ناتوانی های جسمانی می تواند به شکل فلج مغزی ، شکاف ستون فقرات ، آسیب های نخاعی و پلاسیدگی عضلانی دیده شود، فلج مغزی شایع ترین نوع آسیب‌ در این دانش آموزان می باشد.
فـلـج مغـزی یک اصـطلاح عــام اسـت ‌که‌ بــرای نـامـیدن مـجـمـوعـه ای ازناهنجاری ‌های گوناگون که بر توانایی حرکت، حفظ وضعیت و تعادل کودک تاثیر می‌گذارد، به کار می رود. یکی از عوامل ایجاد کننده فلج مغزی، ضربه مغزی است. ضـربه مـغزی توانـایی مغز را برای کنترل عضلات تحت تاثیر قرار می دهد بطوریکه ناهنجاری های حرکتی را باعث می شود. این ضربه براساس محل و شدت خود می تواند آسیب های دیگری مانند تشنج، اختلال تکلم، اختلال یادگیری و کمبود شنیداری و دیداری را در کودک پدید آورد.

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

شیوع

معلولین جسمی ـ حرکتی از لحاظ فراوانی یکی از کوچک ترین و در عین حال متفاوت ترین گروه ها در میان کودکان استثنایی هستند. در بین معلولین جسمی ـ حرکتی شیوع فلج مغزی در حدود ۴ تا ۵ در ۲ هزار تولد زنده است. این ارقام با توجه به متغیرهای گوناگون متفاوت است. برای مثال برخی کودکان با شکل های شدیدی از فلج مغزی به دنیا می آیند و نمی توانند ادامه بدهند و شیوع تولدهای زنده این کودکان را که می میرند در بر نمی گیرد . برخی از این کودکان نیز ممکن است چند ماه یا چند سال بعد از تولد تشخیص داده شوند.

سبب شناشی

تصادفات، حوادث، مسمومیت ها، بیماری های مزمن و عوارض ناشی از آنها، عوامل ژنتیکی، سوء تغذیه مادر، سن بالای مادر ، دارو ، اشعه ، استعمال دخانیات و… می توانند سبب بروز نوعی نارسایی حرکتی در فرد شوند . فلج مغزی نیز علل گوناگونی دارد ، هر عاملی که بتواند بر مغز اثر بگذارد می تواند موجب فلج مغزی شود . عوامل گوناگونی همچون بیماری های حاد ، کمبود اکسیژن مغز ، تولد زود رس ، عفونت مادری ، ضربه حین تولد ، ناسازگاری خون ، عفونت جنین و عفونت پس از تولد همگی می تواند موجب این اختلال عصب شناختی ـ حرکتی شود.

طبقه بندی

معلولین جسمی ـ حرکتی در کشورهای مختلف به روش های گوناگونی طبقه بندی می شوند. در این میان، طبقه بندی فلج مغزی از ثبات بیشتری برخوردار است. دو روش برای طبقه بنـدی فلج مغزی وجود دارد: یکی از روش ها به نوع ناتوانی حرکتی توجه دارد و دیگری تعداد اعضای بدن را که دچار ناتوانی حرکتی شده اند، مورد بررسی قرار می دهد.
الف ـ طبقه بندی نوع اول (قوام عضلات)
۱- اسپاستیک[۴]
۲- آتتوید[۵]
۳- آتاکسی[۶]
۴- مختلط[۷]

اسپاستیک

این نوع فلج مغزی بیشترین تعداد مبتلایان را دربر می‌گیرد. مـهم ترین نشانه های مربوط به عصب شناسی در این نوع فلج مغزی، سفتی عضلات و عدم توانایی در شل کردن آن هاست. درجه معلولیت متغیر است‌ و ممکن‌است فقط یک دست ‌یا یک پا یا دست و پای یک سمت بدن و یا هر چهار اندام و یا اینکه کم و بیش کل بدن را درگیر سازد. حدود ۷۵٪ از کودکان فلج مغزی حالت سفتی و اسپاسمی را به عنوان نشانه اصلی عصب شناسی بروز می دهند.

آتتوید

نشانه‌های اصلی عصب‌شناسی دراین گروه، وجود حرکات غیرارادی می باشد. که حرکات ارادی طبیعی مثل نوشتن، راه رفتن و صحبت کردن را تحت تاثیر قرار می دهد. در حدود ۱۰٪ افراد دچار فلج مغزی مبتلا به آتتوید هستند.

آتاکسی

نشانه ‌های غـالب در این گـروه نـاهـمـاهـنگی حرکات ارادی، گام برداشتن بی ‌ثبـات وعـدم‌توانایی درکنترل کامل بدن می‌باشد.درحدود ۵٪ ازکودکان مبتلا به‌ فلج مغزی این علائم را نشان می دهند. این حالت در مقایسه با حالات دیگر بسیار نادر است.

مختلط

در بسیاری از کودکان خصوصیات بیش از یک نوع فلج مغزی دیده می شود مثلاً در بعضی از کودکان علائم فلج مغزی اسپاستیک و آتتوید تواماً دیده می‌شود که به این ها مختلط می‌گویند. درحدود ۱۰٪ کودکان مبتلا به فلج مغزی جزو این گروه هستند.
ب ـ طبقه بندی نوع دوم (درگیری اندام ها)
– مونو پلژی[۸] : یک دست یا گاهی فقط یک پا درگیر است.
– همی پلژی[۹] : نیمی از بدن کودک درگیر است.
– پارا پلژی[۱۰] : دو اندام تحتانی درگیر است که اکثراً بعلت ضایعات نخاعی بوجود می آید.
– دی پلژی[۱۱] : چهار اندام درگیرند ولی درگیری اندام تحتانی بیشتر از اندام فوقانی می باشد.
– تری پلژی[۱۲] : سـه انـدام درگیر است، دو اندام تحتانی و یک انـدام فوقانی یا دو اندام فوقانی و یک اندام تحتانی
– کوادر پلژی[۱۳] : چهار اندام از بدن درگیر است و درگیری تنه، سر و صورت هم وجود دارد.
– دابل همی پلژی[۱۴] : چهار اندام درگیرند ولی درگیری اندام فوقانی بیشتر از اندام تحتانی می باشد(صفری و آهویی، ۱۳۸۴).

ویژگی های کودکان معلول جسمی ـ حرکتی

بطورکلی کودکان معلول جسمی ـ حرکتی به دلیل مشکلاتی که در قوام عضلانی، اختلال بینایی، اختلال شنوایی، اختلالات تکلم ، اشکالات ارتوپدی (وجود دفرمیتی ) ، ناهنجاری های دهـانـی و عـدم تـطابق دندانی ، اشکالات درکی و عاطفی ، اشکالات رفتاری ، رفلکس های غیرطبیعی ، الـگوهـای غـلـط و وضعیت بدنی غیر عـادی، اخـتلالات حسی، ضعف در تصور بدنی دارند، مـوانعی را در امـر آموزش تجربـه مـی کنند که این موضوع بـه نحوی عـزت نفس و اعتماد به خود و رفتارهای مناسب هیجانی و اجتماعـی را در آنـان کاهش می دهد . لـذا معلمان باید بـا تکیه بـر توانایی دانش آموزان، برنامه ریزی مدونی را در جهت به حداقل رسانیدن موانع طراحی نمایند تا بواسطه آن فرصت‌های لازم در جهت رشد توانایی های دانش آموزان فراهم سازند.
ناتوانی های جسمانی برنگرش خود فرد و دیگران مانند والدین ، خواهران و برادران، همسالان،معلمان و…نسبت به بیمار تاثیر می گذارد. تاثیر ناتوانی در برخی از جنبه های اجتماعی ، تحصیلی و روانی قابل ملاحظه است. برای مثال کودکان و نوجوانانی که مدت قابل توجهی را به علت استفاده از خدمات و مراقبت های پزشکی از خانه و مدرسه دور می مانند، فرصت کمتری برای ایجاد دوستی ها، حضور در رویدادهای اجتماعی و رشد مهارت های اجتماعی دارند. بی توجهی به مسائل روانی و رفتاری گاه مشکلات عدیده ای را برای آنان بوجود خواهد آورد که ناتوانی های حرکتی او را تحت الشعاع قرار می دهد . این مسائل جایگاه خاصی را در تـوان بخشی یک کودک معلول بخود اختصاص می دهـد . میزان خدمـات و تلاش هایی که برای درمان به کار گرفته می شود به ماهیت مشکلات و توانمند ی های فرد یا کودک بستگی دارد . به طور کلی درمان ، معطوف پیشگیری از بد شکلی های جسمانی ، ایجاد وضعیت های بدنی و حرکتی مفید ، فراهم ساختن جراحی استخوانی مناسب و مورد نیاز، رسیدگی به مشکلات تغذیه و بلع، تامین ارتباط مکمل مناسب و وسایل کمکی، تجویز دارو های مناسب ( شل کننده های عضلانی ) و رشد تحرک و استقلال است. به علت ماهیت چند بعدی مشکلات ، ممکن است به خدمات تخصصی پزشکی و انسانی در قالب گروه های درون رشته ای و بین رشته ای نیاز باشد. این گروه ها شامل متخصصان پزشکی ، کاردرمانگر ، شنوایی شناس ، متخصص گفتار و زبان، مددکار اجتماعی، معلم و …می شوند که با یکدیگر به کودک کمک می کنند تا به حداکثر توانمند های خود دست یابد(همان).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

ملاحظات آموزشی

با توجه به محدودیت ها و تفاوت های فردی افراد معلول جسمی ـ حرکتی، تبیین هدف ها و برنامه های آموزشی یکسان برای آن ها غالباً ممـکن نیست، حتـی در میان کودکانی که از میزان معلولیت یکسانی برخوردارند ،هدف ها و برنامه های آموزشی را باید براساس خصوصیات هوشی، جسمـانی ، حسی و عاطفی کودک پایه گذاری کرد . در اجرای برنامه های آموزشی و پرورشی این دانـش آموزان، بـخصـوص آنـان که مبتلا به معلولیت های شدید و مزمن هستند، ممکن است با دو مشکل مواجه شویم. اول اینکه کودک ممکن است از تجربه هایی که کودکان سالم در تحصیل برخوردارند، محروم شود. دوم آنکه کودک ممکن است نتواند مانند سایر دانش آموزان وسایل آموزشی را بکار گیرد و در برابر وظایف آموزشی از خود واکنش منفی نشان دهد. مبنای آموزش کودکان معلول جسمی ـ حرکتی براساس تفاوت های فـردی اسـت. هدف ها و برنامه های آموزشی آنان شبیه هدف ها و برنامه هایی است که برای کودکان عادی اجرا می شود مانند خواندن، نوشتن، حساب و تجربه هایی که به منظور آشنایی آنها بـا دنیای اطرافشان صورت می گیرد. عـلاوه بـر این، بـرنامه هایی برای آموزش مهارت های حرکتی، مهارت های زندگی و مهارت های شغلی نیز لازم است تا در مجموعه برنامه های آموزشی و پرورشی آنان گنجانده شود.
در آموزش وپرورش کودکان جسمی ـ حرکتی، معلم باید به میزان بسیار زیادی آموزش را بر مبنای نیازهای خاص روانی و جسمی هر کودک بنیان نهد. لازم است تا یک طـرح یا برنامه دراز مدت برای هر کودک براساس ارزیابی دقیق از او در زمینه های ارتباطی و توانـایی هـا، حالات عاطفی، ظرفیت ذهنی، اشکالات احتمالی یادگیری و مشخصات جسمانی تهیه و تنظیم شود.
کودکان این گروه مانند هر کودک دیگری نـیاز دارند که در انجـام تکالیف خـود مـوفـق شوند. اگر نیازهای آنان به طور مناسب ارزیابی و مورد توجه واقع نشود، در بسیاری از وظایف روزانـه و تکالیف مدرسه احساس عدم کفایت می کنند، و این مسئله غالباً به اختلال هیجانی در یادگیری می انجامد و یا انجام موفقیت آمیز کارهایی که قبلاً در آن هـا تسلط داشته اند را با شکست روبرو می سازد. لذا معلم باید به تلاش های کودک به شکل مثبتی پاسخ داده و ارتباط با کودک را بهبود بخشد بطوریکه آموزش را برای کودک امری لذت بخش، معنادار و هماهنگ با محیط اطراف او سازد، تا با تاکید بر نـکات مثـبت پیشرفت کودک، فرصتی پیش آید تا وی به توانایی های خود پی ببرد و در مراحل بعدی آموزش، بیشترتلاش کند. به این منظور درک کامل توانایی‌ها و ناتوانی‌های کودک نه تنها در تعدیل واکنش ها موثرند، بلکه موجب تعدیل توقعات و انتظارات ما از فرد معلول و حتی از خودمان می شود(میرخان، ۱۳۹۲).
مبحث دوم

کتاب درسی

خط و چاپ، ایجاد دو شیوه و دو نظام دگرگون‌ساز در انباشت، انتقال و بازیافت اطلاعات است (آذرنگ، ۱۳۸۴). اختراع خط، نوع جدیدی از ارتباط را که ارتباط غیرمستقیم نامیده می‌شود، به‌وجود آورد و سنّت شفاهی به سنّت کتبی تغییر یافت و با اختراع چاپ، سنت کتبی تقویت و بر دامنه، ابعاد، سرعت و امکانات آن افزوده شد. به‌عبارت دیگر، خط بین فرستنده و مخاطب، واسطه انتقال پیام گردید و مبادله افکار را از ارتباط مستقیم، بی‌نیاز ساخت و به هر فرد، اجازه داد با فرد یا افراد دیگر وارد گفتگو شود. (معتمدنژاد، ۱۳۸۴) درنتیجه کتاب، به‌عنوان ساده‌ترین و کارآمدترین رسانه ارتباطی و اطلاعاتی میان جهان دانش و معرفت و عالم بشریت پدیدار شد (آذرنگ، ۱۳۷۷)، و با رشد و پیشرفت فرهنگ و تمدن، کتاب به بهترین رسانه برای مجموعه‌های کامل و جامعه اطلاعات در هر حوزه‌ای تبدیل شده و ابزار مؤثر انتقال فکر، فرهنگ و دانش شد (لئون ای ولادیمیرف[۱۵]، نشریات یونسکو، ش ۳۰ ).
واژه «Book»در لغت به‌معنای کتاب، دفتر، نامه، مجلد، کتابچه و دفترچه آمده (حق­شناس، ۱۳۸۰) و اصطلاحأ عبارت از مجموعه معلومات و اطلاعاتی است که با حجم‌های مختلف در یک و یا چند جلد خطی و یا چاپی، در یک نسخه یا بیشتر انتشار می‌یابد (قاسمی، ۱۳۸۲).
طبق تعریف یونسکو، کتاب معمولاً‌ از ۴۸ صفحه بیشتر و به طور مستقل صحافی شده است. به کمتر از این مقدار جزوه یا رساله می‌گویند (سلطانی و همکاران، ۱۳۷۹).
کتاب­های منتشره خود به دو دسته آموزشی و غیرآموزشی تقسیم می­شوند که در این بین کتاب درسی از جمله مهمترین و در دسترس­ترین رسانه ­های آموزشی و یکی از مهم‌ترین مراجع و منابع یادگیری دانش ­آموزان در هر نظام آموزشی است و در ایران نیز یکی از مهم‌ترین نقش­ها را در برنامه درسی نظام آموزش و پرورش ایفا می­نماید. به عبارت دیگر، در ایران بیشتر فعالیتهای آموزشی در چارچوب کتاب درسی صورت می­گیرد و بیشترین فعالیتها و تجربه‌های آموزشی دانش ­آموز و معلم بر محور آن سازماندهی می­ شود (عریضی و عابدی، ۱۳۸۲). در بررسی کتاب­های درسی، قبل از هر چیز باید به بررسی این مساله پرداخت که به­راستی کتاب درسی چیست؟
بالر[۱۶] (۱۹۹۹) کتاب درسی را واسطه آموزشی در زمینه موضوعی خاص و محصول یک فرایند فناورانه می­داند. محمدی­فر(۱۳۸۱) کتاب درسی را این­گونه تعریف می­ کند: «کتاب درسی یا درس­نامه، کتابی است که به منظور آموزش مباحث معینی نوشته می­ شود. هر­یک از کتاب ­های درسی دبیرستانی و یا هریک از کتاب­های مربوط به یک برنامه درس دانشگاهی، یک درس­نامه محسوب می­شوند. برخی درس­نامه­ها به طور دقیق و صریح براساس یک برنامه درسی خاص ، تدوین می­گردند. برای نمونه درس­نامه رسمی دوره دبیرستان؛ و برخی دیگر به طور تقریبی، یک دوره آموزشی خاصی را پوشش می­ دهند و تا حدودی با یک برنامه درسی معین مطابقت دارند. برای مثال اغلب درس­نامه­های دانشگاهی توسط مؤلفان مستقل از نظام دانشگاهی تدوین می­شوند».
از دیدگاه آون «کتاب درسی مرجع رسمی مورد استناد برای تعیین محتوا و برنامه آموزشی بوده و راهنمای عملی برای کلیه کارگزاران آموزش و پرورش است» (۲۰۰۷، ص ۸). فوستر[۱۷] کتاب درسی را متنی است یافته که اهداف آموزشی را در قالب نوشتار، تصاویر و تکالیف عرضه نموده و پیوند دهنده اهداف آموزش و پرورش با کلاس درس است معرفی می­ کند (۲۰۰۲، ص ۱۵).از دیدگاه دیگر می­توان به کتاب درسی این­گونه نگریست: « کتاب درسی موثق ترین میثاق کارگزاران آموزشی است که خطوط اصلی تدریس، یادگیری، سنجش و اندازه ­گیری و ارزشیابی آموزشی را تعیین و تعریف می­ کند » (کارینگر[۱۸]، ۲۰۰۶، ص ۵۵). در جمع بندی کلی می توان گفت: «تحقق اهداف یادگیری مستلزم حضور عوامل متعدد و متنوع است که در این میان می­توان از کتاب درسی که از مهم­ترین فرصت­های یادگیری رسمی به شمار می­­آید یاد کرد» (فلودن[۱۹]، ۲۰۰۲ ص ۲۴).
پس از تعاریفی که در مورد کتاب درسی بیان گردید ممکن است این سوال مطرح شود که چه عامل یا عواملی سبب گردیده است کتاب درسی به عنوان رسانه مسلط و غالب آموزشی در اکثر کشورهای (اعم از پیشرفته، در­حال توسعه و عقب­مانده) دنیا درآید؟
امیرتیموری (۱۳۷۱) از جمله مزایای کتاب­های درسی را مسأله اقتصادی بودن و سهولت استفاده از آن­ها می­داند و معتقد است که در نظام آموزشی کشور، تهیه و تدوین کتاب­های درسی مناسب و در دست­یابی به نتایج آموزشی موفقیت­آمیز سهم بارزی دارد و وجود هرگونه کمبود یا نقص در این زمینه آثار و نتایج زیان­باری را بر کل نظام وارد می­ کند. پنی[۲۰] (۱۹۹۶) معتقد است کتاب درسی علاوه بر ارزان­ترین راه برای تهیه مطالب یادگیری است، بسته­ای محدود و مناسب با اجزای به هم­پیوسته می­باشد، به­ طوری که چارچوب روشنی را فراهم می­ کند که در آن مقصد مدرس و فراگیر به طور کامل واضح است (به نقل از جمالی­زواره، ۱۳۸۷).
عکس مرتبط با اقتصاد

گرافیک و کتاب درسی

استفاده از تصاویر و عناصر گرافیکی برای برقراری ارتباط بین انسان­ها، دارای سابقه­ای طولانی است و مربوط به اولین روایت­گری­های بشر بر روی دیوار غارها و پوستین حیوانات می­باشد. در واقع، انسان نخستین با الهام از تصاویر اطراف خود و خلاصه­گویی تصاویر اطراف خود و خلاصه­گویی تصاویر جهش­های هنری، ادبی و تاریخی را که همان بیان تصویر و تصویرنگاری امروز است، برای ما بدعت گذاشته است.
هر پدیده­ای در طول تاریخ بر اساس نیاز بشر و رفع قسمتی از خواسته­ های فیزیکی او شکل می­گیرد و مراحل تکامل و تحول را روز به روز طی کرده و در قالب­های جدیدی خود را به منصه ظهور می­رساند.
امروزه گرافیک به عنوان شاخه­ای از شاخه های هنری جایگاه خود را در بین جوامع مستحکم کرده و به عنوان یکی از پدیده های ضروری ومهم مطرح می گردد. واژه گرافیک از مصدر یونانی «Graphein» به معنای نوشتن گرفته شده است. ریشه آن در اصل به معنای، خراشیدن، حک­کردن و نقر­کردن است.
در روش­های تکثیر قدیمی روی سنگ یا مس را با عملی شبیه خراش دادن منقش می­کردند وپس از برگردانیدن آن روی کاغذ، تکثیر را انجام می­دادند که به آن «طراحی خطی گرافیک» اطلاق می­گردید.
گرافیک در فرهنگ معین به معنای نمودار ترسیمی با خطوط واشکال تعریف شده است. در واژه نامه مصور هنرهای تجسمی در معنی Graphic Artsآمده: «انواع نقاشی و کنده کاری وبرجسته کاری برروی فلز و چوب وسنگ ومانند آنها برای چاپ که امروزه شامل طرح و ترسیم پوستر و نمودارهای خطی. آرمهای تجاری وصنعتی. تصاویر ونقوش روی جلد کتاب ونشریات وعلایم اقتصادی و راهنمایی استفاده می شود».
در فرهنگ اصطلاحات هنری از گرافیک مترادف هنر ترسیمی . تصویرسازی. نمودار یا طرح همراه با موضوعات چاپی یاد شده است. ریچارد هولیس[۲۱] در کتاب تاریخ طراحی گرافیک می­گوید: «گرافیک یک زبان است. نوعی زبان است با دستور زبانی نا معین و الفبایی پیوسته در حال گردش، قوانین نا­مشخص گرافیک به آن معناست که فقط می­توان آن را مطالعه کرد نه آموخت».استاد ممیز پدر گرافیک نوین ایران گرافیک را این­گونه تعریف می­ کند: «خلاصه کردن یک عنصر تصویری تا جایی که پیام خود را از دست ندهد و قابل تکثیر باشد».
طراحی گرافیک به معنی امروزی آن از حدود پنج قرن پیش در اروپا شکل گرفت و اختراع صنعت چاپ در انواع شکل­های نخستین آن، عامل مؤثری در این شکل­ گیری بود. پایه­ریزی گرافیک را به عنوان یک حیطه مطالعاتی مستقل، به ۱۹۱۹ میلادی نسبت می­ دهند (افشار مهاجر، ۱۳۷۹). فیلیپ مگز[۲۲] در کتاب تاریخ طراحی گرافیک، اظهار می­ کند که «واژه گرافیک تا قبل از ۱۹۲۲ به صورت گسترده­ای کاربرد نداشته است و زمانی که ویلیام ادیسون دوگینز[۲۳]، واژه طراحی گرافیک را در کتاب مشهورش به کار برد این واژه به طور واقعی پدیدار شد» (مگز، ۱۹۹۸، ص۱۲). هم­چنین ریچارد هولیس (۱۹۹۷) در کتاب مشهور خود تاریخچه­ای از طراحی گرافیک ابراز می­دارد که طراحی گرافیک به عنوان یک حرفه در نیمه قرن بیستم مطرح شده است.
کتاب آرایی و استفاده از اصول و مبانی طراحی گرافیک در ساخت کتاب نیز دارای تاریخچه­ای طولانی است. برخی اولین کتاب­آرایی­ها را به مسلمانان نسبت می­دهند. از جمله مایل هروی (۱۳۷۲) در کتاب­داری تمدن اسلامی این­چنین می­نویسد:
«به همین اعتبار است که در نخستین سده­های هجری، ذهن و زبان اصحاب فرهنگ متوجه ابزار و اسباب کتاب و کتابت می­گردد و راه­ها و اسالیب تذهیب و نقاشی و تصویرگری، رنگ­ریزی کاغذ و صحافت کتاب­خانه و شبکه­ های اداری و درباری و آموزشی در قلمرو نسخه­نویسی و استنتاج مطمح­نظر می­ شود و کاتبان از امتیازهای رسمی و اقتصادی برخوردار ­می­گردند و وارثان از این طریق هویت فرهنگی می­یابند و ارتزاق و معیشت می­ کنند. هم به همین اعتبار است که به سرعت شعب فن کتاب­سازی و نسخه­آرایی در تمدن اسلامی ، هیأتی نظام­مند پیدا کرد و در زبان، ساختار ویژه خود را مصطلح ساخت تا جایی که در کهن­ترین فرهنگ­نامه­ها باب ساختارهای ویژه کتاب و کتاب­آرایی گشوده شد و حتی در فرهنگ عامیانه نیز ساختارهای مزبور به عنوان نمایه تلقی گردید».

اصول و مبانی طراحی گرافیک

عناصر طراحی گرافیک

نقطه[۲۴] ساده­ترین و تجزیه ناپذیرترین عنصر در ارتباط بصری است. طبیعی­ترین و معمول­ترین شکلی که می­توان برای نقطه قائل شد گرد بودن است. نقطه هرکجا که باشد خواه به صورت طبیعی و یا مصنوع دست انسان، چشم را شدیداً به خود جلب می­ کند (داندیس[۲۵]،۱۳۹۱، ص۷۱). از کنار هم قرارگیری نقاط، خط[۲۶] ایجاد می­ شود که سیال و روان و دارایی طول و فاقد عرض است. در هنرهای بصری خط به خاطر ماهیت خاصش، دارای توان و انرژی بسیار است. خط هرگز ساکن و ایستا نیست، بلکه همیشه پرتحرک است و عنصر بصری مهمی در طرحهای اولیه و خطی می باشد(داندیس، ۱۳۹۱، ص۷۳). در طراحی برای ایجاد حال و هوا[۲۷]، سازمان[۲۸]، و بافت[۲۹] از خط استفاده می­ کنند(پترسون[۳۰]، ۱۹۹۶). خط در حالت، ضخامت، موقعیت، رنگ و سبک­های متنوعی در کتاب­های درسی دیده می­شوند. با استفاده صحیح از این عنصر می­توان آرامش، ضعف، شادی و گرفتگی را در صفحه به وجود آورد (اُلیور[۳۱]، ۲۰۰۴). از خط می­توان برای سازمان­دهی روابط دیداری در صفحه استفاده نمود. آن­ها به اتصال عناصر و ایده­های مرتبط کمک می­ کنند و با خلق ساختار به صفحه روح می­بخشند. با خط می­توان بافت را به صفحه اضافه نمود. بافت علاقه دیداری مخاطب را افزایش می­دهد (کِلی[۳۲]، ۲۰۰۵). بافت آن عنصر بصری است که بسیاری از اوقات به عنوان بَدَل برای ارضای یکی از حواس، که همان حس لامسه باشد، ایجاد می شود
خط شاخص شکل[۳۳] است و از اتصال چند خط به هم ایجاد می­ شود و بغرنجی­های یک تصویر در هنر به وسیله آن بیان می­ شود. سه شکل اصلی وجود دارد، مربع دایره ومثلث

دقت شامل یک محدودیت در ظرفیت یا منابع در دسترس برای کسب اطلاعات از محیط می باشد۰ دقت مورد نیاز همراه با بعضی از این ظرفیت محدود باید با عملکرد یا کنترل همراه شود چون مقدار این ظرفیت محدود به نظر می رسد فعالیت های دیگری(B) مورد نیاز این ظرفیت با دخالت نماید(A)0 دخالت باید با روش های زیادی صورت گیرد: Bمی تواند از سرعت عملکرد و یا کیفیت ان اسیب ببیند۰ در حالی که A در ان بی تاثیر است۰ (B) می تواند تحت تاثیر قرار نگیرد در حالی که A اسیب می بیند© هم A و B با هم اسیب می بینند (d)B می تواند محافظت شود از رخ دادن با هم در حالی که A پیشرفت می کند۰ این الگوهای تداخل می تواند به ما چیزی درباره ی طبیعت محدودیت ها در ظرفیت بگوید۰
۲-۷-۳)دقت انتخابی
با توجه به ظرفیت محدود این عقیده درباره این مفهوم وجود دارد که ما میتوانیم دقت را به درون دادهای متفاوت و یا وظایف اختصاص دهیم . دقت انتخابی میتواند عمدی یا غیر اختیاری باشد که این بستگی به این دارد که چگونه اختصاص خاص بدست می آید. انتخاب غیر داوطلبانه یا غیر اختیاری به عنوان پاسخی به یک محرک خارجی رخ می دهد. برای مثال: هنگامی که شما یک صدای بلند توجه میکنید . مانند : صدای دو ماشین که با هم تصادف می کنند.
دقت انتخابی در موقعیتهای در وظایف دو گانه مشاهده میشود. توجه به فعالیت علم نقصهایی را در عملکرد وظیفه b غلیان می کند اگر چه نقصان عملکردی برای علم مشاهده می شود
به هر حال به وسیله تغییر وتوجه به فعالیت b شما ممکن است مشاهده کنید که فعالیت علم چیزی است که آسیب دیده و عملکرد b بسیار خوب است.
۲-۸)تعریف توانمندی:
توانمندی بصورت گسترده به شیوه های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. بسیاری از مدیران در محیط کار از توانمندسازی صحبت می کنند و نویسندگان و صاحبنظران مدیریت توانمندی را بعنوان راه حل بسیاری از مشکلات سازمانی توصیه می کنند. فرهنگ انگلیسی آکسفورد کلمه empower را این چنین تعریف کرده است : اعطای قدرت یا اختیار به کسی تا بتواند چیزی را انجام دهد و یا ایجاد این احساس در فرد تا او بتواند کارهای بیشتری را انجام دهد
در سال های اخیر کاربرد این وا‍‍‍ژه در سازمان ها گسترش یافته بطوریکه بسیاری از نویسندگان از آن بعنوان داروی شفابخش و شعار رایج مدیریتی در اوایل سال های ۱۹۹۰ یاد می کنند. شاکلتون (۱۹۹۵) توانمندی را بعنوان” فلسفه دادن اختیار تصمیم گیری و پاسخگویی بیشتر به افراد زیردست در سازمان “تعریف کرده است. (گرین و مکاندرو،۱۹۹۹، ۲۵۹).
امروزه اهمیت منابع انسانی بر کسی پوشیده نیست و سازمان ها برای بقا در محیط پیچیده و پر چالش به نیروی انسانی توانمند و خلاق نیازمند هستند. توانمندسازی و توسعه منابع انسانی یک رویکرد مدیریتی است که در آن به کارکنان تفویض اختیار میشود تا خودشان تصمیم بگیرند و در تصمیمات سازمان مشارکت داشته باشند. مدیران با بهره گرفتن از سطح توانمند سازی کارکنان می توانند برای بهبود و توسعه توانمندیهای نامطلوب کارکنا ن و استفاده بهتر از این منبع سازمانی برای کسب اهداف سازمان استفاده نمایند.
بی تردید منابع انسانی در همه اعصار و قرون، مهمترین عامل دستیابی به توسعه به شمار میرفته و همواره بعنوان موتور توسعه مطرح شده است. در عصر حاضر نیز که بشر به پیشرفتهای فوق- العاده در زمینه علوم و تکنولوژی دست یافته، به رغم نقش تکنولوژی در تحقق توسعه اقتصادی و صنعتی، نه تنها از اهمیت منابع انسانی کاسته نشده بلکه توجه به موضوع منابع انسانی بعنوان خالق و بکار گیرنده فن آوری، ضرورتی روز افزون یافته است. مهم ترین رکن هر نظامی را نیروی انسانی تشکیل می دهد که می تواند کشور را به سوی اهداف توسعه هدایت کند . استفاده صحیح از نیروی انسانی به مثابه ارزشمند ترین و بزرگترین ثروت هر جامعه به صورت مسئله ای حائز اهمیت همواره مورد توجه دولت ها بوده است ، به عبارت دیگر می توان گفت که انسان هم هدف توسعه و هم عامل آن محسوب می شود و تحقق اهداف توسعه تا حد قابل توجهی به نحوه ی اداره و مدیریت این ثروت و منبع حیاتی بستگی یافته است
عکس مرتبط با اقتصاد
توانمندسازی مفهومی مبهم و متفاوت داشته و افراد مختلف بر اساس ویژگی های خود از آن برداشت متفاوتی دارند .این مفهوم برای نخستین بار در دهه ۱۹۹۰ توجه بسیاری از صاحبنظران را به خود جلب نمود . از نتایج توانمندسازی کارکنان میتوان به بهبود رضایت شغلی و رضایت مشتری اشاره کرد . برای اجرای موفق توانمند سازی به تغییر فرهنگ سازمانی نیاز است . توانمند سازی به عنوان یک مفهوم ذهنی تاثیر به سزایی در بهره وری سازمان و اثربخشی آن داردو با اجرای آن کارکنان در کنترل و انجام وظایف خود از انعطاف بیشتری برخوردار هستند( سعید صالحی زاده ۱۲) . بر سر راه توانمند سازی موانع و مقاومت های زیادی وجود دارد هنر مدیریت عالی سازمان این است که این مقاومتها را شکسته و توانمندسازی را با یک فرایند منطبق با اهداف سازمان و منطبق با نظام های درون سازمانی و همچنین سازگار با ساختار سازمانی در کالبد سازمان که منابع انسانی آن است به بهترین نوع ممکن نهادینه نماید. با توجه به پیچیدگیهای محیط بیرونی سازمان و رشد فزاینده تکنولوژی و بساری عوامل دیگر تنها سازمان های از این رهگذر قادر به عبور به سمت اهداف سازمانی هستند که بتوانند برنامه های توانمند سازی را به خوبی اجرا نمایند و این اهمیت این موضوع را دو چندان می نماید توانمندسازی نیروی انسانی مفهومی روان شناختی است که به حالات، احساسات و باور افراد به شغل و سازمان مربوط می شود و به عنوان فرایند افزایش انگیزش درونی تعریف شده است که دارای ۷ بعد زیر است:

شناخت رابطه استرس شغلی با رضایت شغلی

اختیار، تصمیم گیری، اطلاعات ،استقلال، خلاقیت و نوآوری، دانش و مهارت و مسولیت
پرورش ۷بعد ذکر شده، نتایج و منافع بسیار زیادی دارد. تحقیقات نشان می دهد که اگر افراد احساس توانمندی کنند، هم مزایای شخصی و هم منافع سازمانی حاصل می شوند
۲-۸-۱)انواع تعربف توانمندسازی از دیدگاه های مختلف:
قدیمی ترین تعریف( ۱۷۸۸ م ): تفویض اختیار در نقش سازمانی که بایستی به فرد اعطا شود.
بلانچارد: عبارت است از آزاد کردن قدرت افراد که به واسطه دانش و انگیزه خود صاحب آن قدرت هستند.
وتن و کمرون: قدرت بخشیدن و کمک به افراد است تا احساس اعتماد به نفس خود را بهبود بخشند
واگنر و هولینک (۱۹۹۵): عبارت است از واگذاری اختیار به غیر مدیران برای اتخاذ تصمیمات مهم سازمانی
رابینز و کولتر (۱۹۹۶ ): واگذاری اختیار به کارکنان
بورن و مولمن (۱۹۹۶): به معنای توسعه و غنی سازی مشاغل کارکنان در سازمان.
ایتژاکی و یورک (۲۰۰۰): اصطلاحی است که بر اساس آن آزادی عمل و مسؤلیت تصمیم گیری کارکنان بیشتر می شود.
پیترز(۲۰۰۲): همان مدیریت مشارکتی است یعنی مشارکت کارکنان در تصمیم گیریها و حداکثر ساختن درگیری آنها در سازمان.
هیل و هاک (۲۰۰۴): آموختن چیزهایی به دیگران که میتوانند انجام دهند تا کمتر به شما تکیه کننداسکات و ژافه (۱۹۹۶): توانمندسازی چیزی بیش از یک حالت ذهنی است ، توانمندسازی نمی تواند وجود داشته باشد مگر اینکه طرز تلقی فردی ، رفتار گروهی و ارزشهای سازمانی ار آن حمایت کنند اگر فقط یکی از اینسه سطح تغییر کند فرایند توانمندسازی با شکست مواجه خواهد شد.
کریتنر (۱۹۹۶): توانمندسازی زمانی اتفاق می افتد که کارکنان به اندازه کافی آموزش دیده باشند ، تمام اطلاعات مربوط به کار فراهم باشد ، ابزار ممکن در دسترس باشد ، افراد کاملا درگیر کار باشند و در تصمیم گیری شرکت کنند و در نهایت برای نتایج مطلوب پاداش مناسبی داده شود.
پیتر دراکر : از نظر « دراکر » رشد اقتصادی مرهون توانمند کردن کارکنان فرهیخته است. سازمان توانمند محیطی است که کارکنان در گروه های مختلف، در انجام فعالیتها با یکدیگر همکاری می کنند.
توانمندسازی کارکنان، محوری ترین تلاش مدیران در نوآفرینی، تمرکززدایی و حذف دیوان سالاری در سازمانها می باشد. توانمند کردن افراد موجب می شود تا مدیران و سازمان سریع تر و بدون ائتلاف منابع به اهداف خود نائل شوند. توانمندسازی موجب می شود که کارکنان، سازمان و شغل را از آن خود بدانند و از کار کردن در آن به خود ببالند. بدون توانمندسازی، نه مدیران و نه سازمانها نمی توانند در درازمدت کامیاب باشند. مدیر سازمان، مهمترین عامل در توانمندسازی کارکنان می باشد. زیرا مدیر بطور مستقیم و غیرمستقیم، تمام عوامل محیط سازمانی را تحت تاثیر قرار می دهد. مدیر با تفویض اختیار و قدرت بیشتر به کارکنان، دادن استقلال و آزادی عمل به آنان، فراهم نمودن جو مشارکتی، ایجاد فرهنگ کار گروهی و با حذف شرایطی که موجب بی قدرتی کارکنان شده است، بستر لازم را برای توانمندی افراد فراهم می کند.
۲-۸-۲)ضرورت و اهمیت توانمند سازی نیروی انسانی:
«کانگرو و کانانگو » ( ۱۹۸۸ ) دلایل زیر را برای شدت توجه به توانمندسازی برمی شمرند:
۱-مطالعات مهارتهای مدیریت نشان می دهد که توانمندسازی زیردستان بخش مهمی از اثربخشی سازمانی و مدیریتی است.
۲-تجزیه و تحلیل قدرت و کنترل در سازمانها حاکی از این است که سهیم کردن کارکنان در قدرت و کنترل، اثربخشی سازمانی را افزایش می دهد.
۳-تجربیات تشکیل گروه در سازمان دلالت بر این دارد که راهبردهای توانمندسازی کارکنان نقش مهمی در ایجاد و بقاء گروه و در نهایت بقای سازمان دارد.
۲-۸-۳)موانع و چالشهای اجرای برنامه های توانمند سازی
۲-۸-۳-۱ (ترس کارکنان: کارکنان در برابر توانمند سازی احساس رعب و وحشت دارند زیرا آنرا تهدیدی برای خود و احتمالا افزایش وظایف کاری خود می بینند.
۲-۸-۳-۲(فقدان امنیت شخصی(تهدیدی برای مدیریت): مدیران به دلیل حیطه نظارت زیاد و کنترل کارکنان توانمندسازی را به عنوان تهدید قدرت و اختیار خود مدانند
۲-۸-۳-۳ ( ساختار سازمانی: ساختار غیر منعطف و بلند سازمانی با لایه های زیاد مدیریتی و کنترلی مانع جدی توانمند سازی محسوب می گردد.
۲-۸-۳-۴)نگرشهای منفی مدیران در مورد زیردستان: مدیران براساس نظریه x مک گریگور نسبت به کارکنان دید منفی دارند و انان را تنبل و از کار گریزان و مسولیت گریز می دانند در نتیجه به توانمندسازی به دید تردید می نگرند .
۲-۸-۳-۵ (ناامید شدن مدیریت: به دلیل زمان بر بودن ممکن است مدیریت در جریان فرایند توانمند سازی یدچار یاس و ناامیدی شوند.
۲-۸-۳- ۶)فقدان منایع و زمان کافی: برنامه های توانمند سازی منبع و زمان زیادی را صرف میکند بنابراین سازمان های با منابع و زمان محدود نمی توانند این برنامه ها را با موفقیت اجرا نمایند.
۲-۸-۳-۷ )نیاز به کنترل: برنامه های توانمند سازی نیاز به کنترلهای مختلف دارد بنابراین مدیران نیازمند کنترل بیشتر هستند و این در صورت نبودن اهرمهای کنترلی مناسب در سازمان می تواند مانع توانمند سازی باشد.
۲-۸-۴)توانمند سازی در سازمان های یادگیرنده :
به گفته پیترسنگه: ”سازمان یادگیرنده جایی است که کارکنان همواره به منظور رسیدن به نتایج مورد دلخواه خود دائماً درحال توسعه ظرفیت های خود هستند. در اینگونه سازمانها شیوه های جدیـد تفکـر همواره مورد تشویق قـرار می گیرند و افراد مرتباً می آموزند که از هم یاد بگیرند. سازمان های یادگیرنده وابستگی را بـه حـداقل مـی رسانند و مسئولیت را تا آنجا که امکـان دارد افزایش مـی دهند : به طوری که افراد تصمیم گیر و اقـدام کننده می شوند.
۲-۸-۵)برنامه های توانمند سازی
از آنجایی که توانمندسازی یک راهبرد است بنابر این مجموعه ای از برنامه های هماهنگ برای تحقق آن نیاز است .
توانمندسازی برآیند سه جریان اصلی در سازمان است:
۱- مدیریت مشارکتی
۲- تفویض اختیار
۳- پاداش مبتنی بر عملکرد
۲-۸-۵-۱)مدیریت مشارکتی
عبارت است از فرایند هدفگرا که در آن سرپرست به همراه کارکنان در جهت شناسایی و حل مسئله مشترک کوشش می کنند.
مشارکت می تواند موجب افزایش خلاقیت و دستیابی به اطلاعات برای برنامه ریزی شود
از طریق مشارکت کارکنان سهم به سزایی در رسیدن به تصمیم های مدیریتی دارندبکارگیری اصل مشارکت کارکنان در سازمان باعث می گردد که:
•کارکنان اهمیت همکاری و نقش خود را در سازمان درک کنند.
•کارکنان محدودیت های عملکردشان را شناسایی کنند.
•کارکنان مالکیت مسایل را پذیرفته و مسئولیت حل آنها را عهده دار شوند.
•کارکنان عملکرد خود را در راستای مقاصد و اهداف شخصی ارزیابی نمایند.
•کارکنان فعالانه فرصت های افزایش صلاحیت، دانش و تجربه خود را جستجو نمایند.
•کارکنان آزادانه دانش و تجربیات خود را به اشتراک گذارند.
•کارکنان آشکارا در خصوص مسایل و عواقب آن بحث کنند.
۲-۸-۵-۲)تفویض اختیار
واگذاری برخی از مسولیتهای مدیر به کارکنان را تفویض اختیارمیگویند (سیدجوادین ۱۳۸۷) که دارای اصول زیر است:

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

واگذاری اختیار نسبت به بخشی از اختیارات ممکن است نه تمام آن.

واگذاری اختیار از واگذارنده اختیار سلب مسولیت نمی کند.

واگذاری اختیار قابل فسخ است.

واگذاری اختیار باید با نظارت همراه باشد.

تناسب بین اختیار و مسولیت باید حفظ گردد.

نباید فراموش کرد که بین تفویض اختیار صرف و توانمندسازی تفاوت است در واقع توانمند سازی برداشتن موانعی است تا کارکنان بتوانند به صورت موثر و کامل کارشان را انجام دهند(کرینر(
۲-۸-۵-۳)پاداش مبتنی بر عملکرد
پاداش نقش مهمی در فرایند توانمندسازی کارکنان ایفا میکند به ویژه پاداشهای غیر مادی که همراه با قدردانی مدیر عالی همراه باشد که باعث میشود افراد احساس شخصیت کرده و برای انجام امور برانگیخته شوند ارائه پاداشهای موثر میتواند مدیر و کارکنان را در یک موقعیت برد – برد قرار دهد و تغییرات سازمانی را بهبود ببخشد.(رابینز ۲۰۰۱).البته باید توجه داشت که هر نوع پاداشی برای هرنوع کارمندی مناسب نمی باشد

۴-۱-۳ شهید اول در کتاب« القواعد و الفوائد» تقیّه را چنین نگاشته است.
التقیّه مجامله الناس بما یعرفون و ترک ما ینکرون، حذراً من غوائلهم.[۲۴]
تقیّه عبارت است از: به نیکی معاشرت کردن با مردم به وسیله به جا آوردن آنچه می‌شناسند. وترک آن چه نمی‌شناسند. به جهت دوری کردن از دردسرهای آنان.
۴-۱-۴ در کتاب« رساله فی التقیّه» شیخ اعظم «انصاری» می‌فرماید:
المراد منها( ای التقیّه) هنا التحفّظ عن ضررالغیر بموافقته فی قول او فعل مخالف للحقّ.[۲۵]
منظور از تقیّه در این جا عبارت است از: خود را نگه داشتن از ضرر رساندن دیگری به وسیله موافقت با او در گفتار یا کرداری که مخالف حق است.

۴-۲ تعریف اصطلاحی تقیّه از منظر اهل سنّت

۴-۲-۱ شمس الدین سرخسی حنفی (متوفی ۴۹۰ق) در المبسوط می‌نویسد:
التقیّه ان یقی نفسه من العقوبته بما یظهره و ان کان یضمر خلافه[۲۶]
تقیّه آن است که انسان خود را از مجازات و اذیّت دیگران، به وسیله آنچه اظهار می‌کند حفظ نماید، اگر چه در باطن خلاف آن را اعتقاد داشته باشد.
۴-۲-۲ ابن حجر عسقلانی شافعی(متوفای ۸۵۲ قمری) در شرح صحیح بخاری می‌نویسد:
التقیّه الحذر من اظهار ما فی النفس من معتقد و غیره للغیر[۲۷]
تقیّه پرهیز از اظهار مسائل درونی همانند باورها و غیر آن برای دیگری است.
۴-۲-۳ سید محمود آلوسی حنبلی(متوفای ۱۲۷۰ق) در تفسیر آیه ۲۸ سوره آل عمران می‌گوید: و عرَّفوها(ای التقیّه) بمحافظه النفس او العرض اوالمال من شرّ الاعداء،[۲۸]
علما تقیّه را چنین تعریف کرده اند: حفظ جان و یا آبرو و یا مال از شر دشمنان.
۴-۲-۴ محمد رشید رضا(متوفی۱۳۵۴ ق) در تفسیر خود می‌نویسد:
(التقیه) مایقال او یفعل مخالفا للحق لاجل توفی الضرر. [۲۹]
تقیّه« گفتار یا کردار مخالف حق است به خاطر حفظ از ضرر.»

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

۴-۳ نقد و بررسی دیدگاه‌های شیعه و عامه در تعریف تقیّه

۴-۳-۱ تعریف‌هایی که به امر سلبی معنا کرده‌اند، از دقت بیش‌تری برخوردار است زیرا با معنای لغوی تقیّه سازگارتر است. مانند: تعریف شیخ مفید«ره» و شیخ انصاری«ره» و از تعاریف عامه: مانند تعریف سرخسی و ابن حجر عسقلانی
۴-۳-۲ تقیّه صیانت از ضرر است. و این ضرر شامل هر نوع ضرر جانی،آبرویی و مالی است که متوجه خود انسان و یاوابستگان او وحتّی جامعه او می شود.
بنابراین تقیّه منحصر در حفظ جان خویش نیست،چنانچه در تعریف طبرسی آمده است.و منظور از ضرر، هر نوع توقع ضرری از ناحیه غیر، خواهد شد. و غیر هم شامل مخالف و موافق و کافر و غیر کافر می‌شود و منظور از آن هر مخالف حق می‌باشد.
۴-۳-۳ چنانچه در مباحث آتی می‌آید تقیّه اعم از خوفی است. و شامل تقیّه مداراتی نیز می‌شود. بنابراین در تعریف‌های گذشته، که از واژه هایی چون ،ضرر،خوف،شرّ و عقوبت به کار رفته است، استفاده می‌شود که تقیّه منحصر در خوف باشد. در حالی که تقیّه گاهی برای حفظ مصالح برتر است. مگر این که گفته شود، حفظ نکردن مصلحت اعم، مثل مدارات و حفظ وحدت و انجام رفتاری که به آتش خفته دامن می‌زند، از مصادیق ضرر محسوب می‌شود و لذا بر تعریف‌هایی که واژه ضرر به کار رفته است اشکال وارد نیست. و البته ضرر هم لازم نیست بالفعل موجود باشد، بلکه ضرر بالقوه را هم شامل می‌شود.
۴-۳-۴ در تقیّه و انواع آن یک هدف و غایت اساسی وجود دارد و آن حفظ و نگهداری خود و امکانات خود و دیگر مؤمنان اهل حق در برابر آسیب و ضرر و مفسده‌ای است که متوجه فرد یا جامعه می‌شود. بنابراین تقیّه هر نوع حذری در برابر غیر نیست. آنچنان که در تعریف ابن حجر عسقلانی آمده است. بلکه حذر در برابر غیری است که آن غیر، مخالف حق است. و شرایط به گونه ای است که اگر این حذر انجام نگیرد، تهدیدی متوجه مصالح خواهد بود.ضمن آن که ضرر متوقع،لازم نیست تنها متوجه فرد باشد،بلکه اگرمتوجه جامعه و سایر مؤمنان طرفدار حق هم بشود، زمینه تقیّه را فراهم می‌کند. بنابراین تقیّه اگر چه از نظر لغوی هر نوع تحفظی است ولی در اصطلاح، تقیّه عبارت از کتمان و ستر حق است از مخالف آن، و امّا تقیّه اهل باطل، از اهل حق، تقیّه مصطلح نیست.[۳۰]

۴-۴ جمع‌بندی تعاریف

چنانچه در مباحث آتی می‌آید، تقیّه یکی از احکام ثانویّه است که شارع در موارد تزاحم ملاکات در رعایت قاعده« الاهم فالاهم» برای حفظ ملاک و مصلحت اهم، دست از مصلحت مهم بر می‌دارد. بنابراین تقیّه را نباید به صورت خوف شخصی خلاصه کرد، بلکه تقیّه در صورت ثبوت مشروعیّت، حکمی الهی است برای ترجیح ملاک اهم بر مهم. و لذا در مواردی که تقیّه واجب می‌شود، شخص موظف به تقیّه است حتی اگر هیچ خوفی هم نسبت به خود نداشته باشد. با این وجود برای حفظ ملاک اهم، ترک تقیّه موجب مفسده و از بین رفتن ملاک خواهد بود در نتیجه موجب عقوبت الهی است.[۳۱]
با توجه به تعاریف مختلف تقیّه و با عنایت به اشکالاتی که در بعضی از تعاریف وجود داشت تعریفی که شیخ انصاری«ره» ارائه نموده‌اند در صورت توسعه در معنای ضرر تعریف جامعی است: «التقیه التحفظ عن ضرر الغیر بموافقته فی قول او فعل مخالفٍ للحق»
تقیّه عبارت است از: « حفظ نمودن خود از آسیب دیگری، به وسیله‌ی موافقت با او در گفتار یا کردار که مخالف حق است»

ب) فلسفه تقیّه

فلسفه وجود تقیّه در دین

با توجه به اینکه اسلام اصولاًبه یکپارچگی ظاهری و باطنی دعوت می کند و توصیّه می نماید که از هر حرکت ریایی و غیر حقیقی پرهیز شود، این سؤال مطرح است : چرا تقیّه که نوعی دوگانه عمل کردن است،به صورت دستور العملی رابردی،فرا راه افراد قرار داده است؟
پاسخ آن است که در اسلام ،حفظ جان از اهم مسایل به حساب می آید و هر حکمی که اجرای آن مخلّ آسایش و سلامت انسان باشد،ملغی است. به عنوان مثال روزه که از تکالیف الهی بوده و بر هر فرد مسلمان بالغ و عاقل واجب است ،اگر برای فردی ضرر داشته باشد ،آن شخص موظّف به افطار آن است.
تقیّه نیز به عنوان سپری برای حفظ جان افراد در برابر خطر خصم وظیفه دانسته شده است.
امام باقر(ع)در این باره می فرماید:« التَّقِیَّهُ فِی‏ کُلِ‏ شَیْ‏ءٍ یُضْطَرُّ إِلَیْهِ ابْنُ آدَمَ فَقَدْ أَحَلَّهُ اللَّهُ لَهُ.»[۳۲]
تقیّه در هر چیزی که انسان ناچار شود آن را انجام دهد،از منظر خداوند حلال دانسته شده است.
استاد شهید مرتضی مطهری”ره”نیز در این رابطه می نویسد:
تقیّه به معنای ترس و نداشتن شهامت و انزوای سیاسی نیست، بلکه یک گفتار، ویارفتار سیاسی و تاکتیک عقلایی، برای صیانت ذات و حفظ اهداف و رسیدن به آرمان های بلند اجتماعی و دینی است.[۳۳] که تمام خردمندان عالم آن را در مواردخاصی پذیرفته اند.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
به عبارت دیگر تقیّه تاکتیک خرد مندانه ای است در مبارزه برای حفظ بهتر و بیشتر نیروها. بدیهی است که هر فردی چه از نظر جانش و چه از نظر امکانات اقتصادی‏اش و چه از نظر حیثیّات اجتماعی‏اش برای جبهه‏ای که در آن جبهه‏ پیکار می‏کند یک نیرو است، یک سرمایه است. حداکثر کوشش برای حفظ این نیروها و سرمایه‏ها باید به کار برده شود، چرا نیروها بی‏جهت هدر برود؟ چرا قدرتها بی‏جهت ضعیف گردد؟ باید جبهه هر چه بیشتر قوی و نیرومند بماند.[۳۴]
عکس مرتبط با اقتصاد
در روایات اسلامى نیز، مى خوانیم: تقیّه به یک سپر دفاعى، تشبیه شده است.
امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: التَّقِیَّهُ تُرْسُ الْمُؤْمِنِ وَ التَّقِیَّهُ حِرْزُ الْمُؤْمِنِ[۳۵]
«تقیّه سپر مؤمن است، و تقیّه وسیله حفظ مؤمن است».
تقیّه در اینجا تشبیه به سپر شده و سپر ابزارى است که تنها در میدان جنگ و مبارزه با دشمن براى حفظ نیروهاى انقلابى از آن استفاده مى شود.
و ازاین روایت نتیجه گرفته می شود: تقیّه یک نوع تاکتیک حساب شده براى حفظ نیروهاى انسانى و هدر ندادن افراد مؤمن در راه موضوعات کوچک و کم اهمیت محسوب مى شود.
پس تقیّه راه گریزی است که اسلام برای نجات پیروان خود وحفظ جان آنها تجویز نموده است.و اگر تقیّه ائمه♣ و شیعیان آن ها نبود، حکومت های جور شیعیان را شناسایی و به عناوین مختلف آن ها را از بین می بردند.و در نتیجه اسلام و مکتب تشیّع از بین می رفت.
حضرت امام خمینی«ره»در این رابطه می فرمایند: تقیّه برای حفظ اسلام و مذهب بود،که اگر تقیّه نمی کردند ، مذهب را باقی نمی گذاشتند.[۳۶]
و همچنین در رابطه با انگیزه و روی آوری ائمه و مسلمانان شیعه به تقیّه می فرمایند:
« ائمه ♣ و پیروانشان،یعنی شیعه همیشه با حکومت های جابر و قدرت های سیاسی باطل مبارزه داشته اند. این معنا از شرح حال و طرز زندگانی آنان کاملاً پیداست.
بسیاری اوقات گرفتار حکام ظلم و جور بوده اند،و در حال شدّت تقیّه و خوف به سر می برده اند. البته خوف از برای مذهب داشتند.نه برای خودشان،و این مطلب در بررسی روایات همیشه مورد نظر است.
حکام جور هم همیشه از ائمه ♣ وحشت داشتند. آن ها می دانستند که اگر به ائمه ♣ فرصت بدهند قیام خواهند کرد،و زندگی توأم با عشرت و هوس بازی را بر آن ها حرام خواهند کرد.[۳۷]

ج) تمایز تقیّه با نفاق و دورغگویی

یکی از مهمترین اشکال تقیّه بر علیه شیعه این است که تقیّه با نفاق یا تقیّه با دروغ فرقی ندارد.
موضوع اشکال تراشی برای تقیّه‌ی شیعه و ایراد اتهام‌هایی از قبیل نفاق و دروغگویی، مساله‌ی تازه‌ای نیست و از دیر باز با آن آشنا هستیم برای نمونه ابن تیمیه(متوفای ۷۲۸ ھ) گفته است:
و امّا الرافضه فأصل بدعتهم عن زندقه و الحاد. و تعمّد الکذب کثیر فیهم و هم یُقرّون بذلک حیث یقولون دیننا التقیّه و هو ان یقول احدهم بلسانه خلاف ما فی قلبه و هذا هو الکذب و النفاق[۳۸]
اما رافضه اساس و سرمنشأ آن‌ ها از زندقه و الحاد است. دروغگویی عمدی در میان آن‌ ها فراوان دیده می‌شود، خود آن‌ ها به این مسأله اعتراف کرده و گفته‌اند که تقیّه دین ما است. تقیّه این است که شخصی با زبان چیزی را بگوید که در قلب خلاف آن را اعتقاد دارد و این همان دروغگویی و نفاق است.
وی در جایی دیگری می‌گوید:
علامه النّفاق و اسبابه لیست فی احد من اصناف الامه اظهر منها فی الرافضه حتّی یوجد فیهم من النّفاق الغلیظ الظاهر مالایوجد فی غیرهم و شعار دینهم التقیّه هی ان یقول بلسانه ما لیس فی قلبه و هذا علامه النّفاق[۳۹]
نشانه‌ها و اسباب نفاق، روشن‌تر از آن‌چه در میان شیعیان وجود دارد، در میان دیگر گروه‌های مسلمانان نیست، نفاق شدیدی که در میان آن‌ ها آشکار است. در دیگران دیده نمی‌شود. شعار آن‌ ها تقیّه است، یعنی با زبان چیزی گفته شود که در قلب به آن اعتقاد ندارد. و این از نشانه‌های نفاق است.
برای این که تمایز این دو بحث کاملا روشن شود باید تعریف درستی از هر کدام ارائه دهیم:

تعریف نفاق

نفاق به کسر نون، از کلمه «نَفِقَ» گرفته شده و مصدر باب فعال (مفاعله) است. به کسی که این عمل (نفاق) را انجام دهد، منافق می‌گویند، و منافق کسی است که در باطن کافر و در ظاهر مسلمان است.[۴۰]
و به عبارت دیگر منافق به کسی گفته می‌شود که کفرش را در باطن پنهان کند و به ظاهر ایمان داشته باشد.
منافق یک اصطلاح قرآنی است و تبیین آن به دلخواه ما نیست، منافق در قرآن دارای اصطلاح خاصی است. و خدا آن را چنین معرفی می‌کند.
إِذَا جَاءَکَ الْمُنَافِقُونَ قَالُواْ نَشهْدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَ اللَّهُ یَشهْدُ إِنَّ الْمُنَافِقِینَ لَکَاذِبُون‏[۴۱]
هنگامى که منافقان نزد تو آیند مى‏گویند: «ما شهادت مى‏دهیم که یقیناً تو رسول خدایى!» خداوند مى‏داند که تو رسول او هستى، ولى خداوند شهادت مى‏دهد که منافقان دروغگو هستند (و به گفته خود ایمان ندارند).
نفاق به اصطلاح قرآن نیز شامل کسی می‌شود که کفرش را در باطن پنهان کند و به ظاهر ایمان داشته باشد.

مدل تحلیلی از مفاهیم و فرضیه هایی که میانشان ارتباط تنگاتنگی برقرار است، ساخته میشود. و مجموعاً چارچوب منسجم و وحدت یافتهای را تشکیل میدهند. بدون این کوشش انسجام بخش، تحقیقات در جهات مختلف پراکنده شده و محقق دیگر نخواهد توانست به کارش سامان دهد(کیوی و کامپنهود،۱۱۱:۱۳۸۱). در مطالعه حاضر متغیرهای تحقیق تمامی آن عواملی حقوقی- اداری هستند که بر نگرش شهروندان شهر خرم آباد نسبت به قوانین و مقررات اداری اثر میگذارند. بنابراین جهت بررسی متغیرهای اصلی تحقیق شامل متغیرهای مستقل و وابسته، پس از مطالعات مقدماتی و بررسی پیشینه تجربی به شاخصسازی و مشخص نمودن زیر شاخصه های متغیرها پرداختیم که متغیرهای مستقل تحقیق حاضر عبارتند از؛ میزان برآورده شدن انتظارات مردم، کیفیت پاسخگویی کارمندان، ثبات قوانین و مقررات اداری، وجود نظارت و سیستم پاسخگویی به مشکلات، ویژگی های فردی(جنسیت، سن، تحصیلات)، و نوع شغل. همچنین متغیر وابسته تحقیق نگرش یه قوانین و مقررات اداری می باشد.
میزان برآورده شدن انتظارات
کیفیت پاسخگویی کارمندان
ثبات قوانین و مقررات اداری
نگرش به قوانین و مقررات اداری
وجود نظارت و سیستم پاسخگویی به مشکلات
ویژگی های فردی(جنسیت، سن و…)
نوع شغل

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

شکل۱-۱: مدل تحلیلی تحقیق

۱-۷- تعریف واژه‏ گان کلیدی
تعاریف مفهومی، عبارات یا کلماتی هستند که واژه یا اصطلاحی گنگ و وسیعی را تشریح مینمایند. تعاریف مفهومی باید دو صفت داشته باشند: الف) مفهوم باید با کلمات دیگری به جز خود آن مفهوم تعریف شود. ب) تعریف مثبت بر تعریف منفی رجحان دارد(صبری،۱۳۸۸: ۸۵). بنابراین مفهوم سازی کاری بیش از تعریف ساده یا قراردادی واژگان فنی یک علم است. این کار، ساختن مفهوم انتزاعی برای فهمیدن امر واقعی است(کیوی و کامپنهود،۱۳۸۸: ۱۱۴).
۱-۷-۱- میزان برآورده شدن انتظارات
انتظارات عبارت است انجام خواسته های منطقی یک فرد یا افراد از فرد، افراد یا سازمان های دیگر(حسینی،۱۳۸۰: ۳۴). توجه هر چه بیشتر به نیازها و انتظارات مردم(ارباب رجوع)، پایه ثابت تمام فعالیت های یک سازمان است.
فلسفه وجود سازمان ها و ادارات و مؤسسات، نیازهای انسان است، بعبارت دیگر سازمان و اداره و مؤسسه ای ایجاد نشده است، مگر برای تأمین نیازهای مردم. هر سازمان و مؤسسه ای اعم از دولتی یا غیر دولتی برای ارائه ی خدمت به مردم به وجود آمده است. مهمترین شاخصهای رضایت مندی عبارتند از: ۱) کیفیت خدمات. ۲) سرعت در خدمات.
۱-۷-۲- کیفیت پاسخگویی کارمندان
پاسخگویی مجموعه ای از روابط اجتماعی است که براساس آن شخص برای توضیح و توجیه رفتار خود با دیگران و سایر، احساس تعهد میکند. به عبارت دیگر فرد اجبار و اصرار دارد به توضیح و توجیه روابط خود با سایر افراد بپردازد. پاسخگویی یکی از راه های ایجاد اعتماد عمومی است ودر حقیقت نوعی ارائه گزارش است. گزارشی که اطلاعات را در زمان، مکان وشکل مناسب در اختیار تصمیم گیرندگان قرار می دهد(احمدی،۱۳۸۹: ۵۶). پاسخگویی، شفافیت و تعهد متقابل را ترویج و ترغیب می کند و باعث می‌شود مجریان، مسئولیت آنچه را که انجام می‌دهند و خدماتی را که ارائه می‌دهند بر عهده گیرند، کیفیت کار خود را تضمین نمایند و همواره در پی بهبود کارکردها و مأموریت‌های خویش باشند(آرلو،۱۹۸۲).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۱-۷-۳- ثبات قوانین و مقررات اداری
قطعاً قوانین و مقررات برای ایجاد نظم و ترتیب در امور لازم است و اگر وضع قانون مبتنی بر فلسفۀ حقوقی باشد و پس از وضع نیز، از ثبات و استمرار برخوردار گردد و نفوذ افکار سیاسی و مداخلۀ افراد غیرمتخصص و غیر کارشناس در تغییر و تبدیل قانون نقش نداشته باشد و سعی شود قوانینی که وضع می شود با فرهنگ و آداب و رسوم افراد جامعه در تضاد و تغایر نبوده و روان جامعه را دچار پریشانی ننماید و توأم با اعتدال باشد، از سوی دیگر وجود ثبات و عدم تغییرات پی در پی در قوانین می تواند به پذیرش آنها از سوی جامعه کمک نماید. بدیهی است که چنین قوانینی را جامعه با رضایت خاطر پذیرفته و هر فردی در اجتماع قانع می شود که به قانون احترام بگذارد و از تجاوز به حریم آن خودداری نماید و در صورتی که قانون نارسا، ضعیف و ناکارآمد باشد، مسلم است که رشد و شکوفایی و توسعۀ جامعه را خدشه دار کرده و اجرای آن با موانع روبرو می شود(رستمی،۱۳۸۷).
۱-۷-۴- وجود کنترل و نظارت
یکی از تعاریف نسبتاً جامعی که از کنترل و نظارت انجام گرفته است تعریفی است که استیفن رابینز ارائه کرده است. از نظر ایشان کنترل عبارت است از فرایند تحت نظر قرار دادن فعالیت ها، به منظور حصول اطمینان از اینکه آن ها همان گونه که برنامه ریزی شده اند، انجام می پذیرند و نیز اصلاح انحرافات قابل ملاحظه و مهم مشاهده شده در طی این فرایند می باشد. در این تعریف، نظارت و کنترل فرایندی است برای کسب اطمینان از اینکه اقدامات و فعالیت های جاری سازمان، در جهت اهداف پیش بینی شده و مطابق با اقدامات برنامه ریزی شده می باشند. بنابراین می توان گفت که کنترل و نظارت فرایندی است که بایدها را با هست ها، مطلوب ها را با موجودها، و پیش بینی ها را با عملکردها مقایسه می کند و تصویر روشنی از اختلاف یا تشابه بین این دو گروه از عوامل را در اختیار مسئولان و مدیران سازمان قرار می دهد(رابینز،۱۳۷۸). به عبارتی دیگر نظارت فعالیتی که ضمن آن عملیات پیش بینی شده با عملیات انجام شده مقایسه می شوند و در صورت اختلاف و انحراف بین آنچه باید باشد و آنچه هست نسبت به رفع و اصلاح آن ها اقدام می شود(صادقپور،۱۳۵۳: ۱۵۹).
۱-۷-۵- ویژگی های فردی(جنسیت، سن، تحصیلات)
ویژگیهای فردی عبارت است از ویژگی ها یا متغیرهای پیشینهای یا زمینه ای از قبیل؛ جنسیت، سن، تحصیلات و … پاسخگو، که از پاسخگویان پرسیده شد.
۱-۷-۶- نوع شغل
به نوعی فعالیت جسمی و فکری که مولد، مفید، مجاز و دارای درآمد باشد شغل می گویند(گولد و کولب،۱۳۸۶: ۲۳۱). بنابر تعریفی دیگر عبارت است از مجموعه وظایف و مسئولیت‌های مرتبط و مستمر و مشخصی است که از طرف سازمان به عنوان کار واحد شناخته شده است.
۱-۷-۷- نگرش نسبت به قوانین و مقررات اداری
واژه ی قانون به معنای روش، قاعده و ترتیب، سنّد، دستورالعمل و اصل هر چیز تعبیر شده است. در علم حقوق نیز، تعاریف زیادی از قانون شده است. از لحاظ حقوقی، قانون در دو معنای عام و خاص به کار می رود.
در معنای عام، مقصود از قانون، تمام مقرراتی است که از طرف یکی از سازمان های صلاحیت دار دولت وضع شده باشد. ممکن است این سازمان (مرجع) قوه ی مقننه، رئیس دولت یا یکی از اعضای قوه ی مجریه باشد. بنابر این در معنای عام طیف وسیعی از مقررات به عنوان قانون نامیده می شود و شامل تمام مصوبات مجلس، تصویب نامه ها، آیین نامه ها و بخش نامه های اداری می شود.
اما در اصطلاح خاص، قانون به قواعدی گفته می شود که با تشریفات مقرّر در قانون اساسی، توسط مجالس قانون گذاری وضع می شود(کاتوزیان،۱۳۸۷: ۸۱).
مقررات و قوانین مجموعهای از اعمال بایستهاند که:

در انجام آنها به درون عامل (نیات، حالات روانی و ملکات نفسانی) توجه نمیشود؛

به گونهی رسمی در مورد آنها تصمیم گرفته میشود و به طور رسمی برای امتثال ابلاغ میگردد؛

از ضمانت اجرایی رسمی برخوردار بوده و تخلف از آنها با مجازات همراه است.(ابوالحسن حسنی، مفهوم شناختی)

همچنین نگرش به آمادگی فکری و روانی افراد گفته می شود که بر اساس یک تجربه سازمان یافته شکل می گیرد و پاسخ فرد را به موقعیت های مختلف شکل داده و رفتارش را هدایت می کند، شناخت، احساس و آمادگی برای انجام عمل سه جزئی هستند که نگرش را تشکیل می دهند، به این معنی که افراد با دسته بندی اشیاء به شناخت دست می یابند و این جزء شناختی می تواند به شخص احساس خوشایند و یا ناخوشایندی بدهد و در نهایت این دو جزء شناخت و احساس با هم می توانند فرد را به انجام عمل خاصی سوق دهند و یا از آن بازدارند(اریکسون،۱۹۸۱: ۲۴). در این تحقیق نگرش به قوانین و مقررات عبارت است از بینش و آمادگی فکری و روانی افراد نسبت به قوانین اداری در ادارات مختلف دولتی می باشد.
۱-۸- سازماندهی تحقیق
پژوهش حاضر در پنج فصل تنظیم و ارائه گردیده است. در فصل اول مفاهیم کلی درخصوص طرح پژوهش شامل؛ مقدمه، بیان مسأله، اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف و فرضیه های پژوهش و تعاریف مفاهیم ارائه گردیده است.
در فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق در دو بخش به شرح زیر گنجانده می شود: در بخش اول مبانی تئوریک مرتبط مدیریت دولتی نوین، حکمرانی خوب، پاسخگویی و قانون گریزی مورد بررسی قرار گرفته و در بخش دوم پیشینه پژوهشهای انجام شده در زمینه موضوع تحقیق در دو بخش تحقیقات انجام شده در داخل کشور و تحقیقات انجام شده در خارج از کشور مورد مطالعه قرار می گیرد.
در فصل سوم، با عنوان روش شناسی تحقیق، به مباحث روش تحقیق مورد استفاده، جامعه آماری، حجم نمونه، روش نمونه گیری، نحوه جمع آوری داده ها، ابزار مورد استفاده در پژوهش و تکنیک آماری مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده ها به تفصیل تشریح می گردد.
در فصل چهارم به تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده مربوط به تحقیق حاضر پرداخته می شود.
در فصل پنجم به نتیجه گیری و ارائه پیشنهادها و رهنمودهای لازم با توجه به نتایج بدست آمده و محدودیتهای موجود در اجرای تحقیق پرداخته شده و در آخر نیز پیشنهاداتی برای پژوهشهای آینده ارائه می گردد.
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
۲-۱- مقدمه
شناخت تحقیقات و بررسی های انجام شده ضمن ایجاد یک تکیه گاه محکم برای استدلال و ارزیابی فرضیه ها باعث می‌شود که محقق نسبت به موضوع اشراف زیادتری پیدا کند و تحقیق خود را با چشم انداز روشن تر و با بیشترین بازده به انجام رساند به همین منظور توجه به کارهای انجام یافته اجتناب ناپذیر و ضروری به نظر می‌رسد. زیرا دستیابی به مبدا و منشاء هر پدیده اجتماعی کمک می کند که پژوهشگر موضوع مورد مطالعه خود را بهتر بشناسد. نداشتن اطلاعات کافی در مورد مسئله مورد تحقیق، مشکلاتی را برای محقق ایجاد خواهد نمود که پیشرفت کار را کند میکند، به علاوه در هر تحقیق محقق به مواردی برخورد می کند که عدم شناسایی قبلی آنها موجب می شود که تحقیق کامل نباشد و نارسا بماند(صفری شالی،۱۳۹۰: ۳۱).
هدف از گنجاندن بخش ادبیات تحقیق عبارتست از: ۱- برقراری ارتباط منطقی میان اطلاعات پژوهش های قبلی با مسأله تحقیق. ۲- آشنایی با چارچوب نظری و یا تجربی مسأله تحقیق. ۳- آشنایی با روش های تحقیق مورد استفاده در پژوهش های گذشته(خاکی،۱۳۸۲: ۵۹).
در فصل اول با ارائه ی مقدمه، بیان مسئله و ضرورت تحقیق به بیان اهداف و فرضیات و در آخر به تعریف مفاهیم کلیدی پژوهش پرداخته شد. در این فصل در ابتدا با توجه به اینکه مبحث قوانین اداری و نگرش شهروندان به آن در حیطه مدیریت دولتی نوین، حکمرانی خوب، پاسخگویی و قانون گریزی می باشد، مبانی نظری مرتبط با مباحث ذکر شده، ارائه می گردد سپس به پیشینه پژوهش در دو بخش؛ تحقیقات انجام شده در داخل کشور و تحقیقات انجام شده در خارج از کشور پرداخته می شود.
۲-۲- الگوهای سنتی مدیریت دولتی
الگوی سنتی مدیریت را می توان اداره امور تحت کنترل رسمی رهبری سیاسی دانست که مبتنی بر یک الگوی سلسله مراتب دقیق بوروکراسی است. لغت «بوروکراسی» نخستین بار توسط «وینسنت گرومی»‌ در سال ۱۷۶۵ وضع شد. «ماکس وبر»، در اوایل قرن بیست متوجه اهمیت بوروکراسی شد. از آنجا که مهم‌ترین مساله وبر مدرنیته و عقلانیت مدرن بود، به ناچار توجه معطوف سازمان‌های مدرن گردید(سرزعیم،۱۳۸۶: ۵).
پیش فرض اساسی در الگوی بوروکراسی این چنین است که مقامات ثابت بی طرف و گمنام در آن بکار گمارده می شوند. عامل انگیزش آنها، صرفا علایق عمومی است، به همه احزاب حاکم به طور یکسان و برابر خدمت می کنند. در سیاست گذاری دخالت ندارند، بلکه صرفا خط مشی هایی را که توسط سیاستمداران وضع می شوند، به مورد اجرا می گذارند(هیوز،۱۳۸۷: ۱۴۰).
الگوی سنتی اداره امور دولتی، که پابرجاترین و موفق ترین نظریه مدیریت در بخش دولتی است در حال جایگزین شدن می باشد. دلائل بسیاری برای این جایگزینی وجود دارد. در الگوی سنتی گرایش به سوی خشکی و بوروکراتیک بودن، توجه به فرایند به جای پیامد و تاکید بر دستور العمل ها به جای تاکید بر نتایج وجود دارد. از سال ۱۹۷۰ انتقادهای مستدل و دقیقی درباره بی کفایتی بوروکراسی های خشک که زمانی به عنوان وسیله ای برای تحقق بالاترین سطح کارایی مورد توجه بودند، به عمل آمد. دولت ها توجه خود را از دستور العملهای رسمی، ساختارها، اقدامات حفاظتی، به سوی نتایج معطوف کردند و کمتر درباره ابزارهای نیل به نتایج به بحث می پرداختند. الگوی سنتی، تقریبا پس از یکصد سال که از عمر آن می گذرد، در معرض فروپاشی قرار گرفته است. نظریه های الگوی سنتی و نحوه ی عمل به آن در حال حاضر، قدیمی به حساب می آیند و به هیچ وجه با نیازهای جامعه ی متحول امروز تطبیق ندارند.
عقیده بر آنست که اداره امور، یک وظیفه محدودتر و کم دامنه تر از مدیریت است و در نتیجه گذار از اداره امور دولتی به مدیریت دولتی به معنای ایجاد تغییر عمده از جنبه تئوری و عملکرد می باشد. اداره ی امور از ریشه«minor» و سپس از ریشه«Minstar» به معنای «خدمت کردن» و به دنبال آن «حکومت کردن» است. مدیریت از ریشه«Manus» به معنی «کنترل کردن و دستیابی به نتایج» نهفته است. از تعاریف متعددی که در متون و فرهنگ های لغت تخصصی از این دو واژه به عمل آمده، چنین استنباط می شود که توجه اداره امور دولتی بر فرایند، بر دستور العمل ها و قواعد متداول و مرسوم متمرکز است، حال آن که مدیریت دولتی فراتر از این است. به جای آنکه فقط از دستور العمل ها پیروی کند، بر تحقق نتایج و قبول مسئولیت آنها تاکید دارد(همان: ۱۴۱).
در الگوی سنتی اداره امور دولتی، قوانینی که رهبری سیاسی و بوروکراسی را به یکدیگر وصل می کند، حداقل در سطح نظری روشن و واضح هستند. وودور ویلسون به عنوان استاد ادراه امور دولتی پیش از احراز مقام ریاست جمهوری امریکا، عقیده داشت که باید حد فاصل سیاست از اداره کاملا روشن باشد، یعنی باید تعیین خط مشی از اجرای خط مشی که وظیفه ای کاملا اداری است، تفکیک شده باشد(هیوز،۱۳۸۷: ۱۴۱). هر چند تئوری جدایی سیاست از اداره بخش اصلی مدل سنتی اداره است، ولی بیشتر یک افسانه تلقی شده است و بخصوص برای طفره رفتن از مسئولیت مفید بوده است. در دنیای واقعی هر دوی آن ها به طو رموثر از طریق انجام تکالیف اداری توسط سیاستمداران و قبول مسئولیت سیاسی توسط روسای اداری، در هم آمیخته اند(کایدن،۱۹۸۲).
۲-۳- مدیریت دولتی نوین[۳]
در دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ در پاسخ به نارسایی های مدل کلاسیک یک رویکرد نوین مدیریتی در بخش دولتی ظهور کرد. این رویکرد بوجود آمد تا برخی از مشکلات و مسائل مدلی پیشین را از میان بردارد، لیکن متضمن تغییرات شگرفی در نحوه اداره بخش دولتی شد(هیوز،۱۳۸۷: ۱۴۵)
مدیریت دولتی نوین یا مدیریت گرایی راهکاری بود در جهت اصلاح الگوی اداره امور عمومی که سعی دارد سازوکارهای بخش خصوصی را در بخش دولتی پیاده کند. پالیت[۴] در سال ۱۹۹۴ جنبش مدیریت دولتی نوین را به عنوان سیستم فکری ایدئولوژیک مطرح می کند که با ویژگی به کارگیری ایده های بخش خصوصی شناخته می شود. ویرتانن[۵]در سال ۱۹۹۶ معتقد است مدیریت دولتی نوین ریشه در تزویج دو جریان مختلف دارد: ۱- اقتصاد بنیاد گرایی نوین ، ۲- مدیریت گرایی مبتنی بر بازار(هود،۱۹۹۱). هوپ[۶](۲۰۰۲) پایه بنیادین شکل گیری مدیریت دولتی نوین را در کاربرد بازار اقتصادی به عنوان مدلی برای روابط اداری و سیاسی خلاصه می کند. بطور کلی مدیریت دولتی نوین از دو نظریه علم اقتصاد و مدیریت بخش خصوصی ارتزاق می کند. هر چند بین بخشهای دولتی و خصوصی تفاوت های اساسی وجود دارد، اما این به معنی آن نیست که فنون و نظریه های بخش خصوصی در بخش دولتی کاربرد ندارد. تمرکز بر نتیجه و توجه به برنامه ریزی استراتژیک در بخش دولتی از بخش خصوصی اقتباس شده است.
عکس مرتبط با اقتصاد
رویکرد مدیریتی، معانی بسیاری دارد: «مدیریت گرایی»(پولیت، ۱۹۹۰)، «مدیریت دولتی نوین» (هود، ۱۹۹۱)، «اداره امور دولتی بر اساس بازار»(لن ورزنبلوم، ۱۹۹۲) و یا «دولت کارآفرین»(آزبورن وگیبلر، ۱۹۹۲). نامهای گوناگون برای مدیریت دولتی نوین، نشانگر دیدگاه های مختلف درباره رویدادهای کنونی است. با وجود این، همه اینها در نکاتی نیز اشتراک دارند:

نخست مدل را هر چه بنامیم انتقال عمده ای از اداره امور دولتی سنتی، به توجه بسیار زیاد به دستیابی به نتیجه ها و مسئولیت های فردی مدیران است.

دوم، توجه صریحی به فاصله گرفتن ازدیوان سالاری کلاسیک، برای انعطاف پذیر کردن سازمان ها، کارکنان، شرایط و مقررات استخدامی است.

The kilani’s novel reflexed all the view his Islamic, political and the social view, and he use Islamic original source for the basement his novel and his writing that consist of the concept of freedom, Independence and return to Islamic for nations. kilani authored two history novel “emalege shomal” and “layaly Turkestan” about the critical that Nigeria and Eastern turkestan observed it, and in these two novels he express his Islamic Idea and Islamic view.
Religious inter text current in two novel in to level direct and indirect. Direct inter text consist of inter text with quran, prophetic’s verse, religious characteristic, Islamic history event. He usually use the concept directly that they are an Islamic important principle, and also use religious characteristic and special history event for transmit his idea to reader.
In indirect inter text, author take help from symbol and veil to plan his Islamic idea. Such as the name of novel and description of some states and characters.
Moreover Kilani for express his Islamic idea, play the role of characteristic’s novel and he use various character veil for show his viewpoint.
———————————————————–
Keywords: History of Literature, Religious Intertextuality, Najib Kilani, Amaleghe Shomal, Layaly Turkestan
این مطالب از سایت نویسنده یعنی(www.najeebkelani.com) میباشد. ↑