِ آن حکیم یونانی که هیچ‌گاه به یک رودخانه دو بار قدم نمی‌گذاریم[۱۶] نشان می‌دهد که آنچه به تغییر دائمیِ واقعیت بیرونی اشاره دارد زمان است. یعنی کافی است تجربه شما از زمان حال به گذشته منتقل شود، در نتیجه شما از نظر هستی‌شناختی، وقتی زمان حال به گذشته می‌رود، دیگر با آن «هست» (موجود) روبه‌رو نیستید. چیزها فقط در زمان حال است که واقعاً وجود دارند. پس از آن صرفاً تصاویر یا آواهایی هستند که در گوشه‌ای از حافظه شما (یا حافظه‌های مصنوعی) به خاطر سپرده شده‌اند. از این رو تجربه زمان حال تنها تجربه واقعی ما از عالم است. رسانه‌ها پیش از اختراع تلفن و تحقق فناوری‌های پخش همزمان (رادیویی یا تلویزیونی)، واقعه را با فاصله (زمانی و مکانی) و در قالب نمادهای انتزاعی‌تر به گیرنده‌ها منتقل می‌کردند. ارتباط همزمان، بخشی از تجربه واقعیت را از راه دور امکان‌پذیر کرد؛ یعنی مشاهده همزمان واقعه توسط کسانی که چشم یا گوششان کیلومترها از واقعه فاصله دارد اما امتداد فناورانه آن (مثلاً دوربین متصل به سیستم پخش مستقیم تلویزیونی) در محل واقعه به تماشا نشسته است.
بخش دیگر تجربه واقعیت به کیفیت مشاهده بستگی دارد. مشاهده واقعه در محلّ وقوع، بدون واسطه فناوری‌های سمعی و بصری، واجد کیفیتی است که اگر واسطه‌های رسانه‌ای بتوانند همان کیفیت را به دست آورند شاید دیگر نتوان میان تجربه باواسطه رسانه‌ای با تجربه جسمانی تفاوت محسوسی قائل شد. حذف جسمیت از تجربه واقعیت، یکی از مباحث دامنه‌دار نظریه‌پردازان فلسفه، جامعه‌شناسی و ارتباطات را شکل می‌دهد. دریفوس در پاسخ به این پرسش که حضور از راه دور چیست و چه ارتباطی با تجربه روزمره حضور آدم‌ها و اشیا دارد، به تبارشناسی درک انسان از دنیای بیرونی می‌پردازد: «یونانی‌ها فکر می‌کردند انسان موجودی بی‌محتوا است که در درون خود چیزی ندارد و همه وجودش معطوف به دنیای خارج است. سنت اگوستین[۱۷] تلاش کرد مردم را متقاعد کند که انسان زندگی درونی هم دارد. در کتاب اعترافات[۱۸] ، او از بحث خود دور می‌افتد تا این واقعه جالب را نقل کند که سنت آمبروز[۱۹] می‌توانست برای خودش کتاب بخواند: “وقتی او کتابی می‌خوانَد، چشمانش سرتاسر صفحه را بررسی می‌کند و ذهنش معنا را می‌کاود، اما ساکت است و زبانش بی‌حرکت.” (دریفوس ۱۳۸۹: ۶۲) اما به این عقیده که غیر از واقعیت دنیای بیرون، دنیایی داخلی هم وجود دارد، تا قرن هفدهم چندان توجه نمی‌شد… در آن زمان، ابزاری مثل تلسکوپ و میکروسکوپ در حال بسط توانایی‌های ادراکی بشر بودند، اما همراه با این دسترسی غیرمستقیم این شک نیز به وجود آمد که تا چه حد می‌توان به آنچه با این وسایل دیده می‌شود اعتماد کرد. کلیسا گزارش گالیله را در مورد لکه‌های خورشید رد کرد و آن‌طور که یان هاکینگ[۲۰] به ما می‌گوید حتی تا سال ۱۸۶۰ بحث‌های جدی بر سر این موضوع درمی‌گرفت که آیا آنچه درون میکروسکوپ دیده می‌شود، سلول‌های واقعی ماده زنده است یا لکه‌هایی است که دستگاه آن را به وجود می‌آورد.[۲۱]
در همین زمان بود که فهمیدند اندام حسی واسطه‌هایی هستند که اطلاعات را به مغز می‌رسانند. دکارت در این زمینه پیشگام بود. او گزارش کاملی تهیه کرد در مورد اینکه چشم چگونه به نور واکنش نشان می‌دهد و اطلاعات را از طریق رشته نازک عصب بینایی به مغز می‌رساند.[۲۲] دکارت فهمید که اعصابِ دیگر هم مثل عصب بینایی اطلاعات را از سراسر بدن جمع می‌کنند و به مغز و ذهن می‌رسانند. دکارت نتیجه گرفت که دستیابی ما به دنیای خارج غیرمستقیم است، به این معنا که اشیا هیچ‌گاه بی‌واسطه بر ما مکشوف نمی‌شوند. او حتی پیشتر رفت و با بهره گرفتن از گزارش‌ آدم‌هایی با عضوی خیالی، تجربه به‌ظاهر مستقیم ما را در مورد اینکه بدن داریم زیر سؤال برد: “من مردانی را دیدم که دست یا پایشان را از دست داده بودند، ولی همان عضوی که از دست داده بودند، گاهی درد می‌کرد. این موضوع این پیش‌زمینه را به من داد که فکر کنم نمی‌توانم کاملاً مطمئن باشم که دردی که تحمل می‌کنم از همان عضوی است که به نظر می‌آید درد دارد.” (دریفوس ۱۳۸۹: ۶۳)
دکارت نتیجه می‌گیرد که هیچ‌گاه بی‌واسطه با دنیا و حتی با بدن‌های خودمان مواجه نمی‌شویم و در واقع، اگر فلسفی بیندیشیم، باید با دکارت موافق باشیم. ظاهراً به دنیای خارج از خود دسترسی مستقیم نداریم، بلکه تنها چیزی که بی‌واسطه آن را درک می‌کنیم، تجارب ذهنی و شخصی خود ما است. (دریفوس ۱۳۸۹: ۶۳)
این تمایز آشکار و قاطع میان امر ذهنی و عینی بعدها ایدآلیست‌ها ــ به‌ویژه لایبنیتز، برکلی و … ــ را بر آن داشت که به طور کلی وجود دنیای بیرونی را زیر سؤال ببرند و هر آنچه را که تجربه می‌کنیم اموری ذهنی و فاقد عینیت، همچون خوابی طولانی به درازای عمر، تعبیر کنند. به طوری که فلسفه پس از دکارت در مناقشه‌ای طولانی میان ایدآلیست‌ها و رئالیست‌ها گرفتار شد و کمابیش آثار آن تا به روزگار ما ادامه یافت. به هر حال، به نظر می‌رسد تمدن مدرن امروز بیشتر مبتنی بر یک رویکرد واقع‌گرا است که به وجود امور عینی مستقل از ذهن ما عقیده دارد و به رغم تردیدهای بی‌پایانی که پست‌مدرن‌ها در فهم ما از واقعیت روا داشته‌اند، پس‌زمینه اندیشه آنها را همچنان اصالت واقعیت بیرونی، اما ناتوانی ابدی ذهن ما در فهم حقیقت و اطمینان و اعتماد به این ادراک تشکیل می‌دهد.
دریفوس پس از بررسی پیشینه فلسفی امر ذهنی و عینی و با توجه به رأی دکارت، می‌گوید: «اگر وضعیت به‌راستی این‌گونه باشد، پس اطلاعاتی که از اشیا و آدم‌های دور به واسطه اینترنت و حضور از راه دور به ما می‌رسد، به اندازه چیزهای دیگر نزد ما حاضرند. اما در پاسخ به این ادعای دکارت که همه تجربه ما از دنیا غیرمستقیم است، پراگماتیست‌هایی مثل ویلیام جیمز و جان دیویی می‌گویند مسئله اساسی این است که آیا رابطه ما با دنیا رابطه یک ناظر منتزع بی‌جسم است یا رابطه یک عامل باجسم و درگیر. بنا به تحلیل آنها چیزی که به ما احساس تماس مستقیم با واقعیت می‌دهد این است که می‌توانیم رخدادهایی را در دنیا کنترل کنیم و از آنچه انجام می‌دهیم پس‌خورهای ادراکی بگیریم… اما حتی اگر کنترل و پس‌خور دوسویه این احساس را به ما بدهد که مستقیم در تماس با اشیاء دور هستیم، هنوز این احساس گنگ و مبهم باقی می‌ماند که در تماس مستقیم با واقعیت نیستیم. در فاصله و مسافت چیزی هست که احساس حضور مستقیم را تضعیف می‌کند» (دریفوس ۱۳۸۹: ۶۴).
اگر فناوری به گونه‌ای پیش برود که این احساس گنگ و مبهمِ تماس مستقیم با واقعیت را از میان ببرد، دیگر چه بهانه‌ای می‌ماند که تجربه باواسطه رسانه‌ای از راه دور را با تجربه کمترباواسطه از نزدیک (یعنی باواسطه حواسّ جسمانی‌مان) یکی بدانیم. مگر اینکه کیفیتی در تجربه از نزدیک و با کلیت جسممان باشد که تجربه غیرجسمانی و باواسطه رسانه نتواند ذاتاً آن را برآورده کند. دریفوس در این خصوص آراء موریس مرلوپونتی[۲۳] را پیش می‌کشد. مرلوپونتی به نیازی در بشر اشاره می‌کند که جز با حضور جسمانی او در محل، برآورده نمی‌شود. مرلوپونتی این نیاز را «درک بیشینه از دنیا» می‌نامد. «او می‌گوید وقتی به چیزی نگاه می‌کنیم، بی‌آنکه بدانیم، فاصله‌ای را انتخاب می‌کنیم که از آنجا بهترین وضوح را هم از اجزا و هم از کلّ جسم داریم. وقتی چیزی را در دست می‌گیریم، آن را طوری در دست می‌گیریم که بیشترین شناخت را از آن به دست می‌آوریم: “برای هر جسمی و هر تصویری در نمایشگاه نقاشی، فاصله‌ای وجود دارد که از آنجا باید به آن نگاه کرد. از فاصله‌ای دورتر یا نزدیک‌تر وضوح جزئیات جسم یا کل آن را از دست می‌دهیم. ما خودبه‌خود مثل میکروسکوپ دنبال بیشینه میدان دید و بعد بیشترین وضوح هستیم.”
به نظر مرلوپونتی این جسم ماست که دنبال چنین فاصله بهینه‌ای است. او می‌نویسد: “جسم من خودش را با دنیایی تطبیق می‌دهد که در آن زندگی می‌کند، در حالی که ذهن من چشم‌اندازی تا حدّ ممکن گسترده و واضح نشانم می‌دهد… این دقت بالا در فکر و عمل، آشکارا به زمینه‌ای ادراکی اشاره می‌کند که اساس زندگی من است؛ موقعیتی عام که در آن بدن من با دنیا همکاری می‌کند.” (دریفوس ۱۳۸۹: ص ۲۵)
دریفوس سپس به جنبه‌ای عجیب و جالب توجه در اندیشه پدیدارشناسانه مرلوپونتی اشاره می‌کند. «مرلوپونتی هریک از ما را دارای آمادگی دائمی برای روبه‌رو شدن با چیزها در حالت کلی می‌داند که از آمادگی برای مواجهه با چیزی خاص فراتر می‌رود. مرلوپونتی این آمادگی واقعی را «آردوکسا» یا «باور ازلی به واقعیت دنیا» می‌نامد. همین آردوکسا است که به ما احساس حضور مستقیم چیزها را می‌دهد. بنابراین، برای اینکه حضور از راه دور هم مانند حضور واقعی به نظر برسد، شخص باید بتواند اشیا را که در فاصله‌ای دور از او قرار دارند بفهمد و باید درکی از زمینه برای آمادگی دائمی در برابر چیزهایی که می‌آیند داشته باشد.» (دریفوس ۱۳۸۹: ۶۶ و ۶۷)
سرانجام دریفوس از پدیدارشناسی ادراکی مرلوپونتی نتیجه می‌گیرد: «… این حس کلی که ما به عنوان موجودات بدن‌دار با هم ارتباط برقرار می‌کنیم، در رویارویی‌های هرروزه بشری حسی بنیادی است و این حسّ به نظر مرلوپونتی غیرمادی را نمی‌توان با تصاویر سه‌بُعدی، صدای استریو و روبات‌های کنترل از راه دور شبیه‌سازی کرد.» (دریفوس ۱۳۸۹: ۶۸)
نظر خود دریفوس این است که که بین آنچه از طریق حواس چندگانه شنوایی، بینایی و غیره و آنچه با تمام وجود حس می‌کنیم تفاوتی اساسی وجود دارد. در پایان بحث، دریفوس اعلام می‌کند که یکی شدن تجربه واقعیت در فضای مجازی و تجربه جسمانیِ واقعیت غیرممکن است. (دریفوس ۱۳۸۹: ۸۱)