۲-۲۳. پیشینه تحقیق پروتئومیکس مایکوباکتریوم توبرکلوزیس و مایکوباکتریوم بوویس
Malen و همکاران (Zoll)، مقایسه پروتئین­های غشایی M. tuberculosis سویه H37RV و H37Ra برای تعیین خصوصیات بیش از ۱۷۰۰ پروتئین در هر دو سویه را بررسی کرده ­اند. در این بررسی تقریبا” اکثر پروتئین­های تعیین شده (identified) به میزان بسیار زیادی با هم شبیه بودند با این وجود ۲۹ پروتئین غشایی یا متصل به غشا (membrane associated) با ۵ یا بیشتر از آن دارای تفاوت یک سویه با سویه دیگر بوده ­اند. ۱۹ پروتئین و لیپوپروتئین درH37RV دارای فراوانی حداکثری بوده ­اند در صورتیکه ۱۰ پروتئین در سویه H37Ra بیشترین تعداد را داشته اند. ۶۶ لیپوپروتئین در هر دو سویه مشترک بوده در حالیکه ۷ لیپوپروتئین فقط در H37Ra و ۳ لیپو­پروتئین در H37RV دیده شده ­اند (نشان دهنده اختلاف). این مطالعه از سویه های استاندارد ATCC و محیط کشت جامد (۷H10) استفاده کرده است (Malen H. et al., 2011).

Singhal و همکاران (۲۰۱۲)، پروتئین­های خارج سلولی (Intera cellular)، M. tuberculosis از ایزوله­های بالینی را مورد بررسی قرار دادند. M. tuberculosis حساس به دارو (حساس به حداقل ۵ داروی خط اول از خانواده ST11-EA13-IND) و M. tuberculosis مقاوم به دارو MDR، (مقاوم به ریفامپین-ایزونیازید و استرپتومایسین از خانواده ST288-CAS2) از مرکز بیماری­های ریوی JALMA (هند) انتخاب گردیده­اند. از محیط کشت مایع Sautons استفاده شد و باکتری­ ها در فاز Late exponential (هفته سوم) جداسازی گردیده­اند. در مقایسه انجام شده با ۲DE و MS برخی پروتئین­ها Upregulate بوده ­اند. ۴ پروتئین در هر دو گروه MDR و حساس مشترک بوده ­اند و ۳ پروتئین اختصاصا” به متابولیسم و زنجیره تنفسی باکتری تعلق داشته است. نتایج نشان داد که عمده پروتئین­های Upreguale/expresse متعلق به متابولیسم سلولی و تنفسی باکتری است. در این مطالعه همچنین از کشت سلولی ماکروفاژ (THP-1) و آلوده­سازی سلول با مایکوباکتریوم نیز استفاده شد. روی هم رفته پروتئین­های تعیین شده (شناخته شده) در اینترافاگوزومال احتمالا” در سازگاری باکتری با محیط نقش دارند، درک عمل پروتئین­های تعیین شده با شرایط ماکروفاژ سازگار است. القا بیان آنها در Invitro احتمالا” به تفسیر استراتژی M. tuberculosis در ایجاد عفونت و افزایش بقای سلول TB می­انجامد. تعیین دقیق این پروتئین­ها به ما اجازه می­دهد تا دخالت آنها در عمل ساختاری TB و رشد مایکوباکتری در محیط کمک کند(Singhal N. et al., 2012).
Zhang و همکاران (۲۰۱۲) برای تشخیص مقاومت دارویی در M. tuberculosis و پیدا کردن بیومارکر قوی و موثر، سرم بیماران با مقاومت دارویی و حساسیت دارویی به TB و همچنین سرم­ افراد سالم را در معرض ۲DE و MS قرار داد که با این روش ۹ پروتئین جدا نمودند، ۶ پروتئین نوترکیب را برای تعیین Immunu reactivity ،۱۰۰ نمونه سرم استفاده نمودند. آنتی­بادی بر علیه پروتئین­های نوترکیب مورد بررسی قرار گرفت. بهترین حساسیت و ویژگی از ترکیب پروتئین نوترکیب و پروتئین­های جدا شده به دست آمد (Zhang L. et al., 2012).
Starck و همکاران (۲۰۰۴) پروتئومیکس مقایسه­ ایM. tuberculosis در شرایط هوازی و غیرهوازی را انجام دادند. با بهره گرفتن از ۲DE و MS تعداد ۵۰، spot پروتئینی را انتخاب کرده و از بین آنها ۱۶پروتئین را مورد MALDI-TOF قرار دادند. داده ­های این بررسی نشان داد که القا الگوی پروتئینی، در طول فاز رشد (Exponential) و فاز ثابت متفاوت است (Starck J. et al., 2004).
Monahan و همکاران (۲۰۰۱) بیان متفاوت پروتئین­های مایکوباکتریایی را طی فاگوسیتوز ماکروفاژ بررسی کردند. این بررسی با باکتری M .bovis BCG و سلولTHP-1 انجام شد. این بررسی نشان داد که پروتئین­های بیان شده در BCG در حالیکه باسیل در داخل ماکروفاژ است در طول رشد در Invitro در محیط کشت و یا در شرایط شوک حرارتی بیان نمی­شوند. همچنین نشان داده شد که ۶ پروتئین در داخل ماکروفاژ دچار ازدیاد بیان می­شوند که شامل کریستالین (۱۶ KDa) GroEL1، GroEL2، یک پروتئین ۳۱.۷KDa (RV2623) inhA و یک فاکتور به نام TUF بوده است (Monahan IM. Et al., 2001).
Malen و همکاران (۲۰۰۷)، آنالیز پروتئین­های M. tuberculosis H37RV را گزارش کردنده­اند. این بررسی پپتیدهای مشتق شده از ۲۵۷ پروتئین را نشان داد. چندین پروتئین ترشحی با خاصیت ایمونوژنیکی از جمله ESAT-6 در این گروه قرار دارند (Malen H. et al., 2007).
Rosenkands و همکاران (۲۰۰۰)، از M.tuberculosi H37RV، و روش ۲DE و میکروسکویئنسینگ برای تعیین پروتئین­های ایمونوژنیک TB استفاده کردند. این بررسی از آنتی­بادی­های منوکلونال تجارتی برای Immunio detection بهره گرفت (Rosenkrands I. et al., 2000).
Li و همکاران (۲۰۱۰)، پاسخ­های سویه­های ویرولان و تخفیف داده شدهM. tuberculosis H37RV در آلوده کردن ماکروفاژها را بررسی کردند. این مطالعه تفاوت بیان در تعداد بیشتر از ژن­های H37RV در نتیجه عمل پروتئین ESAT-6 و نیز پروتئین­های ترشحی را نشان داد (Li A H. et al., 2010).
Xing و همکاران (۲۰۰۵)، به بررسی M. tuberculosis H37RV برای تعیین پروتئین­های غشایی با الکتروفورز تک بعدی و MS پرداختند. از ۳۴۹ پروتئین معرفی شده ۱۰۰ پروتئین غشایی بودند (Xiong Y. et al., 2005).
Jing و همکاران (۲۰۰۶)، به مقایسه پروتئوم M. tuberculosi سویه مقاوم و حساس به ایزونیازید پرداختند. در این مطالعه از ۹ سویه مقاوم به monoresistance INH ، ۷ سویه حساس به INH و یک سویه H37RV در محیط کشت مایع ۷H9 استفاده شد. سویه پس از RFLP و سونیکه مستقیما” به میزان ۱۰۰µg/ml (توتال پروتئین) برای ۲DE، Load گردید. نتیجه RFLP نشان داد که ۱۷ سویه از لحاظ اپیدمیولوژیکی مستقل هستند یعنی سویه ها از نظر ژنتیکی متفاوت هستند. در ۲ سویه INH مقاوم مکانیسم مقاومت با ۷ سویه دیگر متفاوت بود در مقایسه الگوی ۲DE حساس و مقاوم به INH که ۳ بار تکرار شده بود، فقط آنهایی انتخاب شدند که Spot آنها در همه آنالیزها وجود داشت. کلا” تغییرات نوکلئوتیدها در ۵ تمایز پروتئینی از تمام حساس­ها و مقاوم­ها مشابه هم بوده است که این خصوصیت احتمالا” مربوط به پروفایل مولکولی سویه­های چینی است. تفاوت در بیان مرتبط با مکانیسم مقاومت به INH نیست، به بیان دیگر مرتبط با موتاسیون katG نیست. در الگوی ۲DE ،۵ پروتئین از ۲۰ پروتئین متفاوت بیان شده با MS تعیین شد. این ۵ پروتئین Overexpress داشته اند (Unregulated). نقش این ۵ پروتئین در مقاومت INH کاملا” مشخص نیست و مقایسه پروتئین حساس و مقاوم به INH نشان دهنده Upregulate بوده و این ۵ پروتئین در INH مقاوم بوده و بیشتر آنها پروتئین­های غشایی هستند. این پروتئین­ها می­توانند احتمالا” به عنوان مارکر برای اهداف تشخیصی و یا دارویی استفاده گردند ( Jiang X. et al., 2006).
فصل سوم
مواد و روش­ها
موادوروش­ها
در مطالعه حاضر که طی فروردین ماه تا آبان ماه سال ۱۳۹۲ انجام پذیرفت، از نمونه­های ارسالی به بخش مایکوباکتریولوژی انسیتو پاستور، ۱۰۰نمونه مورد ارزیابی قرار گرفت، و همچنین از نمونه­های سال­های ۹۰ و ۹۱ نیز به منطور بررسی M. bovis استفاده گردید. نمونه­های مشکوک ابتدا بر روی محیط­های اختصاصی با توجه به استاندارد­هایCDC کشت و از آنها اسمیر مستقیم تهیه شد.
مراحل روش تحقیق
این پژوهش بر طبق محورهای زیر انجام پذیرفت:
۱-نمونه گیری
۲-کشت به روش کلاسیک روی محیط جامد اختصاصی
۳-تشخیص میکروسکوپی مایکوباکتریوم­ها
۴-بررسی لوله­های کشت
۵-تعیین هویت مایکوباکتریوم­های رشد یافته توسط تست­های بیوشیمیایی
۶-انجام تست حساسیت دارویی در مایکوباکتریوم­ها
۷-کشت سویه­های انتخابی در محیط میدل بروک ((۷H9
۸-جمع­آوری سویه­ها میکروبی، استخراج و خالص­سازی پروتئین
۹-الکتروفورز ژل پلی آکریل آمید (SDS-page)
۱۰-آنالیز داده ­ها
مراحل انجام کار
۳-۱. نمونه گیری
ابتدا اطلاعات پرونده بیماران مراجعه کننده بررسی ­گردید و اطلاعات مورد نظر در رابطه با جنسیت، سن، ملیت، سابقه ابتلا به بیماری، نوع نمونه­ها، سابقه تماس نزدیک با افراد آلوده و یا مشکوک به سل، سابقه پزشکی فرد از لحاظ وجود نقص سیستم ایمنی (ایدز)، PPD و نتیجه رادیوگرافی ریه جمع­آوری ­شدند.
نمونه­های جمع آوری شده دارای یکسری اصول نمونه گیری به شرح زیر می­بود که این اصول توسط بخش مایکوباکتریولوژی انسیتو پاستور رعایت می­گردید.
برای گرفتن بهترین نتیجه، شرایط نمونه گیری ذیل را باید رعایت کرد:
جمع­آوری نمونه­ها قبل از شروع هر گونه دارو درمانی باید انجام شود.
نمونه­ها در ظرف تمیز، استریل، یکبار مصرف پلاستیکی و معدوم شدنی (disposable) جمع آوری شود.
نمونه­ها باید هر چه سریعتر به آزمایشگاه منتقل شود، اگر تحویل نمونه­ها به تعویق می­افتد، بعد از نمونه گیری، نمونه­ها در یخچال قرار گیرد.
در ظروف نمونه باید محکم بسته شود.
کارمندان مسئول جمع­آوری و حمل و نقل نمونه­ها باید برگه دستورالعمل نمونه گیری، که حاوی مراحل جمع­آوری نمونه و نکات مهم است همیشه همراه خود داشته باشند و در صورت نیاز نکات آن ­را مورد توجه قرار دهند.
جداسازی موفق مایکوباکتریایی احتیاج به نمونه گیری مناسب، حمل سریع و پردازش صحیح نمونه­ها دارد.
هرگز در آزمایشات مایکوباکتریولوژی از مواد ثابت­کننده (Fixative) و نگهدارنده (Preservative) استفاده نشود.
ظروف نمونه گیری نباید به موم آغشته باشد.
برای جداسازی مایکوباکتریوم­ها مصرف سواپ پیشنهاد نمی­ شود مگر در موارد خاصی که امکان گرفتن نمونه به طریق دیگر ممکن نباشد.
۳-۲. کشت و جداسازی باکتری
بعد از دریافت نمونه، آنها را به اطاق کشت برده و با روش N– استیلL–سیستئین^[۶۷] کشت داده شدند. از محیط کشت لوون اشتاین جانسون^[۶۸] استفاده شد که این محیط طبق فرمول زیر آماده ­گردید.
۳-۲-۱. مواد مورد نیاز برای تولید محیط لوون اشتاین جانسون به میزان ۵/۱ لیتر
فسفات منو پتاسیم بدون آب (KH₂PO₄): 4/2 گرم
سولفات منیزیوم آبدار (MgSO₄+7H₂O): 24/0 گرم
سیترات منیزیم (magnesium citrate): 6/0 گرم
آسپاراژین (Asparagine): 6/3 گرم
گلیسرول (Glycerol reagent grade): 12 میلی­لیتر
تخم مرغ تازه: ۱۰۰۰ میلی­لیتر
مالاشیت گرین ۲%: ۲۰ میلی­لیتر
آب مقطر: ۶۰۰ میلی­لیتر
۳-۲-۲. طرز تهیه محیط کشت
پس از مخلوط کردن مواد فوق، محلول به مدت ۳۰ دقیقه در ۱۲۱ درجه سانتی ­گراد اتوکلاو ­شد.

به موجب طرح کالبدی ملی ایران (مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری، ۱۳۷۵)، به منظور ایجاد سلسله‎مراتب و هماهنگی میان انواع طرح‎های توسعه و عمران شهری، ناحیه‌ای و منطقه‌ای، تمام پهنه‌ی کشور به ۱۰ منطقه و ۸۵ ناحیه تقسیم شده است که در تعیین و تعریف آنها از شاخص‎های مربوط به تقسیمات کشوری و میزان تجانس و پیوستگی استان‎ها و شهرستان‎ها استفاده گردیده است. طبق این تقسیمات هر منطقه شامل یک یا چند استان همجوار و هر ناحیه شامل یک یا چند شهرستان همجوار است.
در طرح کالبدی ملی ایران، منطقه‌ی خراسان شامل استان­های خراسان است که با در نظر گرفتن شاخص‎های مشابهت، مجاورت و مدیریت به ۹ ناحیه تقسیم شده است. عمده­ترین ناحیه منطقه خراسان را ناحیه مشهد تشکیل می­دهد که شامل چهار شهرستان مشهد، چناران، فریمان و کلات (بدون احتساب شهرستان جدید بینالود در سال ۱۳۸۶) است. مجموعه شهری مشهد نیز اساسی­ترین پهنه ناحیه مشهد و به طور کلی منطقه خراسان و حتی شرق کشور محسوب می­شودکه از اهمیت بسیار زیادی در فرایند برنامه­ ریزی و توسعه استان و به طور کلی منطقه شرق کشور برخوردار است.
در طرح کالبدی ملی ایران سعی شده است در چارچوب یک نظام هماهنگ، جایگاه و نقش شبکه شهری کشور تعریف و توجیه گردد. در این نظام پس از کلانشهر تهران، به عنوان مرکز ملی، شبکه شهرهای کشور در چهار سطح به شرح زیر معرفی گردیده است:
- مرکز فرامنطقه‌ای و ویژه
- مرکز منطقه‌ای سطح یک
- مرکز فرعی با اولویت مهم
- مرکز فرعی و شهر مهم
در طبقه‌بندی شبکه‌ی شهرها، شهر تهران همچنان مرکز سیاسی و نیز فرهنگی و اقتصادی کشور خواهد بود اما به­منظورتعدیل رشد تهران، به‏ویژه کلانشهر تهران، توصیه شده است که شهرهای بزرگ فرامنطقه‌ای هر چه سریع­تر تقویت شوند. با توجه به تقسیمات طرح کالبدی، شهر مشهد (مرکز منطقه‌ی شمال شرق، خراسان) به­عنوان مرکز (پایتخت‎) فرامنطقه‎ای در نظر گرفته شده است. به­ طور کلی ۱۰ مرکز فرامنطقه‌ای در کشور مشخص شده که نقش آنها، از یک­سو، انگیختن توسعه در حوزه نفوذ خود و، از سوی دیگر، تمرکززدایی از تهران است.
در طرح کالبدی ملی، که نظام شبکه‌ی شهری کشور در چهار سطح تعریف شده، جایگاه شهر مشهد در نظام فضایی کشور به عنوان مرکز منطقه‌ی شمال شرق کشور (خراسان) با عملکردهای فرامنطقه‌ای و ویژه مدنظر قرار گرفته است. پس از آن ساماندهی فضایی استان به عهده یک مرکز منطقه‌ای سطح یک (بیرجند) چهار مرکز فرعی با اولویت (سرخس، بجنورد، سبزوار و تربت‌حیدریه) و چهار مرکز فرعی و شهر مهم (تربت‌جام، قوچان، نیشابور و طبس) واگذار گردیده است (وزارت مسکن و شهرسازی، طرح کالبدی ملی، ۱۳۷۵).
۳-۲-۱۱-۸- طرح کالبدی منطقه‌ی شمال شرق (خراسان)
به منظور عملیاتی کردن طرح کالبدی ملی، تهیه طرح­های کالبدی منطقه­ای از سال ۱۳۷۹ در دستور کار قرار گرفت. تهیه طرح کالبدی منطقه شمال شرق که شامل سه استان (خراسان رضوی، شمالی و جنوبی) و ۸ ناحیه (مشهد، سرخس، تربت‏حیدریه، نیشابور، بجنورد، قوچان، تربت‏جام و بیرجند) می­ شود، نیز، از سال ۱۳۸۶ آغاز شده است. از دیدگاه عوامل اقتصادی، اجتماعی و اداری، ناحیه‌ی مشهد مهم­ترین نواحی منطقه محسوب می­ شود و از اهمیت زیادی در فرایند برنامه‌ریزی و مدیریت توسعه و عمران برخوردار است. دلایل اهمیت ناحیه و مجموعه شهری مشهد را می­توان در این دانست که مرکز ناحیه یعنی شهر مشهد، به دلیل سوابق تاریخی و وجود مرقد امام رضا ^(ع)، بزرگ‏ترین شهر مذهبی کشور و از نظر جمعیت، پس از تهران، دومین کلانشهر کشور و از نظر موقعیت استقرار، نیز، دارای روابط وسیع برون­مرزی است. مجموعه این عوامل باعث پیدایش کارکردهای ویژه‌ای برای مشهد و ناحیه شده که از اهمیت بالا در مقیاس منطقه‌ای، ملی و حتی بین‌المللی برخوردار است.

شاکله اصلی طرح کالبدی منطقه شمال شرق بر تقویت برابری در سطح سه استان، از طریق تمرکززدایی از کلانشهر مشهد و تقویت شهرهای همکار در تعامل با کلانشهر مشهد، پایه­ریزی شده است (طرح مجموعه شهری مشهد، ۱۳۹۰: ۹ و ۱۰).
۳-۲-۱۱-۹- سند ملی توسعه استان
سند ملی توسعه استان خراسان رضوی (مصوب هیأت وزیران، ۱۳۸۷)، به دلیل تعیین قابلیت­ها، محدودیت­ها، امکانات و مسائل اساسی توسعه استان، می ­تواند به عنوان اساس برنامه­ ریزی استان مطرح و مورد استفاده قرار گیرد.

 

• • قابلیت­ها

 

- وجود مرقد مطهر حضرت رضا^(ع) به عنوان زیارتگاه مسلمانان جهان
- استقرار استان در مسیر کریدورهای بین ­المللی شمالی- جنوبی و شرقی- غربی و همچنین شبکه ­های حمل­و­نقل جاده­ای، ریلی و هوایی
- موقعیت ممتاز جغرافیایی به عنوان دروازه مبادلات بازرگانی کشور با آسیای مرکزی و نزدیکی به ذخایر نفت و گاز آسیای مرکزی و نقش مهم ژئوپولیتیکی استان در زمینه تعاملات بین ­المللی
- تنوع اقلیمی، وجود دیم­زارهای مستعد و برخورداری از طیف گسترده­ای از محصولات گرمسیری و سردسیری، گیاهان دارویی و فرآورده ­های دامی
- وجود معادن غنی نظیر سنگ­آهن، بوکسیت، منیزیت، مس، کرومیت و ذخایر گاز طبیعی
- برخورداری از زمینه ­های مناسب توسعه صنعتی به‏ویژه در صنایع غذایی، نساجی،
قطعه­سازی، خودروسازی، پتروشیمی و صنایع معدنی
- وجود کلانشهر مشهد مقدس به عنوان یک مرکز مهم ارائه خدمات برتر در سطح ملی وفراملی
- برخورداری از شبکه ­های زیربنایی و خدماتی مناسب به منظور جذب سرمایه ­گذاری داخلی و خارجی.

 

• • موانع و محدودیت­ها

 

- محدودیت منابع آب و کاهش شدید ذخایر و پتانسیل­های آب­های زیرزمینی استان و نیز محدودیت تأمین و انتقال آب به منظور توسعه کانون­های مهم شهری(مشهد، سبزوار، نیشابورو…)
- وجود گسل­های فراوان و فراوانی زلزله­های مخرب و متناوب
- عدم تجهیز شبکه ­های زیربنایی استان متناسب با قابلیت ­های آن.

 

• • مسائل اساسی

 

- عدم تعادل در توسعه یکپارچه و موزون استان
- تمرکز فعالیت­ها و خدمات در شهر مشهد و تشدید تأثیرات جانبی آن بر مهاجرت و حاشیه­نشینی و آلودگی­های زیست­محیطی و ایجاد ناهنجاری­های اجتماعی
- فقر مفرط در برخی از مناطق استان ووجود ناهنجاری­های اجتماعی(قاچاق مواد مخدر و کالا) و امنیتی و بهداشتی و وجود مهاجران و پناهندگان ناشی ازترددهای غیر قانونی در مناطق مرزی
- پایین بودن سهم استان در صنایع مادر، تخصصی و پیشرفته و ناکافی بودن صنایع تبدیلی و تکمیلی و نگهداری کشاورزی (طرح مجموعه شهری مشهد، ۱۳۹۰: ۱۶).
۳-۲-۱۱-۱۰- مطالعات طرح آمایش سرزمین استان خراسان‌رضوی (۱۳۸۹ و ۱۳۸۵)
مطالعات آمایش استان خراسان­رضوی در دو مرحله که سال­های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۲ پایان مطالعات این طرح بوده است که توسط جهاد دانشگاهی فردوسی مشهد انجام شده است. در مرحله اول این طرح آمده است: به منظور تعادل­بخشی به سازمان فضایی لازم است راهبردها و استراتژی­ های مبتنی بر چشم­انداز و ظرفیت­های محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان تدوین شود که این راهبردها و پیشنهادها در دو دسته کلی تقسیم شده است که سطح منطقه­ای و فرامنطقه­ای بیشتر به صورت استراتژی توسعه­ای است و سطح دیگر بیشتر تداوم اجرایی همان سیاست­های سطح قبلی خود بوده است که راهبردهای منطقه ای و فرامنطقه­ای شامل توسعه شبکه حمل و نقل، توسعه گردشگری، تقویت مراکز رشد و توسعه ناحیه­ای، تمرکززدایی از کلانشهر مشهد، طراحی و ارائه الگوی نظام اداری آمایشی و… مطرح شده است و در جهت تقویت کارکردهای اصلی موجود و پیشنهادی امکاناتی از جمله بیمارستان ناحیه­ای و تخصصی، مناطق ویژه اقتصادی، مسیر ارتباطی و پیوند مراکز ناحیه­ها و شبکه ­های ارتباطی اصلی استان، شهرک­ها و خوشه­های صنعتی، ارتقای جایگاه اداری مراکز ناحیه­ها، خدمات ارتباطی و زیرساخت­های مخابراتی و… پیش ­بینی شده است.
در ارتباط با توسعه تعاملات در سطح ملی و بین المللی لازم است شبکه زیربنایی استان به شاهراه­های ارتباطی در آسیای میانه متصل گردد. توزیع متناسب خوشه ­ها و محورهای صنعتی علاوه بر توزیع متعادل جمعیت باعث کاهش خسارت­های زیست­محیطی می­ شود. با توجه به وجود معادن و نیاز استان به تقویت بخش صنعت و کمبود منابع آبی و محدودیت­های بخش کشاورزی لازم است تا از بخش صنعت به عنوان یک بخش پیشرو در توسعه استان حمایت شود. وجود جاذبه­های متنوع گردشگری و به ویژه زیارتی در سطح استان زمینه مناسبی را برای توجه به صنعت گردشگری و درآمدهای ناشی از آن فراهم نموده است. مجموعه حرم مطهر امام رضا (ع)، ویژگی منحصربه فرد این مجموعه در جذب گردشگران مذهبی، پایداری ورود سالانه­ی آن­ها را به استان تضمین کرده است که این ظرفیت جهت ارتقا و توسعه نیاز به برنامه­ ریزی و تقویت دیگر جاذبه­های فرهنگی و طبیعی استان دارد (رهنما و آقاجانی، ۱۳۹۰: ۱۰۶- ۱۰۲).
در این طرح، در راستای اهداف آمایش سرزمین و به منظور تقسیم فضا به نواحی آمایشی ابتدا مراکز نواحی آمایشی بر اساس موقعیت جغرافیایی، محیط طبیعی، جایگاه اداری- سیاسی، ویژگی­های اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی شناسایی و تعیین گردید که استان خراسان­رضوی به ۷ ناحیه آمایشی شامل ناحیه مشهد، ناحیه مرکزی و جنوب، ناحیه سبزوار، ناحیه نیشابور، ناحیه قوچان و درگز، ناحیه تربت جام و تایباد و ناحیه سرخس تقسیم گردید.
نقشه ۳-۴ پهنه‌بندی پیشنهادی مناطق برنامه­ ریزی استان (منبع: طرح آمایش استان خراسان‌رضوی، ۱۳۹۰)
فصل چهارم: یافته‌های تحقیق
در این فصل، بخش یافته­های کتابخانه­ای، در قالب یافته­های نظری تحقیق و یافته­های مربوط به وضعیت شبکه­شهری خراسان رضوی قبل و بعد از تقسیمات، با بهره گرفتن از شاخص­ های نخست شهری، آنتروپی، تمرکز و عدم تمرکز، رتبه- اندازه و تحلیل عاملی ارائه شده است و در بخش یافته­های میدانی، ضمن توصیف شرایط کلی پاسخگویان مانند سن، جنس، تحصیلات، شغل، رشته، به بررسی عوامل مؤثر بر عدم تعادل فضایی شبکه­شهری در قالب تحلیل عاملی تأییدی به وسیله نرم افزار لیزرل پرداخته می­ شود.
۴-۱- یافته‌های کتابخانه‌ای
۴-۱-۱- بخش تئوری پژوهش
طبق راهبرد اول نظریه هیلهورست که مربوط به راهبرد انسجام متمرکز است، هدف تقویت خود مرکز در مرحله اولیه توسعه خواهد بود که استان خراسان­رضوی به واسطه توسعه مشهد از این مرحله گذر کرده است و از آن­جا که راهبرد دوم برای مناطقی مناسب است که از رشد لجام گسیخته و تمرکز جمعیت و فعالیت در مرکز منطقه رنج می­برند و شرایط استان خراسان­رضوی به این راهبرد نزدیک است، راهبرد انسجام پراکنده برای این استان توصیه می­ شود.
راهکارهای ارائه شده توسط هیلهورست در این مرحله، تقویت مراکز درجه سه در اطراف مرکز منطقه، توسعه مراکز واقع در مسیر خطوط ارتباطی اصلی و توسعه مراکز درجه ۲ در اطراف منطقه است.
بر اساس اطلاعات مربوط به استان خراسان­رضوی (فصل سوم) و نقشه­های تهیه شده:
- از ویژگی­های شبکه­شهری استان، عدم تناسب توزیع جمعیت با تعداد شهرها می­باشد، به طوری که کمترین تعداد جمعیت شهری استان در بیشترین تعداد نقاط شهری قرار دارد.

 

• • • • • • 1. 1. شریعت

             

             

         

         

     

     

 

در عهدجدید دو نگرش تفسیری متفاوت درباره نقش شریعت و فضایل اخلاقی در رسیدن به نجات، در مقابل یکدیگر قرار گرفته­اند. در رساله یعقوب بر نجات از راه ایمان و شریعت تاکید شده است، وی معتقد است که مسیحیت واقعی تنها با حرف زدن حفظ نمی­ شود، بلکه باید در رفتار نشان داده شود: «چه سود دارد اگر کسی گوید، ایمان دارم، وقتی که عمل ندارد؟آیا ایمان می‌تواند او را نجات بخشد؟… ایمان اگر اعمال ندارد، در خود مرده است… انسان از اعمال عادل شمرده می‌شود، نه از ایمان تنها. » (یعقوب، ۲: ۱۴-۲۴).
در نقطه مقابل این دیدگاه، دیدگاه پولس قرار دارد. پولس درمسیحیت، ایمان به مسیح راجایگزین عمل به شریعت کرد. شریعتی بودن یعنی بااجرای برخی ازقوانین شریعت می توان رضایت خداراجلب نموده واجراخروی دریافت نمود. پولس علیه شریعتی بودن مبارزه کرد زیرادرتفکراو این اندیشه مذهب رابه تجارت ودادوستد تبدیل می کند. فریسیان باداشتن چنین اعتقاد، به افراد خودپسند وریاکارتبدیل شده بودندوخودرابالاترازمردم می دانستند زیراشریعت رابهترازدیگران اجرا می کردند. پولس به جای امید نجات ازراه شریعتی بودن، نجات ازطریق ایمان به فیض ولطف الهی رامعرفی کرد (هوردن، ۱۳۶۸: ۱۰-۱۱). ازنظرپولس ایمان واقعی عبارت است ازتسلیم شدن، تسلیمی که براثرآن، انسان به طرزخاصی عمل می نماید نه اینکه فقط قبول کنیم که خدایی هست ویامطالبی درمورد مسیح بپذیریم بلکه به این معنا که خود رابه خداتسلیم نماییم وفرزنداوشویم وهمان فکرراداشته باشیم که درمسیح بود (فیلیپیان۲: ۵) (همان: ۱۳). وی تأکید می­ کند که حتی خود این ایمان نیز عطیه خداست: «ایمان از شما نیست بلکه بخشش خداست» (افسسیان، ۲: ۸-۹).
نکته قابل توجه اینکه: افکار و اعتقادات پولس درباره حضرت عیسی و شریعت حضرت موسی (ع) و نجات مسیحی، که امروزه حاکم بر جهان مسیحیت است، برگرفته از آیین بدعت­آمیز گنوسی است (شلبی، ۱۹۹۳، ج۲: ۱۰۱و۱۰۲؛ پرچم، ۱۳۸۲: ۲۷۱). گنوسی­ها، رستگاری از طریق معرفت را آموزش می­دادند: اینان معتقد به خدایی برتر و متعالی بودند که از این جهان کاملاً جدا و متمایز بود. او نقشی در خلقت جهان نداشت و این جهان در نتیجه­ عمل الوهیتی فرودست­تر که آنان، غالباً آن را با خدای عهد عتیق یکی می­دانستند-به نام یالدابوت- به وجود آمده بود (­لین، ۱۳۸۶: ۱۶؛ ویور، ۱۳۸۱: ۱۰۲-۱۰۳). از دیدگاه گنوسی­ها آنچه که موجب رستگاری و نجات می­ شود، شناخت و دانایی به اسرار الاهی است نه رعایت قوانین اخلاقی و قوانین طبیعی. قوانین اخلاقی ساخته و پرداخته دست صانع جهان است که برای حکومت بر انسان و جهان، همچون نظم حرکت سیارات و صور فلکی جهان اعمال می­گردد و تبعیت از آن، به معنی قبول جبر حاکم بر جهان است (Dorrese، Jean، vol. 1، p 561 به نقل از هادی نا).

با وجود مخالفتها و مبارزاتی که پولس علیه شریعتی بودن داشت ولی در بسیاری از مواعظ او توصیه به رعایت قانون، انجام اعمال نیک و محبت به دیگران مشاهده می­شودو تأکید دارداگر کسی به احتیاجات خویشان و بخصوص اعضای خانواده خود بی­توجه باشد، اجازه ندارد خود را مسیحی بخواند؛ چنین شخصی از یک کافر هم پست­تر است (اول تیموتائوس، ۵: ۵-۸). حال این سؤال مطرح می­گردد که اگر تنها ایمان موجب رستگاری و نجات است چگونه در این نامه عمل نکردن به بعضی دستورات را موجب سقوط و کفر می­داند؟
همانطوری­که ملاحظه شد، رساله پولس با رساله یعقوب در چگونگی رسیدن به نجات، در تعارض­اند. عهدجدید از یک سو ایمان را به همراه رعایت اخلاق و رفتار آدمی، شرط حصول نجات می­داند، و از سوی دیگر صرفِ ایمان به مسیح را در رسیدن به رستگاری کافی می­داند. نویسنده­ای کاتولیکی، تعارض در رساله یعقوب و رساله­های پولس در مورد شریعت و اثبات اعمال صالح در نجات، را تنافی ظاهری می­داند که قابل رفع است؛ آنگاه که پولس نقش اعمال در نجات انسان را مردود می­شمارد، در مقام نفی اعمال شریعت موسوی، مثل ختان، قربانی، قصاص و اعمال دیگری است که یهودیان مسیحی­شده به آن اهتمام داشتند و هنگامی که تصریح می­ کند که نجات انسان منوط به اعمال است، اعمال صالحی که شخص مؤمن مسیحی به آن اهتمام دارد مثل: رسیدگی به فقرا، عدالتخواهی و… مدّنظر اوست نه اعمال شریعت موسوی، پس کلمات پولس بیانگر نفی شریعت است نه نفی تأثیر اعمال صالح و حسنات اخلاقی (الشویری، ۱۹۱۳: ۱۵؛ لیون دوفر الیسوعی، ۱۹۸۶: ۴۴۸).
به تبع این دو نگرش متفاوت در عهدجدید، در بین سه کلیسای عمده­ی مسیحیت در طریق رسیدن به نجات اختلاف ایجاد گردید؛ دو کلیسای کاتولیک و ارتدوکس فیض خداوند و اعمال نیک و صالح را شرط سعادت بشر می­داند. اعمال نیک عبارتند از احکام خدا، یعنی احکام دهگانه­ی عهدعتیق و اخلاق کامل مسیحیت. اخلاق مسیحی قوانین عملی مشخصی است که بر عهده­ اشخاص گذاشته می­ شود، مانند حضور در مراسم کلیسایی، شرکت در عشای ربانی در روزهای یکشنبه و اعیاد، حضور برای اعتراف به گناه و مواردی دیگر. امّا پروتستان­ها در حصول نجات، ایمان را کافی می­دانند. پس اعمال صالح هیچ نقشی در نجات بشر ندارد (زیبایی­نژاد، ۱۳۸۲: ۲۵۰). همچنین، مسیحیان اولیه که یهودی مسیحی بودند قوانین شریعت موسی را انجام می­دادند. به خصوص حواریون، مقید به انجام اعمال شریعت بوده و ایمان را همراه با اعمال نیک و شایستگی، شرط نجات می­دانستند. در این دیدگاه اخلاق بشری در حصول نجات یا عدم آن نقش ایفا می­ کند (ر. ک: کونگ، ۱۳۸۶: ۱۵-۲۲).
۳-۳-۳-۳- ولایت
قبول ولایت حضرت عیسی (ع) در عهدجدید از دیگر عوامل نجاتندکه شرط اساسی مقبولیت فضایل اخلاقی به درگاه خداوند به شمار می ­آید.
عیسی از نظر عهدجدید «نجات دهنده‌ای که مسیح خداوند باشد» است (لوقا۲: ۱۱) و عیسی کسی است که امت خویش را از گناهانشان خواهد رهانید (متی۱: ۲۱)؛ نجات تنها در نام او وجود دارد (اعمال رسولان۴: ۱۲)؛ او رئیس نجات است (عبرانیان۲: ۱۰). آموزه نجات در کلیسا اساساً از طریق تجسّد خدا در مسیح، عمل شفابخشی مسیح، و برخاستن عیسی از قبر و پیروزی و غلبه­ او بر مرگ و شاهزاده­ی جهان شدن صورت می­پذیرد. بنابراین انسان به واسطه­ عیسی به رستگاری به معنای بازگشت به صورت خدا و خداگونه شدن نایل می­ شود (همتی، ۱۳۷۹: ۹۷؛ ویور، ۱۳۸۱: ۱۲۱).
از دیدگاه عهدجدید، خداوند برای نجات انسان گناهکار خود را به صورت عیسی مجسم نمود تا بتواند مستقیماً به هدایت و ارشاد انسانها همت گمارد (اول یوحنا۹: ۴؛ رومیان۸: ۵ ؛ اول قرنتیان ۷: ۵). خداوند با عمل پرفیض خود، از مردم می­خواهد نجاتی را که در مسیح است با ایمان قبول کنند (خاچیکی، ۱۹۸۲: ۹۳)، سپس با قبول دعوت الهی، روح القدس در قلب انسان حیات نویی را می­دمد (قرنتیان۱۵: ۵۱) و تجدید حیات رخ می­دهد (هورن، ۱۳۶۱: ۸۲)؛ یعنی نفس بعد از آن، به جای تمایل به شرارت و بدی، به قداست متمایل گشته، حیات الهی در او متبلور می گردد (الامیرکانی، ۱۸۸۸، ج۲: ۳۳۰)، و عادل شمرده می­ شود (تیسین، بی تا: ۲۶۱). درنتیجه، شخص عضو جدیدی از اعضای خانواده خدا و فرزند او می­گردد (خاچیکی، ۱۹۸۲: ۹۷؛ فرلای، ۱۳۶۱: ۸۲).
بنابراین، عبارت­های فوق بیانگر این مطلب است که: انسان بدین دلیل که از ابتدا در بند گناه است، نمی­تواند نقشی در نجات خود داشته باشد و پذیرش ولایت مسیح، می ­تواند همان نجاتی را که خدا به مردم وعده داده است، به ارمغان آورد و شخص تنها با ایمان به مسیح قادر خواهد بود که به رهایی و نجات برسد.
بنابراین، عهدجدید، عیسی را خدایی می­داند که تجسد یافته است، گرچه بعد انسانی هم برای او قائل می­ شود. و با قبول ولایت او، شخص دیگر نیازی به انجام اعمال نیکو و اخلاقی ندارد، زیرا صرف ایمان به مسیح او را به نجات و رهایی می­رساند.
۳-۳-۳-۴- اختیار
آنچه عموم متفکران برآن اتفاق نظر دارند، این است که هرگونه سیراخلاقی و عرفانی انسان برای وصول به کمال و نجات، منوط به پذیرش اختیار در وجود اوست. اگر فعلی اختیاری نباشد، متعلّق حسن و قبح اخلاقی و یا رضا و عدم رضای الهی، خواست و عدم خواست انسان واقع نمی­گردد؛ این است که در علم اخلاق و عرفان، اصل مختاربودن انسان، به منزله­ی یک اصل، از فلسفه گرفته شده است. حصول هر کمالی در دایره وجود برای انسان امکان­ پذیر است، فقط باید خود او بخواهد و بذر کمالات در درون خود اوست (نبیان، ۱۳۸۸: ۲۰۲).
همانطوریکه در قسمت­ های قبلی ذکر گردید، دیدگاه عهدجدید درباره گناه ذاتی و فدیه مسیح و تأکید بر نقش لطف خدا به نوعی اختیار انسان را زیر سؤال می­برد و موجب کم­رنگ شدن اختیار بشر در انجام اعمالش می­ شود و در نتیجه مسیحیت را به سمت جبرگرایی سوق می­دهد. براساس آموزه گناه اولیه انسان­ها به علت ذات فاسدشان، نمی ­توانند اقدامی برای نجات خویش انجام دهند و این مسئله آدمی را نسبت به توانایی­هایش بدبین می­سازد و مانع رشد او می­ شود و هرزگی و بی­بندوباری را ترویج می­ کند و زمینه را برای نوعی ستیزه­گری و بی ­تفاوتی اخلاقی فراهم می­سازد و بدین سان اهمیت اخلاق و اعمال صالح را به عنوان نتیجه ضروری ایمان مورد غفلت قرار می­دهد. در صورتی که، حضرت مسیح، مهم­ترین تقصیرات فریسیان را در این نکته می­داند که اوامر اولیه­ اخلاق را فراموش کرده و تشریفات ظاهری و رسمی را جانشین اعمال خلاف و مکارم مولد نفسانی قرار داده­اند (­ناس، ۱۳۷۷: ۵۹۷-۵۹۸). سؤالی که در اینجا خودنمایی می­ کند این است که: با توجه به آموزه­های فوق، انسان تا چه اندازه در انتخاب سرنوشت خود، انجام اعمال صالح، دوری از گناه و خلاصه کسب هر گونه نیک و بد و حتی در زندگی روزمره آزاد است؟اگر انسان احساس کند ذاتاً گنهکار است و یا مجبور به انجام نیک و بد می­باشد، چه انگیزه­ای برای کنترل خود در ابتلا به گناهان دارد؛ قصد خداوند از وضع قوانین فردی و اجتماعی و قرار دادن مجازات برای عمل نکردن به آن چه بوده است؟
عیسی در یوحنا ۸: ۳۴ و پولس در رومیان ۶: ۱۴-۱۸ می‌گویند که بی­ایمانان برده­ی گناه هستند. بی ایمانان، بدون کمک خدا، نمی‌توانند امور الهی را بفهمند (اول قرنتیان ۲: ۱۴). آنان نمی‌توانند با قدرت خودشان عدالت را انتخاب کنند. هیچکس نمی‌تواند نزد عیسی بیاید مگر اینکه پدر او را جذب کند (یوحنا ۶: ۴۴)، و هیچکس نمی‌تواند پدر را بشناسد مگر اینکه پسر او را مکشوف سازد (متی ۱۲: ۲۷-۲۸). پولس همچنین می‌گوید که ایمانداران به غلامان عدالت تبدیل می‌شوند. این نجات نتیجه اعمال انسانی نیست، بلکه عطای مجانی خدا است (رومیان ۶: ۲۳؛ افسسیان ۲: ۸-۹). عیسی فرمود که شاگردان او را برنگزیدند، بلکه او آنان را برگزید تا رفته و میوه بیاورند (یوحنا ۱۵: ۱۶). پولس رسول می‌گوید که خدا ما را پیش از بنیاد عالم برگزید (افسسیان ۱: ۴)، و نیز می‌گوید که خدا ما را از قبل تعیین نمود تا او را پسر خوانده شویم (افسسیان ۱: ۵، ۱۱). انتخاب ما مطابق پیش دانی خدا است (رومیان ۸: ۲۹-۳۰؛ اول پطرس ۱: ۲). در رومیان ۹: ۱۶، پولس تاکید می‌کند که انتخاب خدا بر تلاش یا خواست انسان متکی نیست، بلکه مبتنی بر رحمت او است.
مفسران و متکلمان مختلف مسیحی پاسخهای متفاوتی درباره جبر و اختیار و نقش انسان در نجات خویش، عنوان نموده ­اند که در این بخش، قسمتی از مهم­ترین این پاسخ­ها آورده خواهد شد.
به عقیده آگوستین، افراد بشر از لحظه تولد آلوده به گناه­اند، چون میراث انسان گناه­آلود است و تمایل شدیدی به گناه دارد و اگر لطف و فیض الهی کمک نکند، انسان نمی­تواند بر گناه غلبه نماید و همه نیازمند بازخریدند (هوردرن، ۱۳۶۸: ۲۲؛ مک­گراث، ۱۳۹۲، ج۲: ۶۸۲)، و در رسیدن به رستگاری از اختیار لازم برخوردار نیستند. بشر به رغم آزادی و اراده، در بند اراده­ای است که گناه آن را به فساد و آلودگی کشیده و او را متمایل به بشر و گریزان از خدا کرده است. تنها اراده خداست که می ­تواند این تمایل به گناه را خنثی کند (همان: ۶۳). وی بر این باور بود که برای داشتن یک زندگی روحانی، انسان­ها به فیض خدا در درونشان نیاز دارند، اما در عین حال بر این باور بود که شخص بی­ایمان می ­تواند توسط اراده­ی آزاد خود و بدون دریافت هیچ نوع کمکی، نخستین قدم را بردارد و به سوی خدا بازگردد. اما پس از مدتی، وی معتقد شد که حتی ایمان نیز عطایی از خدا است (لین، ۱۳۸۰: ۸۷). به عبارت دیگر، او آزادانه یا با اراده خود گناه می­ کند، بدین معنی که او دارای مسؤلیت و آزادی است که آنچه را می­خواهد اراده کند، اما او آزاد نیست تا آنچه را باید بخواهد اراده کند (همان: ۸۸). و از سوی دیگر خدا موهبت فیض خود را تنها به بعضی نه همه، می­دهد و کسانی را که باید نجات یابند از پیش برگزیده است (مک­گراث، ۱۳۸۵، ۲۶). در این قسمت از سخنان آگوستین تناقض به وضوح مشاهده می­ شود: از طرفی انسان را دارای اراده آزاد و مسئول اعمال خود می­داندواز طرفی او را سقوط یافته در وضعیت غم­انگیزی می­انگارد که به شکل اجتناب ناپذیری گناه می­ کند.
چنین تناقضاتی در عقاید آگوستین که بر گرفته از عقاید پولس است موجب شده که در بین خود مسیحیان نیز مخالفانی داشته باشد. از جمله مخالفان مشهور آگوستین، پلاگیوس است. وی به شدّت بر ضرورت مسئولیت اخلاقی بشر و بهبود دائمی شخص در پرتو شریعت عهدعتیق و الگوی مسیح تأکید می­کرد (مک­گراث، ۱۳۹۲، ج۱: ۶۹). زیرا وی معتقد بود که افراد بشر می­توانند در مسیر رستگاری خود، ابتکار عمل را به دست گیرند (همان). وی تأکید می­نمود که انسان در تمام لحظات حیاتش آزادی کامل دارد که بین نیکی یا بدی انتخاب نماید و معتقد بود سقوط آدم فقط در خودش تأثیر داشت نه در دیگران (هوردرن، ۱۳۶۸: ۲۱). وی منابع نجات را در درون بشر می­داند و معتقد است: در واقع هر یک از افراد بشر قابلیت آن را دارد که خود را رستگار سازد. چنین نیست که آنان در دام گناه قرار گرفته باشند. بلکه می­توانند هر چیزی را که برای رستگاری خود لازم است انجام دهند. رستگاری چیزی است که به واسطه اعمال نیک به دست می ­آید و خداوند ناگزیر است که بشر را به خاطر این دستاورد اخلاقی پاداش دهد. پلاگیوس اندیشه فیض را به حاشیه راند و آن را عبارت از خواسته­ های خداوند از بشر برای نیل به رستگاری دانست- جان کلام پلاگیوس را می­توان در این خلاصه کرد: «رستگاری به سبب شایستگی» در حالیکه آگوستین به «رستگاری به سبب فیض» می­اندیشید (همان: ۶۵).
توماس آکوئیناس بر این باور است که: در شریعت قدیم دو نوع ناپاکی وجود دارد؛ ناپاکی جسمی که با آیین­های شریعت قدیم پاک می­ شود، ولی این شریعت­ها قدرت پاک کردن ناپاکی مربوط به روح را ندارند و تنها کفاره­ی این گناهان به واسطه­ مسیح صورت می­گیرد (مفتاح، ۱۳۸۵: ۶۲-۶۳). وی با تقسیم عدالت به دو نوع اکتسابی و موهوبی معتقد است که: عدالت اکتسابی به وسیله­ اعمال حاصل می­ شود، اما عدالت موهوبی ناشی از لطف خداست. بنابراین، وی علیرغم اینکه منکر توانایی انسان نیست، اما نجات واقعی را ناشی از لطف خدا می­داند و معتقد است انسان نمی­تواند با رعایت دستورات اخلاقی عهدعتیق عادل شود و خودش عامل رستگاری­اش را فراهم آورد (همان). بنابراین، آکوئیناس از یک طرف اراده انسان را برای رسیدن به نجات ضعیف نمی­داند و احکام اخلاقی را برای حصول نجات ضروری می­داند ولی از طرف دیگر، اعطای لطف الهی را عامل اصلی نجات می­داند و عمل به دستورات اخلاقی عهدعتیق را موجب نجات نمی­داند.
لوتر معتقد بود که ما به لحاظ درونی گناهکاریم و به لحاظ بیرونی نزد خداوند عادل هستیم؛ در مورد انسانیت درونی، تأکید دارد که ما تنها توسط ایمان عادل شمرده می­شویم نه اعمال نیکو. ایمان بر وعده­های الهی تکیه می­ کند، ما را با مسیح متحد می­گرداند و باعث تحقق شریعت در ما می­گردد، یعنی نتیجه­ عادل شدن انسانیت درونی اعمال نیکوی انسانیت برونی است (لین، ۱۳۸۰: ۲۵۷). بنابراین، کارهای نیک، برای کسب تأییدالهی و پذیرفته شدن از سوی او نیست، بلکه ما بدین دلیل اعمال نیکو انجام می­دهیم که خدا ما را پذیرفته است (همان: ۲۶۲). به عقیده پروتستان­ها، نقش اعمال صالح فزونی نعمت­ها و مقامات و برخوداری از توشه­ی بیشتر در جهان آخرت است نه رهایی از جهنم و عذاب (زیبایی­نژاد، ۱۳۸۲: ۳۹۷و۴۱۴).
نظریه ­لوتر در ارتباط با ارتکاب گناه مانند نظریه ­جبرگراهاست. آنها معتقدند همه افعال انسان حتی گناهان، به خواست خدا انجام می­گیرد با این تفاوت که در در دیدگاه لوتر خیال انسان از این جهت نیز آسوده می­ شود که روح گنهکاری که به مسیح ایمان آورده با روح مسیح متحد است و طبعاً مجازاتی هم برای او نیست. اینها تعالیمی است که می ­تواند توجیه­گر شیوع ظلم و فساد در جهان، و دور ماندن انسان از هدف اعلای خلقت یعنی آزادی و اختیار باشد. آرمینوس به دلیل زیر سؤال بردن «از پیش برگزیدگی»مورد اتهاماتی قرار گرفت و سپس از آن اتهامات مبرا اعلام شد (مک­گراث، ۱۳۹۲، ج۱: ۳۰۰-۳۰۳).
مسئله­ای که در اینجا جلب توجه می­ کند، این است که در دیدگاه فوق، موعظه­های اخلاقی و قوانین کتاب مقدس برای چه کسانی است؟رستگاران که یا نیازی به پیروی از شریعت ندارند و یا خود توسط فیض خداوند به اعمال نیک هدایت شده و قادر به انجام آن می­گردند­. دیگران هم که ناخودآگاه به دوزخ رهسپار می­شوند؟! اما این آموزه مورد پذیرش همه مسیحیان نبوده است، در میان خود مسیحیان، برخی دیدگاه لوتر را ضدّشریعت و مخالف اخلاقیات دانسته ­اند؛ زیرا اینان معتقدندکتاب مقدس تعیین کننده­ رفتار صحیح و اخلاقی مسیحیان تلقی می­ شود نه بازگوکننده­ی وعده­های الهی (مک­گراث، ۱۳۹۲، ج۱: ۱۱۸-۱۱۹).
در چنین گزارشهایی می­توان به عمق تحریف­هایی که در عهدجدید و آیین مسیحیت در ارتباط با حضرت مسیح و بروز عقایدی چون گناه ذاتی، فدیه مسیح و ایمان­گرایی، پی برد. عدم احساس مسؤلیت اخلاقی را می­توان از نتایج گرایش به چنین تفکراتی دانست. چگونه انسانهایی که از پیش مقرر شده که رستگار شوند می­توانند مقید به انجام اعمال اخلاقی باشند؟آیا مجازات افرادی که عمل غیراخلاقی مرتکب شده ­اند، عادلانه است؟و آیا پشتوانه­ای برای اعمال اخلاقی وجود دارد؟هرچند شریعت­محورها، محدوده بیشتری برای اعمال اخلاقی با اختیار خود قائل­اند، اما باوجود آموزه گناه ذاتی ونقش فدیه مسیح در رستگاری، نتوانسته­اند به این سوال بشر پاسخ کاملی دهند که: چگونه انسان می ­تواند بر گناه غلبه یابد و با تلاش خود به مدارج عالی اخلاقی برسد؟
زمانی که یک عقیده از وحی الهی نشأت گرفته باشد در طول تاریخ با عقل و فطرت پاک انسان سازگار است. ولی عقایدی که ساخته و پرداخته تفکرات بشرند و با اصول و مبانی وحی الهی که همان حقیقت است، متناقض باشند، گرچه عده­ای موقتاً آن را بپذیرند، مسلما قابل پذیرش برای بسیاری از انسانها نیست. چه بسا گروهی به سبب وجود افکار ناصحیح در یک کیش و آیین، افکار صحیح آن را هم با همان دید بنگرند و به طور کلی منکر حقایق شوند؛ چنانچه می­توان از عوامل گرایش به «تجربه دینی» را، دیدگاه های افراطی در باب ایمان گرایی و موضوعاتی مانند فیض، فدیه و ازپیش­برگزیدگی دانست. جایگزین کردن تجربه دینی بر ایمان و بر الهام گرفتن از وحی الهی، از عوارض آن افکار ناصحیح است. این در حالی است که ارزش ایمان و عمل به شریعت نزد بعضی از الهی­دانان و متدینین آنان همچنین محفوظ است. به هر حال، تحریفها و بدعتهایی که در مسیحیت رخ داده و بخشی از آن، در این مقاله با استناد به منابع معروف آنان، ذکر شد باعث شده که اندیشمندان مسیحی نتوانند در تبیین مسائلی مانند جایگاه اعمال نیک اخلاقی در حوزه رستگاری و نجات پاسخ صحیحی ارائه دهند.
۳-۳-۳-۵- معاد
در عهد جدید، مهم ترین سمبل معاد و رستاخیز در وجود خود حضرت عیسی مسیح (ع) جلوه گر می­ شود. به روایت مسیحیان، پس از شام آخر، عیسی مسیح دستگیر و محاکمه و محکوم به مرگ شد. جسم عیسی به صلیب کشیده شد و پس از تحمل رنج فراوان، جان سپرد، سپس جسم و بدن عیسی در قبر قرارمی گیرد و پس از سه روز، چنانچه خود قبلا پیش گویی کرده بود، آن جسم دوباره زنده می شود و مسیح از قبر و مدفن دنیایی قیام می کند و حیات مجدد او شروع می شود (لوقا ۲۳: ۵-۵۵؛ متی، فصل۲۶-۲۸؛ یوحنا، فصل۱۷-۲۰). این رخداد مهم و تردید ناپذیر نزد مسیحیان، نمونه ی روشنی از رستاخیزکل و حیات بازپسین است که در حضور یاران عیسای مسیح رخ می دهد و به روایت آن ها، برای جهان مسیحیت به یادگار می ماند. هرچند در انجیل های چهارگانه بیان روشنی در خصوص وضعیت مردگان در فاصله ی میان مرگ و برپایی رستاخیز عمومی دیده نمی شود، در پاره ای از عبارات، به نمونه هایی برمی خوریم که به گونه ای از زندگی پس از مرگ تا قبل از برپایی قیامت خبر می دهد: (متی ۲۲: ۲۳-۳۲؛ لوقا ۲۰: ۳۷-۳۸).
دومین شاهدی که می توان از آن برای تأیید اعتقاد به برزخ استفاده کرد رسم و آیینی است که در میان مسیحیان کاتولیک وجود دارد. کاتولیک ها معتقدند که ارواح پاکان با مرگ به بهشت وارد می شوند و در محضر خداوند حاضرند، اما ارواح گناه کاران به جهنم داخل نمی شوند، بلکه در محلی نزدیک جهنم توقف خواهند کرد . این مکان را پیشخوان جهنم (برزخ) نامیده اند. در آیین کاتولیک، روزی به نام روز ارواح وجود دارد که با به صدا درآمدن زنگ های کلیسا، ارواح با دعای بستگانشا ن از این پیشخوان آزاد می شوند (آشتیانی، ۱۳۶۸: ۳۵۴). با توجه به متن انجیل لوقا و متی، حیات برزخی عمومیت دارد و با توجه به متن دوم، حضور در عالم برزخ مختص گناه کاران است، اما در مجموع، می توان باور به برزخ و حیات واسط میان دنیا و آخرت را مقبول مسیحیان شمرد (رحیم­پور، ۱۳۹۱: ۱۴۲).
اعتقاد به برزخ در نزد کاتولیک­ها پذیرفته و اما در نزد ارتدوکس­ها و پروتستان­ها پذیرفته شده نیست (زیبایی­نژاد، ۱۳۸۲: ۲۵۰). در اعتقاد کاتولیک­ها، شخص گنهکار در صورتی که بدون توبه از دنیا برود در برزخ عذاب خواهد شد اما پروتستان­ها براین باورند که ایمان­دار در مورد گناهان خود دادرسی نخواهد شد زیرا برای گناهان خود در شخص مسیح (ع) و در صلیب او دادرسی شده است (تیسن، بی­تا: ۳۳۷؛ زیبایی نژاد، ۱۳۸۲: ۴۱۴).
در مسیحیت، اعتقاد به برپا شدن رستاخیز کل و زنده شدن دوباره ی مردگان و حیات مجدد آن ها امری قطعی است و قیامت، که از آن با نام روز داوری یاد می شود، صحنه ی رسیدگی به اعمال است . اما نزد مسیحیان، برخلاف یهودیت، آخر الزمان (یعنی زمان ظهورمسیحای موعود) و آخرت بر هم انطباق دارند. مطابق این آیین، عیسی در آخرالزمان رجعت می کند و با رجعت او، واقعه­ی عظیم قیامت شروع می شود (همان: ۱۴۳). هنگامی که جسم آدمی با مرگ نابود می شود، روح باقی می ماند و زمانی که عالم به پایان نهایی خود می رسد، یعنی به هنگام رستاخیز کل، ارواح تمام انسان ها با بدن های آن ها متحد می شود و آن ها دوباره با ویژگی های خاص خود زنده می­شوند (همان). مطابق عهد جدید، پیش از رستاخیز کل، مسیح رجعت خواهد کرد و رجعت او با رستاخیز مردگان و پایان دنیا همراه خواهد بود . برای این رجعت و رستاخیز، وقت و روز معینی ذکر نشده و هیچ کس حتی خود مسیح، از زمان آن آگاه نیست. این امر فقط بر خدا معلوم است و به خواست و اراده ی او بستگی دارد (متی ۲۴: ۳۶).
عناصر اصلی و چهارچوب کلی رستاخیز کل در عهد جدید را چنین برشمرده­اند: الف) نفح صور و دمیدن در شیپور از مقدمات رستاخیز است. مطابق عهد جدید، دوبار در صور دمیده می شود. یکی هنگام رجعت مسیح و دیگری هنگام زنده شدن دوباره ی انسان ها با بدنی فناناپذیر. ب) زنده کردن مردگان در برخی مواضع به خداوند نسبت داده شده است و در برخی مواقع به فرزند خدا حضرت عیسی (ع) و گاه روح القدس. ج) داوری در اعمال و حسابرسی اساس رستاخیز را تشکیل می دهد. د) ثواب و عقاب اخروی جاودانه و ابدی است. ه) در عهد جدید، عیسی مسیح با عنوان شفاعت کننده معرفی شده است. و) رستاخیز و حشر امری عمومی است. ز) بهشت و جهنم ؛ باور غالب در مسیحیت این است که پس از رجعت عیسی (ع) و بپا شدن رستاخیز در روی زمین، داوری نهایی انجام می شود و مردم برحسب اعمالشان به جهنم یا بهشت، خواهند رفت (رحیم­پور، ۱۳۹۱: ۱۴۴-۱۴۷).

 

• • نتایج:

 

تحلیل رابطه اصولی اعتقادی (ایمان- شریعت- ولایت- اختیار- معاد) و مبانی اخلاقی در قرآن و عهدین دربردارنده­ی نقاط قوت و ضعف ذیل است:

 

• • ایمان مهمترین مبنای اخلاقی در کتاب مقدس و قرآن است که تمامی رابطه­ انسان با خداوند سرانجام بر روی آن استوار می­ شود. هر سه کتاب آسمانی بر این نکته اتفاق نظر دارند که، اخلاق بدون ایمان اساس و پایه درستی ندارد. زیربنای همه اصول اخلاقی و منطق همه آنها بلکه سر سلسله همه معنویات، ایمان مذهبی یعنی ایمان و اعتقاد به خداست.

 

• عهد عتیق و قرآن همسویی های زیادی که در زمینه­ انجام اعمال شریعت دارند، ولی با این حال، یک سلسله تفاوتهایی نیز میان تشریعات آن دو به چشم می خورد که رویکرد کلی هر یک از این دو کتاب را در زمینه تشریع و احکام نشان می دهد. مثلاً: تشریعات قرآن معمولاً کلی و عام است، اما تشریعات تورات، جزئی و موردی است. نمونه زیر بیانگر این واقعیت است «گاو را با حمار هم جفت کرده شیاره مکن. پارچه مختلط از پشم و کتان بافته مپوش. از برای خود بر چهارگوشه جامه ای که خود را به آن می پوشی بندها بدوز. » (تثنیه۲۲: ۱۰-۱۲). این ویژگی که در بیشتر تشریعات دوکتاب وجود دارد، باعث می شود که تشریعات قرآنی قابلیت انعطاف و سازگاری با تحولات و تغییرات زمان را بیشتر از تشریعات تورات داشته باشد. تفاوت دیگر اینکه خطاب تشریعی در قرآن نسبت به همه انسانهاست، اما در تورات خطاب مخصوص بنی اسرائیل است: «پس تمامی اوامری که امروز شما را امر می فرمایم نگاه دارید که قوی بوده به زمینی که جهت ارثیتش به آن عبور می نمایید داخل شده به تصرف آورید…» (تثنیه۸: ۱). بخش عبادات در تورات همراه با تشریفات زیاد است همین تشریفات زیاد باعث شده است که تشریعات تورات جنبه ظاهرگرایی پیدا کند و از روح عبادت فاصله گیرد. در این زمینه کافی است به توصیه های مربوط به قربانی کردن و یا خدمت کردن در مقام مقدس و لباسهای خدمت گزاران و… مراجعه شود. در حالی که در قرآن عبادت به ساده ترین شکل تشریع شده است نماز، روزه، حج و… هر کدام به چند دستور کوتاه خلاصه می شود. بر اساس تورات گناه مطلقاً موجب کفاره است و از این رو بحث کفّارات و قربانیها در تورات بسیار گسترده و مبسوط مطرح شده است؛ در حالی که در فرهنگ قرآن برخی از تخلفات موجب کفاره است و برخی دیگر با توبه و بدون کفاره جبران پذیر می باشد.

۵-فرایندها: مدیریت و اداره ی موثر فرایندهایی چون فرایندهای هیئت مشتری ( به طور مثال پذیرش مشتریان جدید، پرداختن به خواسته‌ها، نیازها، شکایات آن و همین طور برگرداندن مشتریان از دست رفته) و فرایندهای تحلیلی و برنامه ریزی برای شناخت مشتری.

۶-اطلاعات: جمع آوری اطلاعات خام صحیح و مسیردادن در جای مناسب
۷-  فناوری: مدیریت بر داده‌ها و اطلاعات، درخواست نامه‌های مربوط به مشتری، زیرساخت IT و معماری آن
۸-سنجش‌ها: اندازه گیری و سنجش شاخص‌های درونی و بیرونی توفیق و یا عدم توفیق CRM

۲-۱۴)ایجاد چشم انداز CRM

برای ایجاد چشم انداز CRM در بنگاه تجاری، مدیران بنگاه باید اقدامات زیر را انجام دهند:
مفهوم CRM را برای بنگاه تجاری تعریف کنند.
اهداف را مشخص کنند.
آنچه را بنگاه برای مشتریان هدف خود در نظر دارد ترسیم کنند.
قدم بعدی- خلق مجموعه ای از ارزش‌های رقابتی و متمایز نام تجاری خدمات. این مجموعه باید با توجه به نظریات مشتری و از منظر شرکت تهیه شود. قدم نهایی در ایجاد چشم انداز، ترسیم مسائل مربوط به مشتری در موقعیت‌ها و وضعیت‌های مختلف است.

۲-۱۵)مدل نظری اجرایCRM

مدیریت ارتباط بامشتری درسازمانهابه عنوان طرح نوآوری مطرح است که تحقق آن درسازمانهای خدماتی دارای اولویت خاصی میباشد. امروزه سازمان هابه این حقیقت پی برده اندکه دیگرنمیتوانندمثل گذشته تولیدکرده ومشتریان را به مصرف تولیدات متمایل سازند. درسیرتکامل تدریجی،توجه
به نیازمندی هاوعلایق بالقوه وبالفعل مشتریان برای موفقیت ضروریاست . بهبودپتانسیل مدیریت ارتباط بامشتریان وعدم اطمینان های موجوددرمورداجرای آن درسازمانهاباعث ایجادنگرش جدیدی به عوامل تعیین کننده تصمیم شرکت برای استفاده ازاستراتژیCRM شده است . باتوجه به مرورادبیات،مفاهیم واصول مدیریت ارتباط با مشتری میتوان به این نتیجه دست یافت که مشتریان،کارکنان،رهبری،فرهنگ سازمانی،استراتژی وساختارعوامل اصلی موردنیازبرای اجرایCRMبوده وبراین اساس میتوان مدل نظری زیر را که شامل سه بعد فکری،اجتماعی وفناوری اطلاعات است طراحی وتبیین نمود :

مدل نظری اجرای مدیریت ارتباط با مشتری اوکر ومودابی۲۰۰۲

۲-۱۶بحث وتجزیه وتحلیل مدل

اجرای استراتژی ازطریق افراد،ساختار،سیستمهاوفرهنگ بایدحمایت شوند [۲۸]. به عبارت دیگراستراتژی باید به نحو مطلوبی باچهارجزءذکرشده تعامل داشته وباعملکردسازمانی نیزسازگارباشد.
براساس مدل ارائه شده ابعادتحقیقاتی اصلی برای مدیریت ارتباط بامشتری درسازمانهاعبارتنداز :
بعدفکری، بعداجتماعی وبعدفناوری اطلاعات که دراین قسمت به تشریح و تبیین آن هاپرداخت همیشود .

۲-۱۶-۱بعدفکریCRM

الف) ساختار:
ساختارسازمانی،تعیین کننده حدوداختیارات،ارتباطات وهمچنین مشخص کننده مکانیزمی است که وظایف و برنامه های سازمانی از طریق آن تحقق مییابند. [ ۲۸
ادبیات نوآوری نشان میدهد که شرکت ها ی دارای ساختارمسطح وغیرمتمرکزنسبت به شرکتهای سلسله مراتبی متمرکزازتوسعه ایده های خلاقانه بیشترحمایت میکنند .
بااین حال با در نظر گرفتن اجز ای نوآور ،ساختار متمرکز نیز دارای تاثیرات زیادی است. براساس نوآوری، ITعوامل ساختاری شامل سازگاری سیستم باطرح سازمانی،سلسله مراتب،اختیارات،
ارتباطات گزارشگری وامثال اینها میباشد. مدیریت موثرارتباط بامشتری باید فرایندهای کسب وکار رابه نوعی طراحی و پشتیبانی کندکه باعث ایجادتجربیات مثبت مشتریان با شرکت شود. این فراینده ای کاری ،کل شرکت یعنی فرایندها ی تعامل با مشتریان،بازاریابی،فروش وخدمات به مشتریان وهمچنین خدمات پس ازفروش راشامل میشود. یک عامل استراتژیک مهم ،تعیین این مطلب است که آیا استراتژی CRM باساختارفعلی شرکت مطابقت دارد یا خیر. با توجه به مدل جانسون و استروم [ ۲۹ ] تاثیرمدیریت ارتباط بامشتری برساختارسازمانی را میتوان به صورت زیرطراحی نمود:

تاثیرمدیریت ارتباط با مشتری برساختار سازمانی جانستون واستروم۲۰۰۴
ب) استراتژی:
محیط های جهانی بسیاررقابتی بازارهای امروزی فشارهایی رابرای کاهش هزینه هاودرعین حال متمایز سازی خود را ازطریق بهبودخدمات به مشتریان درجهت کسب درآمداعمال میکنند. فرضCRM در سازمان بر این است که اگر نحوه مدیریت ارتباط بامشتری رابهبوددهد،نتیجه آن افزایش بهره وری ورضایت مشتری ودرنهایت رسیدن به عملکردبهتر درمقایسه بارقیباست . بااین حال سازمانهابایدازنگریستن بهCRMبه عنوان یک راه حل مقابله با فشارهای رقابتی اجتناب کنند. مدیریت ارتباط بامشتری طرحی است که باید به صورت یک استراتژی سازمانی به آن نگریسته شود.
به این منظورلازم است پس ازتدوین اهداف مورد نظر از اجرای CRM اقدام به تهیه وارائه استراتژی درخصوص نحوه ایجاد ارتباط با مشتریان ارزشمند وتثبیت وفاداری آنها نمود. گام های عملی واجرایی تدوین استراتژی CRM برای سازمانها را میتوان به صورت زیر ارائه نمود:
۱٫بخشبندی بازارهاومشتریان درگروههای مختلف وتعیین اهداف ومعیارها وسنجش برای هربخش وگروه.
۲ .ارزیابی وضعیت موقعیت وجایگاه مشتری به عنوان یک دارایی برای سازمان ازطریق تشکیل ماتریس دارایی مشتری که درآن دو بعد زیر مزایاونقاط قوت ارتباطب امشتریان را نشان میدهد :
مشتری تاچه اندازه برای سازمان ارزشمنداست؟
سازمان تاچه اندازه برای مشتری ارزشمنداست؟

۳٫تشریح اهداف وتاکتیک های مورد نیاز برای دستیابی به آنها برای مدیران وکارکنان عملیاتی .
حال چنان چه سازمان رابه دوبخش کلی فرایندهای عملیاتی ومشتریان تقسیم نماییم میتوان نقشه استراتژیکCRMرابراساس مدل بریتون[ ۳۰ ] به شکل زیرترسیم نمود:

نقشه استراتژیک مدیریت ارتباط با مشتری بر اساس مدل بریتون۲۰۰۴
ج) مدلهای کسب وکار:
بخش بعدی مدلهای کسب وکاردرمدیریت ارتباط بامشتری است. ‹‹ کین›› شش عامل اساسی در این رابطه ارائه کردکه عبارتنداز:
-۱ انجام دادن عملیات حمل ونقل
-۲ داشتن ارتباط درازمدت بامشتری
-۳ هماهنگ کردن کانالهای ارتباطی
۴- ساختن یک مارک قوی تجاری[ ۳۱ ]
-۵ تغییردادن ساختارسرمایه گذاری وهزینه ها
[ -۶ ایجادارزش افزوده برای مشتریان.[ ۳۲
د) برنامه ریزی
: برنامه ریزی رامیتوان عملی دانست که درآن مجموعهای ازطرحهای مرتبط دارای کیفیت بالایی چون طرحهای واحدتجاری،طرح های کل سازمان وطرحهایITبه وجودمیآید. برنامه استراتژیک کل سازمان بایدطرحهای واحده ای کاری وطرحهای ITراپشتیبانی نمایند .
مدیران فناوری اطلاعاتی که دربرنامه ریزی کسب وکار شرکت مشارکت بیشتری دارند میتوانند اهداف عالی شرکت رابهتردرک کنند. به علاوه فرایند برنامه ریزی یکپارچه میتواند باعث ایجادارتباط بین مدیران کسب وکارومدیرانITشودوبرای ایجاددرک مشترکی بین حوزهه ای وظیفه ای مختلف درون سازمان اهمیت قائل شود.[ ۳۳
ه)رهبری:

• معیارهای معماری مقصد

 

• • مراحل تعریف شده برای اقلام قابل تحویل

 

• برنامه کاری مشترک اولویت‌بندی شده

 

• پنجره زمان

 

• تحویل معماری و معیارهای کسب‌و‌کار

 

مطالب متداول در قرارداد معماری کاربران کسب‌و‌کار، تولید شده در مرحله‌ی G، به شرح زیر می‌باشند :

 

• مقدمه و پیشینه

 

• نوع توافق نامه

 

• دامنه

 

• نیازمندی‌های راهبردی

 

• نیازمندی‌های تطبیقی

 

• پذیرندگان معماری

 

• پنجره زمان

 

• معیارهای معماری کسب‌و‌کار

 

• معماری سرویس (شامل توافقنامه سطح سرویس^[۵۱] )

 

همچنین این قرارداد برای مدیریت تغییرات برای معماری سازمانی در مرحله‌‌ی H استفاده می‌شود.
۳-۸-۳۰- درخواست تغییر[۳۳]
درخواست‌ها برای تغییر معماری، در مرحله‌ی H در نظر گرفته شده است. در طول پیاده‌سازی معماری و هنگامی که حقایق بیشتری شناخته می‌شوند، ممکن است که تعریف ابتدایی معماری و نیازمندی‌ها مناسب نباشند و یا برای تکمیل پیاده‌سازی یک راه‌حل کافی نباشند. در این شرایط لازم است که پروژه‌های پیاده‌سازی یا از رویکرد پیشنهادی معماری منحرف شده و یا دامنه‌ی درخواست گسترش یابد. علاوه بر این، عوامل خارجی - از جمله عوامل بازار، تغییر در راهبرد کسب‌و‌کار و فرصت‌های جدید فناوری - ممکن است فرصت‌هایی برای گسترش و پالایش معماری آشکار سازند.
در این شرایط ممکن است درخواست تغییر به منظور شروع چرخه دیگری از کار معماری ارائه شود. محتویات متداول از درخواست تغییر به شرح زیرمی باشند:

 

• تشریح تغییر پیشنهادی

 

• توجیه تغییر پیشنهادی

 

• ارزیابی اثرات تغییر پیشنهادی، از جمله:

 

- ارجاع به نیازمندی‌هایی خاص
- اولویت دادن ذینفعان به نیازمندی‌ها نسبت به زمان
- مراحلی که بازنگری می‌شوند.
- مرحله‌ای که وادار به اقدامات بیشتری درخصوص اولویت‌بندی نیازمندی‌ها می‌کند.
- نتایج تحقیقات در هر مرحله و اولویت‌های بازنگری شده
- توصیه‌هایی در زمینه مدیریت نیازمندی‌ها

 

• تعداد ارجاع به مخزن

 

۳-۸-۳۱- ارزیابی تطابق[۳۳]
هنگامی که یک معماری تعریف شده است، ضروری است که حین پیاده‌سازی آن معماری اطمینان حاصل شود که معماری چشم‌انداز اصلی به طور صحیح تحقق یافته و هر یک از درس‌های پیاده‌سازی، به فرایند معماری بازخورد داده می‌شوند. بررسی‌های دوره‌ای درخصوص تطابق پروژه‌های پیاده‌سازی در مرحله‌ی G، یک مکانیزمی برای بررسی پیشرفت پروژه و حصول اطمینان از همراستایی طراحی و پیاده‌سازی، با اهداف راهبردی و معماری فراهم می‌کند. محتویات متداول در ارزیابی تطابق به‌ شرح زیر می‌باشد:

 

• خلاصه‌ای از پیشرفت و وضعیت پروژه

 

• خلاصه‌ای از معماری/ طراحی پروژه

 

• چک لیست‌های تکمیل شده‌ی معماری:

 

• چک لیست سخت افزار و سیستم عامل

 

• چک لیست میان افزار و سرویس‌های نرم‌افزاری

 

• چک لیست‌های نرم‌افزارهای کاربردی

 

• چک لیست‌های مدیریت اطلاعات

 

• چک لیست‌های امنیتی

 

• چک لیست‌های مدیریت سیستم

 

• چک لیست‌های مهندسی سیستم

 

• چک لیست‌های روش‌ها و ابزارها