= نرخ رشد
منظور از سال پایه سال گذشته است.
ر) سهم دانش آموزان پسر یا دختر:
این شاخص از تقسیم تعداد دانش آموزان دختر یا پسر بر تعداد کل دانش آموزان ضرب در ۱۰۰ به دست می‌آید.
×۱۰۰= سهم دانش آموزان پسر یا دختر
ز) سهم دانش آموزان روستا:
این شاخص از تقسیم تعداد دانش آموزان روستایی به تعداد کل دانش آموزان ضرب در ۱۰۰ به دست می‌آید.
۱۰۰ × = سهم دانش آموزان روستایی
ژ) سهم دانش آموزان غیر انتفاعی:
این شاخص از تقسیم تعداد دانش آموزان غیر انتفاعی در یک سال تحصیلی معین بر تعداد کل دانش آموزان دولتی و غیر دولتی در همان سال تحصیلی ضرب در ۱۰۰ به دست می‌آید.
۱۰۰ × = سهم دانش آموزان غیر انتفاعی
س) نرخ پوشش تحصیلی ظاهری:
در این تحقیق نسبت پوشش تحصیلی کل دانش آموزان ابتدایی مد نظر است. برای برآورد آن، تعداد دانش آموزان واقع در گروه سنی مرتبط با آن دوره را برکل دانش آموزان همان دوره تقسیم کرده و حاصل را در صد ضرب می‌کنیم. که درصد پوشش ظاهری (درصد اشتغال به تحصیل ظاهری) برای یک دوره تحصیلی معین از تقسیم تعداد دانش آموزان آن دوره بر تعداد جمعیت در سن متعارف همان دوره ضرب در ۱۰۰ به دست می‌آید، که به دلیل وجود تکرار پایه و وقفه تحصیلی ممکن است از عدد ۱۰۰ تجاوز کند. این شاخص نسبت دانش آموزان هر دوره‌ی تحصیلی از جمعیت گروه سنی متعارف آن دوره را نشان می‌دهد. (در مقطع ابتدایی سن متعارف شامل جمعیت ۶ تا ۱۰ ساله می باشد).

۱۰۰ × =پوشش تحصیلی ظاهری
ش) نسبت دانش آموز به معلم:
این شاخص از تقسیم مجموع تعداد دانش آموزان بر تعداد کل معلمان به دست می‌آید. و هر چه مقدار
این شاخص کمتر باشد مطلوب تر است. زیرا معلم وقت بیشتری برای تعامل با تک تک دانش آموزان را دارد.
= نسبت دانش آموز به معلم
ص) نسبت معلم به کلاس دایر:
این نسبت بیان گر تعداد معلمان به ازای کلاس دایر است. و از تقسیم تعداد معلمان شاغل در دوره تحصیلی مورد نظر بر تعداد کلاس‌های دایر در همان دوره تحصیلی به دست می‌آید.
= نسبت معلم به کلاس دایر
ض) میزان تحصیلات معلمان:
این شاخص از ضرب تعداد معلمان در مجموع سنوات تحصیلی آنان تقسیم بر تعداد معلمان در دوره تحصیلی مورد نظر به دست می‌آید. مدرک تحصیلی معلمان با مدرک دیپلم ۱۲ سال، فوق دیپلم ۱۴ سال، لیسانس ۱۶ سال، و فوق لیسانس ۱۸ سال محاسبه می‌شود.
= میانگین سطح تحصیلات معلمان دوره t
ط) تراکم دانش آموزان در کلاس دایر:
این شاخص از تقسیم مجموع دانش آموزان دوره‌ی تحصیلی مورد نظر در سال تحصیلی معین بر تعداد کلاس‌های دایر آن دوره‌ی تحصیلی در همان سال تحصیلی به دست می‌آید.
= تراکم دانش آموزان در کلاس دایر
ظ) تراکم کالبدی:
این شاخص از تقسیم تعداد دانش آموزان در سال تحصیلیt بر تعداد کلاس فیزیکی در سال تحصیلی t به دست می‌آید:
= تراکم کالبدی
ع) سرانه فضای آموزشی:
این شاخص از تقسیم مساحت زمین مدرسه در یک دوره‌ی تحصیلی بر تعداد دانش آموزان در همان دوره تحصیلی به دست می‌آید.
= سرانه فضای آموزشی
غ) ضریب بهره برداری از کلاس فیزیکی:
این شاخص از تقسیم تعداد کلاس‌های دایر در دوره‌ی تحصیلی بر تعداد اطاق درس( کلاس فیزیکی) در دوره‌ی تحصیلی ضرب در ۱۰۰به دست می‌آید.
۱۰۰ × =ضریب بهره برداری از کلاس فیزیکی
(دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش، ۱۳۸۷).
فصل دوم:
ادبیات نظری و تجربی پژوهش

مقدمه:
طی چند قرن اخیر این فکر که انسان قادر به ایجاد تغییرات مداوم و منظم در جهت« مطلوب» در محیط زندگی خود می‌باشد، شکل گرفته است. کاربرد وسیع این طرز تفکر را در طی چند دهه گذشته در بسیاری از جوامع استقلال یافته، که تلاش می‌کنند تا شرایط زیستی بهتری برای افراد جامعه فراهم سازند، می‌توان مشاهده کرد. در این رهگذر کشورهای جهان سوم در نتیجه پایین بودن میزان کارایی در بخش‌های مختلف اقتصادی- اجتماعی به نسبت وضع موجود در کشورهای توسعه یافته، نتوانسته‌اند به موفقیت کامل دست یابند. در چنین شرایطی به منظور غلبه یافتن بر مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برنامه ریزی توسعه باید سرلوحه فعالیت‌های دولت در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه قرار گیرد. از این رهگذر در کشور ما نیز اتخاذ برنامه‌های پنج ساله اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، اجرای برنامه‌های ملی نظیر « آموزش برای همه»، پیکار با بیسوادی، برنامه ملی مبارزه با ایدز و مواد مخدر به عنوان نقشه‌ی راه به نوعی دولت مردان و سیاست گذاران را ناگزیر از برنامه ریزی دقیق برای توسعه‌ی همه جانبه و افزایش کارایی در بخش‌های مختلف نموده است. در کشور ما و در این برهه از زمان، جهت رسیدن به استقلال در زمینه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و سازندگی و توسعه همه جانبه، نظام آموزش و پرورش کشور و نقش آن در توسعه، از اهمیت و ویژگی‌های خاصی برخوردار است. لذا تبیین جایگاه نظام آموزشی به عنوان طلایه‌دار تعلیم و تربیت، هم به عنوان زمینه ساز فرهنگی توسعه و هم به منظور تأمین نیروی انسانی کارآمد در خدمت توسعه ملی، حساسیت و اهمیت خاصی می‌یابد. نظام آموزشی همانند یک سیستم باز، اجزاء فراوانی دارد، به منظور شناخت کارایی نظام آموزشی که حاصل تعامل و کنش و واکنش این اجزاء است، لازم است تا مسائل در ارتباط با هم مورد مطالعه قرار گیرند. به عبارت دیگر برای بررسی کارایی نظام آموزشی باید درون دادها، فرآیندها، برون دادها، سیستم‌های فرعی و محیط آن در ارتباط با همدیگر مورد توجه قرار گیرند. در این فصل تلاش شده است، ضمن تحقق این هدف یعنی بررسی سیستمی آموزش و پرورش، کارایی درونی نظام آموزشی نیز مورد بررسی قرار گیرد.
۲-۲) تعریف سیستم یا نظام:
از سیستم تعاریف متعددی شده است، اگر چه این تعاریف از نظر واژه‌ها و اصطلاحات قرین همند، لیکن در این جا دو تعریف که از جهتی نماینده و مکمل همه تعاریفند و به نوعی جدید نیز هستند، ارائه می‌شود:
سیستم مجموعه‌ای است از اجزای به هم وابسته که به علت وابستگی حاکم بر اجزای خود، کلیّت جدیدی را پدید آورده‌اند. اجزای سیستم ضمن برخورداری از ارتباطاتی کنشی و واکنشی، از نظم و سازمان خاصی پیروی می‌نمایند و در جهت تحقق هدف‌های معینی که دلیل وجودی سیستم است، فعالیت می‌کنند (زاهدی، ۱۳۸۹).