ایجاد نهادهای مشترک علمی، فنی، اقتصادی، تجاری (H5-62)

 

 

 

افزایش کیفیت و توان رقابتی محصولات داخلی (H5-65)

 

 

 

توسعه‌ی کارآفرینی از طریق پارک‌های فناوری اطلاعات (A1-1)

 

 

 

ساخت شهرک‌های اینترنتی (A2-1)

 

 

 

افزایش شرکت‌های کوچک در حوزه‌ی فاوا (A2-2)

 

 

 

توسعه‌ی شرکت‌های حوزه‌ی فناوری اطلاعات (A5-1)

 

 

 

تعریف پروژه‌ی کارآفرینی در ارتباطات و فناروی اطلاعات با هدف بررسی بازار بخش و توسعه‌ی کارآفرینی‌های مبتنی بر ارتباطات و فناوری اطلاعات (A5-6)

 

 

 

مصر در حوزه کارآفرینی هدف‌گذار‌ی برای ایجاد پارک‌های فناوری کرده است تا از طریق آن ایده‌های جدید حوزه فا را در راستای توسعه‌ی کارآفرینی استفاده نماید. (A6-2)

 

 

 

از نظر اولویت کاربردی باید نقطه‌ی آغاز جایی باشد که هم دستگاه‌های دولتی و هم مردم بتوانند خدمات را عرضه و استفاده کنند و این که باید بخش بزرگی از جمعیت را پوشش دهد؛ (C1-3)

 

توسعه‌ی محتوا وکاربردها
I4

 

 

 

تجربیاتی در کشور انجام شد که نمونه‌های موفقی بود، مثل ثبت‌نام کنکور، خرید کالا و خدمات، سفارش کالا و این‌جور موارد. (C1-4) باید کار به گونه‌یی باشد که کار مردم را تسریع کند.

 

 

 

باید فعالیت‌ها را به فضای مجازی ببریم و الکترونیکی کنیم (C1-12)

 

 

 

هر نوع فعالیت که در فضای حقیقی وجود دارد می‌شود متناظر با آن در فضای مجازی جست‌وجو کرد. (C1-15)

 

 

 

با سرمایه‌گذاری بیش‌تر و پذیرش خطرات و تهدیدهای نهفته در این فناوری، سرعت توسعه‌ و کاربرد این فناوری را در کشور افزایش دهیم (C1-19)

 

 

 

با آخرین دستاوردها و پدیده‌های جهانی در ارتباط باشیم تا بتوانیم خودمان را به یک سطح جهانی برسانیم و در تعامل با جهان بتوانیم از دستاوردهای دیگران بهره‌مند شویم. (C1-28)

 

 

 

دولت باید برنامه‌یی برای استفاده از فناوری اطلاعات در درون دولت داشته باشد (C1-29)

 

 

 

برای حمایت از کارآفرینی در سیاست‌های تشویقی در زمینه‌ی توسعه‌ی فناوری، نوآوری، خلاقیت طراحی و تولید محصولات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و محتوا (C1-36) و همین‌طور کاهش هزینه‌ی امکانات زیرساختی به خصوص در زمینه‌ی شبکه‌های ارتباطی داشته باشد.

 

 

 

فرهنگ‌سازی سرعت استفاده و کاربرد فناوری اطلاعات را بیش‌تر می‌کند. (C1-43)

 

n= حداقل حجم نمونه لازم
N= حجم جامعه آماری (که در این تحقیق ۱۲۲۰ نفر می‏باشد)
p= نسبت توزیع صفت در جامعه
za/2= مقدار به دست آمده از جدول توزیع نرمال استاندارد (در این تحقیق و با در نظر گرفتن مقدار خطای ۰۵/۰، مقدار به دست آمده از جدول توزیع نرمال استاندارد ۹۶/۱ می‏باشد).
d= خطای پذیرفته شده توسط محقق یا بازه قابل تحمل از برآورد پارامتر مورد نظر (معمولاً در علوم اجتماعی برابر ۰۵/۰ در نظر گرفته می‏شود.) ( رفیع پور، ۱۳۷۸).
نکته‏ای که لازم است در خصوص این فرمول، گفته شود آن است که چنان‏چه مقدار p در دسترس نباشد، می‏توان مقدار ۵/۰ را برای آن در نظر گرفت (آذر و مومنی، ۱۳۸۷ )، که در این حالت، این فرمول بزرگترین و محافظه ‏کارانه‏ترین عدد ممکن را به دست خواهد داد، که در این تحقیق نیز عدد ۵/۰ برای آن در نظر گرفته شد.

بنابراین حداقل حجم نمونه لازم ۲۹۲ نفر می‏باشد که مبنای تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
با توجه به اینکه جامعه مورد نظر همگن بوده ، پس برای نمونه‌گیری در این تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده‌است.

روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات:

تجزیه و تحلیل داده‌های بدست آمده از تحقیق حاضر شامل دو بخش به شرح زیر می باشد:
الف. آمار توصیفی:
به منظور توصیف یافته‏ها، از جداول و نمودارهای فراوانی استفاده خواهد شد. ضمن این که به منظور توصیف بهتر داده‏ها از شاخص‏های مرکزی و همچنین شاخص‏های پراکندگی بهره گرفته خواهد شد.
ب. آمار استنباطی:
آمار استنباطی مورد استفاده در این تحقیق عبارتند از:
۱: آزمون کلموگروف اسمیرونف:
در راستای تایید یا عدم تایید توزیع نرمال بودن داده ها جهت سنجش متغیرها از آزمون کلموگروف و اسمیرونوف و آزمون دوربین واتسون استفاده می گردد. در صورتی که فرض نرمال بودن مشاهدات مورد تایید قرار بگیرد از برازش مدل رگرسیونی و در غیر این صورت از آزمون فریدمن به منظور انجام آزمون فرضیات استفاده می نماییم.

 

2. 2. آزمون رگرسیون:

 

در تحلیل رگرسیون هدف پیش بینی تغییرات یک یا چند متغیر وابسته (ملاک) با توجه به تغییرات متغیرهای مستقل (پیش بین) است. لذا برای بررسی تاثیر سرمایه فکری سازمان بر رضایت شغلی و حفظ منابع انسانی کارکنان ادارات مرکزی بانک مسکن از آزمون رگرسیون استفاده شده است.

 

3. 3. آزمون فریدمن:

 

جهت اولویت بندی میزان اهمیت هر کدام از ابعاد متغیرهای به دست آمده از مرحله قبل و یا به عبارتی دیگر جهت اولویت بندی میزان اهمیت هر کدام از ابعاد متغیرها ی سرمایه فکری سازمان بررضایت شغلی و حفظ منابع انسانی کارکنان ادارات مرکزی بانک مسکن ، از آزمون فریدمن استفاده شده است.
فصل چهارم:
“تجزیه و تحلیل داده ها”

مقدمه

 

در این فصل از تحقیق، داده‏های گردآوری شده در راستای سؤالات تحقیق در دو سطح توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. به این منظور در ابتدا به بررسی ویژگی‏های جمعیت شناختی افراد نمونه تحقیق پرداخته شده و سپس فرضیات اساسی تحقیق، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‏اند.

 

بخش تحلیل توصیفی تحقیق

 

جنسیت

 

یافته‏های تحقیق حاکی از آن است که ۸/۲۶ درصد از افراد نمونه تحقیق، زن و ۲/۷۳ درصد مرد می‏باشند (جدول ۴-۱).

 

جدول ۴-۱: توزیع جنسیت

 

 

جنسیت

تعداد

درصد

میرزا فتحعلی آخوندزاده در میان روشنفکران دوره پیشامشروطه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. او همچون دیگر روشنفکران برجسته این دوره به دنبال یافتن راهی برای توسعه و ترقی ایران و حرکت به سوی تمدن غرب و دستاوردهای آن بود(امانیان،۱۳۸۲، ۸۶). آخوندزاده در این راه همچون همه روشنفکران ابتدا به دنبال تشخیص درد و سپس ارائه راه‌حل می‌گردد. در اندیشه وی عقب‌ماندگی ایران پیش و بیش از هر چیز ، ریشه در دو عامل مهم استبداد حکومتی و تحجر مذهبی دارد(آجدانی،۱۳۸۷، ۴۲). وی از این دو مفهوم تحت عناوین دیسپوتیزم(despotism) و فاناتیک(fanatic) یاد می‌کند. در اندیشه آخوندزاده این مفاهیم اینگونه تعریف می‌شوند. وی در تعریف دیسپوتیزم می‌نویسد:

«لفظ دیسپوت عبارت از پادشاهیست که در اعمال خود به هیچ قانون متمسک و مقید نبوده و به مال و جان مردم بلا حد و انحصار تسلط داشته و همیشه به هوای نفس خود رفتار بکند و مردم در تحت سلطنت او عبدونی و رذیل بوده، از حقوق آزادی و بشریت به کلی محروم باشند»(کمال الدوله، ۳).
او ظهور دیسپوتیزم به ایران را به یورش تازیان و زوال پارسیان نسبت می‌دهد. از همین روست که در آثارش چهره‌ای باستان‌گرا و ضد عرب به خود می‌گیرد (امانیان،۱۳۸۲، ۸۸). فاناتیک نیز از نظر وی اینچنین معنی می‌شود:
«فاناتیک عبارت از کسی ست که قیودات مذهبیه و دینیه و تعصبات ملتی او بدرجه[ای] باشد که نسبت به مخالفین مذهب و دین و مغایرین ملت و آئین خود عداوت شدیده داشته و از ایشان متنفر بوده و هنگام فرصت از قصد نمودن به مال و جان و ناموس ایشان مضایقه نکرده، در حق ایشان اصلا” ترحم روا نبیند»(کمال الدوله،۴).
این تعریف از فاناتیک به خوبی گرایشات ضددینی وی را نشان می‌دهد. آخوندزاده اجتهاد و تقلید را عامل اختلاف و انحطاط ایرانیان دانسته، تا جایی که مراسم سوگواری سالار شهیدان را بی‌فایده و حتی مضر می‌دانست(صالحی،۱۳۷۸، ۳۵).
اندیشه آخوندزاده متأثر از انقلاب فرانسه بود و به همین دلیل مفاهیم حقوق بشر و حقوق طبیعی در مقابل ضدیت با حقوق الهی در آن جایگاهی ویژه دارد(رهبری،۱۳۸۷، ۲۲۱). وی همچنین به این نتیجه رسیده بود که شکست تلاش‌های ملل اسلامی در جهت مدرن‌سازی از آنجا ناشی می‌شود که آنها عناصر فنی و عملی پیشرفت اروپا را بر جنبه های نظری آن ترجیح می‌دهند. در صورتی که در اندیشه وی روند پیشرفت دقیقا” عکس است.
«این است کلام شارل میسمر: بی ثمری و تلاش طوایف اسلامیه مطلقا” ناشی از آن است که فیمابین ایشان ترقی معنوی و خیالی به ترقی صوری و فعلی سبقت و تقدم نجسته است»(آخوندزاده، ۱۹۶۳، ۲۸۹).
یعنی جنبه های نظری پیشرفت بر فرایند عملی آن ارجحیت و اولویت دارد. بر این اساس است که در اندیشه آخوندزاده سخن از آموزش مردم زیاد به میان می‌آید. از نگاه آخوندزاده «آموزش همگانی به عنوان مهمترین وسیله مدرن سازی کشورهای اسلامی بود»(وحدت،۱۳۸۵، ۷۹-۸۰). وی بر این اعتقاد بود که «تحول فکری منحصرا” از راه تربیت و نشر در میان همه طبقات اجتماعی میسر است و اگر چنین شود ملت خود به پا خواهد خاست و آئین های کهنه را بر خواهد داشت»(بهنام،۱۳۷۵، ۷۹). آخوند زاده به صراحت بیان می‌داشت که بی‌دانشی در کشورهای اسلامی از بزرگترین سدهایی است که رودروی پیشرفت حقوقی و قانونی جامعه ایستاده است(کمالی طه،۱۳۵۲، ۷۲). به این مطلب در بخش‌های دیگر این فصل به تفصیل خواهیم پرداخت.
اهمیت تربیت و آگاه سازی مردم در تفکر آخوندزاده آنچنان زیاد است که وی پانزده سال پیش از ایجاد فراموشخانه در ایران به فکر ایجاد چیزی نظیر آن در قفقاز افتاده بود(سال ۱۲۶۲). هدف عمده وی در این راه آشنا کردن مردم با اصول ترقی و پیشرفت در دنیای جدید بود(آدمیت،۱۳۵۱، ۶۴).
همچنین تلاش وی در راستای «تغییر خط و الفبا» نیز در نهایت به هدف پیشرفت و ترقی ایرانیان بازمی‌گشت. او نخستین کسی بود که اندیشه تغییر خط را مطرح نمود. این اقدام در راستای برخورد با غرب قابل درک است. وی انگیزه خود از اصلاح خط را اینچنین بیان می‌کند:«منظور من محض منفعت عامه است…»(آخوندزاده،۱۹۶۳، ۶۱). زمانی که وی برای نخستین بار سخن از اصلاح خط نمود(سال۱۲۷۴) تجربه های محقق زمان ما پیش روی او نبود. در واقع آخوندزاده در این زمینه یک پیشرو محسوب می‌شود. پنج سال پس از او بود که طاهر منیف پاشا در عثمانی و اندکی پس از او میرزا ملکم‌خان به اهمیت این امر مهم پی بردند. اما پس از چندی تلاش برای اصلاح خط، دیدگاه او به کلی تغییر کرد . اینک وی به این نتیجه رسیده بود که اصلاح خط فایده‌ای ندارد و خط می‌بایست به کل عوض شده و الفبای لاتین جایگزین آن شود(آدمیت،۱۳۴۹، ۷۰-۷۳). او برای رسیدن به هدف خود بارها به زمامداران و علمای ایران و عثمانی نامه نگاشت. فراتر از این حتی یک بار به عثمانی سفر نمود تا مقامات این کشور را متقاعد کند که اصلاح خط برای رهایی مردم از جهل ضروری است. اما به تدریج این باور در وی تلقین شد که استبداد و تحجر هرگز با تغییر الفبا موافقت نمی‌کنند، زیرا طبقات متمول به خوبی می‌دانستند که الفبای کهنه سد محکمی برای آگاهی مردم است(جعفروف،۱۹۶۲، ۱۸). شاید به همین دلیل بود که وی اصلاح خط را به عنوان بخش ناگزیری از مبارزه با دین و مذهب می‌دانست(الگار،۱۳۷۰، ۹۸). هرچند وی در توجیه کار خود و برای خوشامد مذهبیون و علما بیان می‌داشت که این تغییر همچون تغییر خط کوفی عملی عادی است که به هیچ وجه با باورهای مذهبی سر ناسازگاری ندارد(آخوندزاده،۱۹۶۳، ۵۸).
وی مبارزات خود را در نمایشنامه‌های خود نیز دنبال می‌کرد. از این رو بود که در حکایت «خرس قولدور باسان» معیشت دهقانان و روستائیان آذربایجان را به تصویر می‌کشد و بدبختی زنان را نشان می‌دهد. در«کمدی وکلای مرافعه» فساد دستگاه عدالت را مجسم می کند. درسرگذشت مرد خسیس نیز به انتقاد از استبداد می‌پردازد و در مقابل در حکایت یوسف شاه مصلح بزرگی را به تصویر می‌کشد که در چهره‌اش به دنبال ایده‌آل اصلاحات می‌گردد (آرین‌پور،۱۳۸۲، ۳۴۸-۳۵۷).
به جرأت می‌توان گفت که آخوندزاده تنها متفکر این دوره است که بر سر اصول خود اهل مماشات نبود. برای همین زمانی که مستشارالدوله به او نوشت که «مکتوبات کمال الدوله» نیاز به پاره‌ای تغییرات دارد تا متن ملایم‌تر شود و قابلیت چاپ پیدا کند، به این کار تن نداد(آجودانی،۱۳۸۴، ۴۲).
۳-۴- عدالت و آزادی در اندیشه میرزا فتحعلی آخوندزاده
«عدالت» و«آزادی» مفاهیمی هستند که با اندیشه«فناتیک» و «دیسپوتیزم» آخوندزاده در ارتباطند. از این رو هرگونه سخن گفتن از عدالت و آزادی در اندیشه آخوندزاده بحث را به رویارویی با استبداد و مذهب یعنی عمده عوامل عقب ماندگی و عدم پیشرفت ملل آسیا از دید او، می‌کشاند. بخصوص که همانطور که پیش از این گفته شد، اندیشه آخوندزاده، اساسا” سازش ناپذیر است. در واقع یکی از عمده تفاوت‌های میان آخوندزاده و کسانی چون ملکم در همین است. ملکم تنها زمانی که در دستگاه حکومتی ایران قدرت را از دست داد، به اندیشه انقلابی روی آورد و پس از آن که دوباره در حکومت مظفرالدین‌شاه قدرت را بدست گرفت از انتشار قانون صرف‌نظر کرد و به سفارت رم بسنده نمود. آخوندزاده در دستگاه حکومتی تزارها کار می‌کرد و وابستگی به دستگاه دولتی ایران نداشت. شاید به همین دلیل بود که در سخن گفتن درباره ایران و ایرانیان هیچگونه مماشاتی نداشت. حال با توجه با آنچه گفته شد به بررسی مفاهیم عدالت و آزادی از دیدگاه او می‌پردازیم.
عدالت: در «مکتوبات کمال الدوله»، آخوندزاده در جستجوی مفهوم عدالت، نگاه خویش را به سوی شاه ایران می‌کند و نوک تیز انتقاد وی خطاب به اوست. او پادشاه ایران را فردی غافل و بی‌خبر می‌داند که سلطنت برایش «تسلط داشتن به مال و جان رعایا» آن هم به شکلی «بی حد و انحصار و رکوع و سجود کردن مردم به او و ایستادن ایشان در فرمان‌برداری او مثل عبد رذیل» است(کمال الدوله، ۲۳ و۴۰). او با انتقاد از تحمیل زور به فقرا و شکنجه برای گرفتن مالیات غیر قانونی از عدم وجود مرجعی برای رسیدگی به شکایات مردم انتقاد می‌کند:
«اوضاع ایالات به مرتبه [ای] مغشوش است که به وصف نمی‌آید. نه قانونی هست و نه نظامی و نه اختیار معینی. اگر کسی به کسی سیلی بزند مظلوم نمی‌داند که به کدام اختیار رجوع کند. یکی به نزد مجتهد می‌رود، یکی به امام جمعه شکایت می‌برد، دیگری به در خانه شاهزاده تظلم می کند. یک قانون معین و دست آویز هر کس موجود نیست…»(همان،۴۴).
بر همین اساس جریمه مقصر نیز متفاوت می‌شود. یکی او را مستحق «چوب کاری» می‌داند. برخی دیگر او را «عفو» می‌کنند. در بعضی جاها برای او حکم حبس می‌برند. در برخی جاهای دیگر او را «از شغلش معزول» می‌نمایند. «حتی نقل می‌کنند که در پاره[ای] جا[ها] به واسطه وابستگی مقصر به اشخاص بزرگ و صاحب شان اتفاق می‌افتد که او را انعامی و خلعتی نیز داده باشند….»
اما حرف حساب آخوندزاده از همه آنچه گفت شد این است:
«خلاصه یک کتاب قانون در دست نیست و جزای هیچ گناه و اجرِ هیچ ثواب معین نمی‌باشد. به عقل هر کس هر چه می‌باشد معمول می‌دارد…»(همان، ۴۴-۴۵).
آخوندزاده در ادامه این مطلب به تصویر کشیدن جرایمی می‌پردازد که شاید حتی در تصور یک انسان مدرن نیز نمی‌گنجد:
«…مهدی قلی میرزا گوش‌های عطاری را عبرت للناظرین بریده است چونکه صد تومان پول سیدی را به تقلب خورده بود…طرز سیاست متداوله[در ایران] به جهت نظم مملکت هر عاقل را غریق بحر تحیر می‌کند…. رسم سیاست که در میان طوایف وحشی و بربری معمول است الان در ایران مشاهده می‌شود. می‌بینی آدم دو نیمه شده از دروازه های شهر آویزان گشته است. می‌شنوی که امروز پنج دست مقطوع گشته، پنج چشم کنده، پنج گوش و دماغ بریده شده است…»(همان،۴۷ و ۶۴).
آخوندزاده با تصوری رویایی میان ایران امروز و ایران باستان خلاف آنچه را در ایران امروز وجود دارد، در ایران آن زمان به تصویر می‌کشد. در نظر او در ایران باستان«کسی در حق احدی» ظلم نمی‌کرد. «حکام ولایات قادر به کشتن احدی نبودند، اگرچه مستحق قتل هم می‌شدند…» او ایرانی را به تصویر می‌کشد که در آن هیچ فقیر و گدایی پیدا نمی‌شد. پادشاه در هر هفته یک روز را «بار» می‌داد. یعنی به «سماع عرایض مردم» می‌پرداخت. «در روز مزبور هرحاجتمند را مقدور می‌شد که پادشاه را دیده درد خود را اظهار بکند…» به اعتقاد آخوندزاده «حضرت یزدان سلاطین آن عهد را موید فرموده بود که عروس مملکت را به زیور عدل و انصاف آرایش» دهند(همان، ۱۵-۱۹).
همانطور که گفته شد در اندیشهٔ آخوندزاده جستجوی عدالت تنها با رویارویی با دستگاه حکومت معنی نمی یابد. بلکه تقابل با مذهب حتی بیش از دستگاه حکومتی به آن معنی می‌دهد. دیدگاه وی درباره عدالت در تقابل با مذهب در نامه و نقدی که خطاب به میرزا یوسف‌خان مستشارالدوله نوشته است خود را نشان می‌دهد. معیار وی برای نقد عدالت در اسلام «اصول کونستتیسیون» [کنستی‌توسیون] است. او معتقد است که اگر اسلام«سرچشمه عدالت» است می بایست «مساوات» را در«محاکمات مجری بدارد». و بدین‌سان به نقد تفاوت‌گذاری اسلام میان زن و مرد می‌پردازد:
«شریعت چه حق دارد که طایفه اناث را به واسطه آیه‌ی حجاب به حبس ابدی انداخته ، مادام العمر بدبخت می‌کنند و از نعمت حیات محروم می‌سازد… »(آخوندزاده،۲۵۳۷، ۳۴).
او همچنین به انتقاد از عدم اعتبار شاهد ذمی در محکمه اسلامی می‌پردازد. وی حتی تا جایی پیش می‌رود که قاعده اسلامی خمس و یا لزوم مسافرت حج برای توانگران را به نقد می‌کشد و آن را با احساسات ضدعربی خود در هم می‌آمیزد و این امر را صرف پول«به حوایج عرب های سیه دل و راهزن» می‌داند. آخوندزاده بر اساس «اصول کونستتیسون»[کنستی‌توسیون] این قواعد را «منافی امنیت تامه بر مال مردم» می‌داند(همان، ۳۷). او حتی تا جایی پیش می‌رود که به قطع دست دزد نیز انتقاد می‌کند و حتی فراتر از آن به قصاص ایراد وارد می‌کند:
«خلاصه قتل نفس و قطع اعضاء و چوب زدن طوایف و بربریان و وحشیان است و شایسته شان الوهیت نیست. برای سیاست مجرمان و آسایش مردم در یوروپا تدابیر دیگر معمول است. زیرا به تحقیق فیلسوفان انگلیس به ثبوت رسیده است که قتل نفس دیگر نه اینکه این قسم جرم را برای آسایش دیگران رفع نمی کند، بلکه کم هم نمی‌کند…»
«اگر شریعت چشمه ی عدالت است باید اصل هفدهم را از اصول کونستتسیون مجری بدارد. من روزه نمی گیرم و نماز نمی‌گذارم، جزای من با خداست. شریعت چرا به من حد می‌زند…»(همان،۳۷-۳۹)
متاسفانه آخوندزاده در بحث از عدالت به هیچ وجه حاضر به درک شرایط و بسترهای زمانی نیست. او آنچنان شیفته فرهنگ و اندیشه غرب شده است که حاضر است همه چیز را در پای آن قربانی کند. حمله او به دین به طور طبیعی حمله به حامل دین را نیز در پی دارد. او بدون درک این مسئله که در ایران روحانیت از نقش زیادی در حرکت‌دهی به اصلاحات برخوردار هستند، به روحانیت نیز حمله‌ور می‌شود. شاید اگر آخوندزاده زنده بود و ماجرای جنبش تنباکو و نقش علما را می‌دید، حاضر نمی‌شد، پادشاهان و حکام ظالم قاجار را به روحانیون ترجیح دهد. نامه‌ای که او به مستشارالدوله پس از بدست آوردن سمت وزارت عدلیه نوشته بیانگر دیدگاه‌های ضد روحانیت وی است. او معتقد است که لازم است تا امر قضاوت از روحانیون بازگرفته شود و آنان هرگز به این امر مداخله نکنند و قلمرو کاریشان محدود به نماز و روزه و نکاح و طلاق و دفن و امثال اینها بشود. او توجه مستشارالدوله را به این نکته جلب می‌کند که مردم ایران همه اربابان مناصب سلطنت را ظالم می‌شمارد. از دید وی دلیل این امر علمای دین هستند و تا زمانی که این تصور وجود دارد کشور راه پیشرفت را طی نمی‌کند:
«…سبب این مغایرت فی مابین ملت و سلطنت علماست…علما مرجع ناسند… به سبب آنکه امر مرافعه که اعظم شروط سلطنت است در دست ایشان است و حوایج مردم از علما رفع می‌شود و سلطنت امری عارضی است …. نهایت منافع ملت و آبادی مملکت و وطن مقتضی آن است که در میان ملت و سلطنت اتحاد و الفت پیدا شود…. اما این کیفیت مشروط بر آن است که سلطنت به نوعی دقت و اهتمام داشته باشد که از اعمال آن در امور مرافعه غایت عدالت و راستی و حقانیت معمول گردد.»(آخوندزاده،۱۹۶۳، ۲۰۰-۲۰۱).
بر این اساس نگرش ضددینی آخوندزاده به طور محسوس خود را نشان می‌دهد. اگر ملکم و مستشارالدوله تلاش می‌کردند تا با جستجوی عدالت و قانون در اندیشه‌ی اسلامی روحانیت را با خود همراه کند، در تفکر آخوندزاده نگاه ضددینی پر رنگ تر از نگاه ضد حکومتی است. همین دیدگاه در تفکر وی درباره آزادی نیز وجود دارد.
آزادی: آخوندزاده «آزادی مطلق» را به دو دسته تقسیم می‌کند. این تقسیم بندی به نوعی رویارویی وی را با «دیسپوتیزم» و «فناتیزم» نشان می‌دهد. از دید او نخستین شکل آزادی، جنبه روحانی دارد و آزادی از «عبد و بندگی شریعت» است. دومین نوع آزادی در اندیشه آخوندزاده، آزادی جسمانی است که رهایی از شر «فرمانروایان دیسپوت» را شامل می‌شود. از نظر او در شرایط آن زمان مردم «عبد بی حقوق ستمگران و بنده ذلیل آنان و محروم از نعمت آزادی» هستند(آخوندزاده،۲۵۳۷، ۱۶).
در اندیشه آخوندزاده فرد لیبرال از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. او «لیبرال» را اینگونه تعریف می‌کند:
«لیبرال عبارت از آن کسی است که در خیالات خود به کلی آزاد بوده و ابدا” به تهدیدات دینیه مقید نشده و به اموری که خارج از گنجایش عقل و بیرون از دایره قانون طبیعت باشد هرگز اعتبار نکند. اگرچه اکثر طوایف عالم در آن باب شهادت بدهد و اگرچه بطون تاریخ و کتب در حقیقت آنگونه امور روایت بکند و نیز در اوضاع سلطنت صاحب خیالات حکیمانه باشد؛ آزاد و بلا قید(کمال الدوله، ۸-۹).
متن فوق به خوبی نشان می‌دهد که نوک پیکان انتقاد آخوندزاده در بحث از آزادی متوجه علما است. تأکید بر لیبرالیسم و آزادی در متن فوق چنان است که رگه‌هایی از دگماتیسم را در اندیشه آخوندزاده نشان می‌دهد. جزم‌‌گرایی تنها نمی‌تواند در اندیشه مذهبی معنی یابد. دفاع بی‌چون و چرا آنچنان که وی از لیبرالیسم می‌کند، به طوری که همه راه‌ها را برای انتقاد می‌بندد، خود نوعی جزم‌گرایی است. این مسئله بیش از هر چیز قدرت و توان علما را نشان می‌دهد. آخوندزاده به خوبی از این توانایی آگاه بود . او دلیل این «قوت علما» را «از جهت امور اخرویه» یعنی «فناتیزم می داند که به مرتبه ای است که ایشان هرگز خودشان را محکوم حکم سلاطین نمی‌شمارند». بلکه دقیقا رویاروی آن «خودشان را نایب امام غایب و صاحب‌الزمان می‌دانند» و درست به همین دلیل خودشان را «مستقل» دانسته و «اسناد اجتهاد به خود داده» و به فکر«ازدیاد مریدان و مقلدان خود می‌باشند»(همان،۶۲).
آخوندزاده در دفاع از حقوق زنان نیز لبه تیز انتقاد خود را متوجه شریعت می‌کند. او بدون درک شرایط زمانی و مکانی‌ای که در آن صحبت می‌کند، به دفاع از آنچه خود حقوق زن می‌داند می‌پردازد. شاید از همین روست که از یک دیدگاه وی از پیشروان در پی‌گیری آزادی زنان به حساب می‌آید(آدمیت،۱۳۴۹، ۱۴۳-۱۴۴). دفاع وی از حقوق زنان تا آنجا پیش می‌رود که با آنکه اساسا” با هرگونه مذهب سر ستیز دارد؛ استثنائا” «دو حکم باب» را «فیلسوفانه» می‌داند که «یکی این است که طائفه اناث در جمیع رسوم آزادیت و کل حقوق بشریت باید با طائفه ذکور مساوی باشد»(کمال الدوله، ۱۹۷). او یکی از عمده مشکلات زنان را بی‌سوادی آنان می‌داند و البته دلیل مسئله اخیر را نیز در «صعوبت خط»(آخوندزاده،۱۹۶۳، ۱۵۳).
یکی دیگر از مهمترین مباحثی که در بحث از آزادی در اندیشه آخوندزاده مطرح است، سخن از آزادی قلم است که در ادبیات او نام «کریتکا» می‌گیرد. در واقع «کریتکا» یا همان انتقاد یکی از عمده‌ترین مفاهیمی است که آخوندزاده مطرح می‌کند که پیش نیاز آن آزادی اندیشه است(وحدت،۱۳۸۵، ۸۰). در اندیشه آخوندزاده میان کریتکا و وعظ و نصیحت تفاوت و فاصله زیادی وجود دارد. از نظر آخوندزاده «وعظ خواه مشفقانه و خواه تهدیدانه از قبیل خوف جهنم‌‌…» اصلا” در مزاج انسان اثر نمی‌گذارد، وگرنه جمیع «ظالمان و ستمکاران» اوصاف جهنم را شنیده‌اند، ولی از عمل خود دست برنداشته‌اند(آخوندزاده،۱۹۶۳، ۲۰۸). به اعتقاد آخوندزاده «اگر نصایح و مواعظ موثر می شد گلستان و بوستان شیخ سعدی» اول و آخر وعظ و نصیحت است. در مقابل پند ونصیحت ، کریتکا «بی‌عیب‌گیری و بی‌سرزنش و بی‌استهزاء و بی‌تمسخر نوشته نمی‌شود». اینگونه است که آخوندزاده به دفاع از یکی از مهمترین آثار خود «مکتوبات کمال‌الدوله» می‌پردازد: « مکتوبات کمال‌الدوله کریتکاست، مواعظ و نصایح نیست»(همان، ۲۰۶).
دلیل علاقه و دفاع آخوندزاده از روزنامه‌های آزاد نیز وجود نقد و انتقاد از قدرت‌های حاکم در جامعه است. او پیشرفت اروپا را حاصل وجود همین انتقادات می‌داند:
«امروز در هر یک از دول یوروپا روزنامه‌های ساطریق یعنی روزنامه‌های کریتکا و هجو در حق اعمال شنیعه هموطنان در هر هفته مرقوم و منتشر می‌گردد. دول یوروپا بدین نظم و ترقی از دولت کریتکا رسیده‌اند»(آخوندزاده،۱۳۵۱، ۲۶-۲۷).
آخوندزاده امیدوار است با روی کار آمدن مستشارالدوله در وزارت عدلیه «آزادی مطلق بر عمل چاپ داده شود، «مکتوبات کمال‌الدوله» و نوشتجات روح القدس [میرزا ملکم‌خان] کلا” به چاپ رسیده» و ایران نیز همانند اروپا نظم پیدا کند(همان، ۲۶-۲۷).
اینگونه است که وی خطاب به روزنامه ملت می‌نویسد که چون که « آزادی » به روزنامه تو داده شده است، «به قدر امکان باید روزنامه تو در خصوص اعمال و رفتار امناء و امراء و حکام و سرکردگان و جمیع ارباب مناصب و علما….خالی از قریتقا نباشد» تا این افراد بدانند که عملکردشان پوشیده نمی‌ماند و در اجرای تکالیف خدمتگزاری بر وفق رضای پادشاه تلاش کنند(آخوندزاده،۱۳۵۱، ۶۹-۷۰).
اینگونه است که در انگاره آزادی در اندیشه آخوندزاده هم اصحاب دین و هم اصحاب قدرت به زیر سوال می‌روند. به طور کلی دو مفهوم عدالت و آزادی مفاهیمی هستند که در کلیت اندیشه او در جهت پیشرفت و ترقی ملل آسیایی از آنان سخن به میان می‌رود. در بخش بعدی این فصل تلاش داریم تا این مسئله رانشان دهیم. بخصوص که تأثیرگذاری عدالت و آزادی در اندیشه او از طریق نگاه مشروطه‌خواهانه او و منوط به گسترش علم و در نتیجه افزایش آگاهی تمام جامعه است.
۴-۴-از گسترش علم تا کنستی‌توسیون: تلاش برای گذار از دیسپوتیزم و فناتیزم
دانستیم آخوندزاده بر اساس تأثیرپذیری از غرب، بر مفاهیمی چون قانون، قانون‌گزاری، برقراری حکومت قانون و وجود پارلمان و حکومت مشروطه، بازگشت و تأکید بر ایران باستان، جدایی دین از سیاست و مخالفت با حکومت دینی، تغییر خط و الفبا، تلاش برای یادگیری و گسترش علم و دانش، انتقاد از استبداد مطلقه تأکید می‌کند(کسرایی،۱۳۷۹، ۲۷۵).
مفاهیم محوری این پژوهش یعنی «عدالت» و «آزادی»، در اندیشه آخوندزاده مبتنی بر حقوق طبیعی است، که سنگ بنای فلسفه سیاسی مغرب زمین است(آدمیت،۱۳۴۹، ۱۴۵). بنابراین بر همین اساس است که تلاش وی در جهت نفی دیسپوتیزم و فناتیزم را می‌توان درک نمود. در واقع آخوندزاده دو مفهوم اخیر را مانعی در جهت عدالت و آزادی بشر می‌داند. البته در اندیشه او انسان غربی با این دو مشکل به مبارزه برخاست و به پیروزی رسید. تلاش وی در این است که با راه غربی پیشرفت در مشرق، فارس‌ها و ترک‌ها و ملل آسیایی را نیز به سر مقصدی که اکنون غربی‌ها در آن قرار دارند، برساند. این سر مقصد رسیدن به حکومت قانون و یا همان «کنستی‌توسیون» است. حکومت قانون در اندیشه آخوندزاده ما را به سمت مفهوم ترقی سوق می‌دهد. رساله‌ای که وی درباره کتاب معروف «رساله درباره آزادی»، اثر «حکیم انگلیسی»، «جان ایستوارت میل» دارد، به خوبی بیانگر این مسئله است:
«انسان در عالم حیوانات نوعی است که باید متصل طالب ترقی باشد و ترقی بدون آزادی خیالات امکان پذیر نیست….نتیجه ترقی را در این روزگار سیویلزاسیون می‌نامند. سیویلزاسیون لفظ عمومیست که در ضمن آن جمیع صنایع و فنون و اقتدار دولتی وآسایش ملتی و امثال اینها از انواع و اقسام شروط مدنیت مندرج و مفهوم است»(آخوندزاده، ۲۵۳۷، ۴۹).
او افراط‌گرایانه و بدون هیچگونه سند تاریخی‌ای در «مکتوبات کمال الدوله» دلیل قدرت و عظمت سلطنت‌های ایران باستان را در این می‌داند که آنان «برای هر امری» «قاعده مقرره می‌داشتند»(کمال الدوله،۱۹ ).
نکته حائز اهمیت دیگر این که آخوندزاده تلاش می‌نمود تا از همین ابتدا خط سیر خود را مشخص کند. او اینگونه می‌اندیشید که میان اسلام و حکومت مشروطه هیچگونه این‌همانی‌ای وجود ندارد(آجدانی،۱۳۸۷، ۴۳). بنابراین از حاملین اینگونه تفکرات همچون مستشارالدوله که در رساله معروف «یک کلمه» خود سعی در تطبیق قانون اساسی فرانسه و انگاره‌های اسلامی داشت به شدت انتقاد می‌کرد.

= نرخ رشد
منظور از سال پایه سال گذشته است.
ر) سهم دانش آموزان پسر یا دختر:
این شاخص از تقسیم تعداد دانش آموزان دختر یا پسر بر تعداد کل دانش آموزان ضرب در ۱۰۰ به دست می‌آید.
×۱۰۰= سهم دانش آموزان پسر یا دختر
ز) سهم دانش آموزان روستا:
این شاخص از تقسیم تعداد دانش آموزان روستایی به تعداد کل دانش آموزان ضرب در ۱۰۰ به دست می‌آید.
۱۰۰ × = سهم دانش آموزان روستایی
ژ) سهم دانش آموزان غیر انتفاعی:
این شاخص از تقسیم تعداد دانش آموزان غیر انتفاعی در یک سال تحصیلی معین بر تعداد کل دانش آموزان دولتی و غیر دولتی در همان سال تحصیلی ضرب در ۱۰۰ به دست می‌آید.
۱۰۰ × = سهم دانش آموزان غیر انتفاعی
س) نرخ پوشش تحصیلی ظاهری:
در این تحقیق نسبت پوشش تحصیلی کل دانش آموزان ابتدایی مد نظر است. برای برآورد آن، تعداد دانش آموزان واقع در گروه سنی مرتبط با آن دوره را برکل دانش آموزان همان دوره تقسیم کرده و حاصل را در صد ضرب می‌کنیم. که درصد پوشش ظاهری (درصد اشتغال به تحصیل ظاهری) برای یک دوره تحصیلی معین از تقسیم تعداد دانش آموزان آن دوره بر تعداد جمعیت در سن متعارف همان دوره ضرب در ۱۰۰ به دست می‌آید، که به دلیل وجود تکرار پایه و وقفه تحصیلی ممکن است از عدد ۱۰۰ تجاوز کند. این شاخص نسبت دانش آموزان هر دوره‌ی تحصیلی از جمعیت گروه سنی متعارف آن دوره را نشان می‌دهد. (در مقطع ابتدایی سن متعارف شامل جمعیت ۶ تا ۱۰ ساله می باشد).

۱۰۰ × =پوشش تحصیلی ظاهری
ش) نسبت دانش آموز به معلم:
این شاخص از تقسیم مجموع تعداد دانش آموزان بر تعداد کل معلمان به دست می‌آید. و هر چه مقدار
این شاخص کمتر باشد مطلوب تر است. زیرا معلم وقت بیشتری برای تعامل با تک تک دانش آموزان را دارد.
= نسبت دانش آموز به معلم
ص) نسبت معلم به کلاس دایر:
این نسبت بیان گر تعداد معلمان به ازای کلاس دایر است. و از تقسیم تعداد معلمان شاغل در دوره تحصیلی مورد نظر بر تعداد کلاس‌های دایر در همان دوره تحصیلی به دست می‌آید.
= نسبت معلم به کلاس دایر
ض) میزان تحصیلات معلمان:
این شاخص از ضرب تعداد معلمان در مجموع سنوات تحصیلی آنان تقسیم بر تعداد معلمان در دوره تحصیلی مورد نظر به دست می‌آید. مدرک تحصیلی معلمان با مدرک دیپلم ۱۲ سال، فوق دیپلم ۱۴ سال، لیسانس ۱۶ سال، و فوق لیسانس ۱۸ سال محاسبه می‌شود.
= میانگین سطح تحصیلات معلمان دوره t
ط) تراکم دانش آموزان در کلاس دایر:
این شاخص از تقسیم مجموع دانش آموزان دوره‌ی تحصیلی مورد نظر در سال تحصیلی معین بر تعداد کلاس‌های دایر آن دوره‌ی تحصیلی در همان سال تحصیلی به دست می‌آید.
= تراکم دانش آموزان در کلاس دایر
ظ) تراکم کالبدی:
این شاخص از تقسیم تعداد دانش آموزان در سال تحصیلیt بر تعداد کلاس فیزیکی در سال تحصیلی t به دست می‌آید:
= تراکم کالبدی
ع) سرانه فضای آموزشی:
این شاخص از تقسیم مساحت زمین مدرسه در یک دوره‌ی تحصیلی بر تعداد دانش آموزان در همان دوره تحصیلی به دست می‌آید.
= سرانه فضای آموزشی
غ) ضریب بهره برداری از کلاس فیزیکی:
این شاخص از تقسیم تعداد کلاس‌های دایر در دوره‌ی تحصیلی بر تعداد اطاق درس( کلاس فیزیکی) در دوره‌ی تحصیلی ضرب در ۱۰۰به دست می‌آید.
۱۰۰ × =ضریب بهره برداری از کلاس فیزیکی
(دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش، ۱۳۸۷).
فصل دوم:
ادبیات نظری و تجربی پژوهش

مقدمه:
طی چند قرن اخیر این فکر که انسان قادر به ایجاد تغییرات مداوم و منظم در جهت« مطلوب» در محیط زندگی خود می‌باشد، شکل گرفته است. کاربرد وسیع این طرز تفکر را در طی چند دهه گذشته در بسیاری از جوامع استقلال یافته، که تلاش می‌کنند تا شرایط زیستی بهتری برای افراد جامعه فراهم سازند، می‌توان مشاهده کرد. در این رهگذر کشورهای جهان سوم در نتیجه پایین بودن میزان کارایی در بخش‌های مختلف اقتصادی- اجتماعی به نسبت وضع موجود در کشورهای توسعه یافته، نتوانسته‌اند به موفقیت کامل دست یابند. در چنین شرایطی به منظور غلبه یافتن بر مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برنامه ریزی توسعه باید سرلوحه فعالیت‌های دولت در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه قرار گیرد. از این رهگذر در کشور ما نیز اتخاذ برنامه‌های پنج ساله اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، اجرای برنامه‌های ملی نظیر « آموزش برای همه»، پیکار با بیسوادی، برنامه ملی مبارزه با ایدز و مواد مخدر به عنوان نقشه‌ی راه به نوعی دولت مردان و سیاست گذاران را ناگزیر از برنامه ریزی دقیق برای توسعه‌ی همه جانبه و افزایش کارایی در بخش‌های مختلف نموده است. در کشور ما و در این برهه از زمان، جهت رسیدن به استقلال در زمینه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و سازندگی و توسعه همه جانبه، نظام آموزش و پرورش کشور و نقش آن در توسعه، از اهمیت و ویژگی‌های خاصی برخوردار است. لذا تبیین جایگاه نظام آموزشی به عنوان طلایه‌دار تعلیم و تربیت، هم به عنوان زمینه ساز فرهنگی توسعه و هم به منظور تأمین نیروی انسانی کارآمد در خدمت توسعه ملی، حساسیت و اهمیت خاصی می‌یابد. نظام آموزشی همانند یک سیستم باز، اجزاء فراوانی دارد، به منظور شناخت کارایی نظام آموزشی که حاصل تعامل و کنش و واکنش این اجزاء است، لازم است تا مسائل در ارتباط با هم مورد مطالعه قرار گیرند. به عبارت دیگر برای بررسی کارایی نظام آموزشی باید درون دادها، فرآیندها، برون دادها، سیستم‌های فرعی و محیط آن در ارتباط با همدیگر مورد توجه قرار گیرند. در این فصل تلاش شده است، ضمن تحقق این هدف یعنی بررسی سیستمی آموزش و پرورش، کارایی درونی نظام آموزشی نیز مورد بررسی قرار گیرد.
۲-۲) تعریف سیستم یا نظام:
از سیستم تعاریف متعددی شده است، اگر چه این تعاریف از نظر واژه‌ها و اصطلاحات قرین همند، لیکن در این جا دو تعریف که از جهتی نماینده و مکمل همه تعاریفند و به نوعی جدید نیز هستند، ارائه می‌شود:
سیستم مجموعه‌ای است از اجزای به هم وابسته که به علت وابستگی حاکم بر اجزای خود، کلیّت جدیدی را پدید آورده‌اند. اجزای سیستم ضمن برخورداری از ارتباطاتی کنشی و واکنشی، از نظم و سازمان خاصی پیروی می‌نمایند و در جهت تحقق هدف‌های معینی که دلیل وجودی سیستم است، فعالیت می‌کنند (زاهدی، ۱۳۸۹).

این رشته به دلیل اینکه ازگروه معارف شده ،تقریباً درمقطع کا رشناسی ازمنابع خوبی برخوردار می باشد ولی با آمدن دورۀ کارشناسی ارشد این رشته قطعاً به منابع جدیدی نیازپیدا خواهد کرد .
ازجمله مسائلی که دراین گروه مطرح می باشد این است که به رشتۀ قرائت بی توجهی شده است درصورتی که دردانشگاهها ی عرب منطقه به این رشته مدرک کارشناسی اعطاء می شود. همچنین دانشکده اساتید مجرب ومورد نیازرا دراختیارندارد تا بتوان دورۀ کارشناسی ارشد را دراین گروه وارد کرد .ازمسائلی که درابتدای ورود دانشجویان به این رشته باید توجه شود این است که دروس عربی باید درابتدای سال تحصیلی به دانشجویان جدید ارائه شود تا آنان به زبان عربی که لازمۀ این رشته است مسلط شوند .
ازمشکلات دیگر بها ندادن به استاد راهنما می باشد که استاد راهنمابودن خود یک امتیاز پژوهشی دارد که درعمل این امتیاز به اوداده نمی شود . درارزشیابی سال ۱۳۸۳،اساتید علوم قرآنی وحدیث رتبۀ دوم از نظر رضایت دانشجویان را به خود اختصاص داده است .که این ارزیابی ازنظر مدیر گروه علوم قرآنی درحدود ۸۰% مورد قبول بوده است .همچنین به اعتقاد مدیر گروه اکثر اساتید درسالهای نخستین تدریس تلاش بیشتری دارند وپس از اینکه به طور رسمی جذب هیأت علمی گروه شدند ازتلاش اولیۀ خود تا حدودی می کاهند به همین خاطر می بایست به ارزشیابی (دانشجویان) بیشتر توجه شود و سیستم ارتقاء جدی تر طراحی شود.
دررشتۀ علوم قرآنی وحدیث دانشجویانی که با علاقه وانگیزه قبلی وارد این رشته شده اند به موفقیت بیشتری دست پیدا کرده اند ولی دانشجویانی که بدون علاقۀ وانگیزۀ قبلی وارد این رشته شده اند تا حدودی سرگردان وفاقد هیچگونه موفقیتی می باشند .
ازنظر مدیر گروه علوم قرآنی وحدیث علت اصلی موفقیت گروه علوم قرآنی وحدیث پتانسیل فردی اعضای هیأت علمی گروه می باشد ،ازنظر ایشان بودجه ای که به گروه های آموزشی تعلق می گیرد تا حد زیادی به قدرت آن مدیر گروه یا اعضای با نفوذی که درآن گروه هستند بستگی دارد .
عمده منابعی که این گروه نیاز دارد ،تهیۀ کتب ومنابع درزمینه های قرآنی واحادیث می باشد که تا حدودی دردورۀ کارشناسی این منابع تأمین شده است .
یکی ازمشکلات مهم گروه های آموزشی این است که استادی راکه عملکرد ضعیفی دارد وازطرفی استخدام رسمی وعضو هیأت علمی می باشد ،متأسفانه دراین کاری ازعهده مدیر گروه بر نمی آید ،چراکه خود مدیر گروه هم توسط همین اعضا(هیأت علمی) انتخاب می شود .به این خاطر مدیر گروه مجبورمی شود تادراین مورد به صورت محافظه کارانه عمل کند .رئیس دانشگاه هم به همین ترتیب بوسیله رئیس دانشکده ها ورئیس شوراها انتخاب می گردد .به این علت رئیس دانشکده نیز تاحدودی نسبت به آنان به صورت محافظه کارانه ای عمل می کند تا درانتخابات مجدد ریاست دانشگاه موفقیت او حتمی باشد .
ولی دردانشگاههای مطرح ومعتبر وحتی دردانشگاههای عرب منطقه معمولاً کسی راکه ازنظرسطح سواد بالاتر می باشدانتخاب می نمایند وهمچنین دربعضی از جوامع غربی رئیس دانشگاه توسط فرماندار انتخاب می شود ورئیس دانشکده ها ازبین با سوادترین وعالمترین افراد انتخاب می شوند .
ê گروه معارف اسلامی
P سال تأسیس : ۱۳۷۱(سال ۱۳۸۲ ازگروه علوم قرآنی وحدیث جدا شده است)
P تعداد اعضای هیأت علمی : ۷ نفر
گروه معارف ازجمله گروه های نو پا دراین دانشکده می باشد که توانسته دراین مدت کوتاه خود را ارتقاء ببخشد .اساتید دراین گروه همانند گروه های آموزشی دیگردانشکده مراتب ارتقاء وتکامل را طی می نمایند .
ازمشکلات این گروه مربوط به چارت گروه می باشد که باید رسماً بعنوان گروه دردانشکدۀ علوم انسانی رسماً معرفی شود که طیّ ماه های آینده انجام می گیرد .این گروه نیازمند به جذب اعضای هیأت علمی جدیدی می باشد ،زیرا برای ارائه دروس به دانشکده های دانشگاه مازندران که درشهرهای مختلف مستقر هستند ،این تعداد ازاساتید با توجه به حجم زیاد دانشجویان کافی نیستند زیرا درحدود ۲۵۰ واحد درسی درطول نیمسال توسط گروه ارائه می شود .که برای حل مشکل ازاساتید حق التدریسی استفاده می شود .افزون براین برای اجرای دوره های بالاتر چون کارشناسی ارشد ودکتری شدیداً نیازمند به جذب اعضای هیأت علمی جدید می باشد .

این گروه تقریباً ازنخستین گروههایی می باشد که برنامۀ آن تنظیم وبه آموزش تحویل داده می شود که معمولاً درماههای آخر ترم نامه هایی را به دانشکده های مختلف ارسال وازنیاز های آنها آگاه می شوند ومتانسب با درخواستهای آنها برنامه ریزی های لازم انجام می گیرد .
ازمشکلات خاص این گروه زمان شروع امتحانات این دروس(دروس عمومی) می باشد که این دانشکده ها همکاریهای لازم را به عمل نمی آورند وزمان محدودی برای اجرای این امتحانات درنظرگرفته می شود.
درزمینۀ پژوهشی این گروه به دنبال ارائۀ سمینارها ومقا لات علمی می باشد .
ازجمله مسائل موجود درزمینه های پژوهشی فقدان کتابهای دست اول درکتابخانه است .طوری که درکتابخانۀ مرکزی است وتهیۀ آن برای اساتید دشوار می باشد .
ازنظر مدیر گروه معارف اسلامی این گروه بعنوان گروهی دانشکده ای نگریسته می شود نه گروه دانشگاهی .به همین علت هزینه های موجود در گروه (به عنوان مثال هزینۀ تلفن یا مکاتبات)که جهت هماهنگی با گروه های مختلف دانشگاه مازندران به کار برده می شود دراین گروه بسیار بالا می باشد .با این وجود هزینه های این گروه با هزینۀ دیگرگروهها یکسان درنظر گرفته شده است .
معمولاً دانشجویان هماهنگی وهمکاری لازم را، که با اساتید خود دارند ،ندارند ودرواقع عملکرد اساتید گروه معارف بسیارتأثیر پذیر ازجامعۀ بیرونی می باشد ومعمولاً دانشجویان با دید دیگری به اساتید گروه معارف می نگرند وحتی بعضاً بهترین اساتید معارف هم چندین جلسه طول می کشد تا بتوانند با دانشجویان به یک تعامل منطقی برسند .شاید به نوعی بتوان گفت دراین مورد هیچگاه نمی توان به نقطۀ مطلوب رسید که این امرعمدتآً ازناکارآمدیهای جامعه ناشی می شود .
گروه زبان وادبیات فارسی
P سال تأسیس : ۱۳۷۴
P تعداد اعضای هیأت علمی :۱۰نفر ( ۷ رأس استاد یار ،۳ دانشجوی دورۀ دکتری )
این رشته دارای دو دسته برنامۀ آموزشی می باشد که یکی تخصصی وبرای دانشجویان رشتۀ زبان وادبیات فارسی می باشد که مسائل خاص خود را دارا است .
ازمهمترین مسائل آن کمبود کلاس می باشد که فقط دو کلاس به این گروه اختصاص داده شده است که باهماهنگی آموزش ازگروههای دیگر،بعنوان قرض ازرشته های دیگربه گروه ادبیات داده می شود وحتی بعضاً تعدادی از کلاسها دردانشکدۀ علوم پایه برگزار می شود .
دردروس عمومی به این خاطر که این گروه باید فارسی عمومی را درتمامی دانشکده ها ارائه دهد به خاطر پراکندگی دانشکده ها به طور مثال دانشکدۀ کشاورزی ساری ،فنی ومهندسی بابل ،علوم پایۀ وهنر معماری ، دچار مشکلات زیادی می باشد .که متأسفانه اساتید همکاری لازم را با گروه ندارند .بعضاً دانشکده ها خود اساتید ادبیات را برای تدریس انتخاب می نمایند ونیز برنامه ریزی دقیقی برای تعیین ساعات تدریس وجود ندارد (برای نمونه دانشکده ای تعداد دانشجویانی که می خواهند فارسی عمومی راانتخاب نمایند درچهارگروه معرفی می کند . گروه ادبیات فارسی هم برنامه ریزی مربوط به تعیین استاد وکلاس وتعیین زمان کلاس راانجام می دهد ولی فقط دوگروه ازاین چهارگروه تشکیل می شود که این امر مشکلات زیادی را به دنبال خود خواهد داشت .
فقدان کارشناس برای همکاری با گروه زبان وادبیات فارسی ازمشکلات دیگری است که این گروه با آن سروکار دارد .ظاهرا به جهت توسعۀ فضاهای آموزشی بودجه وامکانات زیادی نیازمند است که دانشکده توان تأمین آنرا ندارد .
ازدیگرمشکلات این گروه نبود منشی گروه می باشد که به این علت مدیر گروه مجبور است تمامی کارهای مربوط به آنرا (اعم از تایپ ،ثبت نامه ها ودادن آن به بخشهای مختلف را خود انجام دهد.)
ازمسائل دیگرکمبود امکانات مورد نیاز برای نمونه ،کامپیوتر واینترنت که برای اساتید این گروه فراهم نمی باشد .
ازمسائلی که مدیر گروه زبان وا دبیات بدان اشاره دارد درجه بندی گروه های آموزشی به درجۀ ۱ ودرجۀ ۲ بود (مثلاًترجیح فنی به انسانی واقتصاد به ادبیات ) که دانشگاه برای تخصیص امکانات انجام می دهد .
یکی ازمشکلات اساسی فقدان کتاب درکتابخانه درزمینۀ رشتۀ ادبیات است .با توجه به اینکه این رشته برای پژوهش بیشتر به کتاب وکتابخانه ومراکز پژوهشی وتحقیقی نیازمند است ،با مشکلات زیادی مواجه است .
ازدیگرمسائل این گروه فقدان امکانات مالی و بودجۀ کافی وهمچنین فقدان زمینۀ مناسب برای خرید کتاب است (که حتی هنوز هزینۀ اساتید برای داوری وکارشناسی درهمایش ها پرداخت نشده است) .
ê گروه آموزشی حسابداری
مدیران گروه یکی از ارکان اصلی تصمیم گیری هر مؤسسۀ آموزشی هستند ،چراکه جلسۀ آموزشی وپژوهشی دانشگاهها با حضور مدیریت ومدیران گروه های آموزشی می باشد .هم تصمیماتی که درشورای آموزشی وپژوهشی دانشگاهها اتخاذ می شود بوسیلۀ این تیم انجام می-گیرد .مدیر گروه در تنظیم برنامه های آموزشی هر نیمسال تحصیلی نقش اساسی دارد ،یعنی برنامه های آموزشی آن نیم سال را برای کلیۀ ورودی ها با مشارکت سایر اعضای گروه تنظیم می کند .
تعیین اساتید هر گروه برای درس مورد نظر پس از مشورت با اعضای گروه بوسیلۀ مدیر گروه می باشد . مدیرگروه همچنین بر کار یکایک همکاران نظارت دارد .
استخدام اعضای هیأ ت علمی دردرجۀ اول به تصمیمات اعضای گروه آموزشی بستگی دارد و در واقع آنها هستند که ابتدا صلاحیت اساتید برای تدریس را می سنجند ودرمرحلۀ بعد آنرا درشورای آموزشی دانشگاه مطرح می نمایند .
مدیران گروه برای اینکه وظایفشان را خوب انجام دهند باید از افراط درتدریس خود داری کننند ومابقی وقت خود را در زمینۀ تحقیقات وپژوهش قراردهند .
درواقع شناسنامۀ هر عضو هیأت علمی علاوه برآموزش به کار پژوهشی بستگی دارد که متأسفانه ما شا هد تعدادی از اعضای هیأت علمی هستیم که به سن بازنشستگی می رسند در حالی که حتی یک مقالۀ علمی درنشریات معتبر داخلی وخارجی به چاپ نرسانده اند .
ازمشکلات اساسی دیگری که نظام آموزش عالی با آن روبرو است مربوط به گسترش مؤسسات آموزش عالی ، اعم از دانشگاههای غیر انتفاعی ، آزاد وشبانه دراستانها وشهرستانهای مختلف کشور که بدون برنامه ریزی دقیق می باشند . افزایش بی رویه موسسات آموزش عالی درسراسر کشور باعث می شود که عضو هیأت علمی دانشگاهها حتی بیشتر از معلمان ودبیران مدارس اوقاتشان را به کار تدریس اختصاص دهند ،که این امرکیقیت آموزش را در مؤسسات آموزش عالی کاهش می دهد .
سیستم آموزش ما باید مثل سیستم آموزشی دانشگاههای بزرگ که درآن استاد باید فقط دو یا سه درس را تدریس می کند باشد واستخدام اعضای هیأت علمی نباید دائمی باشد بلکه باید قراردادی وبه مد ت یکسال باشد وقرارداد سال بعد مربوط به ارائه یک مقاله خوب پژوهشی در ژورنالهای داخلی یا خارجی باشد ، که البته باید مشکلات مالی اعضای هیأ ت علمی را با پرداخت حقوق مناسب برطرف کرد تا عضو هیأت علمی درهفته بیشتر از دوازده تا چهارده ساعت به کار تدریس نپردازد
ازدیگر مشکلات اساتید دردانشگاه مازندران محدود بودن بازار کار غیراز محیط آموزشی درسطح استان مازندران به علت فقدان شرکتهاومؤسسات متناسب با تخصص آنها می باشد .
به همین خاطر اساتید بزرگ دردانشگاههای تهران ودانشگاههای بزرگ دیگر کمتر به استان مازندران مراجعه می کنند .
از مسائل دیگری که دردانشکده باآن مواجه هستیم گسترش رشته های دانشکده بدون توجه به مسائل پیرامون آن می باشد بران نمونه تعداد کلاسها دردانشکده سی وچهار کلاس می باشد وهر ساله یک یا دورشته به رشته های دانشکده افزوده می گردد .که این افزایش تعداد دانشجو ورشته تحصیلی برکیفیت آموزش بسیار تأثیر می گذارد زیرا تعداد کلاسهایی که بعنوان سهمیه هر رشته در نظر گرفته می شودبسیار محدودواندک است .که این امر موجب می شود تابر تعداد دانشجویان هر کلاس افزوده شود که این امر درکیفیت آموزش بسیار تأثیر گذار می باشد .درواقع بااین تعداد رشته های موجود دردانشگاه می توان این دانشکده را نوعی دانشگاه به حساب آورد(که این به علت موجود بودن رشته ها وگرایشهاوکثرت دانشجو می باشد)
ازمسائل دیگری که گروه حسابداری با آن مواجه است بودجه ای است که به این گروه اختصاص داده می شود که این بودجه تنها برای خرید کتاب دررشته ای که علاوه بر کارشناسی ،کارشناسی ارشد رانیز دراین دانشکده داراست بسیار ناچیز می باشد .برای بر طرف کردن این مشکل گروه ها می توانند برای خود یک منبع ما لی رابوجود بیاورند .
اساتید گروه ویا دانشجویان ازطریق کارهای خدماتی که درمؤسسات دیگر ودر بیرون از محیط آموزشی وجود دارد را جذب کرده واساتید بامشارکت دانشجویان این کارها انجام دهند که این کار خود دو حسن دارد:
۱-ازطرفی دانشجویان با جنبه عملی کار خود آشنا می شوند .
۲-ازطرف دیگراین کارخود می تواند یک منبع مالی با ارزشی برای گروه حسابداری باشد تا بدین وسیله بتواند مشکلات مالی خودرا برطرف نماید .
êگروه علوم سیاسی
½ تعداداعضای هیأت علمی : ۵ نفر
½ پنج عضو هیأت علمی به صورت تمام وقت در گروه فعالیت می کنند وبعضاً ازگروههایی مثل حقوق ،اقتصاد دردرسهایی موردنیاز ازاساتید مدعو استفاده می شود .درمهر ماه سال ۱۳۸۴این رشته دانشجوی کارشناسی ارشد هم خواهد گرفت .
دربحث آموزشی ازمهمترین مسائل علاقه دانشجویان می باشد که متأسفانه درموقع انتخاب رشته هیچ توجهی به علاقه وتوانا یی ها ومهارتهای داوطلبان کنکور نمی شود که این انتخابها اکثراًدقیق وسنجیده نیست بلکه بیشتر بر اساس احتمالات تنظیم می شوند .
بر اساس پرسشی که ازدانشجویان دربدو ورود به عمل می آید مشخص می شود که اکثراًآنها ازروی انگیزه وعلاقه قبلی وارداین رشته شده اند که درواقع نظام گزینش دانشجو عملاً بخش قابل توجهی ازدانشجویان بی انگیزه وارد رشته هایی می شوند که علاقه ای به آن ندارند .
از عوامل دیگری که باعث بی انگیزه شدن دانشجویان می شود فقدان آینده شغلی روشن وشفاف می باشد .
مشکل دیگری که می توان بدان اشاره کرد پیش پاافتاده بودن عناوین وسرفصل های مصوب دروس می باشد. علی الخصوص دررشته پویایی چون علوم سیاسی که با مسا ئل روز جهانی روبروست این عناوین پاسخوی جامعه پویای مانیست .
مسأله دیگر اینکه اساتید مطرح وتوانای دانشگاههای تهران یاشهرهای بزرگ حاضر به تدریس دردانشگاه مازندران نخواهند شد زیرادرمحیطی غیر ازدانشگاه،این اساتید نمی توانند درمحل دیگری به فعالیت بپردازند ،ولی عکس این مطلب درتهران وشهرهای بزرگ که درآنها مؤسسات وسازمانهان وسازمانهای زیادی موجود است تا اساتید بتوانند توانایی های خود رادرآن به شگوفایی برسانند .