استنبرگ^[۵۱] روان شناس دانشگاه ییل از مردم خواست که خصوصیات یک فرد باهوش را بیان کنند، افراد بسیاری مهارت های عملی را جزء ویژگی های اصلی برشمردند. تحقیقات بیشتر، استنبرگ را به نتیجه گیری ثرندایک بازگرداند و آن این که هوش اجتماعی از توانایی تحصیلی متمایز است و همان چیزی است که افراد را وادار می کند که در عرصه زندگی به خوبی عمل کنند (دهشیری، ۱۳۸۲). از سال ۱۹۲۰ تا ۱۹۹۰ پژوهش در زمینه هوش اجتماعی را به عنوان توانایی ارتباط با دیگران، دانش میان فردی، توانایی قضاوت درست درباره احساسات، خلق ها و انگیزه های دیگران، عملکرد اجتماعی مؤثر و مهارت رمزگشایی نمادهای غیر کلامی تعریف کرده اند (‌گلمن، ۱۳۷۹).

تعاریف هوش اجتماعی
تضادها در تعریف هوش اجتماعی، شیوه های مطالعه ساختار را به طور چشمگیری متفاوت ساخته است. عدهای از پژوهشگران جهت مطالعه هوش اجتماعی به دیدگاه شخصیتی و عدهای دیگر به دیدگاه روان سنجی گرایش دارند. دیدگاه روان سنجی هوش اجتماعی را به عنوان یک هوش عمومی مطرح میکند که در موقعیتهای اجتماعی یا توانایی فهم و مدیریت افراد به کار برده میشود. دیدگاه شخصیتی بر این فرض استوار شده است که رفتار اجتماعی ناشی از هوش است و تفاوتهای اشخاص در رفتار اجتماعی، از تفاوتهای آنها در دانششان ایجاد میشود (واسیل اوا^[۵۲] ، ۲۰۰۵: ۲۱۳).
منشا دیدگاه روان سنجی هوش اجتماعی، تقسیم هوش به سه صورت توسط ثورندایک (۱۹۲۰) میباشد:
۱ـ هوش انتزاعی: توانایی درک و فهم و حل مسائل از طریق نمادهای کلامی و ریاضی است.
۲ـ هوش عینی: توانایی درک و فهم و حل مسائل از طریق دستکاری و به کارگیری اشیاء است.
۳ـ هوش اجتماعی: توانایی درک و فهم دیگران و ایجاد ارتباط با آنهاست.
در این فرمولبندی کلاسیک، هوش اجتماعی به معنای توانایی درک و کنترل (روابط) مردان و زنان، پسران و دختران به منظور عاقلانه نمودن عکس العملهای بشری است. به عقیده وی، این واژه به توانایی شخص از نظر درک و مدیریت افراد دیگر بر میگردد، تا در فعل و انفعالات اجتماعی، تطبیقپذیر باشد. به طور مشابه ماس و هانت^[۵۳] (۱۹۳۳) هوش اجتماعی را توانایی سازش با دیگران تعریف میکنند. آلبرشت هوش اجتماعی را «درک زمینه های اجتماعی و برخورد با افراد» تعریف کرده است (آلبرشت، ۲۰۰۵: ۳۱).
از نظر بار- اون هوش اجتماعی عبارت است از مجموعه ای از تواناییها، کفایتها و مهارتهای غیر شناختی که توانایی فرد برای کسب موفقیّت در مقابله با ضرورتها و فشارهای محیطی را تحت تأثیر قرار میدهد (بار-اون، ۲۰۰۶: ۱۹).

با روشهایی میتوان هوش اجتماعی را تقویت کرد: ۱- هماهنگی حرکات بدنی با گفتار ۲- افزایش معاشرت و ارتباط خود با دیگران ۳- آموزش اولیه در خانواده ۴- ارتباط و تبادل افکار و اطلاعات ۵- نهادینه کردن آموزش هوش اجتماعی در مدرسه و جامعه ۶- تقویت هنر شنونده بودن (گوش کردن به حرفهای طرف مقابل) ۷- برخورد با فرد به آن صورتی که هست و استحقاق دارد ۸- ارزش قایل شدن برای سخنان افراد مقابل ۹- استفاده از کلمات زیبا، سنجیده و به موقع (مهرابی و همکاران، ۱۳۸۶: ۷۹).
هوش اجتماعی عبارت است از توانایی برقراری روابط بین فردی در گروه و همکاری با دیگران، استفاده از توان ذهن و جسم برای برقراری ارتباط با دیگران و درک بهتر آنان، کسب این نگرش که دیگران را برای رشد و توسعه روابط بین فردی و رفتار دوستانه تشویق کنید و آگاهی از اینکه چگونه با دیگران دوست شده و آن را حفظ کنیم. هوش اجتماعی خاصیت ویژه ای است که علت توفیق ما در ارتباط اجتماعی است و با آموزش یا مطالعه به دست نیامده است. در حقیقت ایجاد روابط سالم یا به دیگر سخن سیاست برقرار کردن رابطه یک توان خاص و ارجمند است (بوزان، ۱۳۸۴).
نیجهولت، استاک و نیشیدا (۲۰۰۹) هوش اجتماعی را به عنوان یک توانایی ضروری برای افراد به منظور ارتباط، درک و تعامل مؤثر با دیگران تعریف کرده اند. به نظر سلز^[۵۴] (۲۰۰۷) هوش اجتماعی می تواند به طور گسترده ای به عنوان یک نوع هوش که در پشت تعاملات و رفتارها قرار دارد تعریف شود..
بارنز و استبرگ (۱۹۸۹) هوش اجتماعی را به معنای توانایی درک و فهم افراد دیگر تعریف کرده اند.
فورد و تیساک^[۵۵] (۱۹۸۳) هوش اجتماعی را به معنای توانایی تعامل موفق با افراد دیگر تعریف کرده اند.
کیتینگ^[۵۶] (۱۹۸۷) هوش اجتماعی را در راستای توانایی عمل کردن خوب در آزمون هایی که مهارت اجتماعی را اندازه گیری می کنند، قرار می دهد.
نظریهپردازان هوش اجتماعی
اگر چه ثرندایک و همکارانش قادر به تأیید چنین حوزهای از هوش از طریق مطالعات روانسجی نبودند و این مفهوم به فراموشی سپرده شد، اخیراً توجه دوبارهای در هوش اجتماعی پدیدار گشته و اغلب نویسندگان ادعا میکنند که در واقع این گواهی بر وجود، این حوزه است. هریک از نظریهپردازان از منظری به این مقوله نگاه میکنند. به عنوان مثال:
۱٫ هوش اجتماعی از دیدگاه بار- اون:
بار- اون هوش غیر شناختی را عامل مهمی در تعیین توانمندیهای افراد برای کسب موفقیّت در زندگی تلقی میکند و آن را با سلامت عاطفی یعنی وضعیت روانی فعلی و در مجموع سلامت هیجانی در ارتباط مستقیم میداند. بار- اون هم چنین برای اولین بار EQ (هوش هیجانی) را در برابر IQ که اصطلاح شناخته شده و مقیاسی برای سنجش هوش شناختی است مطرح کرد و از سال ۱۹۸۰ به تدوین پرسشنامه هوش هیجانی EQI ^[۵۷]و توصیف کمی هوش غیر شناختی پرداخت. هدف بار- اون پاسخ دادن به این پرسش مهم بود که چرا بعضی از افراد از توان هیجانی بهتری برخوردار و در زندگی موفّقترند؟ وی در نهایت به این نتیجه رسید که هوش شناختی تنها شاخص عمده برای پیش بینی موفقیّت فرد نیست (اله یاری، ۱۳۸۹: ۱۸).
۲٫ هوش اجتماعی از دیدگاه گاردنر
گاردنر (۱۹۳۳) تئوری هوشهای چندگانه خود را ارائه میدهد. اگر چه اسپیرمن^[۵۸] و دیگر حامیان هوش عمومی به گاردنر پیشنهاد کردند که هوش یک توانایی شناختی واحد نیست، ولی انواع کاملاً متفاوتی از هوش وجود دارد که هر کدام فرضاً با یک سیستم مغزی متفاوت سازماندهی میشوند، در حالی که بیشتر این هوشهای ارائه شده (زبانشناسی، ریاضیات، فضایی، موسیقی، حرکات بدن) توانایی های شناختی هستند.
گاردنر هوش درونی اشخاص را به عنوان توانایی شخصی به منظور دسترسی سودمندانه به زندگی هیجانی درونی خودش و هوش بین فردی را به عنوان توانایی فردی به منظور ایجاد وجه تمایز در میان افراد دیگر معنا کرد. اگر چه هوش چندگانه گاردنر دارای ساختارهای مختلف فردی است، فرض شده است که در آن بعضی افراد یا بعضی گروه ها دارای توانایی های بیشتری از دیگران باشند. گاردنر هوش اجتماعی را به عنوان دو هوش درون فردی و برون فردی به طور مجزا نگاه کرد، اما او آنها را به عنوان ساختارهای مرتبط مینگرد (اله یاری، ۱۳۸۹: ۱۹).
۳٫ هوش اجتماعی از دیدگاه هچ^[۵۹] و گاردنر
هچ و گاردنر مؤلفه های هوش اجتماعی را بدین گونه مطرح کردهاند:
۱- سازماندهی گروه: این مهارت که برای رهبران ضروری است، به دست گرفتن ابتکار عمل و هماهنگ ساختن تلاشهای گروهی از مردم است. این استعداد در کارگردانان یا تهیهکنندگان برنامههای نمایشی، درجهداران ارتش، رهبران کارآمد هر نوع سازمان و واحد مشاهده میشود.
۲- ارائه راه حل: استعداد میانجیگری، اجتناب از تعارض یا حل تعارضهایی که سر بر آوردهاند. افرادی که این توانایی را دارند در انجام گرفتن معاملات و همچنین بر داوری کردن یا وساطت در مشاجرات توانایی زیادی دارند.
۳- ارتباط فردی: این استعداد وارد شدن در رویارویی با دیگران و یا شناخت و پاسخ دادن مناسب به احساسات و علایق مردم را آسانتر میسازد که هنر برقراری ارتباط نامیده میشود.
۴- تجزیه و تحلیل اجتماعی: به معنای توانایی دریافت احساسات، انگیزشها و علایق دیگران و داشتن درکی عمیق از آن میباشد. این آگاهی نسبت به احساسات دیگران باعث میشود که آنان با سهولت با دیگران صمیمی و مرتبط شوند. در بهترین حالت فرد با این توانایی، درمانگر یا مشاوری توانا میشود (اسلوب، ۱۳۸۹: ۲۲-۲۴).
۴٫ هوش اجتماعی از دیدگاه آلبرشت
به نظر آلبرشت برای فهم هوش اجتماعی مرحله اول این است که آن را در متن طبقات هوش چندگانه گاردنر قرار دهیم. از نظر گاردنر هوش به چند نوع تقسیم میشود: هوش زبانی یا کلامی^[۶۰]، هوش موسیقیایی^[۶۱]، هوش منطق ریاضی^[۶۲]، هوش فضایی^[۶۳]، هوش بدنی- جنبشی^[۶۴]، هوش بین فردی و هوش درون فردی و هوش طبیعت گرایانه^[۶۵]. اما آلبرشت هوشهای چندگانه گاردنر را دوبارهچینی کرده و این طبقات را مطابق جدول (۲-۱) معرفی نمود:
هوشهای چندگانه آلبرشت

صفحات اینترنتی مرتبط با گردشگری

در سال‌های اخیر رشد بسیار زیادی در بخش‌های گردشگری رسانه‌ها ایجاد شده است؛ بخش‌های غیر‌گردشگری رسانه‌ها با افزایش تعداد کانال‌های ماهواره‌ای تلویزیون سبب می‌شود که انسان‌ها بیشتر نسبت به سایر مکان‌های دنیا اطلاع پیدا کنند.

۲-۹-۲٫ رسانه­های محرک گردشگری

رسانه‌های جمعی و بویژه تلویزیون، به واسطه قابلیت‌ها و کارکردهایی چون اطلاع رسانی، آموزش، سرگرم‌سازی، اقناع، تبلیغ، بسیج عمومی و فرهنگ‌سازی می‌توانند نقش بی‌بدیلی در صنعت گردشگری ایفا کنند. در تحقیقات گردشگری، مطالعه فیلم‌هایی که اطلاعات مربوط به گردشگری را معرفی می‌کنند، حوزه نسبتاً جدیدی است که گاهی اوقات« فیلم محرک گردشگری» نامیده می‌شود؛ چنان که در حال حاضر هم در حوزه دانشگاهی و هم در حوزه صنعت، در حال رشد و توسعه است. طبق ادعای سازمان گردشگری بریتانیا، فیلم‌های محرک گردشگری را می‌توان به عنوان «مسافرت گردشگران به یک مکان یا مقصدی که در تلویزیون، ویدئو یا صفحه سینما به نمایش درآمده است، تعریف کرد» (گریهالت، ۲۰۰۳). فیلم‌ها (در نقش سینمایی خود)، برنامه‌های تلویزیونی و مجموعه‌ها آن قدر مهم و اساسی هستند که بسیاری از مردم، تصمیمات گردشگری و سفر خود را بر پایه آنها قرار داده اند. پژوهشگرانی همچون باتلر، که تأثیر رسانه‌ها را مورد کنکاش قرار داده‌اند، عقیده دارند که اشکال رسانه‌ها برای مدت زمان طولانی بر روی مردم تأثیر گذار است. «نقاشی‌ها میل و رغبت گردشگران را در قرن‌های هجدهم و نوزدهم تحریک می‌کردند تا از مکان‌های خاصی دیدن کنند؛ فیلم‌ها نیز مصادف با ایام مدرن، حس کنجکاوی گردشگران را برمی انگیزانند» ( باتلر، ۱۹۹۰).

طی سال‌های اخیر، مطالعات جدیدی در خصوص فیلم‌های محرک گردشگری (مانند موفقیت سه گانه ارباب حلقه‌ها (۲۰۰۳ –۲۰۰۱) انجام شده است (بالاسوبرامانیان، ۱۹۹۴). این حوزه مورد مطالعه– تحت حوزه گردشگری فرهنگی– یک پدیده رو به گسترش جهانی است. در معرض نمایش قرار گرفتن یک شهر، استان یا کشور در یک فیلم، نوعی تبلیغ است که از سوی میلیون‌ها نفر از افراد (گردشگران بالقوه) مورد مشاهده قرار می‌گیرد، مخاطبانی که از طریق گردشگری سنتی نمی‌توانند به آنجا برسند (گریهالت، ۲۰۰۳).
بولان و دیویدسون (۲۰۰۵) با تمرکز بر گذران تعطیلات در ایرلند، درباره انواع مختلف رسانه‌ها و میزان تأثیر هر یک از آنها بر انتخاب مقصد گردشگران، مطالعات و تحقیقاتی را انجام داده‌اند که نتایج یکی از آنها فیلم و تلویزیون و سپس کتاب‌های راهنما و مجلات را به عنوان تأثیرگذارترین ابزار بر تصمیم‌گیری گردشگران در خصوص انتخاب مقصد نشان می‌دهد (رضاقلی زاده، ۱۳۸۹: ۱۸۰-۱۷۷).

۲-۹-۲-۱٫ کتاب­های راهنما

کتاب‌های راهنمای قدیمی^[۳۷] به طور مستقیم و کاملاً مشخص به مسائل تجارب گردشگران طی سفر می‌پرداختند مانند اقامت در هتل، رستوران‌ها و مناطق دیدنی تاریخی و طبیعی مقاصد. این کتاب‌ها حاوی اطلاعات محدودی بودند مانند اینکه چگونه گردشگران، مناطق مشخص را که در نقشه موجود است بازدید کنند.
طی سال‌های اخیر کتاب‌های راهنمای جایگزین^[۳۸] به بازار آمدند^[۳۹]. این کتاب‌های راهنما نسبت به کتاب‌های قدیمی متفاوت می‌باشند که جنبه‌های تفاوت آنها از این قرار است:
اطلاعات آن‌ها شامل اکثر مناطق کشور می‌شود نه فقط نقاط مورد نظر گردشگران
این کتاب‌ها بیشتر به دنبال نقد کردن هستند تا تعریف و تمجید
این کتاب‌ها توجه گردشگران را به مسائل اخلاقی مانند سیاست‌های محلی، منطقه‌ای و یا قوانین دولتی معطوف می‌کنند. مسلماً این کتاب‌ها نسبت به کتاب‌های راهنمای قدیمی بیشتر در جهت گردشگری پایدار حرکت می‌کنند.

۲-۹-۲-۲٫ رادیو

تلاش‌های مربوط به استفاده از تکنولوژی ارتباطی در فرایند توسعه ابتدا با بهره گرفتن از رادیو آغاز شد. هنوز این رسانه ارزان و با انعطاف، بیشتر از سایر رسانه‌ها در پروژه‌های توسعه مورد استفاده قرار می‌گیرد و تقریباً سه چهارم سکنه کشورهای در حال توسعه از رادیو استفاده می‌کنند. پیشرفت رادیو تأثیر چشمگیری در افزایش اطلاعات و آگاهی‌های مردم بالاخص روستائیان در سراسر جهان بر جا گذاشته است. اطلاعات سریع، به موقع و دقیق یک عنصر ضروری برای مبارزه با شایعات یا کاهش امکان بروز خشونت است. رادیو به علت حجم کم، داشتن نیروی اقناع و نفوذ فراوان، نیروی مزیتی و غافلگیر کننده، دامنه انتشار وسیع و قابل استفاده بودن آسان در فرایند توسعه می‌تواند نقش ارزنده‌ای داشته باشد اگر چه معایبی نیز دارد. با توجه به ویژگی‌هایی که برای رادیو برشمردیم این رسانه می‌تواند در روند توسعه پایدار گردشگری نقش بسزایی را ایفا کند. یکی از مهمترین وسایل ارتباطی که در بدو ورود مسافران می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد، رادیوهای محلی می‌باشند که این قابلیت را دارند که برای گردشگران داخلی و هم زبان خود در فصول تعطیلات برنامه‌های مفیدی را پخش کنند. چیزی که شاید تا به امروز کمتر به آن توجه شده است و آن هم به دلیل برداشت اشتباهی است که از گردشگری وجود دارد، که آنرا برابر با ورود مسافران خارجی به یک کشور می‌دانند. اگر نگاهی به رادیوهای منطقه‌ای بیندازیم خواهیم دید نقش این رادیوها در جذب گردشگر از سوی کشورهای همسایه بسیار مهم است. از آنجایی که مسافرت‌های منطقه‌ای نسبتاً بیشتر صورت می‌گیرد و همچنین به پول و زمان کمتری نیاز دارد می‌توان از پتانسیل‌های رادیویی منطقه‌ای بیشتر استفاده کرد (موکدی، ۱۳۸۹: ۳).

۲-۹-۲-۳٫ تلویزیون

این رسانه در روند توسعه ملی بسیاری از کشورها نقش اصلی را بر عهده داشته است اما به جز چند مورد محدود، در اغلب کشورها نقش چندان مهمی را در توسعه روستایی ایفا نکرده است. تلویزیون در اثر توانایی‌اش در ارائه اطلاعات همزمان از طریق مجاری شنیداری- دیداری وسیله چشمگیری است.
بطور کلی تلویزیون یک وسیله ارتباط جمعی است که مانند روزنامه‌ها و رادیو دارای جنبه‌های گوناگون خبری، تفریحی و آموزشی است و برای تبلیغات نیز به طرق گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد چون از تصویر سود می‌برد بنابراین در شهرها و روستاها می‌توان از تلویزیون در جهت آموزش و افزایش معلومات افراد و حتی ترویج برنامه‌های مربوط به بهبود وضعیت زندگی، بهداشت و شیوه‌های تولید استفاده نمود.
رسانه‌ها در تصویر سازی از مکان‌ها و کشورهای مختلف و در شکل دهی به تصورات جغرافیایی افراد، اهمیت زیادی دارند. روش‌هایی که مردم جهان، یک کشور خاص را می‌بینند، می‌تواند از طریق ارائه اشکال فرهنگ عامه در رسانه‌هایی مانند فیلم ها، تلویزیون و دستاوردهای ادبی آن کشور شکل داده شود. بسیاری از اشکال فرهنگ عامه در رسانه‌ها، در قالب نمایش و تجسم تاریخ، معماری، چشم‌اندازها، رویدادها، اسطوره‌ها، خصوصیات ملیتی و سبک‌های زندگی یک کشور خاص ارائه می‌شوند. چنان که اطلاعات دریافت شده از اشکال بازنمایی‌های رسانه‌ای، بعضی اوقات اساس درک و آگاهی افراد از یک کشور است. از طرف دیگر، آن گونه که یک کشور از طریق فیلم‌ها، مجموعه‌های تلویزیونی و کارهای ادبی بازنمایی می‌شود، ممکن است تأثیر جهانی عظیمی در دائمی کردن دید و تصور خاص از آن کشور در میان مخاطبان خارجی داشته باشد (رضاقلی زاده، ۹: ۱۳۸۹).
گردشگری فیلم و تلویزیون یکی از انواع گردشگری مدرن می‌باشد که به درخواست مقصد تولید می‌شود. اماکنی که در آن‌ها فیلم‌های پر طرفدار و برنامه‌های تلویزیونی معروف فیلم‌برداری می‌شوند امروزه تعداد زیادی از گردشگران را جذب می‌کنند مثلاً فیلم شجاع دل^[۴۰] در اسکاتلند تنظیم شده است و اشاره‌ای به تاریخ اسکاتلند نیز دارد ولی در ایرلند فیلم‌برداری شده و مکان فیلم‌برداری آن سبب افزایش گردشگران ایرلند و کسب سود بسیار برای آن کشور شد.
توجه به قدرت فیلم و تلویزیون در ارتباط با گردشگری روز به روز در حال افزایش است زیرا قادر است مکان‌هایی را که در مسیر نقشه گردشگران نمی‌باشد معرفی و جذاب نماید به همین دلیل بسیاری از این اماکن سعی می‌کنند که کمپانی‌های فیلم سازی را برای فیلم برداری در آن اماکن و موقعیت‌ها جذب نمایند. آنان فهمیده‌اند که هر نوع فیلم یا سریالی که در مکان‌های مورد نظر آنان فیلمبرداری شود می‌تواند سبب جذب گردشگران شود. بدین ترتیب درآمد قابل توجهی در این مکان‌ها و همچنین توسعه گردشگری و یا توسعه هر نوع اقتصاد دیگر امکان پذیر می‌گردد.

۲-۱۰٫ فناوری اطلاعات و گردشگری

مطالعات اخیر مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات و گردشگری بیانگر آن است که فناوری نشان داد که بعضی از اطلاعات و ارتباطات، این صنعت را متحول کرده است. به عقیده پون^[۴۱] چالش‌های عمده‏ای که صنعت گردشگری با آن مواجه است، به رابطۀ فناوری اطلاعات و ارتباطات و صنعت گردشگری بستگی دارد. او تغییرگردشگری سنتی به گردشگری جدید را مطرح کرد. فناوری در زنجیره ارزش صنعت گردشگری دارای نقش استراتژیک (راهبردی) است. اینکپن^[۴۲] و شلدون^[۴۳] خصوصیات اصلی ساختار صنعت گردشگری را آزمون و اثر فناوری‏های نوین را در صنعت بررسی کرده ­اند. کاربرد فناوری اطلاعات در زمینه‏های مختلف هواپیمایی، هتلداری، حمل و نقل ریلی و جاده‏ای از عوامل مهم شکل‌گیری سیستم توزیع جهانی به شمار می‌روند. ورثنر^[۴۴] (۱۹۹۹) در تشریح ساختار صنعت گردشگری از مفاهیم فناوری اطلاعات (سخت­افزار، نرم افزار)، مدیریت اطلاعات، شبکۀ هوشمند، همگرایی سیستم و تجارت الکترونیکی استفاده کرده است.
جنیفر^[۴۵] (۲۰۰۵) نشان داد که اینترنت وفناوری اطلاعات و ارتباطات صنعت گردشگری را در چین به تدریج تغییر داده است. آنها با بهره گرفتن از مبانی نظری در خصوص فناوری اطلاعات و گردشگری الکترونیکی، اثر کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات را در صنعت گردشگری در چین آزمون نمودند.
چهار ویژگی مهم را می‌توان به عنوان دلایل تجویز گسترش استفاده از فناوری اطلاعات، برای رونق صنعت گردشگری مطرح نمود:
نخستین ویژگی، پایین بودن متوسط سرمایۀ لازم برای ایجاد هر شغل در حوزه ‏های مرتبط با فناوری اطلاعات در این صنعت است. به ویژه با توجه به کمبود شدید منابع سرمایه‌گذاری در کشور از یک سو و زیاد بودن تعداد متقاضیان اشتغال از سوی دیگر، این ویژگی بسیار اهمیت می‌یابد. در واقع، گسترش شغل‌های مرتبط با اینترنت، باعث می‏شوند تا بدون نیاز به سرمایه‏گذاری‌های هنگفت، بتوان تعداد قابل توجهی شغل جدید در این صنعت ایجاد نمود و چنین مسئله‌ای به خصوص برای کشورهایی که با کمبود منابع مالی برای سرمایه‌گذاری در این بخش مواجه هستند، می‌تواند بسیار با اهمیت تلقی گردد.
ویژگی دوم این است که با رشد سریع تقاضا در سطح دنیا برای خدمات مرتبط با فناوری اطلاعات از قبیل تبلیغات، بازاریابی، برنامه نویسی، خدمات امنیت شبکه و تولید محتوا برای سایت‌های اینترنتی درگردشگری، گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در این بخش ضروری به نظر می‌رسد.
ویژگی مهم دیگری که باعث تأثیر مثبت توسعۀ فناوری اطلاعات روی صنعت گردشگری می‌شود، عبارت است از: نقش مهم فناوری اطلاعات و ارتباطات در کاهش هزینه توسط تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی و ادارات دولتی در ارائه خدمات به گردشگران؛ مثلاً از طریق خدمات الکترونیکی، متوسط زمان لازم برای حضور آنها در محل کار کاهش می‌یابد. چنین روندی منجر به صرفه جویی در هزینه‌های جانبی ناشی از حضور آنها در محل کار می‌شود.
امروزه، کشورهای در حال توسعه در حقیقت از سود ناشی از فرصت‌های به دست آمده صنعت گردشگری بهره نمی‌برند و این کشورهای توسعه یافته و ثروتمند هستند که با توجه به داشتن امتیازات فناوری، بیشتر اطلاعات و خدمات گردشگری کشورهای در حال توسعه را در اختیار می‌گیرند و سهم بالایی از سود را به کشورهای خود باز می‌گردانند. به طوری‌که در سال ۲۰۰۴میلادی، ۸۵ درصد از سود صنعت گردشگری در آفریقا، ۸۰ درصد از سود حوزه کارائیب، ۷۰درصد از سود کشور تایلند و ۴۰ درصد از سود کشور هندوستان به سمت کشورهای توسعه یافته برگشته است (تیموثی و نیاوپان، ۱۳۸۹).
استفاده از تکنیک­های واقعیت مجازی در توسعه گردشگری پایدار، نگرش جدیدی به گردشگری ایجاد کرد و بازدیدکننده مجازی را بوجودآورد. با به بوجود آمدن این مکان، فرد می ­تواند از مکان­های مختلفی از قبیل موزه، مناظر طبیعی، زیارتگاه­ها و آثار باستانی دور از دسترس، به طور مجازی دیدار کند. به همین­سبب، واقعیت مجازی توانایی فراهم­کردن تجربیاتی را دارد که فراتر از توانایی­های عادی هر شخص است و آن، انتقال از دنیای فیزیکی به دنیای تصویر و تصور است. در حقیقت، تکنولوژی، واقعیت مجازی، جغرافیای مجازی و مکا­‌های مجازی و در نتیجه، گردشگری مجازی را به وجود
می ­آورد که دربردارنده تجربه واقعیت مجازی است. تأثیر واقعیت مجازی بر صنعت گردشگری به سرعت تحول تکنولوژی و نحوه آن، همچنین قیمت آن و میزان دسترسی به آن در درون جامعه بستگی دارد. در این نوع گردشگری، جنبه‌های خوب و دیدنی مکان، برجسته و جنبه‌های بد به حاشیه رانده می­ شود و نوعی گزینش‌گری و بازنمایی هدفمند اجرا می­ شود. هرچند گردشگری، با بهره­گرفتن از تکنولوژی­های جدید و واقعیت مجازی، سعی دارد بیشتر با حواس انسان درگیر شود، ولی در امتداد توسعه کمی، حواس انسان است (کریمی و همکاران، ۱۳۸۹: ۴).

۲-۱۰-۱٫ گردشگری الکترونیکی

سازمان جهانی گردشگری^[۴۶] واژه گردشگری الکترونیکی را اینگونه تعریف می­ کند: واژه “گردشگری الکترونیکی” بمعنای کاربرد کسب و کار الکترونیکی^[۴۷] در مسافرت و گردشگری است. گردشگری الکترونیکی یعنی دیجیتالی شده همه فرایندها و زنجیره­های ارزش در گردشگری، مسافرت و میهمان پذیری و فراغت. نکته قابل توجه در این واژه آنست که گردشگری الکترونیکی بمعنای گردش یا سفر بصورت الکترونیکی نیست. اگر چه سفرهای مجازی^[۴۸] نیز می ­تواند زیر مجموعه ­ای از فعالیت­های مورد نظر این واژه باشد. بلکه مفهوم گردشگری الکترونیکی شامل کلیه اجزای کسب و کار (تجارت الکترونیک، بازاریابی الکترونیکی، مالی الکترونیکی، حسابداری الکترونیکی، مدیریت منابع انسانی الکترنیکی، تحقیق و توسعه الکترنیکی و تولید الکترونیکی) و همچنین راهبردهای الکترونیکی شامل برنامه­ ریزی و مدیریت الکترونیکی برای کلیه بخش­های صنعت است.
فناوری اطلاعات به عنوان یکی از اجزای محیط خارجی صنعت گردشگری می­باشد که بگونه­ای می­توان آنرا واسط و رابط محیط درونی و بیرونی صنعت دانست. واژه گردشگری الکترونیکی را می­توان یک مفهوم میان رشته ای مشتمل بر سه جز زیر دانست که این سه جز در نمودار ۱ نشان داده شده است (باهالیس، ۲۰۰۳: ۷۷):

شکل ۲-۱۰ اجزای تشکیل دهنده گردشگری الکترونیکی

هافمن (۲۰۰۵) چند عامل را، علت اصلی یکپارچگی صنعت توریسم و فناوری اطلاعات
می­داند:
نیازهای اقتصادی، بعلت وجود رقابت جهانی سازمان­های نیازمند دستیابی به حداکثر کارائی در سطح جهان هستند.
گسترش بسیار زیاد تکنولوژی و اینترنت در زندگی روزمره مردم و نیز پیدایش تلفن­های همراه نسل سوم
بهبود نسبت سود به سرمایه گذاری^[۴۹] انجام شده در فناوری اطلاعات و یا بعبارتی افزایش پایایی تکنولوژی
افزایش توقعات و سطوح انتظار مشتریان، تمایل آنها برای درک ارزش افزوده بیشتر و آگاهی بیشتر آنها از محصولات رقبا
عواملی که با بهره گرفتن از بکارگیری فناوری اطلاعات سبب ارتقا سطح رضایت مشتری می­شوند، شامل:
کاهش فاصله میان انتظارات و تجربیات حاصل از سفر، با بهره گرفتن از ابزار شبیه­سازی مجازی قبل از سفر
امکان دسترسی به گزینه­ های بیشتر وحق انتخاب متنوع­تر
درک بهتر سازمان­ها از نیازهای مشتریان بر اساس ویژگی­های آنها و داده کاوی
ارائه قیمت­های متنوع و تا حد زیاد بسته به نظر مشتری (مدل­های جدید کسب و کار امکان قیمت­ گذاری را از سوی سازمان بسمت مشتری تغییر داده است مانند)
خدمات شخصی سازی شده، مثل سرگرمی­ها و یا پذیرایی شخصی در اتاق یا بهنگام پرواز
کاهش کاغذ بازی و امکان انجام امور تکراری و خسته کننده بوسیله فناوری اطلاعات (ترخیص مسافر و ارائه فاکتور از طریق ارسال پیام­های کوتاه، چک کردن اتاق بوسیله تلویزیون­های مدار بسته، در هنگام تحویل اتاق)
شناخت سابقه مشتری

Coefficient of Variation

۹٫۳۸۴۱۶۴

فصل پنجم
بحث و تفسیر
۵-۱- تغییرات ویسکوزیته
همان‌طور که از شکل ۴-۱ مشخص است با افزایش غلظت پایدارکننده تجاری CHO زانتان، صمغ عربی و زدو ویسکوزیته افزایش یافت (p<0.05). زانتان و پایدارکننده تجاری CHO، ویسکوزیته‌ی بیشتری نسبت به صمغ زدو و عربی ایجاد کردند (ویستلر، ۱۹۹۳). علت آن به ساختار مولکولی صمغ‌ها مربوط می‌شود. هر چه ساختار مولکولی صمغ، خطی و خشک (غیرقابل انعطاف) باشد، حجم هیدرودینامیکی بالایی ایجاد می‌کند و سبب ایجاد ویسکوزیته‌ی بیشتر در صمغ می‌شود (واردهنبوتی و همکاران، ۲۰۰۶).
افزایش ویسکوزیته در غلظت‌های پایین صمغ عربی به دلیل ساختار پرانشعاب آن کم است. در غلظت‌های بالای صمغ عربی ویسکوزیته افزایش می‌یابد. به طور کلی اکثریت صمغ‌ها به دلیل خاصیت جذب آب خود سبب افزایش ویسکوزیته می‌شود (آکالین و همکاران، ۲۰۰۸).
این بررسی‌ها با نتایح رضایی و همکاران (۱۳۹۰) و کوکسوی و کیلیک (۲۰۰۴) مطابقت دارد. رضایی و همکاران گزارش کردند صمغ گوار در غلظت‌های برابر ویسکوزیته بیشتری نسبت به صمغ عربی در دوغ ایجاد کرد. کوکسوی و کیلیک گزارش کردند افزودن انواع هیدروکلوئیدها در انواع نوشیدنی‌های اسیدی شیر موجب افزایش ویسکوزیته این محصولات شد.
با توجه به جدول آنالیز واریانس Lack of Fit بالاتر از ۰۵/۰ و R² (ضریب تبیین) و Adj R (ضریب تبیین اصلاح شده) بالاتر از ۷۰ درصد است. بنابراین داده‌های آزمایش با مدل به خوبی تطبیق داشته و مدل دارای اهمیت بالایی است. لذا در این بررسی این ویژگی قادر است بطور رضایت بخشی تغییرات ویژگی‌های مورد آزمون را توجیه کند. مدل پیش بینی شده زیر، برای تغییرات ویسکوزیته در دوغ، بر اساس پردازش داده ها بدست آمد.

VISCOSITY=15.17648+0.310417*Z+0.749583*X + ۰٫۴۱۱۲۵*C - ۰٫۴۴۳۷۵*A- 0.150417*T - ۱٫۱۳۰۲۲۷*Z*Z+0.045625*Z*X-0.338125*Z*C-0.124375*Z*-0.674375*Z*T +۰٫۰۹۲۲۷۳*X*X-0.216875*X*C-0.208125*X*A-0.270625*X*T-0.281477*C*C-0.646875*C*A+ 0.170625*C*T-0.497727*A*A- 0.115625*A*T - ۰٫۹۱۲۷۲۷*T*T

۵-۲- تغییرات رطوبت
همان طور که از شکل‌ ۴-۲ مشخص است با افزایش غلظت صمغ زدو، زانتان، صمغ عربی و پایدارکننده تجاری CHOرطوبت نمونه‌ها کاهش یافت (P<0.05). در این میان قابلیت جذب آب توسط زانتان و پایدارکننده تجاری CHOبیشتر از صمغ زدو و صمغ عربی است. علت را می‌توان به ساختار صمغ‌ها‌ مربوط دانست. زانتان و پایدارکننده تجاری CHO(حضور صمغ کاراگینان) ساختار خطی دارند. این نوع صمغ‌ها قابلیت جذب آب بیشتری نسبت به صمغ‌هایی با ساختار پرانشعاب مثل صمغ زدو و صمغ عربی دارند. (اسکیارینی و همکاران، ۲۰۰۹). این بررسی‌ها با نتایج خالصی و همکاران (۱۳۹۰) و نبی‌زاده و همکاران (۱۳۹۲) مطابقت دارد. آن‌ها گزارش کردند صمغ زدو در دوغ بدلیل جذب آب باعث کاهش رطوبت شده است.
حلالیت صمغ‌ها با افزایش دما افزایش می‌یابد. این روند می‌تواند در اثر شکسته شدن پیوندهای هیدروژنی بین مولکول‌های پلی‌ساکارید و قرار گرفتن در معرض گروه‌های OH آب ‌باشد. به عبارتی افزایش دما منجر به کاهش برهمکنش بین زنجیره‌ای می‌شود و امکان ایجاد پیوند بین آب و زنجیره پلی‌ساکارید میسر می‌شود (اسکیارینی و همکاران، ۲۰۰۹).
کاربرد استابیلایزرها به شدت تحت تأثیر مقدار ماده خشک محصول می باشد. مقدار استابیلایزر مورد نیاز برای رسیدن به یک کیفیت قابل قبول در محصول، رابطه عکس با غلظت ماده خشک شیر دارد (گولر و همکاران، ۲۰۰۷).
با توجه به جدول آنالیز واریانس Lack of Fit بالاتر از ۰۵/۰ و R² (ضریب تبیین) و Adj R(ضریب تبیین اصلاح شده) بالاتر از ۷۰ درصد است. بنابراین داده‌های آزمایش با مدل به خوبی تطبیق داشته و مدل دارای اهمیت بالایی است. لذا در این بررسی این ویژگی قادر است بطور رضایت بخشی تغییرات ویژگی‌های مورد آزمون را توجیه کند. مدل پیش بینی شده زیر، برای تغییرات رطوبت در دوغ، بر اساس پردازش داده ها بدست آمد.

MOISTURE=95.32955 + 0.208333*ZO - ۱٫۵۴۱۶۶۷*XAN + ۵٫۵۴۱۶۶۷*CHO - ۱٫۶۲۵*ARABIC+ 2.458333*TIME - ۲٫۷۰۴۵۴۵*ZO*ZO - ۷٫۵۶۲۵*ZO*XAN + ۲٫۸۱۲۵*ZO*CHO- 2.4375*ZO*ARABIC + ۳٫۶۸۷۵*ZO*TIME - ۲٫۲۰۴۵۴۵*XAN*XAN
- ۰٫۰۶۲۵*XAN*CHO - ۱٫۸۱۲۵*XAN*ARABIC + ۰٫۵۶۲۵*XAN*TIME- 1.954545*CHO*CHO + ۳٫۰۶۲۵*CHO*ARABIC - ۴٫۳۱۲۵*CHO*TIME
- ۱٫۲۰۴۵۴۵*ARABIC*ARABIC + ۹٫۱۸۷۵*ARABIC*TIME - ۱٫۲۰۴۵۴۵*TIME*TIME

۵-۳- تغییرات سینرزیس
همان‌طور که از شکل‌های ۴-۳ و ۴-۴ مشخص است با افزایش غلظت صمغ عربی، صمغ زدو، زانتان و پایدارکننده تجاری CHO میزان سینرزیس ابتدا افزایش، سپس کاهش یافت (P<0.05). در این میان تاثیر صمغ زدو و پایدارکننده تجاری CHO بیشتر از زانتان و صمغ عربی می‌باشد. صمغ زدو به دلیل داشتن بخش محلول و نامحلول و پایدارکننده تجاری CHO نیز به دلیل داشتن صمغ جاذب کاراگینان و صمغ غیر‌جاذب گوار در ساختار خود، از دو طریق، واکنش با کازئین‌ها، افزایش ویسکوزیته و به دام انداختن آب در شبکه سه بعدی سینرزیس را کاهش می‌دهد. از طرفی دیگر زانتان (صمغ غیرجاذب) فقط از طریق تشکیل شبکه سه بعدی (سورن، ۲۰۰۰) و صمغ عربی (صمغ جاذب) از طریق واکنش با کازئین‌ها مانع سینرزیس می‌شود. در غلظت‌های پایین صمغ‌ها میزان سینرزیس افزایش یافت. زیرا صمغ به طور کامل نمی‌تواند تمام سطح ذزات کازئین را پوشش دهد لذا پروتئین‌های آزاد با نزدیک شدن به نقطه ایزوالکتریک از نظر بار خنثی شده و به هم می‌پیوندند و ته نشین می‌شوند. همچنین هیدروکلوئیدهای اضافه شده به ویژه در غلظت‌های بالا یک شبکه هیدروکلوئیدی در سراسر دوغ پدید می‌آورند که آب و کازئین‌ها در این شبکه به دام افتاده و در نتیجه از جداسازی سرم جلوگیری می‌شود (سیرب و همکاران، ۱۹۹۸). هیدروکلوئیدها بعلت بالابودن وزن مولکولی قادرند پیوندهای محکمی با مولکولهای آب ایجاد و حالت خوشه ای شدن را موجب شوند. هیدروکلوئیدها قادرند تا ۸/۳ میلی‌لیتر بازای هر گرم وزن خود آب جذب کنند که این عمل باعث کاهش میزان سینرزیس خواهد شد (فاتوما و سات، ۱۹۹۹).
این بررسی‌ها با نتایج حاصل از تحقیقات محمدی و همکاران (۱۳۸۹) و سلیمیان و همکاران (۱۳۹۲) مطابقت دارد. محمدی و همکاران گزارش کردند که صمغ فارسی و بخش محلول آن همانند صمغ کتیرا سینرزیس را کاهش داد. سلیمیان و همکاران (۱۳۹۲) نیز بیان کردند پایدارکننده تجاری CHO موجب کاهش رسوب شیر کاکائو شد. فروغی‌نیا و همکاران (۱۳۸۶) گزارش کردند که صمغ گوار در سطح ۳/۰ درصد، میزان دو فاز شدن را به طور چشمگیری کاهش داد و در سطح ۵/۰ درصد موجب پایداری کامل شد. همچنین استفاده از صمغ کتیرا در غلظت ۱/۰ تفاوت معنی‌داری با نمونه‌های شاهد نداشت در حالی که در غلظت ۲/۰ درصد قادر به پایدارسازی دوغ بود.
با توجه به جدول آنالیز واریانس Lack of Fit بالاتر از ۰۵/۰ و R² (ضریب تبیین) و Adj R (ضریب تبیین اصلاح شده) بالاتر از ۷۰ درصد است. بنابراین داده‌های آزمایش با مدل به خوبی تطبیق داشته و مدل دارای اهمیت بالایی است. لذا در این بررسی این ویژگی قادر است بطور رضایت بخشی تغییرات ویژگی‌های مورد آزمون را توجیه کند. مدل پیش بینی شده زیر، برای تغییرات سینرزیس در دوغ، بر اساس پردازش داده‌ها بدست آمد.

SYNERSIS=16.50511 + 0.01125*ZO - ۲٫۰۶۰۴۱۷*XAN - ۰٫۰۴۳۷۵*CHO - ۲٫۶۰۲۰۸۳*ARABIC- 1.007083*TIME - ۲٫۱۶۳۸۶۴*ZO*ZO + ۰٫۱۷۰۶۲۵*ZO*XAN - ۱٫۷۵۳۱۲۵*ZO*CHO+ 3.828125*ZO*ARABIC - ۳٫۶۶۴۳۷۵*ZO*TIME - ۲٫۵۵۲۶۱۴*XAN*XAN+ 2.178125*XAN*CHO + ۰٫۱۶۱۸۷۵*XAN*ARABIC - ۰٫۰۹۳۱۲۵*XAN*TIME- 3.643864*CHO*CHO - ۱٫۷۱۶۸۷۵*CHO*ARABIC - ۱٫۹۶۱۸۷۵*CHO*TIME- 2.107614*ARABIC*ARABIC + ۰٫۱۰۶۸۷۵*ARABIC*TIME + ۰٫۸۳۷۳۸۶*TIME*TIME

a:تولید گاز بخش محلول
b: تولید گاز بخش غیرمحلول
c: نرخ تولید گاز
و t: زمان تخمیر می باشد.
اطلاعات حاصله نیز درقالب طرح کاملاً تصادفی با ۳ تیمار و ۳ تکرار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. مدل تجزیه واریانس به کار رفته به صورت زیر بود:
Y_ij = µ+T_i+e_ij
در این مدل Y_ij = مقدار هر مشاهده، µ = میانگین کل، T_i = اثر تیمار و e_ij = خطای آزمایشی می باشد. در تمامی موارد مقایسه میانگین ها با روش دانکن و فرض خطای کمتر از ۰۵/۰ انجام شد. برای تجزیه و تحلیل همه داده ها از نرم افزار SAS ویرایش ۹ استفاده شد (اقبال سعید و همکاران، ۱۳۸۶).

در پایان همبستگی بین تجزیه پذیری به روش in situ و داده های تولید گاز بوسیله نرم افزار Excel (2002) محاسبه شد.
۲-۵-۳- تعیین خوشخوراکی چین های مختلف یونجه:
سه چین مختلف یونجه از نظر ارزش STIR (گرم خوراک مصرفی در هر دقیقه) که به عنوان معیار خوشخوراکی است با هم در سه تکرار مورد مقایسه قرار گرفتند (براند^۱، ۱۹۹۲) . در این روش از ۳ راس گوسفند نر اخته نژاد قزل (۶/۲ ±۴۹ کیلوگرم) استفاده شد. گوسفندان به مدت دو هفته در داخل محل های تعبیه شده قرار گرفتند. در طول این مدت جیره غذایی در حد نگهداری به نسبت ۶۰ درصد علوفه یونجه و ۴۰ درصد کنسانتره به صورت دو وعده در روز در اختیار دام ها قرار گرفت. قبل از شروع آزمایش، ۲۵ درصد جیره غذایی به مدت یک ساعت در اختیار گوسفندان قرار داده شد. پس از اتمام یک ساعت خوراک باقی مانده برداشته شد. سپس حیوانات به مدت ۴ ساعت در حالت گرسنگی قرار گرفتند. با خاتمه ۴ ساعت گرسنگی، یونجه چین اول به مقدار ۱۰۰ گرم و به مدت ۵ دقیقه در اختیار هر سه راس گوسفند قرار گرفت و در خاتمه ۵ دقیقه مقدار پس مانده چین اول از جلوی هر کدام از گوسفندان جمع آوری و سپس توزین گردید. دوباره به هر حیوان در حدود ۲۰ دقیقه گرسنگی داده شد. سپس یونجه چین دوم به مدت ۵ دقیقه و به اندازه ۱۰۰ گرم در اختیار هر سه راس گوسفند قرار گرفت. با خاتمه ۵ دقیقه میزان پس مانده چین دوم از جلوی گوسفندان جمع آوری و هر کدام بطور مجزا توزین شدند. برای یونجه چین سوم نیز به همان شکل چین دوم عمل شد. لازم به ذکر است در مربع های بعدی ترتیب تغذیه چین های یونجه در مراحل بعد از گرسنگی تغییر یافت. در نهایت با بهره گرفتن از وزن پس مانده هر گونه از طریق رابطه زیر ارزش STIR برای هر نمونه تعیین گردید.
STIR = W₁ – W₂ / T
W₁ = وزن اولیه خوراک (۱۰۰ گرم از هر چین یونجه که در اختیار هر راس گوسفند قرار می گیرد).
W₂ = وزن پس مانده یونجه پس از ۵ دقیقه تغذیه گوسفندان.
Brundu-1
T = مدت زمانی است که هر چین یونجه در اختیار حیوانات قرار می گیرد (بر حسب دقیقه).
برای تجزیه آماری داده های بدست آمده در این روش از طرح چرخشی مربع لاتین استفاده شد که مدل آماری طرح در زیر آمده است. برای مقایسه میانگین ها در همه چین ها از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح ۰۵/۰ استفاده شد.
Y_ij(k)m = µ + SQ_m + P(SQ)_im + A(SQ)_jm + T_(k) + e_ij(k)m
Y_ij(k)m= میزان خوشخوراکی تعیین شده برای دوره i اٌم، حیوان j اٌم، k اٌمین تیمار در مربع m اٌم. SQ_m= اثر m اٌمین مربع. P(SQ)_im= اثر دوره i اٌم در داخل m اٌمین مربع. A(SQ)_jm= اثر j اٌمین حیوان در m اٌمین مربع. T_(k)= اثر k اٌمین چین یونجه. e_ij(k)m= اثر خطای تصادفی با میانگین صفر و واریانس^۲∂
۳-۱- ترکیبات شیمیایی چین های یونجه:
فصل سوم:نتایج و بحث
داده های جدول ۳-۱ میانگین مواد مغذی اندازه گیری شده در مواد خوراکی مورد آزمایش را نشان می دهد. از لحاظ ماده خشک، یونجه چین سوم بیشترین درصد (۶۲/۹۳) و یونجه چین یک کمترین درصد ماده خشک را دارا بودند (۵۶/۹۱) که با داده های گزارش شده توسط تقی زاده و همکاران (۱۳۸۲) برای یونجه (۹۳%)، داده های ریبریو و همکاران^۱ (۲۰۰۵) (۵/۹۱ درصد) داده های عبدی و همکاران (۱۳۸۴) برای ماده خشک یونجه (۳۹/۹۱%) و نیز مقادیر گزارش شده توسط تقی زاده و همکاران^۲ (۱۳۸۰ و ۲۰۰۵)، به ترتیب ۶۳/۹۲ و ۰۰/۹۳ درصد مشابه بودند. از نظر ماده خشک کمی بیشتر از داده های مربوط به یونجه در جداول NRC (3/90%) با شماره بین المللی “۰۲۳-۰۰-۱” بود (نیکخواه و امانلو، ۱۳۸۱). و نیز مقادیر ماده خشک بدست آمده برای چین های مختلف یونجه نسبت به مقادیر ماده خشک گزارش شده در جداول AFRC(1997) که برای یونجه خشک شده مقدار ۵/۸۹% و همچنین کلین چیت و همکاران^۳ (۲۰۰۷) (۱/۸۹ درصد) تراتر و همکاران^۴ (۲۰۰۱) (۷/۸۹ درصد) بیشتر بودند. یونجه های مورد مطالعه در این تحقیق در مقایسه با داده های گزارش شده توسط فوستر و همکاران^۵ (۲۰۰۷) (۷۱/۹۵ درصد) کمترین مقدار را دارا بودند . از نظر درصد پروتئین خام یونجه چین سوم با (۴۴/۱۵) درصد و یونجه چین دوم با (۶۳/۱۳) درصد بترتیب دارای بیشترین و کمترین مقدار پروتئین خام بودند. با داده های مربوط به یونجه در جداولNRC (1989 ) (2/19) با شماره بین المللی “۰۲۳-۰۰-۱” مشخص گردیده از نظر پروتئین خام کمتر بودند. همچنین مقادیر پروتئین خام بدست آمده برای چین های مختلف یونجه نسبت به مقادیر پروتئین خام گزارش شده در جداول AFRC (1997) (9/19% )، کلین چیت و همکاران^۱ (۲۰۰۷) (۲/۱۸ درصد) تراتر و همکاران^۲ (۲۰۰۱) (۸/۱۸ درصد) کمترین میزان را دارا بودندهم چنین در مقایسه با مقادیر پروتئین خام یونجه توسط نجف نژاد (۱۳۸۵) در هر چهار مرحله رشد (آغاز غنچه دهی۵۴/۲۳، غنچه دهی کامل۳۳/۲۳ آغازگلدهی۱۴/۲۳ و گلدهی کامل۳۷/۲۱)، داده های فرستر و همکاران^۳ (۲۰۰۷) (۷۹/۱۹ درصد)، تقی زاده و همکاران (۱۳۸۰) (۶۴/۲۲%) و مطالعه ریبریو و همکاران ^۴(۲۰۰۵) (۲/۲۰ درصد) تفاوت نشان دادند. در مقایسه با مقادیر بدست آمده توسط تقی زاده (۱۳۷۵) برای یونجه خشک (۰۷/۰±۰۱/۱۳) ، هر سه چین برداشت مقادیر بیشتری را نشان دادند. ولی داده های بدست آمده برای پروتئین خام نسبت به داده های گزارش شده توسط تقی زاده و همکاران (۱۳۸۲) برای یونجه (۵/۱۵%)، گزارشات عبدی و همکاران (۱۳۸۴) (۰۳/۱۵%) تقریبا مقادیر مشابهی را داشتند.
Ribeiro et al-1
Taghizadeh et al-2
Kleinschmit et al-3
Trater et al-4
Foster et al-5
در مقایسه داده های بدست آمده در این تحقیق با داده های طباطبایی و همکاران (۱۳۸۴) پروتئین خام گزارش شده برای مرحله شروع گلدهی یونجه برای قسمت های بوته کامل، برگ و ساقه به ترتیب ۰۰/۱۹، ۹۳/۲۷ و ۸۷/۱۰ بود و نیز مقادیر پروتئین خام قسمت های بوته کامل، برگ و ساقه در مرحله گلدهی کامل بترتیب ۰۶/۱۷، ۴۸/۲۶ و ۹۵/۱۰ بود. که تفاوت های موجود در مقادیر پروتئین خام علوفه یونجه را علاوه بر تفاوت در واریته به تفاوت در مرحله بلوغ گیاه و نیز قسمت های مختلف گیاه می توان ربط داد.
از نظر مقدار الیاف خام غیر قابل حل در شوینده خنثی (NDF)، یونجه چین اول با ۶۸/۵۳ درصد و یونجه چین دوم با ۲۸/۴۸ درصد به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار را دارا بودند و همچنین از نظر مقدار الیاف خام نامحلول در شوینده اسیدی (ADF)، یونجه چین اول با ۲۶/۴۴ درصد و یونجه چین دوم با ۸۱/۴۰ درصد به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار را دارا بودند.
Kleinschmit et al-1
Trater et al-2
Foster et al-3
Ribeiro et al -4
مقادیر بدست آمده در این تحقیق در مقایسه با داده های کلین چیت و همکاران^۱ (۲۰۰۷) که برای NDF و ADF به ترتیب مقادیر ۷/۴۴ و ۶/۳۲ درصد را گزارش نموده بودند و نیز نسبت به داده های برودریک و همکاران^۲ (۲۰۰۲) به ترتیب ۵/۴۳ و ۷/۳۴ درصد، بیشترین مقدار را داشتند.
تراتر و همکاران^۳ در سال ۲۰۰۷ مقدار NDF یونجه را ۲/۵۶ درصد گزارش نمودند که کمی بیشتر از داده های بدست آمده در این تحقیق بود.
گرام و همکاران^۴ (۱۹۹۱) مقادیر ADF و NDF را برای یونجه به ترتیب ۰/۲۹ و ۰/۳۹ درصد گزارش نمودند و همچنین دن و همکاران^۵ (۲۰۰۷) برای پارامترهای مذکور به ترتیب مقادیر ۷/۳۳ و ۳/۴۷ درصد را گزارش نمودند که در مقایسه با داده های بدست آمده در این تحقیق،تفاوت نشان دادند.
کاواس و همکاران^۶ (۱۹۹۰) ترکیبات شیمیایی یونجه را در مراحل مختلف رشد فیزیولوژیکی بررسی نمودند. در مطالعه آنان، مقدار پروتئین خام در اوایل گلدهی ۱۷ تا ۱۹ درصد بود که در اواسط گلدهی به ۱۴ تا ۱۶ درصد کاهش یافته و در گلدهی کامل یونجه مقدار پروتئین خام به ۱۱ تا ۱۳ درصد تنزل پیدا نمود. در این مطالعه، مقدار NDF از ۴۰ درصد در اوایل گلدهی به میزان ۶۰ درصد در گلدهی کامل افزایش نمود و همچنین مقادیر ADF از ۳۱ درصد در اوایل گلدهی به ۴۲ درصد در گلدهی کامل افزایش یافت. مرتنز و لوفتن^۷ (۱۹۸۰) مقادیر ماده خشک، پروتئین خام، NDF و ADF یونجه را به ترتیب ۹/۹۱ ، ۴/۱۶ ، ۱/۴۸ و ۳۴.۱ درصد گزارش نمودند که تقریباً با داده های بدست آمده در این تحقیق مطابقت دارد ولی ADF بدست آمده در تحقیق حاضر بیشتر از مطالعه ایشان بود که می تواند به شرایط آب و هوایی و نیز خاک منطقه بستگی داشته باشد.
Kleinschmit et al -1
Broderick et al-2
Trater et al-3
Grum et al-4
Dann et al-5
Kawas et al-6
Mertens & Loften-7
جدول ۳-۱ ترکیبات مغذی خوراک های مورد آزمایش(صددرصدماده خشک)

برخی جنبه های پایداری اقتصادی، کشمکش های بالقوه یا بده- بستان هایی با دیگر ابعاد، نظیر ((رشد پایدار)) و ((اقتصاد سبز)) دارند. رشد اقتصادی پایدار و مناسب، یک نماینده مشترک برای توسعه مثبت اقتصادی- اجتماعی است. رشد اقتصادی، هدف اعلان شده بسیاری از دولت های ملی است و توسط WCED(1987) و UNED (2011) پیش نویس شده است. دستورالعمل SAFA از مسئله کلان اقتصادی نرخ های رشد در حمایت از رویکرد اقتصاد خرد که بر سازمان ها و انعطاف پذیری جوامع محلی تمرکز دارد، چشم پوشی می کند.

معیارهای زیر توسط بعد اقتصادی SAFA پوشش داده می شوند :
سرمایه گذاری (بر روی پایداری)، آسیب پذیری عملیات، ایمنی و کیفیت محصول و ایجاد ارزش های محلی.
سرمایه گذاری (C1):
در SAFA، اصطلاح سرمایه گذاری از منظر اقتصاد خرد دیده می شود، یعنی شرکت از طریق سرمایه گذاری اش، عملکرد پایداری خود را افزایش دهد و به توسعه پایدار در سطوح جامعه، منطقه ای، ملی یا بین المللی کمک نماید. زیر معیارهایSAFA، سرمایه گذاری داخلی، سرمایه گذاری جامعه و سرمایه گذاری بلند مدت می باشند.
سرمایه گذاری یک عامل مهم در توسعه پایدار است، تصمیم گیری درباره اینکه چگونه و کجا سرمایه گذاری شود، منعکس کننده جهت استراتژیک سازمان می باشد. سرمایه گذاری که صرفاً با هدف نام تجاری، تبلیغات و غیره باشد، در محدوده این معیار قرار نمی گیرد. سرمایه گذاری پایدار با هدف حمایت از توسعه سرمایه گذاری نسبت به افزایش عملکرد اقتصادی، زیست محیطی، اجتماعی و حکمرانی است. چنین سرمایه گذاری ای می تواند برای مثال، شکل هزینه های تحقیق و توسعه، توسعه یا کسب تجهیزاتی که باعث کاهش گازهای گلخانه ای آلاینده محیط زیست می شود، و یا فن آوری هایی که ظرفیت بافری در برابر هر نوع شوک افزایش می دهد، به خود بگیرد(به عنوان مثال ایجاد ماده آلی خاک برای مقاومت بهتر در برابر حمله های خشکسالی).
سرمایه گذاری در پایداری ممکن است در گذشته تحت عناوین مختلفی مانند ((تولید ناب)) یا ((بهره وری زیست محیطی)) انجام شده باشد. تحقیقی که توسط بررسی مدیریت اسلون^[۱۹۱] MIT و گروه مشاوره بوستون^[۱۹۲] انجام شد، نشان داد که ((تعداد رو به رشدی از شرکت ها در حال حاضر، در حال افزایش سرمایه گذاریشان در پایداری هستند)). ۵۹% از پاسخ دهندگان گفته اند که تعهدشان به پایداری از ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۰ افزایش یافته است.
آسیب پذیری (C2):
آسیب پذیری در SAFA، مربوط به درجه قرار گرفتن در معرض ریسک(خطر،شوک) و عدم اطمینان و ظرفیت خانواده یا افراد برای جلوگیری از کاهش یا مقابله با خطر می باشد. زیرمعیارهای SAFA، ثبات عرضه، ثبات تقاضا، نقدینگی و بیمه، استخدام و ثبات تولید می باشند.
ایجاد سیستم های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی ِ انعطاف پذیر یک چالش مهم در مسیر توسعه پایدار است. در سیستم های اقتصادی، وابستگی قوی به تأمین کنندگان واحد و یا خریداران با توجه به تسلّط یک یا تعداد معدودی شرکت و یا به دلیل تنها یک محصول واحد عرضه شده در بازار، می تواند ریسک شرکت ها را افزایش دهد.
عواملی که منجر به انعطاف پذیری می شوند شامل تنوع تأمین کنندگان عوامل تولید(شامل نیروی کار و سرمایه) و تنوع منابع درآمدی می باشد. ستون سوم انعطاف پذیری، ظرفیت بافری در فرم دارایی ها، موجودی، بیمه رسمی و غیر رسمی است، که می تواند به مقاومت شرکت در برابر شوک ها و تغییرات کمک کند.
شرکت در بخش مواد غذایی و کشاورزی تحت شرایط بسیار متغیری در حال فعالیت است. پویایی بازار، آب و هوا، تحولات سیاسی و پیشرفت های تکنولوژیکی، خارج از کنترل هستند و می توانند غیر قابل پیش بینی باشند. جهانی شدن و رشد بازارها به همراه تغییرات آب و هوایی، عدم اطمینان و بی ثباتی شرایط زیست محیطی و اقتصادی را افزایش می دهد.

• • ایمنی و کیفیت محصول(C3) :

در SAFA، ایمنی محصول به عنوان اطمینان از اینکه مواد غذایی زمانیکه با توجه به کاربرد مورد نظرشان آماده و یا خورده می شوند، آسیبی به مصرف کنندگان نمی رسانند، در نظر گرفته می شود. کیفیت محصول ((کلیت ویژگی ها و خصوصیات یک محصول است که بر توانائیش برای برآوردن نیازهای آشکار یا ضمنی مربوط می شود((. زیرمعیارهای SAFA، اطلاعات محصول قابلیت ردیابی، ایمنی مواد غذایی و کیفیت مواد غذایی می باشند. همه مردم حق دارند انتظار داشته باشند محصولاتی که آن ها مصرف می کنند، به ویژه مواد غذائیشان، برای مصرف ایمن و مناسب باشد. به همین ترتیب، تولیدکنندگان، خرده فروشان و مصرف کنندگان توسط تأمین کنندگان خود در مورد تمام ویژگی های مربوط به استفاده از آن مطلع شوند.
مواد غذایی می توانند به راحتی، برای مثال، از طریق آلودگی های زیست محیطی هوا، آب و خاک، استفاده عمدی از مواد شیمیایی نظیر آفت کش ها و داروهای حیوانات و آلودگی های میکروبیولوژیکی و ضایعات، آلوده شوند. تعداد فزاینده مسائل ایمنی مواد غذایی و نگرانی های مصرف کننده، دولت ها در سراسر جهان را به تلاش هایی برای بهبود ایمنی مواد غذایی واداشته است.

• • اقتصاد محلی (C4):

اقتصاد محلی در SAFA، از منظر شرکت و مشارکتی که شرکت برای توسعه اقتصاد محلی(LED) بوجود می آورد، در نظر گرفته می شود. زیرمعیارهای SAFA، ایجاد ارزش و تدارکات محلی می باشد.
توسعه اقتصاد محلی^[۱۹۳](LED)، فرآیندی است که در آن تمامی بخش ها با هم برای تهییج فعالیت های تجاری محلی کار می کنند.LED سنگ بنای توسعه پایدار در نظر گرفته شده است و باید اشتغال، توسعه زیربنایی و همچنین کیفیت بالای زندگی را پرورش دهد(OECD, 2010). در مناطق روستایی، کشاورزی به طور قابل ملاحظه به LED از طریق ایجاد ارزش و شغل و ایجاد و نگه داری زیرساخت ها کمک می کند. LED بویژه به توسعه پایدار این مناطق، که در طول ۵۰ سال،۸۰۰ میلیون نفر از مناطق روستایی به شهر و کشورهای خارجی نقل مکان کردند مربوط است. این توسعه اغلب همراه با ((فرار مغزها)) می آید، یعنی از دست دادن نیروی کار نوآورانه و شایسته که در غیر این صورت می تواند نقش مثبتی برای توسعه پایدار منطقه ایفا نماید.
فقدان سرمایه گذاری در کشاورزی و مناطق روستایی، نه فقط به وسیله سرمایه گذاران خصوصی، بلکه همچنین بوسیله دولت ها، از جمله علل اصلی فقر در مناطق روستایی و مهاجرت به شهر ها می باشند. شرکت ها در بخش مواد غذایی و کشاورزی بدین سان در موقعیت خوبی برای کمک به توسعه اقتصاد محلی که در آن ایجاد ارزش های محلی بیشترین نیاز محسوب می شود،قرار دارند.
جدول ۱۱-۲- معیارها و زیرمعیارهای انعطاف پذیری اقتصادی