گروه اول به دو زیر گروه کانتینرهای “عمومی” (GENERAL PURPOSE) و “کاربری خاص” (SPECIFIC PURPOSE) تقسیم می شود.
کانتینرهای عمومی (GENERAL PURPOSE)
کانتینرهایی هستند کاملا بسته و ضد آب. حداقل در یک انتها دارای در هستند. کانتینرها می توانند دارای در در پهلوها باشند. در پهلویی برای قرار دادن کالاهای حجیم مناسب تر از در انتهایی است. نوع دیگر دارای در، در یک یا هر دو انتهاست و یا ترکیبی از تمام حالت های قید شده. آخرین نوع از این گروه، کانتینر با سقف قابل بازشدن است. این نوع کانتینر اغلب نیم ارتفاع است (۴ فوت و ۳ اینچ) و نباید آن را با کانتینرهای بدون سقف (OPEN TOP) اشتباه کرد. کانتینر بدون سقف (OPEN TOP) همان طور که از نام آن بر می آید، فاقد سقف به عنوان جزئی از بدنه است در حالی که کانتینرهای عمومی، از بدنه کامل و محکم برخوردارند. در نوع شماره ۳ سقف به عنوان در عمل می کند.
کانتینرهای عمومی در صنعت حمل با نام های DV یا DC معروفند. بیشترین کانتینرهایی که در چرخه حمل و نقل دیده می شوند، از این نوع هستند و برآورده می شود که حدود ۹۰ درصد ناوگان کانتینری جهان را تشکیل دهند. بیش از ۹۵ درصد کانتینرهای این گروه از فولاد ساخته شده اند.
کانتینرهای دارای کاربری خاص (SPECIFIC PURPOSE)
این کانتینرها دارای نوعی طراحی بدنه هستند که بارچینی برخی از کالاهای عمومی را در آن تسهیل می کند؛ به عنوان مثال: کالاهایی بزرگتر از در انتهایی یا کالاهایی بلندتر از ارتفاع کانتینر. نوع دیگر از این کانتینرها طوری طراحی شده اند که شرایط محیطی ویژه ای را برای کالا ایجاد می کنند، مانند تهویه هوای داخل کانتینر. این نوع کانتینرها به چهار زیر گروه کانتینرهای تهویه دار، روباز، کف تخت و تخت تقسیم می شود.
کانتینرهای دارای هواکش / تهویه (VENTED/VENTILATED)
اساس همان کانتینرهای عمومی هستند با انواع درهایی که می توانند داشته باشند، به علاوه ی امکاناتی برای تبادل هوای داخل و خارج کانتینر، وسیله تبادل هوا می تواند سوراخ های ساده ای باشند در قسمت بالای دیوار پهلویی کانتینر. جهت افزایش تهویه، گاهی چندین سوراخ هواکش در بالا و پایین کانتینر تعبیه میشود تا جریان هوا را در سراسر فضای مربوط به کالا ایجاد کند. در مواردی سیستم تهویه تشکیل شده است از دریچه و بادزن برقی (FAN).
قریب به ۹۹ درصد این کانتینرها ۲۰ فوت هستند. اغلب این کانتینرها از فولاد و تعداد کمی هم از تخته چندلا/ پلاستیک فشرده ساخته شده اند. برای حمل میوه و سبزیجات که به تهویه احتیاج دارند، به کار می روند. در بنادر جنوبی ایران که بیش از اندازه گرم هستند، تهویه چندان کارایی ندارد.
کانتینرهای روباز (OPEN TOP)
نوع دوم از گروه کانتینرهای با کاربری خاص است که به آن می پردازیم. ویژگی اصلی این کانتینر، نداشتن سقف به عنوان جزئی محکم از کانتینر است. نبود سقف، این امکان را ایجاد می کند که بتوان کالای حجیم یا سنگینی را که امکان ورود آن از طریق در کانتینر نمی باشد، از بالا و با جرثقیل درون کانتینر قرار داد. با این روش، پر و خالی کردن کانتینر تسهیل می شود. باید در نظر داشت که در بسیاری از موارد تخلیه بار حجیم و سنگین از بارگیری آن درون کانتینر مشکل تر است و اگر کانتینر روباز نباشد، چه بسا خروج کالا از آن بدون صدمه دیدن امکان نداشته باشد. نبود سقف، امکان بارگیری کالای بلندتر از ارتفاع کانتینر (OVER HEIGHT) را نیز ایجاد می کند. برای محافظت از کالا در برابر باران، به جای سقف از روکش برزنتی یا جنس مشابه استفاده می شود.
از تیرک های عرضی برای تیکه گاه روکش استفاده می شود. در بعضی موارد، تیرچه انتهایی بالای در، قابل برداشتن است تا امکان ورود کالا را راحت تر کند (شماره ۳). اطراف روکش سوراخ هایی است که با گذراندن طناب از آن ها و متصل کردن به بدنه کانتینر، از حرکت آن توسط باد جلوگیری می شود. این کانتینر گرچه سقف ندارد ولی می تواند مانند سایر کانتینرها روی یکدیگر قرار داده شود و به غیر از سقف از باقی اجزای یک کانتینر معمولی برخوردار است. فولاید است ولی نوع آلومینیمی آن نیز یافت می شود.
کانتینرهای کف تخت (PLATFORM BASED)
انواع متنوعی دارد. نوعی از آن در صنعت حمل با نام فلت رک (FLATRACK) معروف است. این کانتینرها دیوار پهلو ندارند و به غیر از کف، قسمتی از بدنه آن ها حذف شده است؛ انواع اصلی آن عبارتند از:
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.
شماره ۱ در تصویر دارای کف و اسکلت است، دیوارها و سقف حذف شده است.
شماره ۲ دارای کف و چهار ستون می باشد دیوارهای انتهایی یا ثابت است و یا قابل برداشته شدن (شماره ۴)
شماره ۵ دارای دیوارهای انتهایی قابل تا شدن است. این قابلیت وجود دارد که چند کانتینر تا شده، روی هم قرار گرفته و به اندازه ی یک کانتینر معمولی فضا اشغال کنند. به این ترتیب هنگامی که خالی هستند، در فضای حمل آن ها صرفه جویی می شود. این نوع از متداول ترین کانتینرهای کف تخت است و در صنعت با نام FLATRACK مشهور است.
در تصویر ردیف سمت چپ، کانتینرهای کف تخت با دیوارهای انتهایی تا شده را نشان می دهد که روی هم قرار گرفته اند. با مقایسه ردیف کناری، مشاهده می شود که هر چهار یا پنج عدد آن به اندازه یک کانتینر معمولی فضا اشغال میکند.
کانتینرهای کف تخت می توانند دارای نرده های متحرک باشند.
همه ی انواع کانتینرهای کف تخت قادرند کالاهایی بزرگتر از ابعاد کانتینر (OUT OF GAUGE) را روی خود جا دهند. نبود دیوارها و سقف باعث می شود محدودیتی برای ابعاد کالا در اطراف آن وجود نداشته باشد. این کانتینرها از فولاد ساخته می شوند.
کانتینرهای تخت (PLATFORM)
این کانتینرها به غیر از کف فاقد باقی ساختار بدنه هستند، گرچه اتصالات کنج (CORNER FITTINGS) را در بالا و پایین خود دارند.
کف و کناره های آن، دستگیره هایی برای بستن طناب و تسمه جهت مهار کالا وجود دارد. هنگام خالی بودن می توان چند عدد از آن را روی هم چید و در فضا صرفه جویی کرد. مناسب حمل کالای حجیم و سنگین است و از فولاد ساخته می شود. ممکن است دارای نرده های متحرک باشد.
تاکنون تمام کانتینرهای گروه اول (کالای عمومی) را که شامل دو زیر مجموعه ی «عمومی» و «کاربری خاص» می شدند را ذکر کردم. این گروه بیشترین تعداد کانتینرهای جهان را داراست و از این نظر مهم ترین گروه کانتینرهای ISO می باشد.
کانتینرهای کالای خاص (SPECIFIC CARGO)
اهمیت این گروه، در توانایی آن ها برای حمل کالاهایی با ویژگی خاص است که حمل عادی را مشکل می سازد. به چهار زیر گروه عمده ی کانتینرهای «حرارتی» (THERMAL) «مخزنی» (TANK) «فله خشک» (DRY BULK) و «کالای مشخص» (NAMED CARGO) تقسیم می شود.
کانتینرحرارتی (THERMAL)
کانتینرهایی هستند با دیوارها، سقف و کف عایق بندی شده، به این منظور که بتوانند دمای داخل کانتینر را متفاوت از دمای بیرون حفظ کنند. نمونها هایی از آن دارای سیستم گرمایی و یا سرمایی است و برخی فاقد این سیستم ها می باشند؛ چهار نوع اصلی آن عبارتند از: «عایق حرارتی» (INSULATED)، «یخچالی» (REFRIGERATED)، «گرمایی» (HEATED) و ترکیبی از دو نوع آخر.
کانتینر عایق حرارتی (INSULATED)
گرچه دارای موتور خنک کننده و گرم کننده نیستند ولی به دلیل عایق بودن این قابلیت را دارند که محتوای خود را تا ۱۵ ساعت گرم یا خنک نگه دارند. این زمان معمولا برای حمل در یک مسیر کوتاه مناسب در نظر گرفته می شود. این کانتینر را در کشتی هایی که انبار آن ها دارای سیستم خنک کننده است بارگیری می کنند. در این انبارها، کالا در طول سفر دریایی در دمای مورد نظر باقی می ماند. برخی از این کانتینرها دریچه هایی در دیوار انتهایی برای ورود و خروج هوای خنک دارند که به سیستم های خنک کننده بیرون وصل می شوند .
تصویر، دو نوع کانتینر عایق حرارتی را نشان می دهد که یکی از آن ها در انبار کشتی که دارای سامانه ی سرمایی است، قرار گرفته و اطراف کانتینرها هوای خنک جریان دارد و نوع دیگر دارای دریچه هایی برای اتصال به کانالهای خرطومی است. از یکی از کانال ها هوای خنک وارد کانتینر می شود و از دیگری خارجی می گردد. بنابراین کانتینر برای سرد کردن کالای محتوای خود وابسته به سامانه ی سرما ساز کشتی است.
بعضی بنادر دارای واحدهای سرماساز هستند و کانتینرهای عایق حرارتی را که دارای دریچه باشند، به آن وصل می کنند.
بیشترین مورد استفاده آلومینیم و تخته چندلا/پلاستیک فشرده، در ساخت کانتینرها، مربوط به کانتینرهای عایق حرارتی است.
کانتینر یخچالی (REFRIGERATED)
کانتینرهای عایق حرارتی هستند که دارای موتور یخچال می باشند. این سیستم غالبا با برق کار می کند بنابراین باید در محل نگهداری کانتینر، روی کشتی یا بندر اتصال برق وجود داشته باشد.
کانتینر گرمایی (HEATED)
دارای سامانه ی گرماساز هستند و برای کالاهایی به کار می روند که در دمایی بالاتر از محیط نگهداری شوند. بعضی از مواد مایع شیمیایی در دمای محیط جامد شده خواص اولیه خود را از دست می دهند.
کانتینر یخچالی/گرمایی (REFRIGERATED/HEATED)
دارای هر دو سامانه ی گرماساز و سرماسازا است. قادرند دمای ثابتی را تأمین کنند. در مواردی به کار می رود که کالای حساسی باید در دمای خاصی نگهداری شود در حالی که دمای محیط دارای نوسان است.
کانتینر مخزنی (TANK)
این زیر گروه از کانتینرهای «کالای خاص» برای حمل گاز یا مایع (خطرناک یا غیرخطرناک) طراحی شده اند. ساختمان آن ها شامل یک مخزن استوانه ای است که درون اسکلت یک کانتینر ISO قرار گرفته است.
این کانتنرها علاوه بر آزمون های معمول کانتینرهای ISO در معرض آزمون فشار هم قرار می گیرند. مقدار فشار، بسته به نوع کالایی که برای آن طراحی شده است (مایع یا گاز) متفاوت است. کالای مایع از دریچه ای بالای مخزن بارگیری می شود و توسط شیر فلکه (شماره ۲)، پایین مخزن تخلیه می گردد. برای جلوگیری از تلاطم بیش از حد، کالای مایع نباید کمتر از ۸۵ درصد ظرفیت مخزن باشد. همچنین برای پرهیز از آسیب دیدن مخزن در اثر انبساط کالا، نباید بیش از ۹۵ درصد ظرفیت مخزن پر شود. کانتینر مخزنی از فولاد ساخته می شود.
کانتینر فله خشک (DRY BULK)
برای حمل انواع فله خشک طراحی شده اند. معمولا از فولاد ساخته شده و ۲۰ فوتی هستند. بار فله از دریچه هایی روی سقف کانتینر به داخل آن ریخته می شود. (تصویر شماره ۱) و از درهای کوچکی، پایین در اصلی تخلیه می گردد (شماره ۲). برای تخلیه ی کامل کانتینر از بار فله باید درهای اصلی را باز کرد. نوع دیگر آن دارای یک در کوتاه در انتهای کانتینر است (شماره ۳) با خم کردن کانتینر تمام بار آن خالی می شود. جدار داخلی بدنه کانتینر دارای پوشش مخصوص است تا از زنگ زدن آن توسط مواد خورنده (مانند سولفور) جلوگیری شود.
کالای مشخص (NAMED CARGO)
کانتینرهای این زیر گروه متنوع است و هر یک برای نوع خاصی کالا طراحی شده اند. کالاهایی نظیر خودرو (تصویر شماره ۱) یا حیوانات زنده (شماره ۲). در بعضی موارد، ظاهر کانتینر کاملا شبیه کانتینرهای معمولی است ولی داخل آن برای کالایی مثل البسه طراحی شده و دارای میله و آویز لباس می باشد (شماره ۳). کانتینرهای حمل چرم و پوست نیز به این زیر گروه تعلق دارد، ظاهر بیرونی این کانتینر کاملا عادی ولی از درون دارای سیستم تهویه بسته است و پوشش داخلی آن مناسب شستن و بو زدایی است. گرچه ساختار این نوع کانتینرها بسیار متنوع اند، ولی ابعاد و استانداردهای آن ها مطابق ISO است. (STRAUCH, WINFRIED 2008:18)
علائم و شماره گذاری کانتینر
همانطور که اشاره شد، یکی از ویژگی های کانتینرها، هم شکل بودن آن ها در سراسر جهان است و این تشخیص و شناسایی کانتینرها را مشکل می کند. کانتینرها جعبه های یک شکل و یک اندازه هستند و تنها تفاوت آن ها رنگ آمیزی و علامت مالک است. در یک بندر با موجودی TEU 30000 چطور می توان کانتینر خاصی را پیدا کرد؟ شماره گذاری و علائم، علاوه بر تسهیل شناسایی کانتینرها، اطلاعات کاربردی، از قبیل نوع و ظرفیت آن را برای کاربران فراهم می کند.
ISO 6346 یک استاندارد بین المللی برای شناسایی و علامت گذاری کانتینر می باشد که توسط دفتر بین المللی کانتینر (BIC) اقتباس شده است. این روش علامت گذاری، اطلاعات کانتینر را به صورت کد ارائه می دهد. با الگوریتم زیر به توضیح علائم و شماره گذاری کانتینر می پردازیم:
علائم و شماره گذاری کانتینر:
شماره شناسایی ۱- ارتباط ریاضی شماره تطبیق
کد نوع و اندازه ۱- کد پهنا و ارتفاع کانتینر ۲- کد نوع کانتینر
کد کشور، اندازه و نوع
خصوصیات عملیاتی کانتینر ۱- TARE 2-MAX. GROSS 3- MAX. NET 4- CUBIC CAPACITY
