بهینه­سازی نسبی را می­توان به دو دسته کلی مسائل خطی و غیرخطی تقسیم ­بندی نمود. این روش­ها را می­توان برای مسائل بهینه­سازی مقید و یا نامقید به­کار برد. در حقیقت می‏بایست ابتدا ابعاد مختلف مسئله مورد بررسی، دقیقاً تبیین شود. عمده روش­های مطرح در این دسته عبارتند از: برنامه­ ریزی خطی^[۲۷]، روش سیمپلکس (سادگی)^[۲۸]، روش جهت­های مزدوج^[۲۹]، روش­های شبه‏نیوتن^[۳۰]، روش­های جریمه­ای و مانعی^[۳۱]، روش گرادیان مزدوج^[۳۲] و روش­های لاگرانژ^[۳۳].

روش­های برنامه­ ریزی خطی و سیمپلکس را می­توان برای مسائل بهینه­سازی نامقید خطی و مسائل بهینه­سازی مقید خطی با شروط قید خطی به­کار برد. دیگر روش­ها را می­توان برای حل مسائل بهینه­سازی مقید یا نامقید غیرخطی مورد استفاده قرار داد ]۳۹[.
خصوصیات عمده این روش­ها عبارتند از ]۳۸، ۴۰ و ۴۱[:
نیازمند یک حدس اولیه می­باشند و وابستگی زیادی به این حدس اولیه دارند.
نیازمند مشتق­گیری به فرم دیفرانسیلی یا گرادیانی هستند.
محاسبات جانبی دارند.
وابستگی زیادی به نوع مسأله و فضای جستجو دارند.
در اکثر موارد برای توابع ناپیوسته یا متغیرهای گسسته جواب نمی­دهند.
مشکل همگرایی دارند.
در صورت احراز شرایط همگرایی (طبق قضایای مربوطه) خیلی سریع همگرا می­شوند.
توانایی بسیاربالایی در یافتن نقاط بهینه محلی دارند.
روش بهینه­سازی دیگری که می­توان در این دسته به آن اشاره نمود برنامه­ ریزی پویا^[۳۴] می­باشد. اساس کار در این روش شکستن مسأله به مسأله کوچک­تر فرعی و پیدا کردن مسیر بهینه با کمک مسائل کوچک­تر می­باشد. اگرچه در روش برنامه­ ریزی پویا امکان رسیدن به نقطه بهینه محلی نیز وجود دارد ولی در این روش با انتخاب تعداد مسیرهای جستجوی بیشتر می­توان به نقطه بهینه مطلق نزدیک­تر شد ]۴۲ و۴۳[.
دسته دیگر روش­های بهینه­سازی، روش­های بهینه­سازی مطلق هستند. عمده روش­های موجود در این دسته عبارتند از ]۴۰ و۴۴ [:
جستجوی کامل فضای جستجو (جستجوی مستقیم)^[۳۵]
گردش تصادفی (RW)^[36]
روش سخت­کاری شبیه­سازی شده (SA)^[37]
روش­های تکاملی (ES)^[38]
روش جستجوی ممنوع (TS)^[39]
در روش جستجوی مستقیم، تمام حالات ممکن یک مسأله بررسی می­ شود این روش برای اکثر مسائل با ابعاد بزرگ قابل اعمال نمی ­باشد. اساس کار در گردش تصادفی بر مبنای تعیین تصادفی جهت جستجو می­باشد ]۴۰[. روش سخت­کاری شبیه­سازی شده براساس شبیه­سازی موازنه گرمایی مجموعه ­ای از اتم­ها و تشکیل بلور بعد از سرد شدن بنیان­گذاری شده است ]۴۴[.
روش­های تکاملی، روش­هایی هستند که سعی در شبیه­سازی رفتار طبیعت در انتخاب بهترین­ها دارند. نمونه ­ای از این روش­ها عبارتند از:
الگوریتم ژنتیک (GA)^[40]
بهینه ‏سازی تجمع ذرات (PSO)^[41]
کلونی مورچگان (AC)^[42]
کلونی زنبور (BC)^[43] و…
خصوصیات کلی روش­های بهینه­سازی مطلق را می­توان به شرح زیر برشمرد ]۳۸،۴۶-۴۴[:
قابلیت یافتن نقطه بهینه مطلق یا نقطه­ای نزدیک به آن را دارند.
درگیر محاسبات جانبی همانند مشتق­گیری، وارون­سازی و … نمی­شوند.
روش­های غیرمستدل و کاووشی^[۴۴] هستند.
فرایند جستجو در آن­ها به ­صورت تصادفی می­باشد.
عموماً روش­های کوری هستند و خصوصیات مسأله موردنظر تأثیری بر فرایند کلی آنها ندارد.
برای دسته وسیعی از مسائل قابل اعمال می­باشند.
تضمینی در یافتن نقطه بهینه مطلق ندارند.
به­ دلیل ماهیت تصادفی آن­ها، نقطه شروع جستجو تأثیر چندانی بر یافتن نقطه بهینه ندارد هر چند که بر فرایند جستجو اثرگذار می­باشد.
مسئله جایابی بهینه تولید پراکنده شامل تعیین مکان و اندازه این منابع می‏باشد که در حالت کلی یک مسئله غیرخطی مقید است. تابع هدف آن یک تابع ناپیوسته است و یکی از متغیرهای مستقل آن (وجود یا عدم وجود منبع در یک شین)، متغیر گسسته است. تاکنون مقالات زیادی، روش های بهینه ‏سازی را جهت حل این مسئله پیشنهاد داده ‏اند. نویسندگان در ]۴۷[ یکی از روش های لاگرانژ (مرتبه دوم) را جهت جایابی تولید پراکنده با هدف کاهش تلفات در یک سیستم توزیع بکار بردند. در روش پیشنهادی، ابتدا فرض می‏شود که منابع در تمامی شین‏ها وجود دارد، سپس یک بار الگوریتم اجرا شده و منبع شین‏هایی که ظرفیت نصب شده در آنها از یک حد معین کمتر باشد حذف می‏شوند. در ادامه، دوباره الگوریتم بر روی شبکه جدید اجرا شده و این روند تا همگرا شدن ادامه می‏یابد. در مرجع ]۴۸[ از ارتباط بین پخش بار بهینه^[۴۵] و پایداری ولتاژ، بر اساس روش لاگرانژ، جهت تعیین مکانهای تولید پراکنده با هدف کاهش هزینه‏ های سیستم و افزایش پایداری استفاده شده است. در این مقاله، ضرایب لاگرانژ با معادله پخش بار اکتیو و راکتیو ترکیب شده و بعنوان یک شاخص جهت مسئله جایابی تولید پراکنده بکار رفته است.
خالصی، رضایی و حقی‏فام یک تابع چندهدفه برای تعیین بهینه مکان و اندازه DG در سیستمهای توزیع با کمک یک شیوه جدید براساس برنامه‏ ریزی پویا (دینامیکی) ارائه کردند ]۴۹[ اهداف مدنظر حداقل‏سازی تلفات سیستم، افزایش سطح قابلیت اطمینان و بهبود پروفیل ولتاژ بوده است مدل بار بصورت متغیر با زمان در نظر گرفته شد نتایج شبیه‏سازی نشان داد که تلفات و قابلیت اطمینان شبکه شدیداً به موقعیت مصرف‏کننده، قدرت تقاضا شده از شبکه، نوع و ظرفیت منابع تولید پراکنده و موقعیت‏شان در شبکه وابسته است.
نویسندگان در مرجع ]۵۰[ یک فرمول چند هدفه برای تعیین اندازه و مکان منابع پراکنده پیشنهاد کردند. توابع مختلفی شامل هزینه تلفات انرژی، هزینه‏ های ناشی از قطع سرویس‏دهی، هزینه ارتقاء شبکه و هزینه خرید انرژی جهت حداقل‏سازی در نظر گرفته شدند. محدودیت‏های مربوط به ولتاژ شین‏ها، جریانهای اتصال کوتاه و حالت ماندگار در این کار لحاظ شده است تکنیک پیشنهادی بر اساس یک الگوریتم ژنتیک و یک روش محدود شده به ϵ^[۴۶] اجرا می شود که منجر به کسب مجموعه‏ای از پاسخهای دقیق شده است. نتایج نشان داد که درنظر گرفتن روش فرمول چند هدفه، موثر و مفید بوده است. بیسواس و همکارانش یک فرمول جدید برای مسئله جایابی بهینه DG ارائه کردند که در آن ترکیبی از فاکتورهای تکنیکی (همچون کاهش تلفات خط، کاهش در افت ولتاژ^[۴۷] و…) و فاکتورهای اقتصادی شبیه هزینه‏ های نصب و تعمیرات در نظرگرفته شده است ]۵۰[. این فرمول الهام گرفته از این تفکر است که جایابی بهینه DG می‏تواند در کاهش یا حذف افت‏ولتاژها در شبکه‏های توزیع ولتاژ پایین، موثر واقع شود. جهت حل مسئله از GA و برای شبیه‏سازی از سیستمهای توزیع شعاعی و حلقوی استفاده شده است.
روش سخت‏کاری شبیه‏سازی شده برای حل مسئله جایابی DG در مرجع ]۵۲[ پیشنهاد شده است. در این مطالعه، یک مدل برای جایابی به منظور حداقل‏سازی تلفات، آلودگی^[۴۸] و پیشامد^[۴۹] ارائه شده و نتایج حاصل با الگوریتم ژنتیک و روش جستجوی ممنوع مقایسه شده است. روش پیشنهادی بر روی یک سیستم ۳۰ شین IEEE آزمایش شده و نشان داده شد که روش SA می‏تواند پاسخهای مطلوب مسئله را با صرف زمان محاسباتی کمتری نسبت به GA و TS بدست آورد. همچنین مسئله در حالت چند هدفه، نتایج مناسب‏تری در مقایسه با حالت یک هدفه بدست می‏دهد. گندمکار، وکیلیان و احسان یک الگوریتم جدید با ترکیب الگوریتم ژنتیک و روش سخت‏کاری شبیه‏سازی شده ایجاد کرده و به حل مسئله جایابی DG می‏پردازند ]۵۳[. جایابی بر روی یک سیستم ۳۴ شین IEEE نشان داد که الگوریتم پیشنهادی موثر بوده و در مقایسه با الگوریتم های مشابه، در پاسخ، کیفیت و تعداد تکرارها بهتر بوده است.
در مرجع ]۵۴ [از یک شیوه جستجوی ساده با کمک روش پخش بار نیوتن رافسون جهت جایابی DG استفاده شده است بهینه ‏سازی بصورت چند هدفه بوده و هزینه و تلفات را بطور همزمان لحاظ کرده‏اند. نویسندگان بر روی بهینه ‏سازی ضرایب وزنی تمرکز کرده و به یک تعادل مناسب بین ضرایب هزینه و تلفات دست یافتند که منجر به ایجاد یک تابع هدف با بیشترین سوددهی می‏شود. نتایج آزمایش بر روی سه سیستم توزیع، صحت ادعای فوق را به اثبات رساند. خان‏آبادی و همکارانش یک روش پخش بار بهینه متناوب^[۵۰] با متغیرهای باینری، جهت جایابی بهینه DG با هدف حذف تراکم سیستم قدرت^[۵۱] پیشنهاد داده ‏اند جهت حل مسئله از برنامه‏نویسی عدد صحیح ترکیبی^[۵۲] استفاده می‏شود ]۵۵[. تولید پراکنده تأثیرات غیرخطی بر مشخصه‏ های سیستم قدرت همچون انتقال توان بین دو نقطه در سیستم دارد. در روش پیشنهادی با بهره گرفتن از ACOPF تأثیرات نصب DG بر متغیرهای سیستم بطور کامل ثبت و ضبط می‏شود. نتایج حاصل از آزمایش بر روی یک سیستم ۱۴ شین نشان داد که با جایابی بهینه DG، هزینه کل بهره‏برداری کاهش یافته و تراکم انتقال بطور کلی آزاد شده، که منجر به قیمت‏های انرژی پایینتر برای بارها و در نهایت بهبود سطح رفاه اجتماعی می‏شود.
در مرجع ]۵۶[ یک برنامه‏نویسی تکاملی جدید الهام گرفته از مکانیزم های ذره^[۵۳] همچون انطباق^[۵۴] و تداخل^[۵۵] تحت عنوان برنامه‏نویسی الهام گرفته از ذره (QIEP) ارائه شده است. با بهره گرفتن از الگوریتم پیشنهادی و با کمک شاخص‏های حساسیت محل مناسب برای نصب DG مشخص می‏شود. در این مرجع، یک مقایسه بین الگوریتم پیشنهادی با الگوریتم تکاملی سنتی، در میزان حداقل‏سازی تلفات و زمان محاسباتی لازم صورت گرفته است همچنین یک بررسی مقایسه‏ای بین حالات نصب یک DG و چند DG انجام شده که نشان‏دهنده حصول نتایج بهتر در کاهش تلفات سیستم در حالت نصب چند DG بوده است.
وانگ و سینگ یک الگوریتم اجتماع مورچگان جهت جایابی بهینه تولید پراکنده و ریکلوزر در شبکه‏های توزیع، با حداقل‏سازی یک شاخص قابلیت اطمینان ترکیبی پیشنهاد می‏دهند ]۵۷[. در ادامه، نتایج حاصل از شبیه‏سازی در دو سیستم توزیع کاربری با نتایج بدست آمده از الگوریتم ژنتیک مقایسه شده است. زونکولی یک مسئله چند هدفه برای جایابی بهینه واحدهای تولید پراکنده با ضریب قدرت غیر واحد پیشنهاد می‏دهد الگوریتم بکار رفته در این بهینه ‏سازی، الگوریتم PSO بوده و مدلهای مختلف بار در نظر گرفته شده است ]۵۸[. تابع چندمنظوره پیشنهادی شامل محدوده وسیعی از مشخصه‏ های فنی همچون تلفات توان اکتیو و راکتیو سیستم، پروفیل ولتاژ، بارگیری خط، جذب MVA توسط شبکه و یک پارامتر سطح اتصال کوتاه مدار جهت مدل‏سازی احتیاجات تجهیز حفاظتی می‏باشد.
فلاحی و همکارانش از الگوریتم بهینه ‏سازی کلونی زنبور جهت تعیین تعداد، مکان و اندازه بهینه DG در سیستمهای توزیع با هدف کاهش تلفات و بهبود ظرفیت خط استفاده کردند این الگوریتم از رفتار طبیعی زنبورها در حین جمع‏آوری شهد، الهام می‏گیرد. این الگوریتم بر روی یک سیستم ۳۳ شین آزمایش شده و نتایج نشان دهنده یک همگرایی خوب در حین اجرا بوده است ]۵۹[. مرادی و عابدینی یک الگوریتم جدید که ترکیبی از الگوریتم ژنتیک و بهینه ‏سازی تجمع ذرات می‏باشد جهت حل مسئله ارائه می‏کنند. تابع هدف حداقل‏سازی تلفات توان، تنظیم ولتاژ بهتر و پایداری ولتاژ در خلال مدیریت عملیات سیستم و محدودیت‏های امنیتی سیستم در شبکه‏های توزیع می‏باشد ]۶۰[.
نویسندگان در ]۶۱[ از برنامه CYMEDIST جهت ارزیابی تأثیر منابع تولید پراکنده بر قابلیت اطمینان، کیفیت توان و تلفات شبکه استفاده کرده‏اند تغییرات بار در طول زمان، در این بررسی در نظر گرفته شده است جهت نشان دادن تأثیر DG بر کیفیت توان یک شاخص با عنوان ITHD^[56] معرفی شده است که بیانگر میزان اعوجاج هارمونیکی شکل موج سینوسی جریان شبکه است.
کانگ و همکارانش یک روش جدید اکتشافی بر مبنای جمعیت موثر برای جایابی بهینه DG در شبکه‏های توزیع با هدف حداقل‏سازی هزینه سوخت، کاهش تلفات توان و بهبود پروفیل ولتاژ ارائه دادند که در آن با داخل کردن PSO در یک بهینه‏ساز جستجوی گروهی بهبود یافته^[۵۷]، به حل مسئله پرداخته شده است ]۶۲[.
۲-۸-۲- روش های تحلیلی
یکی از خصوصیات منحصر بفرد شبکه‏های شعاعی، تناظر یک به یک بین جریان بار شین‏ها و جریان شاخه‏های شبکه است. در این شبکه‏ها توسط قانون جریان کیرشهف می‏توان از روی جریانهای بار، جریان در تک‏تک شاخه‏ها را محاسبه کرد. با بهره گرفتن از اطلاعات سیستم و تشکیل ماتریسهای امپدانس می‏توان تلفات کل سیستم را بدست آورد. با نصب تولید پراکنده در یک شین بخصوص، پخش بار سیستم دستخوش تغییر شده، درنتیجه جریان شاخه‏ها و بالطبع تلفات کل سیستم تغییر می‏کند. در ادامه با نوشتن روابط و معادلات حاکم بر سیستم و ساده‏سازی آن میتوان به یک رابطه کلی برای تلفات بر حسب جریان تزریقی منبع تولید پراکنده به سیستم رسید حال جهت دستیابی به بیشترین کاهش تلفات، می‏بایست از تابع تلفات جدید نسبت به جریان تولید پراکنده مشتق گرفت.
با این روش می‏توان در نهایت، قدرت بهینه منبع تولید پراکنده را برای هر شین شبکه تعیین کرد. این عملیات برای تمامی شین‏های سیستم تکرار شده، شینی که نصب تولید پراکنده در آن بیشترین کاهش تلفات را می‏دهد بعنوان مکان بهینه و اندازه منبع بدست آمده برای آن شین، بعنوان اندازه بهینه انتخاب می‏شود اغلب روش های تحلیلی از روند یادشده تبعیت می‏کنند. البته در یک شبکه توزیع واقعی، تابع تلفات یک تابع پیوسته نیست که به آسانی بتوان از آن مشتق گرفت و نقطه بهینه را پیدا کرد بنابراین جایابی تولید پراکنده به روشی که ذکر شد وقت‏گیر می‏باشد.
در مقالات متعددی از روش های تحلیلی استفاده شده است در مرجع ]۶۳[ روشی برای تعیین مکان بهینه منابع تولید پراکنده در یک شبکه غیرشعاعی به منظور حداقل‏سازی تلفات و بارگیری خطوط پیشنهاد شده است. در این روش توسط الگوریتم مشتق مرتبه دوم، مقدار منابع اختصاص یافته به شین‏های منتخب به منظور حداقل‏کردن تابع هدف به گونه‏ای بدست می‏آید که مجموع ظرفیت منابع مساوی یک مقدار مشخص از قبل تعیین شده باشد در این روش قیود مهمی همچون اندازه ولتاژ شین‏های مختلف لحاظ نشده است. براون و همکارانش یک الگوریتم با هدف حداقل‏سازی مجموع هزینه‏ های توسعه پست‏های موجود و ساختن خطوط انتقال و پست‏های جدید و همچنین هزینه نصب تولید پراکنده ارائه دادند ]۶۴[. که البته شاخص‏های عملکرد همچون تلفات انرژی و توان و پروفیل ولتاژ شبکه در نظر گرفته نشده است.
نویسندگان در مراجع ]۶۵ و۶۶[ از روش های تحلیلی برای تعیین مکان بهینه منابع تولید پراکنده با ضریب‏توان واحد در شبکه‏های توزیع شعاعی استفاده کردند که تابع هدف کاهش تلفات بوده است. در روش پیشنهادی ابتدا مکان‏یابی تولید پراکنده در یک فیدر توزیع شعاعی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته، سپس بصورت تئوری، موقعیت شین مناسب جهت نصب برای انواع تولید پراکنده و بارهای مختلف بدست آمده است. پس از آن، یک روش جهت یافتن بهترین شین در یک سیستم شبکه‏ای براساس ماتریس ادمیتانس، اطلاعات تولید و توزیع بار سیستم ارائه شده است.
یک توصیف تحلیلی جهت محاسبه اندازه بهینه و یک روش موثر برای تعیین محل بهینه مولد تولید پراکنده براساس رابطه دقیق تلفات، برای کاهش تلفات در سیستم‏های توزیع اولیه، در مرجع ]۶۷[ ارائه شده است. روش پیشنهادی بر روی سه سیستم مورد آزمایش قرار گرفته و نتایج بدست آمده از آن، با پخش بار جامع و روش حساسیت تلفات مقایسه شده است. این مقایسه نشان داد که شیوه مبتنی بر فاکتور حساسیت تلفات، ممکن است منجر به بهترین جایابی برای کاهش تلفات نشود. نویسندگان در ]۶۸[ یک شیوه جهت تعیین تأثیر نصب واحدهای تولید پراکنده بر تلفات الکتریکی، پروفیل ولتاژ و قابلیت اطمینان شبکه توزیع پیشنهاد کردند. محاسبه تلفات و پروفیل ولتاژ بر اساس یک روش پخش‏بار با در نظرگرفتن ژنراتورها بعنوان باس PV انجام گرفته است. مقالات متعددی در زمینه استفاده از روش های تحلیلی جهت حل مسئله موضوع جایابی بهینه تولید پراکنده وجود دارد ]۶۹ و۷۰[.

« حَلِیَتِ الدّنیا فی أعیُنِهم وَ راقَهُم زِبرِجُها » (صبحی صالح، نهج البلاغه، خطبه ۳، ص ۵۰ ) .
« دنیا در دیده ی آن ها زیبا نمود، و زیور آن، چشم هایشان را خیره کرد » . ( دشتی، محمد، ترجمه نهج البلاغه، ص ۳۱ ) .
نخست آن ها را به نا آگاهانی تشبیه می کند که مخالفتشان به خاطر جهلشان است ولی بعداز این مرحله، فراتر می رود و با صراحت می گوید: آن ها نسبت به این حقایق، ناآگاه و بی خبر نبودند، بلکه دنیا طلبی و هواپرستی شدید، که مخصوصاً بعد از فتوحات بزرگ اسلامی و سرازیر شدن سیل غنائم گران بها و عادت به زندگی مرفّه، به ویژه در عصر عثمان پدید آمده بود. سبب شد که دنیا را بر دین ترجیح دهند و حقیقت را به افسانه بفروشند و سرای آخرت را به ثمن بخس متاع دنیا از دست دهند. این در واقع درس عبرتی است برای همه ی مسلمین، در تمام طول تاریخ که هر زمان به دنیا پرستی روی آورند و زرق و برق و زینت دنیا فکر آنان را به خود مشغول دارد اختلافات در میان آن ها به اوج خود می رسد و راه های وصول به وحدت، به روی آنان بسته می شود مگر آن که زهد و وارستگی پیشه کنند و به خودسازی بپردازند. و امام (علیه السّلام) عامل اصلی انحراف از حق را در عصر خودش ( و طبعاً در همه ی اعصار ) ، حبّ دنیا و دلباختگی در برابر زرق وبرق آن، می شمرد و ریشه ی جنگ های خونین ” جمل ” و ” صفیّن ” و ” نهروان ” را در این موضوع می داند. (مکارم شیرازی، پیام امام، ج ۱ ، صص ۳۸۶ ـ ۳۸۸ ) .

همچنین در” نامه ۷۸ ” می فرمایند : « فإنَّ الناسَ قد تَغَیَّرَ کَثیرٌ مِنهم عن کثیرٍ مِن حَظِّهِم ، فَمالُوا مَعَ الدُّنیا ، وَ نَطَقُوا بِالهَوی » . (صبحی صالح، نهج البلاغه ، نامه ۷۸، ص ۴۶۵ ) .
« همانا بسیاری از مردم تغییرکردند و از سعادت و رستگاری بی بهره ماندند ، به دنیاپرستی روی آورده ، و از روی هوای نفس سخن گفتند » . (دشتی، محمد، ترجمه نهج البلاغه، ص ۴۴۱ ) .
امیرالمؤمنین علی ( علیه السّلام ) این نامه را در جواب به ابوموسی اشعری، پیرامون حکمیّت نوشتند .
این اشخاص از سنّت رسول خدا منحرف گشته، تهذیب نفس، اعتقاد راسخ به مبدأ و معاد و زهد و پارسایی ، شئون دنیوی را از دست دادند ؛ که این امور با زعامت و جانشینی علی بن ابی طالب ( علیه السّلام ) محقق می گشت . پس با این انحراف خود بهره های معنوی و اخروی بسیاری را از دست دادند . (خویی، منهاج البراعه، نامه ۷۷، ج ۲۰ ، ص ۴۰۹ ) .
امام (علیه السّلام) در این نامه او (ابوموسی اشعری) را نصیحت می کند که به دنیا پرستی رو ی نیاورد ، وعده های معاویه در دل او تأثیر نگذارد و از سوی دیگر به او تأمین می بخشد که اجازه نمی دهد او را اذیت کنند گویا این سخن ( فإنّ النّاسَ قد تَغَیَّرَ …… ) اشاره به افرادی است که معاویه آن ها را با مبالغ کم یا کلان خریداری کرد به گونه ای که دست از دامان امام کشیدند و به باطل پیوستند و دین خود را به دنیا فروختند در حالی که ظاهراً در صف مؤمنان راستین بودند و امام از این موضوع سخت در شگفتی فرو می رود . (مکارم شیرازی، پیام امام، نامه ۷۸، ج ۱۱، صص ۴۴۰ ـ ۴۴۱ ؛ ر.ک : ابن میثم بحرانی، کمال الدین، اختیارمصباح السالکین، ص ۵۷۶ ؛ ر.ک :حسینی شیرازی، توضیح نهج البلاغه، نامه ۷۸، ج ۴ ، ص ۲۵۵ ) .
به طور کلّی می توان گفت هر نوع محبّت خارج از اندازه و افراطی، قوای ادراکی و شناختی فرد را مختل می کند. هرگاه فردی به شخص ، مقام یا شیئی محبّت بیش از حدّ داشته باشد نخواهد توانست زشتی ها و کمبودها ی محبوب خود را ببیند و بپذیرد . محبّت دنیا ، چشم و دل دنیاپرستان را کور کرده ، دیگر قدرت دید ن حقایق برتر را ندارند . حبّ دنیا ( حبّ مال ، مقام ، برتری جویی و … ) گاه چنان طوفانی در روح انسان ایجاد می کند که تمام معلومات او را بر باد می دهد و حتّی حسِّ تشخیص او را از میان می برد و در نتیجه حیات دنیا را بر آخرت مقدم می دارد . (اصغری ، محمد جواد، موانع تربیت دینی از دیدگاه قرآن، ص ۷۳ ) .
پس با توجّه به مطالب گفته شده به این نتیجه می رسیم: که دوست داشتن دنیا باعث فراموشی آخرت می شود و منظور از دوست داشتن دنیا علاقه به مال و فرزند و جاه و ….. به صورت افراط است که ما را از یاد خدا و معاد دور می سازد و مانع تکامل معنوی انسان می شود .
۲ . ۳ . هم نشینی با هواپرستان
یکی از عوامل بروز پیروی از خواسته های ناروای نفسانی، دوستی و هم نشین با کسانی است که سوار بر اسب سرکشِ هوی پرستی شده اند . زیرا عاطفه و انگیزه ها به وسیله هم نشینی رشد می نمایند، بر این اساس هرکس با هوی پرستان هم نشینی کند، و این هم نشینی به درازا بیانجامد، قطعاً تحت تأثیر وضع و حال آنان قرارخواهد گرفت ، به خصوص زمانی که دارای شخصیّتی ضعیف بوده و دنباله روی دیگران باشد .
پیشینیان پاک سیرت ،رضی الله عنهم ، به این علّت و زمینه به خوبی آگاه بوده و در مورد هم نشینی و رفت و آمد با هواپرستان هشدار فراوان داده اند .
به نظر می رسد هم نشینی با هواپرستان به لحاظ اهمّیت و تأثیر آن در انسان مورد توجّه قرآن و نهج البلاغه واقع شده که در ذیل به آن می پردازیم :
۲ . ۳ . ۱ . هم نشینی با هوی پرستان در قرآن :
کسانی که از هوای نفس پیروی می کنند ایمان ندارند و در صورت معاشرت با آن ها، افراد ( حتّی با ایمان را از برنامه های الهی دور می کند ) و به سقوط و فلاکت می اندازد . که خداوند متعال می فرمایند : فَلا یَصُدَّنَّک عَنها مَن لا یُؤمِنُ بِها وَ اتَّبَعَ هَوئهُ فَتَرَدی . طه (۲۰) : ۱۶ . پس مبادا کسی که به آن ایمان ندارد، و از هوس های خویش پیروی می کند، تو را از آن باز دارد ؛ که هلاک خواهی شد !
تفسیر المیزان ذیل آیه شریفه می فرماید: مبادا دل های مردم بی ایمان ، تو را از این که به یاد آن بیفتی منصرف سازد، تا درباره آن و خصوصیاتش فکر نکنی، و متوجّه نشوی که روزی است که هر نفسی به هر چه کرده پاداش می شود و نیز مراد از بی ایمان ، همان کسانی است که نسبت به آن روز و شؤوناتش کافرند . عدم ایمان به قیامت خود مصداق پیروی هوی است . ایمان به قیامت ، حق ؛ و مخالف با هوی است، و منجی و مخالف با هلاکت است . بنابراین وقتی قیامت آمدنی و جزاء واقع شدنی باشد، پس مبادا پیروان هوای نفس که به خاطر همین پیروی شان کافر به قیامت گشته ، از عبادت پروردگارشان اعراض نمودند، تو را از ایمان به آن منصرف کنند و از یاد آن و یاد شؤونات آن غافل سازند تا هلاکت گردی . پس پیروی هوی علّت عدم ایمان است . (طباطبایی، المیزان، ج ۱۴ ، صص ۱۹۷ ــ ۱۹۸ ) .
کسی که به قیامت ایمان دارد و پیوسته آن را یاد می کند ، برنامه های الهی را پیروی می نماید و اوامر او را اجرا می کند در نتیجه رستگار می شود . اگر نه چنین باشد سرنوشتش چیزی جز مرگ و نابودی نیست . اگر موسی از پی هواهای نفس خود رفته بود، مسلّماً به حضیض سقوط می کرد، چنان که بلعم با عوراء بدان گرفتار آمد . خدا بلعم را مورد کرامت خود قرار داده و به او اسم اعظم آموخته بود ولی او پیرو هواهای نفس خود شد . خدا نیز هر نعمت که به او داده بود گرفت و او را به سگ تشبیه نمود . خلاصه آن که یاد خدا به معنی سعادت است و انصراف از یاد خدا به معنی شقاوت است . (مدرسی، تفسیر هدایت، ج ۷، ص ۱۲۰ ) .
در برابر افراد بی ایمان و وسوسه ها و کار شکنی های آنان محکم بایست ، نه از انبوه آن ها وحشت کن ، و نه از توطئه های آن ها ترسی به دل راه ده ، و نه هرگز در حقانیت دعوت و اصالت مکتبت از این هیاهوها شک و تردیدی داشته باش . جالب این که در این جا جمله « لا یومِنُ » به صورت صیغه مضارع و جمله « واتَّبَعَ هواهُ » به صورت صیغه ماضی است ، ودر حقیقت اشاره به این نکته است که عدم ایمان منکران قیامت از پیروی هوای نفس سرچشمه می گیرد ، گویی می خواهند آزاد باشند و هر چه دلشان خواست انجام دهند پس چه بهتر که انکار قیامت کنند تا بر آزادی هوس هایشان خدشه ای وارد نشود ! (مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۱۳، صص ۱۷۱ ـ ۱۷۲ ) .
سرچشمه انکار معاد، پیروی از هوای نفس است . ایمان به معاد، بهترین عامل برای کنترل هوی پرستی است . نتیجه هوی پرستی ، سقوط است ، گرچه آن شخص پیامبر باشد . سازش با کفّار و افراد بی ایمان ، مایه ی هلاکت است . کافران و هواپرستان در صدد باز داشتن مؤمنان از نمازند . (قرائتی ، تفسیر نور، ج ۷، صص ۳۳۱ ـ ۳۳۲ ) .
آیات ۲۸ ـ ۲۹ سوره فرقان هم نیز به این موضوع اشاره دارند : یا وَیلَتَی لَیتَنی لَم اَتَّخِذ فُلاناً خلیلاً ــ لَقَد اَضَلَّنی عَنِ الذِّکرِ بَعدَ اِذ جاءَنی وَ کانَ الشَّیطانُ لِلانسانِ خَذولاً . فرقان ( ۲۵ ) : ۲۸ـ ۲۹ . ای وای بر من ، کاش فلان را دوست خود انتخاب نکرده بودم ! ـ او مرا از یاد آوری گمراه ساخت بعد از آن که به سراغ من آمده بود . و شیطان همیشه خوار کننده ی انسان بوده است .
با پشیمانی بسیار به خود می گوید . کاش فلان را دوست نمی گرفتم . دوستی که او را گمراه کرد ، خواه دوست بد یا سلطانی جورپیشه یا جاذبه ای شیطانی ، ولی این همه چه سودی برای او داشتند ؟ و این دغل دوستان برای او آراستند و او فریفته وگمراه شد ، و رسالت خدای سبحان را رها کرد ، در حالی که بر او واجب بود اگر می خواست از دوزخ رها شود و در بهشت مأوی گیرد و آرامش گیرد ، از دوستداریهای شیطانی در دنیا خود را رها کند و دوستی خود را خالصانه برای خدا و کسی که خدا فرموده است قرار دهد . بسیارند کسانی که از دوستانی بد پیروی می کنند که مردم را با دعوت به نافرمانی ها از کتاب و ذکر خدا باز می دارند ، و پیداست دوستان بد آن است که با قدری خوش خدمتی انسان را از یاد خدا مشغول و سرگرم می کنند ، و از این رو سزاوار است که مؤمن از مجالس لهو و لغو و سرگرمی و بیهوده و جلسات وقت گذر آنان دوری جوید و در باغ های بهشت مأوی گیرد همانا مجالس دانشمندان و حلقه های قرآن و مدارس علم و جلسات کار و اقدام در راه خداست . این شیطان که تو را به نافرمانی می خواند در ساعت سختی تو را تنها می گذارد و بدین عنوان که از خداوند جهانیان می هراسد و تو را وا می گذارد. (مدرسی، تفسیر هدایت، ج ۸، صص ۴۲۲ ـ ۴۲۳ ) .
در تفسیر نور نیز آمده است که می فرماید: در شعر شاعران نیز درباره ی دوست و دوستی ، بسیار سخن به میان آمده و نیز از هم نشینی با دوستان بد مذمّت شده است . رفیق بد به مار خوش خط وخالی تشبیه شده است که زهری کشنده در درون دارد .
تا توانی می گریزد از یار بد یار بد بدتر بود از مار بد
مار بد تنها تو را بر جان زند یار بد بر جان و بر ایمان زند . ( قرائتی ، تفسیر نور ، ج ۸ ، ص ۲۴۵ ) .
از ابوقلابه نقل می شود که گفته است: « ….. با هواپرستان هم نشین نشوید ، و با آنان به مجادله و گفت وگو نپردازید، من از این که آنان شما را به راه گمراهی خود بکشانند و نسبت به دانش های خود دچار سردر گمی کنند ، در هراسم » . (دارمی، سنن دارمی: باب اجتناب اهل الاهواء ، ج ۱ـ ۲ ، ص ۷۸ ) .
۲ .۳٫ ۲ . هم نشینی با هوی پرستان در نهج البلاغه :
از آن جا که هم نشینی با دوستان هواپرست و آنان که هیچ گونه توجّهی به عالم معنی و آخرت ندارند، ایمان را از قلب افراد مؤمن می رباید و باعث حضور شیاطین گمراه کننده می شود. مجالسی که هواپرستان آن را تشکیل می دهند و کنار یکدیگر می نشینند، حربه بسیار مؤثری برای نابودی حقّ و حقیقت به شمار می رود . لذا موضوع مذکور مورد توجّه امام علی ( ع ) واقع شده است .
آن حضرت در ” خطبه ۸۶ ” ضمن برحذر داشتن از مجالست با اهل هوی ، به آثار هم نشینی با هواپرستان اشاره کرده و می فرمایند : « مُجالَسَهَ أهلِ الهَوی مَنساهٌ لِلإیمانِ ، وَ مَحضَرَهٌ لِشَّیطان » . ( صبحی صالح ، نهج البلاغه ، ص ۱۱۷ ) .
« هم نشینی با هواپرستان ایمان را به دست فراموشی می سپارد ، و شیطان را حاضر می کند » . ( دشتی ، محمد ، ترجمه نهج البلاغه ، ص ۱۰۳ ) .
” مجالسه اهل الهوی ” مقصود حضرت علی ( علیه السّلام )؛ از ” اهل هوی ” بدکارانی است که تسلیم خواسته های شیطانی و شهواتی است که بیرون از حدود شرعی شده اند . ( ر.ک : ابن میثم بحرانی، شرح نهج البلاغه، خطبه ۸۳، ج ۲، ص ۲۸۵ ــ ر.ک :همان . اختیار مصباح السالکین، خطبه ۸۳، ص ۲۰۶ ) .
مجالست با اهل باطل، موجب به فراموشی سپردن ایمان می شود . این امر واضحی است ، زیرا هواپرستان همواره سرگرم لهو و لعب ، غیبت و سخن چینی و غرق در کارهای بیهوده ، باطل و ضدّ حق هستند . لذا هم نشینی با آن ها از روی میل و رغبت ، موجب غفلت و بی خبری از یاد خدا می شود و انسان را از انجام اعمال شایسته باز داشته و به تدریج به روش اهل باطل در می آورد . ( ر.ک : صوفی تبریزی، منهاج الولایه، خطبه ۸۵، ج ۲، ص ۸۱۹ ــ ر.ک : خویی ، منهاج البراعه ، خطبه ۸۵ ، ج ۶ ، صص ۱۳۵ ــ ۱۳۶ ) .
هواپرستی حدّ و مرزی ندارد و تمام وجود انسان را پر می کند ، فکر او را به خود مشغول داشته و جایی برای ایمان باقی نمی گذارد . و طبیعی است که چنین مجلسی ، محضر شیاطین است . (مکارم شیرازی، پیام امام ، خطبه ۸۶، ج ۳ ، ص ۵۳۵ ) .
امام علی (علیه السّلام) می فرمایند: مُجالسَه الابرارِ لِلفُجّارِ تُلحِقُ الابرارَ بالفُجّارِ . هم نشینی نیکان با اهل فسق و فجور ، آنان را به فجّار ملحق می نماید . (مجلسی، بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۱۹۷ ) .
پس هم نشینی با هواپرستان باعث می شود افرادی را که با آن ها در ارتباطند تحت تأثیر وضع و حال آنان قرار بگیرند و کم کم ایمان را فراموش کنند و از انجام کارهای شایسته دست بکشند و به کارهای باطل رو بیاورند و همین باعث هلاکت آنان می شود. پس باید هم نشین مناسب و مورد اطمینان انتخاب کنیم که ما را دچار گمراهی نکند.
۲ . ۴ . جهل ونادانی
یکی از مقدمات روشن و زمینه های واضح هواپرستی ، جهل و نادانی است . جهلی که اگر انسان به آن تکیه کند باعث هلاکت و نابودی او می شود . علم و جهل در تمایلات انسانی تأثیر دارد، علم و دانش، انسان را به پیروی از شریعت الهی سوق می دهد، همچنان که پیروی از هوای نفس نشانه جهل و نادانی است .
جهل در اصل به دو معنا آمده است : یکی مخالف علم، یعنی فعلی را بدون علم انجام دادن (فراهیدی، العین، ج ۳، ص ۳۹۰ ؛ رضایی، مقاله ی جهل و جهالت، ص ۱ ) . و در قاموس نیز به نادانی تعبیر شده است . (قرشی ، قاموس قرآن ، ج ۲ ، ص ۸۰ ) .
دوم به معنای حماقت، ( مهیار، فرهنگ ابجدی عربی ـ فارسی، ص ۲۸۷ ؛ رضایی، مقاله ی جهل و جهالت ، ص ۱ ) . و در قاموس نیز به سفاهت و بی اعتنایی معنی شده است . ( قرشی، قاموس قرآن ، ج ۲ ، ص ۸۰ ) .

2. 2. ۴ . ۱ . جهل در قرآن :

افرادی هستند که بدون علم و آگاهی از هوی و هوس های خویش پیروی می کنند و این پیروی شان بدون استدلال و برهان است به همین خاطر خداوند آن ها را گمراه کرده و هدایت شان نمی کند پس جهل و نادانی یکی از عوامل هوی پرستی می باشد . که در این زمینه خداوند در آیه ۲۹ سوره روم می فرمایند : بَلِ اتَّبَعَ الَّذینَ ظَلَموا اَهواءَ هُم بِغیرِ عِلمٍ فَمَن یَهدی مَن اَضَلَّ اللهُ وَ ما لَهُم مِن ناصِرینَ . روم ( ۳۰) : ۲۹ . ولی ظالمان بدون علم و آگاهی، از هوی و هوس های خود پیروی کردند. پس چه کسی می تواند آنان را که خدا گمراه کرده است هدایت کند ؟! و برای آن ها هیچ یاوری نخواهد بود .
ظالمان از هوا و هوس های خویش بدون علم و آگاهی پیروی می کنند و تابع هیچ منطقی نیستند . این ها را خداوند به خاطر اعمالشان در وادی ضلالت افکنده است و چه کسی می تواند آن ها را که خدا گمراه کرده است هدایت کند؟! اگر خداوند آن ها را از طریق حق گمراه ساخته به خاطر ظلمشان است ، همان گونه که در سوره ابراهیم آیه ۲۷ می خوانیم : وَ یُضّلُ اللهُ الظُالمینَ : « خداوند ظالمان را گمراه می سازد » .
و مسلّم است کسانی را که خدا رهایشان سازد و به خویش واگذار کند، برای آن ها هیچ یار و یاوری نخواهد بود. و به این ترتیب سرنوشت شوم این گروه را روشن می سازد، چرا چنین نباشد در حالی که آن ها مرتکب بزرگ ترین ظلم ها شده اند، عقل و اندیشه خود را از کار انداخته و به آفتاب علم و دانش پشت کرده، و به تاریکی هوی و هوس روی آورده اند، طبیعی است که خداوند توفیقش را از آن ها سلب می کند و در ظلمت ها رهایشان می سازد و هیچ یار و یاوری برای آن ها باقی نمی ماند. ( مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۶، صص ۴۱۴ ــ ۴۱۵ ) .
این آیه اشاره به این دارد که ظالمان از هواهای نفسانی اطاعت می کنند لذا در مقام انکار می آیند ، پیروی از أهواء نیز روی استدلال و برهان نیست بلکه بدون علم و مدرک است . حق آن است که خداوند اضلالشان کرده است، دیگر راهنمایانی نخواهند داشت و یاران و شفاعت گرانی پیدا نخواهند کرد . و اضلال آن ها نتیجه و پیامد ظلمشان است. (قرشی، أحسن الحدیث، ج ۸ ، ص ۲۰۰ ) .
هواپرستی، جوهر شرک است . پس آیه به ما می گوید : ستم اساس پیروی از هوی است و آن به نوبه ی خود سبب ضلالت است . و نیز اشاره می کند به این که هوی و علم ضدّ یکدیگرند . کسی که از هوای نفس پیروی کند علم از او دور می شود و کسی که با هوای نفس خود مخالفت ورزد به نور علم ، روشنی خواهد گرفت و هرکسی که بدون علم از هوای نفس پیروی کند خدا به زودی او را گمراه خواهد ساخت . و علم او را که اگر به آن عمل نکند از او می ستاند زیرا چنین کسی علم خود را رها کرده و به جهل گراییده است. و از هوای نفس خود پیروی کرده ، در این حال کسی را جز خدا که او را هدایت کند نمی یابد. (مدرسی، تفسیر هدایت، ج ۱۰ ، صص ۴۴ ـ ۴۵ ) .
پس پیروی از هوی باعث گمراهی می شود و هوی و علم ضدّ یکدیگرند. هوی ما را به جهالت می کشاند و ما را از خدا دور می کند امّا علم، ما را با حقایق آشنا می کند .
و خداوند در جای دیگر فرموده است : ثُمَّ جَعَلناک عَلی شَریعَهٍ مِن الاَمرِ فَاتَّبِعها وَ لا تَتَّبِع اَهواءَ الَّذین لا یَعلمونَ . جاثیه (۴۵) : ۱۸ . سپس تو را بر شریعت و آیین حقی قرار دادیم؛ از آن پیروی کن و از هوس های کسانی که آگاهی ندارند پیروی نکن.
صاحب تفسیر المیزان ذیل آیه مورد بحث می گوید: بعد از آن که به بنی اسرائیل دادیم آنچه را که دادیم، تو را بر طریقه خاصی از امر دین الهی قرار دادیم، و آن عبارت است از شریعت اسلام که رسول اسلام و امّتش بدان اختصاص یافتند . و رسول خدا را مأمور می کند تنها پیرو دین و فرامینی باشد که به او وحی می شود ، و از هواهای جاهلان که مخالف دین الهی هستند پیروی نکند .
از این آیه دو نکته استفاده می شود : اوّلاً این که پیامبر اسلام هم مانند سایر امّت مکلّف به دستورات دینی بوده است .

۱-۴- فرضیات پژوهش:
۱- به نظر می­رسد تغییرات بارش در استان کرمانشاه دارای روندهای افزایشی و کاهشی آرام است.
­۲- در استان ­کرمانشاه ­مجموع­ بارندگی­ سالانه­ دارای ­بیشترین ­تغییرات­ می­باشد.
۱-۵- هدف پژوهش:
هدف کلی این مطالعه آشکارسازی روند تغییرات بارش و همچنین رفتار متغییر بارش دراستان کرمانشاه می­باشد که با بهره گرفتن از آزمون آماری- گرافیکی من کندال و همچنین روش سری­های زمانی، مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
۱-۶- ضرورت و اهمّیت پژوهش:
بارش یکی از متغییرترین عناصر اقلیمی است که تغییرات آن می­­­تواند­ تبعات ­منفی محیطی، اجتماعی، اقتصادی­ و حتی­ فرهنگی برای جوامع بشری داشته باشد از این­ رو ­مطالعات تغییرات بارش ­یکی از کانون­های توجه اقلیم­ شناسان ­است، به­ ویژه ­افراز تغییر و تغییرپذیری­ از اهمیت­ شایان­ توجهی برخوردار بوده، می ­تواند نقش ­مهمی­ در پیش ­بینی­های ­اقلیمی ­و در نتیجه­ در مدیریت­ منابع­آب و برنامه­ ریزی­های ­بهینه­ ­محیطی، اقتصادی ­و کشاورزی­ داشته ­باشد. فرض وجود تغییرات بارش در اقلیم جهانی ذهن محققین و جوامع بشر را به خود مشغول کرده است. و قوع تغییرات بارش حتی به صورت جزیی بر تمام ارکان زندگی بشری و حیات طبیعی اثرات فاحش و قابل توجهی خواهد گذاشت. برخورد علمی با این پدیده غالبا توسط محققین علوم زمین بویژه آب و هواشناسی، هواشناسی، هیدرولوژی، محیط زیست، فیزیک و کشاورزی انجام گرفته است. هر یک با روش­های مختلفی همچون تحلیل­های آماری، سینوپتیکی، سنجش از دور و با وسایل و ابزار آزمایشگاهی و مدل­های پیچیده علمی به بررسی موضوع پرداخته­اند. اقلیم­شناسان به واسطه روش تحقیق خاص اغلب به صورت آماری یا سینوپتیکی با بهره گرفتن از داده ­های اندازه ­گیری شده ایستگاه­های هواشناسی و نقشه­های سطح زمین و سطوح فوقانی جو الگوهای رفتاری متغییر بارش را مورد تجزیه و تحلیل قرار می­ دهند. با توجه­ به­ گسترش­ شهرهای­ بزرگ­ ایران­ و رشد­ و صنعتی­ شدن ­آن­ها­ نیاز ­به ­مطالعات آشکارسازی­ تغییرات ­اقلیمی­ افزایش ­یافته­ است. پارامتر بارندگی­ در مطالعات­ تغییر اقلیم­ نتایج بسیار متفاوتی­ را در سطوح­ نه ­چندان ­وسیع ­به ­نمایش­ می­ گذارد ، به ­طوریکه ­در کشور ایران­ نتایج­ بررسی­ پارامتر بارندگی­ حاکی ­از وجود سه ­حالت ­روند مثبت ، روند منفی ­و بدون­ روند بوده ­است . استان کرمانشاه­ با واقع شدن ­در منطقه­ ­زاگرس میانی ، به ­طور عمده تحت ­تأثیر رژیم بارشی مدیترانه­ای ­قرار دارد. نوسان­های بارشی ­در این منطقه، تأثیر شدیدی برکشاورزی، منابع ­آب­ و دیگر فعالیت­­های مردم به جای می­ گذارد. به­ ویژه ­در سال­های ­پیش­ این منطقه خشکسالی­های شدیدی ­را تجربه کرده ­است­ که ­خسارات فراوانی بر ساکنان منطقه ­داشته ­است .

۱-۷- پیشینه­ی پژوهش:
طاهری ( ۱۳۷۷ )، مدل­ بندی و پیش بینی ۱۱ ایستگاه هواشناسی را با بهره گرفتن از مدل­های اتورگرسیو میانگین متحرک ضربی انجام داده و مقادیر احتمالی را تا سال ۲۰۰۰ برآورد کرده است.
رسولی( ۱۳۷۹ )، برای پیش بینی دمای ماهانه شهر تبریز با بهره گرفتن از روش سری­های زمانی و مدل آریما دمای متوسط ماهانه تبریز را با ۴۶ سال دوره آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. وی ابتدا تکنیک گرافیکی منحنی تجمعی باقیمانده­های نرمال شده را در جهت تشخیص روند تغییرات مقادیر دما در دراز مدت به کار گرفته و سپس چندین مدل پیش بینی مقادیر آتی را مد نظر قرار داده است. نتایج فوق نشان می­دهد که تکنیک آریما برازش بهتری با مشاهدات داشته و آن را می­توان با اطمینان بیشتری در تحلیل اقلیمی به کار برد.
پروین ( ۱۳۸۰ )، ابتدا با بهره گرفتن از مدل آریما به پیش بینی بارش حوضه ارومیه و سپس بارش حوضه مذکور را با طبقه بندی کرده است نتیجه حاصله نشانگر وضعیت تقریباً نرمال همراه با روند صعودی Score استفاده از شاخص بارندگی در سال­های ۲۰۰۰ ۲۰۰۱ می­باشد.
ترابی ( ۱۳۸۰ )، موضوع تغییر اقلیم را با بهره گرفتن از بررسی نوسان­های دما و بارش بوسیله مدل آریما در ایران ارزیابی نموده است. در این تحقیق با بهره گرفتن از تحلیل­های نوشته ای پنج ناحیه اقلیمی برای ایران در نظر گرفته شده است. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان می­دهد که در مناطق با عرض­های بالاتر، هم تغییرات دمای حداقل و هم تغییرات دمای حداکثر معنی دار می­باشند.
غلامی ( ۱۳۸۲ )، بررسی وضعیت بارش و رواناب و نوسان آن­ها را در رابطه با تغییرات اقلیمی در حوضه آبریز قلعه رودخان ذکر نموده است. که بیشترین میزان رواناب حوضه قلعه رودخان در ماه مهر با توجه به افزایش بارندگی وکمترین مقدار آن در ماه خرداد مشاهده می­ شود.
روشنی ( ۱۳۸۲ )، به بررسی چند پارامتر اقلیمی مناطق ساحلی دریای خزر در دوره ۱۹۹۴- ۱۹۵۵ با بهره گرفتن از روش ناپارامتری من کندال پرداخت و نشان داد که زمان شروع بیشتر تغییرات به صورت ناگهانی بوده و این تغییرات به دو صورت روند و نوسان ظاهر می­گردند.
کاویانی و عساکره ( ۱۳۸۲ )، تحلیل روند بارش در ایستگاه اصفهان را در یک دوره آماری ۱۰۳ ساله با بهره گرفتن از روش­های پارامتری و ناپارامتری به انجام رساندند. نتایج حاصله وجود هیچ گونه روندی را توسط هیچ کدام از روش­های به کار گرفته شده به تأیید نرسانید.
خلیلی و بذرافشان ( ۱۳۸۳ )، روند تغییرات بارندگی سالانه، فصلی، و ماهانه ۱۵ ایستگاه قدیمی ایران در طی دوره ۲۰۰۱ - ۱۸۹۳ با بهره گرفتن از روش t استیودنت و روش ناپارامتری من- کندال مورد بررسی قرار دادند نتایج حاصله وجود هیچ روند معنی داری را در سری­های بارش سالانه در ایستگاه­های مورد مطالعه تایید نکرد. اما در سری­های بارش فصلی هم روند افزایشی و هم روند کاهشی قابل مشاهده بود.
محمدی و تقوی (۱۳۸۴)، به بررسی وروند شاخص­ های حدی براساس سری زمانی روزانه دما و بارش در ایستگاه تهران در دوره آماری ۲۰۰۳ – ۱۹۵۱ پرداختند وتوزیع دنباله­های حدهای گرم و سرد را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند و نتیجه گرفتند که روند دمای حداقل و دمای متوسط روزانه کاملا افزایشی است.
رضیئی و همکاران ( ۱۳۸۴ )، بررسی روند بارندگی سالانه در مناطق خشک و نیمه خشک مرکزی و شرق ایران و روند تغییرات بارندگی در ۷۹ ایستگاه این منطقه را طی ۳۶ ماه با بهره گرفتن از آزمون ناپارامتری مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که در این منطقه اثری از تغییر اقلیم در این دوره وجود ندارد، هر چند که در برخی ایستگاه­ها با کاهش بارندگی و در برخی دیگر با افزایش روبرو بوده ایم ، اما میزان بارش در بیشتر ایستگاه­ها تغییر خاصی را نشان نمی­دهد.
عساکره ( ۱۳۸۴ )، روند تغییرات زمانی بارش پهنه ای استان اصفهان را با بهره گرفتن از تحلیل روند خطی و بر اساس روش­های زمین آمار ( روش کریجینگ )، بررسی کرد و نشان داد که بارش استان حاوی روند سهمی است. از این رو با برازش یک مدل آریما بر میانگین بارش پهنه ای ، بهترین الگو را ( ۰ ، ۲ ، ۲ ) آریما تشخیص داد.
جهانبخش و همکاران ( ۱۳۸۵ )، روند نوسانات اقلیمی بر مبنای دو پارامتر اقلیمی دما و بارش ایستگاه سینوپتیک تبریز با بهره گرفتن از روش تحلیل سری­های زمانی و مدل تابع انتقال خطی مورد بررسی قرار دادند و نتایج حاصل از تحلیل نوسانات در ایستگاه تبریز نشان می­دهد که میانگین دما در طی دوره مطالعه دارای روند افزایشی نسبتاً محسوس می­باشد.
عسگری و رحیم زاده ( ۱۳۸۵)، با بهره گرفتن از ۳۴ ایستگاه همدید کشور، رفتار بارش را با روش­های آماری همچون اسپیرمن و من-کندال مورد ارزیابی قرار دادند، نتایج مطالعات آن­ها نشان داد که بارش کشور در بعضی ایستگاه­ها دارای روند افزایشی و در بعضی دیگر دارای سیر کاهشی بوده است.
عساکره ( ۱۳۸۶ )، تغییرات زمانی و مکانی بارش ایران زمین را طی دهه­های اخیر مطالعه نمود در این پژوهش با بهره گرفتن از تکینک های زمین آمار و آمار کلاسیک بر پایه تکنیک ترسیمی طی دوره آماری ۲۰۰۳-۱۹۶۱ و بر اساس داده ­های ۱۵۲ ایستگاه سینوپتیک و ۱۷۰ ایستگاه کلیماتولوژی تغییرات زمانی بارش در محدوده ایران زمین مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که حدود ۴/۵۱ درصد از مساحت کشور در معرض تغییرات بارش قرار گرفته­اند. این تغییرات در نواحی کوهستانی و نیز نیمه غربی کشور رخداد بیشتری داشته است.
کتیرایی و همکاران ( ۱۳۸۶)، روند بارش سالانه و فصلی را در ایران بررسی نموده ­اند و نشان دادند که بارش سالانه اغلب ایستگاه­های واقع در غرب و شمال غرب کشور دارای روند کاهشی و نواحی جنوبی و مرکزی ایران دارای روند افزایشی بوده ­اند.
حجام و همکاران (۱۳۸۷)، روند تغییرات بارندگی­های فصلی و سالانه چند ایستگاه منتخب در حوزه مرکزی ایران را با روش­های من کندال و Sens Estirmators slop مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد که کارایی دو روش فوق در تحلیل روند مقیاس فصلی و سالانه در بیشتر موارد شبیه هم است.
میرموسوی ( ۱۳۸۷ )، نوسانات دما و بارش سالانه در منطقه شمال غرب ایران را بررسی نمود. روش مورد استفاده در این پژوهش مدل­های تابع تبدیل و سری­های زمانی است. نتایج حاصل از این مطالعه در زمینه بررسی روند دمای سالانه نشان می­دهد که سه ایستگاه میانه، تبریز، ماکو، دارای روند معنی دار باشد و روند بارندگی در این ۳ ایستگاه معنی دار و دارای روند نزولی می­باشد.
عزیزی و همکاران (۱۳۸۷)، بازیابی تغییر اقلیم در نیمه غربی کشور را با بهره گرفتن از تحلیل آماری چند متغیره مورد بررسی و مطالعه قرار دادند و از داده ­های ماهانه ۱۶ متغیر اقلیمی در ۱۲ ایستگاه سینوپتیک برای دوره ۵۰ ساله (۲۰۰۰- ۱۹۵۱) استفاده کردند. با توجه به محاسبات صورت گرفته بر روی داده ­های متغیر دمایی به ویژه میانگین حداقل دما، حداقل مطلق و دمای نقطه شبنم، این متغیرها دارای روند تغییرات معنا­دار با جهت­های متفاوت بودند. و داده ­های رطوبت و بارش غالبا از روند تغییرات معنی­داری برخوردار نیستند.
پروین ( ۱۳۸۹ )، پس از تحلیل داده ­ها به این نتیجه دست یافت که در کلیه­ ایستگاه­ها به غیر از ایستگاه زاهدان، پارامتر دما روند منفی را در طول سال نشان می­دهد. روند منفی بارش نیز در ماه­های گرم سال دیده شد. همچنین زمان و نوع تغییرات در پارامترهای دما و بارش حاکی از تغییرات ناگهانی افزایشی و کاهشی می­باشد. تغییرات افزایشی در پارامترهای حداقل و حداکثر دما در ماه­های مختلف سال به وضوح دیده شده و تغییرات ناگهانی کاهشی بارش بیشترین گسترش را دارند.
نیکلس و لاوری^[۳] ( ۱۹۹۲ )، روند بارندگی استرالیا را در قرن بیستم مطالعه کرده ­اند. آن­ها ۱۹۱ ایستگاه را برای این کار مورد استفاده قرار دادند. مطالعه آن­ها نشان داد که بارندگی تابستان در بیشتر قسمت­ های استرالیای شرقی افزایش ناگهانی در طول ۱۵۰ سال داشته است.
لیت^۲ (۱۹۹۶)، دما و بارش سالانه کشور پرتغال را به کمک مدل­های اتورگرسیو پیش بینی کرد و نتیجه گرفت که دما و بارش سالانه علاوه بر اینکه از سالی نسبت به سال دیگر متفاوت است، از یک دهه به دهه­ دیگر نیز تغییر می­ کند، به عبارت دیگر دارای نوسانات سالانه و دهه­ای است.
مانون^۳ (۱۹۹۷)، تغییرات و نوسانات اقلیمی آفریقای جنوبی را از سالهای ۱۸۹۷ تا ۱۹۹۵ با روش آماری بررسی نموده ­اند . هدف آن­ها از این مطالعه، بررسی نوسانات بارندگی بین سالانه و دوره­ های فصلی بوده است. طبق نظر آن­ها آفریقای جنوبی ناحیه­های بسیار خشک بوده که دارای نوسانات بارندگی بین سالانه شدیدی می­باشد. آنها رابطه نوسانات جنوبی و ال نینو را با تغییرات شدید بارندگی مطالعه نموده و تغییرات بلند مدت بارندگی را نیز با روش سری­های زمانی بررسی کرده ­اند.
سرانو و همکاران^[۴] (۱۹۹۹)، به بررسی روند بارندگی در ۴۰ ایستگاه جزیره ایبری در دو مقیاس سالانه و ماهانه پرداختند. نتایج آن­ها نشان داد که در مقیاس سالانه در هیچ ایستگاهی روند معنی داری وجود ندارد و در مقیاس ماهانه ۲۱ ایستگاه روند داشتند.
توموزیو و همکاران^[۵] ( ۲۰۰۰ )، با بهره گرفتن از روش من کندال و توابع تجربی متعامد، تغییر پذیری میانگین بارندگی زمستانی در امیلیا رومانگا ( ایتالیا) را بررسی کردند . مطالعات آنها نشان داد که همه ایستگاه­ها دارای روند کاهشی در بارندگی زمستانه بوده ­اند.
در مطالعه ای دیگر بورونتی و همکاران^[۶] ( ۲۰۰۰ )، با تحلیل دما و بارش شمال و جنوب ایتالیا روند تغییرپذیری سالانه و رفتارهای دوره­ای داخلی آن­ها را طی سال­های ( ۱۹۹۵ – ۱۸۶۶) به صورت نقطه ای تهیه نموده و تغییرات را به صورت پهنه­ای نمایش دادند.
موسمن و همکاران^[۷] (۲۰۰۱)، در پیزای ایتالیا روند بلند مدت بارش­های روزانه و دما را برای بدست آوردند. و واریانس و متوسط­ دما را بررسی کردند. نتایج نشان می­دهد که از ۱۸۷۸ الی ۱۹۹۸ حداقل دما ۷/۱ درجه و حداکثر دما ۸ درجه سانتی گراد افزایش یافته است. حداقل دما در تمامی فصول و حداکثر دما در فصول پاییز و بهار افزایش یافته است.
مندولا^[۸] (۲۰۰۳)، اثر پارامترهای هواشناسی را روی مدل بندی آلودگی هوای شهری مورد بررسی قرار داده و در آن پارامترهایی همچون دما، رطوبت، سرعت باد و فشار جوی را به عنوان پارامترهای اصلی در مدل تابع تبدیل وارد کرده است. در این بررسی پارامترهای آلودگی هوا به عنوان متغییرهای ورودی استفاده قرار گرفته و نیز یک مدل ARIMA نیز بر اساس آن پایه ریزی شده است .
لانا و همکاران^[۹] (۲۰۰۳)، با بهره گرفتن از مجموع شاخص­ های بارشی در مقیاس سالانه و فصلی، بعد از بکارگیری فیلترهای پایین گذر، مقادیر بارش روزانه را در رصدخانه فبرا واقع در ایالت بارسلونا ما بین سال­های ۱۹۱۷-۱۹۹۹ م تحلیل و بررسی کردند. در این پژوهش، برای بررسی تأثیر جریان­های جوی و روند بارش در این ایستگاه ضریب همبستگی دو سویه شاخص­ های بارشی و NAO محاسبه شد. و در نهایت ضریب معنا­داری دیده نشد.
دائو^[۱۰] (۲۰۰۴)، به بررسی تغییرات روزانه بارش در نواحی نیمه خشک شمال چین پرداخت. دوره زمانی مورد مطالعه از سال ۱۹۵۶-۲۰۰۰ میلادی بوده است و به این نتیجه رسید که تعداد روزهای بارانی در این منطقه رو به کاهش است و بطور متوسط در این دوره تعداد روزهای بارانی در مناطق نیمه خشک شمال چین ۸ روز کاهش یافته است.
پیکارتا و همکاران^[۱۱] ( ۲۰۰۴ )، با بررسی تغییرات و روند فصلی و سالیانه بارش جنوب ایتالیا به کمک آزمون من کندال و استفاده از شاخص SPI به وجود روند کاهشی شدید میزان بارش به ویژه وقوع دوره­ های خشک شدید طی ۳۰ سال اخیر پی برد.
آلن^[۱۲] (۲۰۰۴)، در طی مطالعه ای در مرکز تحقیقات IPCC (مجمع بین الدولی تغییر اقلیم) در زمینه بررسی روند نوسان­های عناصر اقلیمی با بهره گرفتن از تحلیل­های مربوط به سری زمانی و مدل تابع تبدیل خطی روند افزایش دمای کره زمین را مورد ارزیابی قرار داده است. بر اساس نتایج این تحقیق با افزایش یک درصدی گاز Co2 در قرن گذشته دمای کره زمین به طور متوسط ۳/۱ درجه سانتی گراد افزایش پیدا کرده است. بررسی و تغییرات روند های فصلی و سالانه دما و بارش در سراسر جهان مورد مطالعه قرار گرفته است.
هوندیچا و باردوسی^[۱۳] (۲۰۰۵)، روند تغییرات حداکثر دمای روزانه و بارش آلمان غربی در نیمه دوم قرن بیستم را بررسی نمودند، در این پژوهش برای پارامتر بارش از ۶۱۱ ایستگاه و برای پارامتر دما ۲۳۲ ایستگاه استفاده نمودند. روند تغییرات دما نشان میدهد که حداکثر و حداقل دما دارای روندی افزایشی است که این روند افزایشی در حداقل دمای روزانه بیشتر از حداکثر دمای روزانه است. علاوه بر این روند حداکثر بارش روزانه نیز حالتی افزایشی در تمام فصول بجز تابستان را از خود نشان می­دهد.
پارسیپا و همکاران^[۱۴] (۲۰۰۵)، به بررسی توسعه و افزایش بهره­ گیری از مدل­های سری زمانی برای پیش بینی داده ­های اقلیمی درمنطقه باتیکالا سریلانکا پرداختند و به نظر آنها مدل آریما مدلی مناسب برای پیش بینی داده ­های اقلیمی به شمار می ­آید.
برونتی و همکاران^[۱۵] (۲۰۰۶)، تغییرات دما و بارش ایتالیا را در دو قرن گذشته با بهره گرفتن از سری­های زمانی هموژنیژه شده مورد بررسی قرار دادند. نتایج آن­ها نشان داد که روند دمای ماهانه و فصلی دارای سیر صعودی است که در هر قرن ۱ درجه کلوین افزایش می­یابد . همچنین روند تغییرات بارش نشان دهنده سیر نزولی میزان آن می­باشد که در هر قرن ۵/۰ درصد از مقدار سالانه آن کاهش می­یابد .
کاهیا و پارتال^[۱۶] ( ۲۰۰۷) ، روند بارندگی ترکیه را در دو مقیاس ماهانه و فصلی در دوره ی آماری ۱۹۹۳- ۱۹۲۹ بررسی کردند . نتایج آن­ها نشان داد که در فصل زمستان بیشتر ایستگاه­ها دارای روند منفی بوده در حالی که در سه فصل دیگر روند افزایشی مشاهده شده است.
جمر^[۱۷] (۲۰۰۸)، به بررسی تغییرات ماهانه بارش، سیل، خشکسالی و رواناب در حوضه رودخانه یانگ-تسه چین پرداخت. وی آمار روزانه ۳۷ ایستگاه را از سال ۱۹۶۰-۲۰۰۴ مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید که در این دوره زمانی در بخش های بالایی حوضه میزان رواناب رو به افزایش بوده است و در بخش های میانی حوضه تعداد پدیده ­های خشکسالی روند افزایشی داشته است.
لیو و باوشان^[۱۸] ( ۲۰۰۸)، با بهره گرفتن از روش آشفتگی شانون، روش من-کندال و نیز بکار گیری رگرسیون خطی، کاهش بارندگی ۴۵ سال اخیر حوزه رود زرد چین را به اثبات رساندند.

سیاستهای دولت در رابطه با جذب در آموزش عالی: اگر در جامعه مقولهای به نام کنکور اهمیت فوق العاده نمییافت مطمیناً تلاش برای کلاسهای خصوصی، شیوه های تستزنی، کلاسهای کنکور، کتابهای تست و غیره صورت نمیگرفت و از طرفی هم هدف آموزش و پرورش عبور از سد کنکور نمیشد بنابراین چون والدین و جامعه اهمیت دوچندانی به کنکور و عبور از این سد میدهند، آموزش و پرورش ناچاراً هدف را بر این مبنا قرار میدهد که همین امر خود منجر به نابرابری آموزشی میگردد.

ن۵م۵
ارزشیابی و اهداف غلط در آموزش و پرورش: زمانی که ارزشیابی بر اساس کار گروهی نیست بلکه حافظهمدار است، نهایتاً به کنکور ختم میشود در نتیجه چون ارزشیابی و اهداف اشتباه هستند، روشها هم نیز به نوبهی خود درست از آب در نمیآید و تغییر میکند.
ن۶م۵
نابرابری اقتصادی: زمانی که در یک جامعه یک طبقه مرفه باشد و طبقهی دیگر درآمدشان کمتر باشد مطالبات طبقه مرفه بیشتر میشود و تلاش دولت هم برای آنان بهتر خواهد بود.
ن۷م۵
نابرابری اجتماعی: منزلت اجتماعی و موقعیت اجتماعی که در نتیجهی نابرابری اقتصادی ایجاد میگردد از عوامل نابرابری آموزشی است. به هر میزان که افراد داری منزلت و موقعیت اجتماعی بالایی باشند به همان میزان از رفاه، امکانات، شرایط و محیط مطلوب، آموزش بهتر و موقعیت بهتری در جامعه برخوردار میشوند و به هر میزان که افراد دارای این مقام و منزلت اجتماعی نباشند از همه چیز محروم خواهند شد.
۴-۱-۵-۳- پیامدهای نابرابری آموزشی از مصاحبه شماره پنج
پ۱م۵: کتابهای کمک آموزشی
پ۲م۵: معلم خصوصی
پ۳م۵: افت منزلت و شان معلم
پ۴م۵: بازتولید فرهنگی
پ۵م۵: گسست و شکاف طبقاتی
پ۶م۵: وقوع انقلاب
پ۷م۵: ناتوانی آموزش و پرورش در کنترل آسیبها و مشکلات
۴-۱-۶- نکات کلیدی مطرحشده در متن مصاحبه شماره شش

به طور کلی نوع بارنامه باتوجه به نوع وسیله مورد استفاده برای حمل و نقل تعیین می شود. به عبارت دیگر باتوجه به امکان حمل کالاهای مختلف با انواع وسیله حمل بارنامه های گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد که متداول ترین آن ها در حمل و نقل جاده ای به شرح زیر می باشد.

الف – بارنامه های سراسری THROUGH B/ L
ب – راه نامه کامیون CMR
ج – بارنامه حمل مرکب فیاتا FIATA COMBINED TRANSPORT B/L
ب) حمل و نقل به وسیله راه آهن
حمل بار به وسیله راه آهن از سه مبدا ورودی کشور ( مرزهای ایران و پاکستان ، ایران و شوروی و ایران و ترکیه) است. همچنین از طریق دو مرز آبی بندر امام خمینی و بندر خرمشهر نیز صورت می گیرد. در این دو بندر، حمل با راه آهن، پس از انجام تشریفات گمرکی یاپاساوانی^[۱۲]، به مقاصد داخلی یا گمرکات ثانوی، با امکانات راه آهن کشور و شرایط و مقررات تعرفه داخلی صورت می گیرد.
در سه مبدا ورودی ( میرجاوه – جلفا – رازی ) باتوجه به مقررات حاکم بر قرارداد حمل خاص این سه مسیر حمل و نقل صورت می گیرد. به غیر از محمولات خرده بار، اکثر محصولات به صورت واگن دربست تلقی شده و صاحب کالا سند حمل یعنی « راه نامه واگن » را تنظیم و عین واگن دربست را با راه نامه واگن، تحویل راه آهن می نماید، تا در مقصد توسط گیرنده دریافت گردد. مسئولیت کلیه مطالب اظهار شده در راه نامه واگن به عهده فرستنده بوده و راه آهن هیچ گونه مسئولیتی را در قبال درست یا نادرست بودن مطالب عنوان شده نمی پذیرد. راه نامه واگن، در حمل به وسیله راه آهن براساس مقررات متحدالشکل قرارداد حمل و نقل بین المللی کالا به وسیله راه آهن RU/CM حاوی اطلاعت ذیل می باشد:

• • نام و آدرس فرستنده

• • تعیین ایستگاه مقصد، نام و آدرس گیرنده

• • وزن کالا

• • تعداد بسته ها و مشخصات بسته بندی

• • شماره واگن

• • ذکر جزییات اوراق گمرکی و مراجع اداری به صورت ضمیمه

• • نام و آدرس گیرنده کالا

• • مسیر

۳) حمل و نقل هوایی
حمل کالا با هواپیما، درصد بسیار پایینی از حمل و نقل کشور ما را تشکیل می دهد و معمولا بارهای سبک و با قیمت بالا یا بارهای فاسدشدنی با ارزش، به وسیله هواپیما حمل می گردد. البته باید توجه داشت باتوسعه صنعت هواپیمایی و بخاطر سرعت عمل زیاد آن حمل هوایی بتدریج ارزش بیش تری در حمل و نقل کالا بدست می آورد.
۴) حمل و نقل چند وجهی Multimodal TRANSPORT
به انتقال کالا از کشوری به کشور دیگر، حداقل با دو شیوه حمل ولی تحت قرارداد و مسئولیت واحد؛ حمل و نقل چندوجهی می گویند.
متصدی حمل و نقل چند وجهی MTO^[13] نامیده می شود که رأسا یا از طریق نماینده خود ضمن انعقاد قرارداد حمل چندوجهی مسئولیت حمل را در تمام مسیر برعهده دارد.
۲-۵-۵) انواع کنوانسیون حمل و نقل
۱) کنوانسیون CMR ^[۱۴]
این کنوانسیون جهت تأمین منافع و حقوق دست اندر کاران حمل و نقل جاده ای و یکنواخت کردن شرایط حاکم برقرار داد حمل و نقل بین المللی ایجاد شده است. این کنوانسیون صرفا به منظور حمایت از شرکت های حمل و نقل و پوشش مسئولیت های حمل کنندگان در کشورها به وجود آمد و بتدریج کشورهای ذینفع بدان ملحق شدند. در این کنوانسیون پیش بینی شده که چنانچه یکی از کشورهای مبادی یا مقاصد حمل، عضو کنوانسیون باشند. مقررات در مورد کشور غیرعضو نیز حاکم و معتبر است. کنوانسیون سی ام آر، ناظر بر مسئولیت حمل کالا و عمدتا جهت پوشش بیمه ای مسئولیت شرکت های حمل کننده، در قبال خطر حمل، تدوین شده است.
برخی نکات مهم کنوانسیون CMR

• • چنانچه محموله در کامیون بارگیری و کامیون قمستی از مسیر را به وسیله کشتی طی نماید به طوری که محموله از کامیون تخلیه نشود مشمول استفاده از مزایای این کنوانسیون خواهد بود.

• • حمل اثاثیه منزل و محمولات پستی و حمل جنازه مشمول سی ام آر نمی شود.

• • صدور راه نامه سی ام آر، مکمل قرارداد حمل است.

• • راه نامه سی ام آر، از جمله اسناد غیرقابل انتقال می باشد.

• • قرارداد حمل با تنظیم راه نامه سی ام آر، تایید خواهد شد و با قبول مفاد آن، سایر شروط مغایر با کنوانسیون باطل است.

• • با صدور راه نامه سی ام آر، هرگونه قرارداد حمل و نقل جاده ای تابع مقررات این کنوانسیون بوده و سایر شرایط مغایر که احتمالا مورد توافق صاحبان کالا و حمل کننده هم باشد باطل است.

۲) کنوانسیون TIR ^[۱۵]
این کنوانسیون برای ایجاد تسهیلات در رابطه با تشریفات گمرکی کامیون های حامل کالا که در جاده های بین المللی تردد و از گمرکات کشورهای ثالث عبور می کند تدوین و به مرحله اجرا درآمده است بدین ترتیب که این کامیون ها از انجام تشریفات گمرکی در کشورهای مسیر معاف بوده و فقط به بازرسی اجمالی از وضیعت ظاهری و سالم بودن پلمپ ها اکتفا می شود.
در این کنوانسیون ضوابطی جهت کامیون هایی که تحت شرایط تیر کالا جابجا می کنند وضع شده است و استانداردهایی برای آن ها در نظر گرفته شده است. مؤسسات حمل و نقل بین المللی با در اختیار داشتن کامیون های مورد بحث اقدام بخرید دفترچه هایی به نام کارنه تر می کنند که توسط IRU ^[۱۶]صادر می گردد. اتاق های بازرگانی کشورها به نمایندگی از طرف IRU مسئولیت حسن اجرای این کنوانسیون را دارا می باشند و در قبال گمرک کشورها بابت حقوق و عوارض گمرکی ضامن می باشند.
کنوانسیون های تیر در سال ۱۹۵۹ میلادی تشکیل شده است. کشور ما در سال ۱۳۴۹ به این کنوانسیون ملحق گردید. در مقررات کنوانسیون، در سال ۱۹۷۵ تغییراتی داده شد که این تغییرات در سال ۱۳۶۳ با تصویب مجلس شورای اسلامی در ایران نیز مورد عمل قرار گرفت.
۳) فیاتا FIATA
این سازمان در سال ۱۹۲۶ میلادی در شهر وین به وجود آمد و هم اکنون دارای ۶۷ سندیکا و بیش از ۱۶۰۰ عضو منفرد در ۱۲۲ کشور جهان می باشد. این سازمان برای اولین بار مقررات بارنامه فیاتا را در سال ۱۹۷۱ تدوین کرد که در سال ۱۹۷۸ به تصویب اتاق بازرگانی بین المللی رسیده است. در سال های ۱۹۸۲ و ۱۹۸۷ اصلاحاتی در آن صورت گرفت که مورد تایید اتاق بازرگانی بین المللی قرار گرفته است. سازمان فیاتا به عنوان عامل حمل و نقل مرکب اسناد دیگری به غیر از بارنامه حمل مرکب فیاتا FBL صادر نموده که به شرح زیر است :

• • گواهی رسید فیاتا FCR ^[۱۷]این گواهی به عامل حمل و نقل امکان می دهد که سند مخصوص را به عنوان اعلامیه رسمی که به موجب آن مسئولیت کالا را به عهده می گیرد برای فرستنده کالا صادر نماید. پس از تسلیم گواهی رسید فیاتا به خریدار فروشنده به هیچ وجه حق واگذاری کالای تحویل شده به کارگزار را به دیگری ندارد.

گواهی حمل فیاتا FCT ^[۱۸] کارگزار با صدور این سند تایید می کند که مسئولیت ارسال و تحویل محموله مشخصی را براساس دستورات دریافتی از فرستنده کالا به عهده گرفته متعهد می گردد که کالا را در مقصد توسط نماینده منتخب خود تحویل نماید.

• • رسید انبار فیاتا FWR ^[۱۹]سندی است جهت استفاده عملیات انبارداری کارگزار و عمدتا برای استفاده در داخل کشور بکار می رود.

۴) کنوانسیون کوتیف COTIF
مربوط به حمل و نقل بین المللی با راه آهن است که به منظور استقرار مقررات حقوقی یکنواخت مربوط به حمل مسافر و بار همراه وی و کالا با راه آهن به وجود آمده است.
دولت ایران از تاریخ اول اکتبر ۱۹۸۵ میلادی، مقررات کنوانسیون کوتیف را به مرحله اجرا درآورده است.