۱-صبر: صبر همانا حفظ نفس از بی‌تابی، جزع و آشفتگی است نه خاموشی گزیدن و انفعال. بر آن دسته از منتظران راستین امام عصر (عج) که اغنیا نیستند رواست که با پرهیز از آشفتگی و بی‌تابی که زمینه ساز انحراف آنان است و با آرامش نفس به امداد خداوند قادر اتکال و بر بلای مضیقه معاش صبر کنند.
۲-قناعت: آتش زیاده خواهی و طمع آن هنگام که با سوز تنگدستی همراه شوند، ایمان را سوزانده و بر باد میدهد و انسان را به کفر نزدیک می‌سازد.[۳۲۱] و قناعت که زندگی کردن به میزان توان و امکانات موجود است، گنج بی‌پایانی است که فرد را از احساس ناداری رهانیده و زمینه رشد و ارتقای او را فراهم میآورد، پس بر اقشار کم در آمدی که دل در گرو ظهور امام زمان (عج) دارند بایسته است که با تدبیر معیشت خویش بر محور قناعت، افزون بر صیانت از عزّت نفس، زمینه ساز ظهور آن حضرت باشند.[۳۲۲]
وظایف کهنسالان
اینان در هر اجتماع، با کوله‌باری از تجربه‌های اندوخته و درس‌های آموخته از زندگی، در حرکت و تربیت جوامع نقش چشمگیری دارند. تربیت جامعه منتظر نیز از این قاعده بیرون نیست، پس شایسته است تا آنان خویش را به دو صفت متصف گردانند، تا هم خود اهل انتظار راستین باشند و هم الگوی عملی دیگران:
۱-حفظ وقار: وقار به معنای متانت و سنگینی و در برابر خفّت و سبکی است. بر کهنسالان بایسته است در اندیشه و عمل، متانت خویش را حفظ کنند و از هر عملی که از قدر آنها بکاهد و جایگاهشان را پایین آورد بپرهیزند.
۲-حفظ سکینه: سکینه که همانا استقرار و آرامش جسمی و روحی است، دومین صفتی است که اتصاف به آن برای کهنسالان بایسته است. اگر چه اقتضای طبیعت کهنسالی کم صبری و بی‌قراری است، بر پیران منتظر شایسته و بایسته است تا به هنگام غضب یا هر زمینه تحریکی دیگری که آنان را به اضطراب و بی‌ثباتی در گفتار و رفتار می‌کشاند، آرامش و وزانت خویش را حفظ کنند.
جامعه‌ای که کهنسالانش به چنین اوصافی آراسته باشند و با هر مسئله‌ای با وقار و سکینه رو به رو شوند، جوانانش پناهگاهی مطمئن و مهربان یافته و در پرتو شفقت آنان و با بهره گرفتن از اندوخته‌های ارزشمندشان مسیر بهره‌مندی‌های مادی و تکامل معنوی را به سادگی می‌پیمایند.
وظایف جوانان
جوانان از سویی سرمایه‌های اساسی هر اجتماع و از طرفی آینده سازان آن هستند و در اندیشه دینی از اهمیت والایی برخوردارند. این اهمیت و جایگاه خاص اقتضا میکند از آنان در برابر آفات روحی و دام وساوس شیطانی با حساسیتی ویژه محافظت شود. طبیعت پر انرژی جوان که بهترین ابزار صعود او به درجات والای مادی و معنوی است اگر به فرمان عقل در نیاید، خود سرچشمه فسادگری میشود که نیروی جوانی را به بیراهه می‌برد و ضایع میکند.
ارتباط دائمی با خدای بزرگ و مراقبت همیشگی، بهترین راه صیانت از نعمت جوانی است. آنچه به عنوان وظیفه و وصف جوانان منتظر خوانده شده و ابزار والای صیانت از این نعمت بزرگ الهی است به شرح ذیل است:
۱-اِنابه: انابه روی گرداندن از غیر خدا و توجّه تامّ به خدای سبحان است. جوانان منتظر باید با تهذیب و تزکیه نفس، ساحت اندیشه و انگیزه‌شان را از هر چه غیر خداست منزّه کنند و با اعراض از هر مقصد و مقصودی جز خدا، چهره جان خویش را به سوی خدای بزرگ معطوف دارند و برای او خالص شوند.
۲-توبه: طبیعت پرشور جوان، احتمال راهزنی شیطان و افتادن به دام گناه را در این دوران افزایش میدهد، از این رو بایسته است که جوانان منتظر نظارت دائم و مراقبت مستمر بر اعمال و افکار خویش داشته باشند و اگر خدای نخواسته بر اثر غفلت، گناهی مرتکب شدند، با توبه و بازگشت به سوی خدا جهان خویش را به دریای بی‌کران رحمت الهی سپرده و به آب توبه شست‌وشو دهند و خویش را از دام تلبیسات ابلیس برهانند.
گفتنی است انابه و توبه برای هر کس و در هر جایگاه سنّی و اجتماعی ضروری است؛ امّا شرایط دوران جوانی بیشتر مقتضی است.[۳۲۳]
وظایف زنان
زنان بخش مهمی از جامعه اسلامی‌اند، از آن رو که سهمی در خور، از آرامش و امنیت روانی جامعه وامدار نقش بی‌نظیر زنان است؛ نیز صلاح نسل امروز و سداد نسل فردا در گرو صلاح و سداد آنهاست. آفت بزرگی که میتواند مانع کارکرد اساسی و ثمربخش این بخش از اجتماع شود و آنان را که قادرند عامل سعادت فرد و جامعه باشند به ابزار انحطاط خویش و جامعه‌شان بدل کند، همانا فقدان صفت‌هایی است که امام عصر (عج) آنها را بایسته زنان امّت مهدی میداند و آراستگی به آن صفات را از درگاه عزّ ربوبی برایشان درخواست میکند:
۱-حیاء: حیا به معنای مراقبت از نفس در برابر هر نوع آلودگی و زشتی و عیب است. بانوان منتظر، امانتداران مظهریت اسمای جمالی خداوندند. آنان باید این امانت الهی را پاس دارند و خویش را در برابر وسوسه‌های شیاطین ظاهری و باطنی که می‌کوشند تا با شکستن حریم شرع، عقل و اخلاق، این امانت بزرگ الهی را ضایع کنند، حفظ و مراقبت کنند تا به دام شیطان نیفتند، که هر سخن یا عمل بر خلاف موازین آموزه‌های ناب قرآن و عترت، به منقصت، کدورت و تاریکی جان انسان می انجامد و از دام‌های شیطان به شمار میآید.
۲-عفت: بانوان منتظر آخرین حجت خداوند (عج)، پاسدار حریم عفت‌اند. حفظ عفت، یعنی نگهداشتن نفس از تمایلات و شهوات نفسانی، فضیلت والای بانوان اهل انتظار است. بسا که جاهلیت مدرن روزگار ما تمایلات و هواهای نفسانی را دامن بزنند و شهوات را برای انسان زینت دهند؛ امّا بر بانوان منتظر شایسته است که با نگهبانی از حریم عفت خویش زمینه اعتلای روح خویش را فراهم آورند و از پیروزی وسوسه‌های نفسانی و شیطانی احتراز کنند و هیچ زینتی را برون از حوزه جانشان و هیچ افتخاری را برتر از حفظ گوهر الهی وجودشان نشناسند.[۳۲۴]
وظایف رانندگان
پیشنهاد میگردد رانندگان تاکسی‌ها، مینی‌بوس‌ها و اتوبوس‌های ناوگان شهری و بین شهری و … از مباحث مهدویت که به صورت نوار و لوح فشرده موجود میباشد استفاده نموده و آنان را در وسیله نقلیه خود پخش نمایند و زمینه بالا بردن سطح معارف مهدوی را در سطح جامعه بالا ببرند.
وظایف عموم مردم
الف)در بعد فردی
انتظار ارزشی بس والا و عظیم دارد که دستیابی به این جایگاه، وظایفی را بر دوش انسان قرار میدهد علاوه بر مواردی که ذکر شد وظایفی نیز تمام آحاد جامعه بر عهده دارند در روایات و بیانات پیشوایان دین، وظایف فراوانی برای منتظران ظهور بیان شده است که به برخی از آنها اشاره میشود.
۱-شناخت امام
۲-الگوپذیری و اقتدا به اهل بیت
۳-تقوی و پرهیز از محرمات در عصر غیبت
البته چراغانی کردن در ایام میلاد مبارک آن امام عزیز و اطعام و پذیرایی از دوستان حضرت بسیار خوب است و مصداق تعظیم شعائر است امّا آنچه که خودشان بیش از هر چیز از ما خواسته‌اند تقوی و ورع و پرهیز از محرمات و دوری کردن از گناهان است که حضرت امام صادق u فرموده‌اند: بر شما باد پرهیز از گناه و راستگویی و امانتداری و پاکدامنی.
این مطلب باید باورمان شود که سرّ اثر نابخشی اعمال، در روح ما همین ناپرهیزی ما از گناهان است که همان حضرت فرمودند: آن تلاش و کوششی که در امر عبادت که با ورع و پرهیز از گناه همراه نباشد نفعی نخواهد داشت ما بحمداله اهل نماز و روزه و حج و زکات هستیم ولی یا للاسف که آن ناپرهیزی آن دارو را بی‌اثر می‌سازد و احیاناً بر شدت بیماری می‌افزاید.[۳۲۵]
در این راستا هر منتظری باید اهل پیوند با خداوند بزرگ باشد و ضمن درخواست روزی در ابعاد ذیل، برای درونی کردن و استقرار این صفات در خویش تلاش کنند:
۱-شناخت محرّمات الهی: ترک معاصی، شدنی نیست مگر با شناخت چیزهایی که خداوند سبحان با حکمت بالغه‌اش بر بندگانش حرام کرده است. و چون حرام یعنی آنچه دریدن پرده آن روا نیست خواه آن چیز، حق باشد یا دین و یا قانون و یا … منتظری که محرمات الهی را نشناسد و حریم آن را پاس ندارد، چه بسا به شکستن حریم آنها گرفتار آید، از این رو شناختن محرمات الهی ضروری است.
۲-درخواست استقامت در مسیر هدایت: بسا کسانی که از هدایت الهی بهره‌مندند؛ امّا پس از اندک زمانی با غفلت از حق و روی آوردن به اهوا و امیال خویش از جاده هدایت به بیراهه ضلالت افتادند و نور هدایتشان را در شب دیجور گمراهی خاموش کردند، پس بر منتظران راستین بایسته است که در مسیر هدایتی که خدای سبحان آنها را به آن رهنمون شده است استقامت ورزند و با تمسک به علم و ایمان از هر اعوجاجی دوری جویند تا مشمول هدایت‌های برتر که محصول استقامت در مسیر هدایت است باشند.
۳-سخن صائب گفتن: منتظر راستین آن حضرت می‌باید جز از سر راستی سخن نگوید و گفتار غیر صائب را (به جدّ یا به هزل) بر زبان نیاورد.
۴-حکیمانه سخن گفتن: گفتن سخنان بی‌محتوا و بی‌فایده که نه در امر دین سودی می‌بخشند و نه در کار دنیا، کاری حکیمانه نیست. آنچه حکیمانه نیست لغو است و اهل ایمان از لغو اعراض میکنند. بر همین اساس بر اهل انتظار شایسته است که حکیمانه سخن بگویند و زبان را از سخنان لغو صیانت کنند.
۵- کسب نور علم: اکتساب علم و خروج از سیاهی نادانی، وظیفه منتظران ظهور امام عصر (عج) است و چون علوم اکتسابی بی‌تعلیم و تعلّم به دست نمی‌آیند، از این رو تعلیم و تعلم و تلاش در جهت کسب علم حصولی و نیز تهذیب دل برای ادراک حقایق با علم حضوری، وظیفه هر مسلمان منتظری شمرده شده است.
۶- کسب نور معرفت: معرفت اخصّ از علم است و به علمی اطلاق میشود که با تمییز کامل معروف از غیر خود و ادراک خصوصیات آن همراه است. بر منتظران راستین است که به اکتساب علم بسنده نکنند و با عمق بخشیدن به گستره علوم به کسب معرفت نایل آیند، که هر معرفتی علم هست؛ امّا هر علمی معرفت نیست.[۳۲۶]
۷- عرضه کردن دین، به عالمان ربّانی
۸- دعا برای پابرجا بودن در دین
۹- دعا برای فرج
۱۰-مداومت بر خواندن دعای عهد و زیارت عاشورا
۱۱- زنده نگه داشتن فرهنگ عاشورا
۱۲-درخواست فضیلت انتظار از خدا[۳۲۷]
۱۳-گریه بر امام زمان
۱۴-خواندن برخی ادعیه
خواندن بعضی از ادعیه که اهل بیت u بر آن تصریح نموده‌اند تکلیف دیگر مردم مؤمن است مثل دعای «الهم عرفنی نفسک، فانک ان لم تعرفنی نفسک» یعنی بار خدایا، خود را به من بشناسان، همانا اگر خود به من نشناسانی پیامبرت را نخواهم شناخت… بار خدایا حجت خود را به من بشناسان همانا اگر حجتت را به من نشناسانی، از این خود گمراه خواهم شد.[۳۲۸]
۱۵-ادای حق امام
وظیفه دیگری که میتوان برشمرد ادای حق امام و انجام تکالیف و وظایفی است که مردم در برابر آن بزرگوار برعهده دارند. روشن است بالاترین و مهم‌ترین حق پس از حق خداوند متعال و رسول خدا e حق امام است که باید به بهترین شکل ادا شود ادله و روایات بسیاری در این موضوع وجوددارد: قال المعصوم u «ان ما کانَ اللهَ تعالی مَن حقَ فهوَ لنا»؛ هر حقی که برای خداوند تعالی هست آن حق برای ما میباشد.[۳۲۹]
۱۶-حضور و شرکت در مجالس اهل بیت u به خصوص در مجالسی که ذکر مناقب و خصوصیات آن حضرت میشود.
۱۷-وظیفه دیگر مردم دشمنی با دشمنان آن حضرت و دوستی با دوستان آن حضرت است. خواه این دشمنان و دوستان در زمان گذشته می‌زیستند خواه در زمان حال، خواه در زمان آینده.
۱۸-پیروی از فرامین و دستورات ولایت فقیه: ولایت فقیه نائب عام امام زمان u میباشد همان گونه که پیروی از امام واجب است پیروی از کسانی که دستور پیروی از آنها داده شده است واجب است در زمان غیبت صغری پیروی از نائب خاص واجب بود و حال که در زمان غیبت کبری به سر می‌بریم اطاعت از ولایت فقیه واجب است پیروی از نائب عام پیروی از امام زمان u است.
۱۹-مقدم داشتن خواسته‌های ایشان نسبت به خواسته خود و حتی در کارهایمان اقتدا و تأسی به حضرت پیدا کنیم.
۲۰-پرهیز از نااهلان، یعنی دوری از افرادی که در راه آن حضرت و بر روش و سیره آن بزرگوار نیستند.[۳۳۰]
موضوعات: بدون موضوع
[پنجشنبه 1400-07-29] [ 01:29:00 ب.ظ ]
