۳-۲- جامعه پژوهش، نمونه و روش نمونه گیری

جامعه پژوهش شامل کلیه زوجین استان یزد بود؛ که دربرگیرنده دو زیرجامعه بود. یک زیرجامعه خانم­های متأهل حوزه و همسرانشان و زیرجامعه دیگر خانم­های متأهل دانشگاهی و همسرانشان بودند.
از آنجایی­که در این نوع پژوهش، یعنی پژوهش پس­رویدادی این امکان وجود دارد که حجم نمونه مورد مطالعه را بین ۱۵ تا ۳۰ نفر انتخاب نمود (دلاور، ۱۳۸۷). لذا اعضای نمونه نیز شامل ۳۰ زوج می­شد. البته به این صورت که ۳۰ زوج در حوزه و ۳۰ زوج در دانشگاه به روش نمونه گیری در دسترس مورد ملاحظه قرار گرفتند.

 

۳-۳- روش گردآوری داده ها

برای توزیع پرسشنامه در حوزه­علمیه به تمام حوزه های علمیه خواهران شهر یزد مراجعه و پرسشنامه ­ها بصورت نمونه گیری در دسترس در اختیار خانم­های طلبه قرار گرفت. به هر فرد دو پرسشنامه داده شد تا پرسشنامه در اختیار همسران آن­ها نیز قرار گیرد و آن­ها نیز پاسخ دهند. شماره تلفن هرکدام از شرکت­کنندگان از آن­ها گرفته شد تا این امکان وجود داشته باشد تا جهت پیگیری­های بعدی و یادآوری برای پاسخگویی و تحویل به موقع بتوان اقدام کرد. اعضای گروه بعد از پاسخگویی پرسشنامه ­ها را به مسئول مشخص­شده تحویل می­دادند. برای دسترسی به گروه زوجینی که خانم محصل در دانشگاه بودند به دانشگاه آزاد یزد مراجعه و پرسشنامه بصورت نمونه گیری در دسترس بین دانشجویان متأهل توزیع شد به این گروه نیز دو پرسشنامه داده شد. شماره تلفن­های دانشجویان نیز جهت پیگیری­های بعدی گرفته شد. برای گروهی از دانشجویان که تکمیل پرسشنامه به صورت الکترونیکی برایشان راحت­تر بود، پرسشنامه الکترونیکی ساخته شد و به آدرس الکترونیکی آن­ها ایمیل گردید.

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

 

۳-۴- داده های مورد نیاز متناسب با سوالها و فرضیه های تحقیق

نمرات مشارکت­کنندگان به پرسشنامه ­های عملکرد ازدواج، سطح سلامت خانواده اصلی، حمایت اجتماعی و حل مشکل خانواده.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

۳-۵- نحوه توصیف و تحلیل اطلاعات

در بخش آمار توصیفی از فراوانی، درصد فراوانی، میانگین، انحراف­معیار استفاده شد. در بخش آمار استنباطی نیز از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی دو متغیره، چندگانه، رگرسیون چندمتغیره و آزمون تی برای مقایسه میانگین های دو گروه مستقل استفاده شد.

 

۳-۶- مشخصات ابزار جمع آوری اطلاعات

 

۳-۶-۱- مقیاس عملکرد ازدواج

یک پرسشنامه ۶۶ سوالی است براساس مطالعه متون پژوهشی و نظری داخل و خارج کشور که توسط رفاهی (۱۳۸۷) درباره عملکرد ازدواج تهیه شده است و میزان سلامت عملکرد ازدواج را می­سنجد. این پرسشنامه دربرگیرنده ۱۱ مؤلفه ارتباط، ابراز عاطفی، حل مسئله و تصمیم­گیری، نقش، انعطاف­پذیری، شیوه فرزندپروری، اقتصاد و مسایل مالی، خانواده و دوستان، ارزش­ها، مراقبت جسمانی و روانی و عملکرد کلی است. هر ۶ عبارت به یک مؤلفه اختصاص دارد. بدین صورت پرسشنامه سنجش عملکرد ازدواج بر روی ۵۴۳ زوج بعنوان گروه نمونه اجرا شد. هنجاریابی پرسشنامه با بهره گرفتن از روش­های روان­سنجی کلاسیک و تحلیل عاملی اکتشاف با روش مؤلفه اصلی انجام شد.
عکس مرتبط با اقتصاد
نمره­گذاری: پرسشنامه براساس مقیاس لیکرت و در قالب گزینه­ های «همیشه»، «اکثر اوقات»، «گاهی­اوقات»، «بندرت» و «هرگز»، با ارزش ۵ تا ۱ در عبارات مثبت و ۱ تا ۵ در عبارات منفی نمره­گذاری شده است.
اعتبار: با توجه به چندارزشی­بودن پاسخ­ها، با بهره گرفتن از فرمول آلفای کرانباخ اعتبار کل آزمون ۹۷/۰ و در هر یک از مؤلفه­ ها با این ترتیب تعیین شد: ارتباط ۸۷/۰، ابراز عاطفی ۸۳/۰، حل مسئله و تصمیم ­گیری ۸۳/۰، نقش ۸۰/۰، انعطاف­پذیری ۷۳/۰، شیوه فرزندپروری ۷۶/۰، اقتصاد و مسایل مالی ۸۲/۰، خانواده و دوستان ۷۷/۰، ارزش­ها ۸۲/۰، مراقبت جسمانی و روانی ۷۰/۰ و عملکردکلی ۸۵/۰ (ثنایی، ۱۳۸۷). در این پژوهش میزان اعتبار مقیاس عملکرد ازدواج و زیرمقیاس­ها از طریق آلفای کرونباخ بدست آمد که به این ترتیب می­باشد، مقیاس عملکرد ازدواج ۹۶/۰، ارتباط ۷۵/۰، ابراز عاطفی ۸۲/۰، حل مسئله و تصمیم ­گیری ۶۴/۰، نقش ۷۹/۰، انعطاف­پذیری ۷۹/۰، شیوه فرزندپروری ۷۹/۰، اقتصاد و مسایل مالی ۷۶/۰، خانواده و دوستان ۷۶/۰، ارزش­ها ۷۲/۰، مراقبت جسمانی و روانی ۶۱/۰ و عملکردکلی ۸۳/۰٫
روایی: با بهره گرفتن از روش تحلیل عامل با روش مؤلفه­ های اصلی و چرخش واریماکس، روایی سازه پرسشنامه در ۱۱ مؤلفه تبیین­کننده ۵۶/۰ واریانس کل پرسشنامه است (ثنایی، ۱۳۸۷).

 

۳-۶-۲- مقیاس سلامت خانواده اصلی

این پرسشنامه را هاوستات[۱۶۰]۱ و همکاران طراحی نموده ­اند. هدف این مقیاس استنباط خود از سطح سلامت در خانواده اصلی خویش می­باشد. این مقیاس یک ابزار ۴۰ سوالی است که برای سنجیدن ادراک و استنباط شخص از میزان «سلامت» خانواده اصلی­اش تدوین شده است. «مقیاس خانواده اصلی» بر استقلال و صمیمیت بعنوان دو مفهوم کلیدی در حیات یک خانواده سالم تمرکز دارد. استقلال در این الگو شامل صراحت بیان، مسئولیت، احترام به سایرین، بازبودن با دیگران و قبول جداشدن و فقدان بوجود می­آید. صمیمیت در این مقیاس شامل تشویق به بیان انواع احساس­ها، ایجاد یک فضای گرم در خانه، یعنی روحیه و حال و هوا، حل تعارض­ها بدون ایجاد استرس غیرلازم، ایجاد حساسیت به همفهمی و ایجاد اعتماد به انسان­ها بر اساس نیکی نهاد آدمی می­ شود.
هنجارها: مقیاس خانواده اصلی ابتدا در تکزاس روی ۲۷۸ دانشجو متشکل از ۳۹ دانشجوی سیاهپوست و ۲۳۹ دانشجوی سفیدپوست اجرا شد. میانگین کلی سیاه­پوستان (۱۴۷) و برای سفیدپوستان (۱/۱۴۴) بود.
نمره­گذاری: سالم­ترین پاسخ هر سوال نمره ۵ و دور از سلامتی­ترین پاسخ­ها نمره ۱ دریافت می­ کنند. نمره کل سوال­ها حداقل ۴۰ و حداکثر ۲۰۰ می­ شود که نمره بالاتر نشانه استنباط از سلامتی بیشتر خانواده است.
اعتبار: «مقیاس خانواده اصلی» با آلفای استاندارد شده سوال ۹۷/۰ از همسانی درونی خوبی برخوردار است. این مقیاس با همبستگی بازآزمایی دو هفته­ای، در بعد استقلال از ۳۹/۰ تا ۸۸/۰ و میانه ۷۷/۰ و در بعد صمیمیت از ۴۶/۰ تا ۸۷/۰ و میانه ۷۳/۰ از یک پایایی عالی برخوردار است. در ایران آلفای بدست­آمده برای کل این مقیاس ۹۴/۰ و برای ابعاد «استقلال» و «صمیمیت» آن به ترتیب ۹۰/۰ و ۸۹/۰ بوده است (ثنایی، ۱۳۸۷). در این پژوهش نیز میزان اعتبار این پرسشنامه بررسی شد. آلفای کرونباخ سلامت خانواده اصلی ۹۱/۰، زیرمقیاس استقلال ۷۵/۰ و زیرمقیاس صمیمیت ۹۰/۰ بدست آمد.
روایی: «مقیاس خانواده اصلی» برای گروه­های شناخته­شده از روایی خوبی برخوردار است است، طوری­که ازدواج­های معذب از الکل و غیر الکل و همچنین برداشت از ازدواج و منطقی­بودن زن و شوهر را متمایز می­ کند. این مقیاس با سطح سلامتی خانواده از نظر پاسخ ­دهندگان نیز همبستگی معناداری دارد (ثنایی، ۱۳۸۷). همچنین روایی محتوایی این پرسشنامه توسط چند تن از اساتید مشاوره تأیید شده است (حسینیان، یزدی و جاسبی، ۱۳۸۶).

 

۳-۶-۳- مقیاس حمایت اجتماعی

این پرسشنامه توسط پروسیدانو و هلر (۱۹۸۳) ساخته شده است. هدف از این پرسشنامه سنجش ارضاء حمایت اجتماعی از ناحیه دوستان و خانواده است. این پرسشنامه شامل ۲۰ سوال می­باشد که خرده­مقیاس­های «حمایت اجتماعی- دوستان» و «حمایت اجتماعی- خانواده» را در برمی­گیرد.
هنجارها: داده ­های هنجار از یک نمونه ۲۲۲ نفری (با میانگین سنی ۱۹ سال) دانشجویان دوره کارشناسی روان­شناسی استخراج شده است.
نمره­گذاری: گزینه­ های هر دو مقیاس خانواده و دوستان عبارت از «بله»، «خیر» و «نمی­دانم» است. نمره «نمی­دانم» در هر دو مقیاس صفر است. دامنه نمره کل سوالات هر دو مقیاس خانواده و دوستان بین ۰ و ۲۰ است.
اعتبار: هر دو مقیاس حمایت اجتماعی با ضریب آلفای ۹۰/۰ از هماهنگی درونی فوق­العاده­ای برخوردارند. داده ­های مربوط به اعتبار مبتنی بر ۲۰ سوال اصلی مقیاس­ها قبل از تفکیک حمایت خانواده و حمایت دوستان است. آلفای نهایی برای مقیاس حمایت خانواده بین ۸۸/۰ تا ۹۱/۰ و برای مقیاس حمایت اجتماعی دوستان بین ۸۴/۰ تا ۹۰/۰ است. در این پژوهش میزان اعتبار برای هر دو مقیاس حمایت دوستان و حمایت خانواده از طریق آلفای کرونباخ ۸۶/۰ بدست آمد.
روایی: هر دو مقیاس حمایت اجتماعی دوستان و خانواده از روایی همزمان خوبی برخوردارند. نمرات مقیاس­ها با درماندگی روانی و کارآمدی اجتماعی همبستگی دارد. نمرات «مقیاس حمایت اجتماعی دوستان» با مدت زمان عضویت فرد در شبکه اجتماعی و میزان متقابل­بودن رابطه قابل پیش ­بینی بود. نمرات «مقیاس حمایت اجتماعی خانواده» با حمایت محسوس و نامحسوس اعضای خانواده قابل پیش ­بینی بود. ضرایب همبستگی بین نمرات حاصل از این مقیاس­ها با شخصیت­سنج کالیفرنیا و وابستگی بین ­اشخاص معنی­دار بود (ثنایی، ۱۳۸۷).

 

۳-۶-۴- مقیاس حل مشکل خانواده

پرسشنامه حل مشکل خانواده (احمدی، ۱۳۸۶)، میزان کارآمدی خانواده را ارزیابی می کند و دارای ۳۰ سوال است. این پرسشنامه دو عامل رابطه و حل مشکل را می­سنجد. عامل رابطه شیوه ارتباط و تعامل زوجینی را که لازمه حل مشکل موثر است نشان می­دهد؛ و عامل حل مشکل شیوه و فرایند حل مشکل را براساس مدل ۵ مرحله­ ای حل مشکل اندازه می­گیرد.
هنجارها: این پرسشنامه بر روی ۵۵ زوج (۱۱۰) نفر بودند که از دو گروه زوجین سازگار و ناسازگاری نمونه گیری شدند. گروه اول ۵۴ نفر و گروه دوم ۸۰ نفر بودند که از بین آنها با حذف افراد دچار ناسازگاری زناشویی تعداد ۵۶ نفر جهت انجام پژوهش انتخاب شدند، بدین ترتیب مجموعه­ افراد شرکت­کننده در پژوهش ۱۱۰ نفر در قالب ۵۵ زوج بودند. ابزار مورد استفاده در پژوهش مقیاس جدید حل مشکل خانوادگی و مقیاس رضایت زناشویی انریچ بود.
اعتبار: تحلیل عاملی دو عامل را در بین ۳۰ سوال آشکار ساخت: عامل ۱ «رابطه» و عامل ۲ «حل مشکل». بررسی همبستگی درونی نمرات کل مقیاس و مقیاس­های فرعی نشان داد که میزان رابطه همبستگی بین کل مقیاس با عامل رابطه و حل مشکل بطور یکسان ۹۵/۰ و رابطه همبستگی بین عامل رابطه با عامل حل مشکل به میزان ۸۱/۰ می­باشد. ضریب اعتبار باز آزمایی کل مقیاس ۹۱/۰ برای مقیاس فرعی رابطه، حل مشکل به ترتیب ۷۸/۰ و ۸۹/۰ بدست آمد. همسانی درونی کل مقیاس ۹۱/۰ و عامل ارتباط ۷۸/۰ و عامل حل مشکل ۸۳/۰ بود. در بررسی اعتبار این پرسشنامه در این پژوهش از روش آلفای کرونباخ استفاده شد؛ که میزان اعتبار کل مقیاس حل مشکل خانواده ۹۰/۰، زیرمقیاس رابطه ۷۶/۰ و زیرمقیاس حل مشکل ۸۷/۰ بدست آمد.
روایی: همچنین این مقیاس همبستگی بالایی با مقیاس رضایت زناشویی انریچ دارد و از سوی دیگر دارای ثبات در زمان و از قدرت تشخیص و تمییز ما بین زوجین دارای تعارض و فاقد تعارض برخوردار است.
نمره­گذاری: این پرسشنامه ۳۰ سوال دارد. نمره­گذاری در این مقیاس به این صورت می­باشد که نمرات ۱۴۱ و بالاتر دارای مهارت و توان فوق­العاده در حل مشکل. نمرات ۱۲۱ تا ۱۴۰ دارای مهارت و توان خوب در حل مشکل. نمرات ۱۰۱ تا ۱۰۰ دارای وضعیت متوسط پایین در حل مشکل. نمرات ۶۵ تا ۸۰ وضعیت ضعیف در حل مشکل. نمرات کمتر از ۶۵ وضعیت بسیار ضعیف در حل مشکل (احمدی، ۱۳۸۶).

 

 

 

فصل چهارم

یافته­ های پژوهش

 

۴-۱- مقدمه

این فصل دربرگیرنده یافته­ های پژوهش است که در دو بخش آماره­های توصیفی و استنباطی ارائه شده ­اند. ابتدا با بهره گرفتن از جداول فراوانی و درصدی، توصیفی از خصوصیات جمعیت شناختی (جنسیت، سن و میزان تحصیلات) ارائه و سپس تعداد افراد، میانگین و انحراف استاندارد برای متغیرهای سلامت خانواده اصلی، حمایت اجتماعی و حل مشکل خانواده و عملکرد ازدواج به همراه مؤلفه­ های آن­ها ارائه شده است. در بخش آماره های استنباطی، برای بررسی فرضیات، از آزمون­های ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون خطی دو متغیره، چندگانه، رگرسیون چندمتغیره و آزمون تی برای مقایسه دو گروه مستقل استفاده شده است. تحلیل­ داده ها با بهره گرفتن از نرم افزارهای SPSS 16 و STATAانجام گرفته است.

 

۴-۲- یافته های توصیفی

 

۴-۲-۱ توصیف ویژگی­های دموگرافیک زوجین

 

۴-۲-۱-۱- توزیع جنسیت

همچنانکه در جدول (۴-۱) ملاحظه می­گردد، ۵۰ درصد شرکت­کنندگان مرد و ۵۰ درصد زن بودند.

 

جدول ۴-۱: توزیع فراوانی و درصدی متغیر جنسیت در اعضای گروه نمونه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جنسیت فراوانی درصد
مرد ۶۰ ۵۰
زن ۶۰ ۵۰
جمع ۱۲۰ ۱۰۰

۴-۲-۱-۲- توزیع سن

جدول (۴-۲) نشان می­دهد که ۸/۲۰ درصد شرکت­کنندگان بین ۲۰ تا ۲۷ سال، ۵۰ درصد شرکت­کنندگان ۲۸ تا ۳۵، ۲/۱۹ درصد بین ۳۶ تا ۴۳، ۵/۷ درصد بین ۴۴ تا ۵۰ و ۵/۲ نیز ۵۱ سال به بالا داشتند.
جدول ۴-۲: توزیع فراوانی و درصدی متغیر سن در اعضای