به طور کلی پژوهش انجام گرفته در قالب سه فصل طرح ریزی شده است. ابتدا در فصل اول وضعیت فلات قاره ‌ایران در خلیج فارس مورد بررسی قرار می‌گیرد. طی آن ضمن تعریف مفاهیمی همچون فلات قاره و منطقه انحصاری اقتصادی ، برخی از قواعد تحدید حدود مناطق دریایی ذکر می‌شوند. همچنین در بخش دوم و سوم همین فصل به ترتیب مسایلی پیرامون ویژگی‌های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی خلیج فارس عنوان شده و ضرورت تعیین مرزهای دریایی در این منطقه نیز بررسی می‌شود . در فصل دوم نمونه‌هایی از تحدید حدود و آرای دیوان در قالب دو بخش بررسی شده است ، بخش اول به رویه دولتها و بخش دوم به ایران در خلیج فارس می‌پردازد . در فصل سوم نیز مرزهای دریایی افراز نشده‌ایران در خلیج فارس بررسی شده است ، بخش اول به عراق ، بخش دوم به کویت و بخش سوم به امارات متحده عربی پرداخته است . در خاتمه نیز مجددا فرضیه‌ها مورد بررسی قرار گرفته و ضمن جمع‌بندی مطالب ارائه شده، نتیجه‌گیری لازم از این پژوهش صورت گرفته است .
عکس مرتبط با اقتصاد

 

 

محدودیت‌ها

این نگارش به لحاظ پژوهشی کاستی‌هایی دارد که عمده آن متوجه عدم دسترسی به منابع و شرح مذاکرات اخیر وزارت امور خارجه با کشورهای عراق ، کویت و امارات متحده عربی و محدودیت‌ها و مشکلات نگارنده بوده است ، عدم تسلط کافی بر مباحث تخصصی جغرافیایی و زمین شناسی و مهمتر از آن عدم تسلط کامل به سایر زبان‌هایی که متون حقوقی بین‌المللی اصلی در زمینه دریاها به آن زبان نگاشته شده است از جمله موارد قابل ذکری محسوب می‌گردند که سبب کاستی‌های این پژوهش بوده‌اند .
فصل اول – شناخت فلات قاره ایران در خلیج فارس

مرز دریایی یکی از قسمتهای مرز آبی محسوب می‌شود که خود یکی از انواع سه گانه مرزها است ، انواع دیگر مرزهای خاکی ( خشکی ) و مرزهای هوایی می‌باشند .
به عبارتی دیگر مرزهای آبی خود به دو قسمت مرزهای رودخانه‌ای و مرزهای دریایی قابل تقسیم می‌باشند. این در حالی است که به طور معمول مرز رودخانه‌ای یا بر اساس خط تالوگ[۳] مشخص می‌شود و یا بر اساس منافع طرفین، مذاکرات و توافقاتی صورت می‌گیرد که ترتیبات دیگری جهت تعیین مرز رودخانه‌ای مقرر گردد. در این خصوص و برای نمونه می‌توان از بکارگیری خط منصف نام برد . از سوی دیگر در مورد مرزهای آبی دریایی ، می‌توان گفت که از آنجا که با گذشت زمان بر اهمیت دریا افزوده شده است ، وضع و تعریفی اصولی که حاکم بر روابط کشورها در دریا باشد آشکار شده و از این بابت دو کارکرد مهم مرزهای دریایی عبارت از ؛ مشخص نمودن قلمرو کشور ساحلی در دریای متصل به خشکی اصلی و جداسازی قلمرو دریایی هر کشور از کشورهای مجاور یا مقابل آن، می‌باشند . ( نامی ، ۱۳۸۶، ۱۷- ۱۵ )
در خصوص پیشینه و تاریخچه شکل‌گیری قلمروهای دریایی و تعیین مرزبندی دولت‌های ساحلی در این زمینه، در قرن سیزدهم میلادی مفهوم حقوقی قلمروهای دریایی تحت کنترل و نظارت کشورها پدید آمد . در این قرن کشورهای نروژ ، دانمارک ، انگلیس و هلند هر یک بخشی از دریای شمال و اقیانوس اطلس شمالی را تحت نظارت خود درآوردند تا در جهت منافع خود از آن استفاده کنند .
همچنین در طول قرن نوزدهم نیز تلاش‌هایی توسط محافل علمی و غیردولتی در خصوص تدوین قوانین دریایی بین‌المللی صورت گرفت که نهایتا منجر به شکل‌گیری کنفرانس سوم سازمان ملل متحد درباره دریاها گردید و کامل‌ترین حقوق بین‌المللی دریاها در این کنفرانس تدوین و تصویب شد . امروزه بیشتر مرزهای دریایی در جهان برابر مقررات کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق بین‌الملل دریاها افراز گردیده است . ( عسگری ، ۱۳۸۸ ، ۱۰۷ ) از سوی دیگر برای افراز مرزهای دریایی در خلیج فارس نیز قوانین این کنوانسیون به کار می‌رود ، کما این که موارد تحدید حدود شده در این دریای بسته مطابق با قواعد این کنوانسیون بوده است و به مفهوم گسترده‌تر مواردی که پیش از سال ۱۹۸۲ افراز گردیده با عرف بین‌الملل و قواعد حقوق بین‌الملل مندرج در کنوانسیون‌های ۱۹۵۸ ژنو سازگار می‌باشد. در عین حال به دلیل پیچیدگی‌هایی که در مورد مرزهای دریایی این بخش از جهان وجود دارد، موارد و ابتکارات جالبی به انجام رسیده است که در مجموعه قوانین حقوق دریاها یک الگو محسوب می‌شود .
بخش اول – مفاهیم
این بخش در قالب دو گفتار تنظیم شده است ، گفتار اول به تعاریفی از مفهوم فلات قاره و سپس منطقه انحصاری اقتصادی می‌پردازد و البته مفاهیم ابتدایی‌تری از جمله خط مبدا نیز جهت فهم بهتر محدوده هر یک از مناطق دریایی مورد اشاره قرار گرفته است ، در گفتار دوم نظام قواعد تحدید حدود مناطق دریایی مورد بررسی قرار گرفته است ، در واقع کلیاتی که در معاهدات بین‌المللی یا عرف و رویه بین‌المللی در بحث تحدید حدود به کار می‌رود از جمله قاعده بنیادین تناصف و اثر آن بر قوانین داخلی مورد بررسی قرار می‌گیرد .
گفتار اول – مفهوم فلات قاره و منطقه انحصاری اقتصادی
از لحاظ جغرافیائی معمولاً بستر دریا در مجاورت ساحل از سه بخش تشکیل می‌شود. فلات قاره یا دشتاب، سراشیب قاره و پیش قاره که برروی هم حاشیه قاره را تشکیل می‌دهند. (چرچیل و لو، ۱۳۸۷، ۱۹۳)
دشتاب یا فلات قاره، ناحیه کم عمق سواحل می‌باشد که با شیب کم از خط ساحل به طرف دریا کشیده شده است. شیب زمین در حاشیه دشتاب تغییر یافته و به دامنه‌ای نسبتاً شیب‌دار تبدیل می‌شود. این تغییر شیب در عمق معینی صورت نمی‌گیرد ولی در بیشتر موارد در عمق حدود ۱۰۰متر دیده می‌شود. دشتاب یا فلات قاره از نظر ویژگی‌های زمین‌شناسی جزوی از خشکی‌ها محسوب می‌گردد. (جداری عیوضی، ۱۳۸۹، ۱۸)
بنابراین فلات قاره ادامه خشکی در دریا است و این تعریف اصولا ژئولوژیکی[۴] می‌باشد اما تعریف حقوقی فلات قاره کاملاً متفاوت است. چنانچه به نظر می‌رسد تعاریف حقوقی فلات قاره و تفاوت‌های آن با تعریف جغرافیایی این مفهوم ناشی از ادعاها و مطامع دولتها می‌باشد. به عبارت دیگر از آنجا که مجموعه فلات قاره، سراشیب قاره و فراز قاره دنباله طبیعی سرزمین دولت ساحلی در زیر آب را تشکیل می‌دهند می‌توان گفت دولت ساحلی متشکل است از کف و زیر کف دریا که ماورای دریای سرزمینی آن دولت در سراسر امتداد طبیعی سرزمین دولت مزبور تا لبه خارجی حاشیه‌ای قاره‌ای گسترش می‌یابد و این اساس ادعای دولتهای ساحلی جهت اعمال صلاحیت ملی آنها بر این مناطق می‌باشد. (نامی و محمد پور، ۱۳۸۹، ۱۶) در همین رابطه گفته می‌شود که اعلامیه ترومن رئیس جمهور آمریکا در سال ۱۹۴۵ میلادی (۱۳۲۴ خورشیدی) اولین بیان صریح ایده تعلق فلات قاره به دولت ساحلی بوده است که طی آن بهره‌برداری از منابع طبیعی کف و زیر کف فلات قاره واقع در زیر آب‌های آزاد مجاور سواحل ایالات متحد آمریکا را در انحصار این کشور و تابع قوانین و مقررات و نظارت آن قلمداد شده است. (ضیائی‌بیگدلی، ۱۳۸۵، ۳۴۰ )
به هرحال مفاهیم فلات قاره و ادعای صلاحیت برآن تا سال ۱۹۵۸ میلادی (۱۳۳۷ خورشیدی) چنان تقویت شده بود که یکی از کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو ۱۹۵۸ به آن تعلق گرفت و نخستین تعریف حقوقی آن شکل گرفت. کامل‌ترین تعریف حقوقی فلات قاره در ماده ۷۶ کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها گنجانده شده است، در این ماده آشکار می‌شود که تعریف حقوقی فلات با تعریف جغرافیائی آن کاملاً متفاوت است. این ماده مقرر می دارد که :
«فلات قاره دولت ساحلی متشکل است از بستر و زیر بستر مناطق زیر آب در ماورای دریای سرزمینی در امتداد دامنه طبیعی قلمرو زمینی کشور تا لبه بیرونی حاشیه قاره، یا در مواردی که لبه بیرونی قاره تا این مسافت نباشد تا مسافت ۲۰۰ مایل دریایی در خطوط مبدایی که برای تعیین عرض دریای سرزمینی استفاده می‌شود.»[۵]
همانطور که در مقدمه اشاره شد ، در کنفرانس سوم حقوق دریاها مشکلات زیادی جهت تعیین محدوده ۲۰۰ مایل وجود داشت ، به گونه‌ای که کشورهای دارای حاشیه قاره ماورای ۲۰۰ مایل ، علاقه‌ای به چشم‌پوشی از منابع نقاط پیشرفته حاشیه قاره‌ای خود نداشتند و از طرف دیگر ، کشورهایی که فلات قاره آنها کمتر از ۲۰۰ مایل بود خواستار تقویت محدوده ۲۰۰ مایل بودند . اینجا بود که با استناد به بند چهار ماده ۷۶ کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق بین‌الملل دریاها ، زمینه برای کسب رضایت نسبی همه دولتها فراهم شد و تمامی حاشیه قاره به طور اصولی و با اعمال شرایطی خاص، تحت صلاحیت ملی قرار گرفت . در بند مذکور چنین آمده است :
« مرز فوق الذکر ( منظور مرز بیرونی فلات قاره است ) نباید از ۳۵۰ مایل دریایی از خط مبدا دریای سرزمینی فراتر باشد و یا از ۱۰۰ مایل دریایی در عمق ۲۵۰۰ متری بیشتر نشود . »
در کنوانسیون ۱۹۵۸ ژنو مربوط به فلات قاره، این تأسیس در ماده یک به شرح زیر معرفی گردیده است:
« بستر و زیر بستر مناطق زیر آب در مجاورت ساحل ، ولی خارج از دریای سرزمینی تا عمق ۲۰۰ متری یا فراتر از آن تا جایی که عمق آبهای مجاور ، بهره‌برداری از منابع منطقه فوق را مقدور کند .»
در این ماده عبارت «تا جایی که عمق آب‌های مجاور ، بهره‌برداری از منابع منطقه فوق را مقدور کند » جزو نواقص تعریف ارائه شده می‌باشد، این نقص در کنوانسیون ۱۹۸۲ اصلاح گردیده به این ترتیب که فاصله ۲۰۰ مایل مرز فلات قاره از خط مبدأ دریای سرزمینی مورد تأکید قرار گرفته است، همچنین امکان امتداد مرز فلات قاره تا ورای ۲۰۰ مایل خط مبدأ دریای سرزمینی مشروط به مواردی اعلام گردید که عبارتند از اینکه فلات قاره جغرافیایی دولت ساحلی حقیقتاً تا ورای ۲۰۰ مایل امتداد داشته باشد و البته یک محدودیت برآن قرار داده است و آن اینکه حقوق بین‌الملل ، مرز فلات قاره مزبور را صرفاً تا حداکثر ۳۵۰ مایل از خط مبدأ به رسمیت می شناسد و البته در تعیین فلات مسئله عمق نیز اهمیت دارد، یعنی اگر پس از مرز ۲۰۰ مایل، عمق دریا به ۲۵۰۰ متر برسد مرز فلات قاره امتداد یافته حداکثر در ۱۰۰ مایل نقطه‌ای که ۲۵۰۰ متر عمق دارد مستقر خواهد شد مگر اینکه پیش از آن فاصله از خط مبدأ به ۳۵۰ مایل برسد. ( شماسی، ۱۳۸۴، ۸ )
منطقه انحصاری اقتصادی نیز منطقه‌ای است به عرض ۲۰۰ مایل از خط مبدأ که در آن حقوق و صلاحیت‌های انحصاری جهت بهره‌برداری و اکتشاف منابع زنده و غیر زنده بستر و زیر بستر و آبهای فوقانی برای دولت‌های ساحلی پیش‌بینی شده است. منطقه انحصاری اقتصادی مفهوم جدیدی است، که جلوه‌ای از خواست و اراده دولت‌های درحال توسعه برای دستیابی به توسعه اقتصادی و کسب کنترل بیشتر بر منابع اقتصادی سواحل آنها بخصوص از لحاظ ذخایر ماهیگیری می‌باشد. ماده‌های ۵۵ و ۵۷ کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها به تحدید حدود داخلی و خارجی این منطقه می‌پردازند بدین ترتیب که حد داخلی منطقه انحصاری اقتصادی، حد خارجی دریای سرزمینی محسوب شده و حد خارجی آن نباید بیش از ۲۰۰ مایل دریایی با خط مبداء دریای سرزمینی فاصله داشته باشد. در بسیاری از مناطق دولتهای ساحلی مدعی ۲۰۰ مایل نبوده و ادعای منطقه محدودتری را دارند زیرا در مجاورت دولت‌های دیگری قرار گرفته‌اند، بنابراین ضرورت تحدید حدود میان آنها بروز می‌کند.(چرچیل و لو، ۱۳۸۷، ۲۲۵-۲۲۱) این در حالی است که منطقه انحصاری اقتصادی برای اولین بار در سال ۱۹۸۲ میلادی وارد حقوق موضوعه دریاها گردید و بر اساس آن، کلیه صلاحیت‌های منطقه فلات قاره را دارا می‌باشد.
حقوق و تکالیف دولت ساحلی در این منطقه تحت شش عنوان قرار می‌گیرد، که مشتمل بر؛ منابع غیر زنده و منابع زنده، دیگر منابع اقتصادی، ایجاد جزایر مصنوعی و تأسیسات، تحقیقات علمی دریایی، کنترل آلودگی، نصب خطوط لوله و کابل های زیر دریایی می‌باشد.
آزادی‌های دول دیگر نیز در این منطقه در ماده ۵۸ کنوانسیون ۱۹۸۲ با ۳ عنوان کلی آمده است که کشتی‌رانی، پرواز و تعبیه کابل زیر آبی و خطوط لوله را شامل می‌گردند. به عبارت دیگر منطقه انحصاری اقتصادی، منطقه‌ای جدا از دریای آزاد و بین دریای سرزمینی و دریای آزاد واقع می‌شود.
متن کامل بندهای این ماده به این شرح می‌باشد :
«۱- منوط به رعایت مقررات مربوط به این کنوانسیون در منطقه انحصاری اقتصادی ، تمام کشورها اعم از ساحلی یا محصور در خشکی از آزادی‌های دریانوردی ، پرواز و نصب خطوط لوله و کابل‌های زیر دریایی ( مذکور در ماده ۸۷ ) و سایر استفاده‌های قانونی بین‌المللی از دریا در ارتباط با این آزادی‌ها از قبیل اموری که با عملیات هواپیما و کشتی و خطوط و کابل زیر دریایی مربوط هستند و با سایر مقررات این کنوانسیون قابل انطباق‌اند ، برخوردار هستند .
۲- مواد ۸۸ تا ۱۱۵ ( مربوط به کشتی‌ها – اعم از تابعیت ، کمک ، راهزنی ، حق تعقیب و … ) و سایر قواعد مربوط به حقوق بین‌الملل تا آنجا که با مقررات این قسمت از کنوانسیون غیر قابل انطباق نباشد ، در منطقه انحصاری اقتصادی اعمال خواهد گردید .
۳- در اعمال حقوق و تکالیف خود به موجب این کنوانسیون در منطقه انحصاری اقتصادی ، کشورها ، به حقوق و تکالیف کشورهای ساحلی توجه مقتضی خواهند داشت . قوانین و مقررات کشورهای ساحلی که مطابق با این کنوانسیون و سایر قواعد حقوق بین‌الملل باشد تا آنجا که با مقررات این قسمت از کنوانسیون غیر قابل انطباق نباشد ، رعایت خواهند نمود. »
بنابراین منطقه انحصاری اقتصادی دارای نظام حقوقی خاصی است، که بر اساس آن دولت ساحلی بر منابع موجود در این منطقه حق حاکمیت داشته، صید آبزیان و استفاده از آب جهت تولید انرژی و ساختن جزایر مصنوعی نیز تحت انحصار دولت ساحلی قرار دارد. (نامی و محمد پور، ۱۳۸۹، ۲۰)
اما برخورد دیوان بین‌المللی دادگستری با مفهوم منطقه انحصاری اقتصادی کمی دارای ابهام است و این مسئله زمانی اهمیت می‌یابد که پیوستگی این مفهوم با مفهوم فلات قاره در پرونده‌های تحدید موثر است . دیوان در رای فلات قاره لیبی – مالت در سال ۱۹۸۵ میلادی در ارائه تحلیل خود از هویت منطقه انحصاری اقتصادی دامنه عملکرد این منطقه را محدود به مواردی دانست که منجر به تاسیس و تدوین این نهاد در کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق بین‌الملل دریاها شده بود . دیوان در این رای چنین تحلیل می‌کند که نهاد منطقه انحصاری اقتصادی متناسب با آنچه در عملکرد دولتها قابل استنباط بوده است وارد حقوق عرفی شده است . این به این معنی است که دیوان این مسئله اساسی را نادیده می‌گیرد که منطقه انحصاری اقتصادی پیش‌بینی شده در کنوانسیون دامنه‌ای بسیار فراخ‌تر از آن چیزی دارد که در عملکرد بین‌المللی خود نشان داده بود . با این وجود تفاوت‌ها و تمایز‌های منطقه انحصاری اقتصادی با فلات قاره مشخص است.
در عین حال می‌دانیم حقوقی که منطقه انحصاری اقتصادی بر منابع فوقانی بستر دریا دارد وابسته به وجود حقوق فلات قاره است یعنی اینکه یک فلات قاره می‌تواند بدون وجود منطقه انحصاری اقتصادی برقرار شود اما یک منطقه انحصاری اقتصادی بدون وجود فلات قاره‌ای که منطقه انحصاری اقتصادی بر آن استوار باشد برقرار نمی‌شود و مفهومی ندارد. (توکلی ، ۱۳۸۳ ، ۵۷ – ۵۶ )
مهمترین اثری که تاسیس منطقه انحصاری اقتصادی داشته است محدودیت برخی فعالیت‌های مربوط به دریاهای آزاد یا مشروط کردن آنها به کسب مجوز و رعایت و حدود مربوطه می‌باشد ، بدین معنی که برقراری محدوده ۲۰۰ مایل برای این منطقه ۳۶ درصد از کل مساحت دریاها را از نظام دریاهای آزاد خارج ساخته است و از قضا این بخش از دریا دارای بیش از ۹۰ درصد از ذخایر قابل بهره‌برداری تجاری شیلات می‌باشد . ( چرچیل و لو، ۱۳۸۷، ۲۲۳ )
در مواد ۵۵ و ۸۶ کنوانسیون حقوق بین‌الملل دریاها آمده است ، برخلاف نظر دولتهای غربی ، منطقه انحصاری اقتصادی نه ادامه دریای آزاد است و نه دریای سرزمینی چرا که این دولتها به دلیل بهره‌مندی از توانایی‌های فنی و علمی مناسب ، تلاش کرده بودند ماهیت منطقه انحصاری اقتصادی نزدیک به دریای آزاد باشد . از طرفی نمی‌توان فرض کرد اقداماتی که جزو حقوق دول غیر ساحلی نمی‌باشد تحت صلاحیت و نظارت دول ساحلی قرار می‌گیرد ، به این ترتیب نظرات کشورهای آمریکای لاتین نیز رد شد و منطقه انحصاری اقتصادی منطقه‌ای دارای ماهیت حقوقی ویژه ، بین دریای سرزمینی و دریای آزاد معرفی گردید . ( همان ، ۲۳۰ )
بنابراین می‌توان گفت که در بخش هایی از دریا بین فلات قاره و منطقه انحصاری اقتصادی همپوشانی وجود دارد و این امکان که به لحاظ نظام حقوقی نیز در یکدیگر ادغام شوند ، وجود داشته است ، اما مهمترین تفاوت آنها در این است که حقوق کشور ساحلی در فلات قاره ذاتی است، بر خلاف حقوق منطقه انحصاری اقتصادی که در صورتی که مورد ادعا قرار گیرد و اعلام شود رسمیت می‌یابد .

برای

اکنون به دسته بندی مصادیقی از این وارثان می پردازیم:
۱- مومنان وکسانی که عمل صالح انجام می دهند.
طبق آیه ی:
إنّ الّذین آمنوا و عملوا الصّالحات لهم جنّاتُ النّعیم خالدینَ فیها وعد الله حقّا و هو العزیز الحکیم (لقمان، ۹و ۸)؛
ولی کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده اند باغ های پر نعمت بهشت از آن آنهاست، جاودانه در آن خواهند ماند این وعده حتمی الهی است و اوست عزیز و حکیم.
۲ــ مخلصین
إلّا عبادالله المخلصین أولئکَ لهم رزقٌ معلومٌ فواکهُ و هم مکرمونَ فی جنّات النّعیم (صافات، ۴۳ــ۴۰)؛
جز بندگان مخلص خدا که از این کیفرها برکنارند، برای آنان روزی معین و ویژه ای است، میوه های گوناگون پر ارزش و آن ها گرامی داشته می شوند در باغ های پرنعمت بهشت.
۳ـ مقربین
و السّابقونَ السّابقونَ أولئک المقرّبون فی جنّاتِ النّعیم (واقعه، ۱۲ــ۱۰)؛
و سومین گروه پیشگامان پیشگامند، آنان مقربان اند، در باغ های پر نعمت بهشت جای دارند.
فأمّا إن کان من المقرّبینَ فروحٌ و ریحانٌ و جنّتُ نعیمٍ (واقعه، ۸۹ ــ ۸۸)؛
پس اگر او از مقربان باشد، در روح و ریحان و بهشت پر نعمت است.
۴ــ متقین
إنّ للمتّقینَ عند ربّهمْ جنّات النّعیم (قلم، ۳۴)؛
مسلماً برای پرهیزکاران نزد پروردگارشان باغ های پر نعمت بهشت است.
۵ـ شیعیان
از امام صادق (ع) منقول است:
إن الله سیجمع لنا و لشیعتنا الدنیا و الآخره و یدخلهم جنات النعیم و یدخل عدونا الجحیم. [۱۶۱]
۶ـ قاریان سوره انبیا
از امام صادق (ع) منقول است:
من قرأ سوره‌ الانبیاء حباً لها کان کمن رافق النبیین اجمعین فی جنات النعیم. [۱۶۲]
۷ـ خاشعان
از پیامبر (ص) منقول است:
من بکی من خشیه الله أدخله الله جنات النعیم [۱۶۳]

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

۲-۴-۳-۱-۲ تبیینی از جنت عدن وساکنان آن

جنات عدن به معنی جنات محل اقامت[۱۶۴] و نیز محل استقرار است و معدن به خاطر آن که محل استقرار جواهر است به این نام خوانده می شود.[۱۶۵]
بعضی از مفسران گفته‏اند جنات عدن، وسط بهشت است که در واقع باغ‏های بهشتی محسوب می‏شود اما از بس گسترده است به طوری که هر گوشه‏ای از آن گویی بهشت مستقلی است.[۱۶۶]جنات عدن از عالی‏ترین مراتب بهشت است و با توجه به معنای لغوی کلمه عدن، این مکان، در وسط و متن بهشت قرار دارد.[۱۶۷]
آیه اشاره دارد به این‏که افراد صالح یک خانواده در بهشت نیز در کنار یکدیگرند و از مصاحبت یکدیگر لذّت می‏برند. با توجه به این‏که ذکر عنوان بعضی از افراد خانواده مثل پدر، همسر و فرزند دلالت بر خصوصیتی ندارد و شامل همه افراد خانواده می‏شود، عدم ذکر نام مادر به جهت آوردن کلمه ازواج است که پدر و مادر هردو را شامل می‏شود.
نام این جنت ۹ مرتبه در قران استعمال شده است.ساکنان آن در قرآن اینگونه شمرده شده اند:
۱ـ مؤمنان وکسانی که عمل صالح انجام می دهند
إنّ الّذین آمنوا و عملوا الصّالحات إنّا لا نُضیعُ أجر‌َ من أحسنَ عملاً أُولئک لهم جنّاتُ عدنٍ تجری من تحتهم الأنهار… (کهف، ۳۱ــ۳۰)[۱۶۸]؛
مسلماً کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند ما پاداش نیکوکاران را ضایع نخواهیم کرد، آن ها کسانی هستند که بهشت جاودان برای آنان است باغ هایی از بهشت که نهرها از زیر درختانش جاری است.
۲ـ عباد الرحمن
جنّاتِ عدنٍ الّتی وعدَ الرّحمنُ عبادهُ بالغیب إنّهُ کانَ وعدهُ مأتیا (مریم/ ۶۱)؛
وارد باغ هایی جاودانی می شوند که خداوند رحمان بندگانش را به آن وعده داده است هرچند آن را ندیده اند مسلماً وعده خدا تحقق یافتنی است.
۳ـ متقین
وَ قیلَ لِلَّذینَ اتَّقَوْا ما ذا أَنْزَلَ رَبُّکُمْ قالُوا خَیْراً لِلَّذینَ أَحْسَنُوا فی‏ هذِهِ الدُّنْیا حَسَنَهٌ وَ لَدارُ الْآخِرَهِ خَیْرٌ وَ لَنِعْمَ دارُ الْمُتَّقینَ .جنّاتُ عدنٍ یدخلونها تجری من تحتها الأنهار لهم فیها ما یشاءونَ کذلک یجزی اللهُ المتّقین (نحل/۳۱و۳۰) [۱۶۹]؛
از پرهیزگاران پرسند: پروردگار شما چه چیز نازل کرده است؟ گویند: بهترین را. به آنان که در این دنیا نیکى کنند، نیکى پاداش دهند و سراى آخرت نیکوتر از آن است و جایگاه پرهیزگاران چه جایگاه خوبى است. باغ هایی از بهشت جاویدان است که همگی وارد آن می شوند نهرها از زیر درختانش می گذرد هرچه بخواهند در آن جا هست خداوند پرهیزگاران را چنین پاداش می دهد.
۴ـ مؤمنین مجاهد
یغفر لکمْ ذنوبکم و یدخلکم جنّاتٍ تجری من تحتها الأنهار و مساکنَ طیبهً فی جنّاتِ عدنٍ ذلک الفوزُ العظیم (صف/۱۲)؛
اگر چنین کنید گناهانتان را می بخشد و شما را در باغ هایی از بهشت وارد می کند که نهرها از زیر درختانش جاری است و در مسکن های پاکیزه در بهشت جاویدان جای می دهد و این پیروزی عظیم است.
۵ـ صبر، اقامه نماز وانفاق
وَ الَّذینَ صَبَرُوا ابْتِغاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَ أَقامُوا الصَّلاهَ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا وَ عَلانِیَهً وَ یَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَهِ السَّیِّئَهَ أُولئِکَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّار.جنّاتُ عدنٍ یدخلونها و من صلح من آبائهم و أزواجهم و ذرّیاتهم و الملائکه یدخلونَ علیهم من کلّ بابٍ (رعد/۲۳و۲۲)؛
همان باغ های جاویدان بهشتی که وارد آن می شوند و همچنین پدران و همسران و فرزندان صالح آن ها و فرشتگان از هر دری بر آنان وارد می گردند. و کسانى که براى طلب رضاى پروردگارشان صبورى کردند و نماز برپا داشتند و از آنچه روزیشان دادیم در نهان و عیان انفاق کردند، و بدى را به نیکى برطرف ساختند، نیک فرجامى سراى آخرت براى آنهاست.
۵ـ متقربین
از امام صادق (ع) منقول است: خداوند به موسی فرمود:
یا موسی ما تقرب الی المتقربون بمثل الورع عن محارمی فإنی أبیحهم جنات عدن لا أشرک معهم احداً.[۱۷۰]
۶ـ مسلمانان
از امام صادق (ع) منقول است: خداوند در مورد پیامبر اسلام (ص) به عیسی (ع) چنین فرمود:
دینه الحنیفیه و قبلته مکیه و هو من حزبی و أنا معه فطوباه طوباه له الکوثر و المقام الأکبر من جنات عدن.[۱۷۱]
ــ از امام رضا (ع) منقول است: وقتی موسی از خدا خواست امّت محمد (ص) را ببیند، خداوند به او فرمود:
إنک لن تراهم و لیس هذا أوان ظهورهم کن سوف تراهم فی الجنان جنات عدن و الفردوس بحضره محمد فی نعیمها یتقبلون.[۱۷۲]
ــ در حدیثی از ابی جعفر (ع) آمده که (جنات عدن یدخلونها) یعنی آل محمد به قصرهای این بهشت ها وارد می شوند.[۱۷۳]
۷ـ محبین اهل بیت
از پیامبر (ص) منقول است: کسی که دوست دارد حیاتش چون من و مرگش نیزمانند من باشد و در بهشتی که خدا به من وعده داده (جنات عدن) ساکن شود باید علی ابن ابی طالب و فرزندان او را دوست بدارد.[۱۷۴]
ــ در حدیثی یک یهودی از امام علی (ع) سؤال می کند پیامبر شما در کجای بهشت سکونت دارد؟ حضرت در پاسخ فرمودند: در بالاترین درجه و شریف ترین مکان آن در جنات عدن [۱۷۵]و در حدیث دیگری است که بالاترین مقام جنات عدن از آن پیامبر (ص) است [۱۷۶]
با توجه به آیات، سیاق آن ها و روایات، جنات عدن، بهشت اقامت است[۱۷۷] و وجه تسمیه این جنات به عدن به خاطر خلود کسانی است که در این بهشت ها هستند[۱۷۸] و (جنات عدن مفتحه لهم الابواب) یعنی جنات استقرار و خلود و باز بودن درها برای متقین، کنایه است از این که از هیچ یک از نعمت های موجود در آن ممنوع نیستند و این نعمت ها برای آن ها خلق شده است [۱۷۹]بنابراین، عدن به معنی اقامت و خلود است و روایت شده که در آن جز پیامبران و شهدا و صالحین ساکن نیستند.[۱۸۰]

 

۲-۴-۳-۱-۳ تبیینی از جنه المأوی وساکنان آن

مأوی اسم مکان است از أوی یعنی جایگاهی که در آن مسکن می گیرند [۱۸۱]و «أوی إلی »یعنی «انضم الیه»[۱۸۲]
جنت مأوا مرتبه دیگری از بهشت است که با تمام نعمت‏ها و بر کاتش نخستین وسیله پذیرایی از میهمانان الهی است:
« أَمَّا الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَلَهُمْ جَنَّاتُ الْمَأْوى‏ نُزُلاً بِما کانُوا یَعْمَلُون‏ »(سجده/ ۱۹)
زیرا کلمه نُزُل به معنای نخستین چیزی است که با آن از مهمان پذیرایی می‏کنند و تقدم کلمه لهم بر جنات المأوی نیز اشاره دارد به این‏که خداوند این باغ‏های بهشت را مخصوص بهشتیان قرار داده و عاریتی نیست و احتمال زوال نعمت‏ها هرگز آرامش فکر آنها را برهم نمی‏زند.
مأوی، مکانی است که انسان در آن ساکن می شود و مأوی می گزیند و نزل هر آن چیزی است که برای میهمان فراهم می شود از خوردنی و نوشیدنی و تعمیم یافته به هرچه که به میهمان عطا می شود[۱۸۳]. « نُزُلاً بِما کانُوا یَعْمَلُون‏ »(سجده/ ۱۹) و چون اهل جنت مأوی در حکم میهمان هستند همان طور که از میهمان پذیرایی می شود از آن ها نیز پذیرایی می شود.[۱۸۴]و برخی گفته اند نزلاً یعنی ضیافهً و کرامهً [۱۸۵]جنت مأوی نزدیک درخت سدره است، درختی که در انتهای آسمانهاست.[۱۸۶]وقرآن در آیات سوره نجم که در مورد معراج پیامبرص نازل شده از این جنت یاد می کند:
و لقد رآهُ نزلهً أُخری عند سدره المنتهی عندها جنّهُ المأوی (نجم/۱۵ــ ۱۳)؛
و بار دیگر نیز او را مشاهده کرد، نزد سدره ‌المنتهی که جنه‌المأوی در آن جاست.
نام این جنت چهار مرتبه در ایات قرآن آورده شده است. وساکنان آن در قرآن اینگونه شمرده شده اند:
۱ـ مؤمنان وکسانی که عمل صالح انجام می دهند
أمّا الّذین آمنوا و عملوا الصّالحات فلهم جنّاتُ المأوی نُزُلاً بما کانوا یعملون (سجده/۱۹)؛
اما کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، باغ های بهشت جاویدان از آن آن ها خواهد بود، این وسیله پذیرایی خداوند از آن هاست به پاداش آنچه انجام می دادند.
۲ـ خوف از خدا وتقوا
و أمّا من خاف مقام ربّه و نهی النّفس عن الهوی فإنّ الجنّه هی المأوی (نازعات/۴۱ــ۴۰)؛
و آن کس که از مقام پروردگارش ترسان باشد و نفس را از هوی باز دارد قطعاً بهشت جایگاه اوست.

 

۲-۴-۳-۱-۴ تبیینی از جنت فردوس وساکنان آن

فردوس این کلمه از زبان های سریانی و آرامی به زبان عربی انتقال یافته و با تغییری متناسب به معنی باغ وسیع دارای میوه ها و درختان به کار رفته است. جنت فردوس، متفرد است و معادلی ندارد[۱۸۷]. در اصل کلمه فردوس اختلاف نظر است، برخی آن را کلمه ای رومی به معنی بستان و برخی آن را سریانی به معنی تاکستان می دانند که اصل آن فرداس بوده و نیز برخی آن را عربی و به معنای باغ پر درخت که بیشتر درختانش، انگور است می دانند.[۱۸۸]
ساکنان فردوس هرگز تقاضای نقل مکان و تحول نخواهند کرد:

 

اینترنت

 

 

– معمولاً در شبانه‌روز به طور متوسط چند ساعت از اینترنت استفاده می‌کنید؟

 

 

فاصله‌ای

 

 

۱۱

 

 

 

– معمولاً با چه کسانی از اینترنت استفاده می‌کنید؟تنها، خانواده، فرزندان، دوستان

 

 

اسمی

 

 

۱۲

 

 

 

– در شبانه روز تا چه اندازه به هریک از فعالیت‌های زیر می‌پردازید؟ چت‌کردن، ارتباط با شبکه‌های اجتماعی(فیس‌بوک،..)، ارسال و دریافت ایمیل، پی‌گیری اخبار از سایت‌های مختلف، وب‌گردی، بازی و سرگرمی، جستجوی مطلب، مقاله، وبلاگ‌نویسی، سرک‌کشی به سایت‌های ممنوعه، دانلود فیلم یا موسیقی برحسب طیف اصلاً تا خیلی زیاد
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

 

ترتیبی

 

 

۱۳

 

 

 

سینما

 

 

– به طور متوسط در سال چند بار به سینما می‌روید؟ تعداد دفعات

 

 

فاصله‌ای

 

 

۱۴

 

 

 

– معمولاً با چه کسانی به سینما می‌روید؟ تنها، خانواده، فرزندان، دوستان.

 

 

اسمی

 

 

۱۵ و ۱۶

 

 

 

– این فیلم‌ها بیشتر از چه نوعی هستند؟ اکشن(هیجانی)، کمدی، خانوادگی، عاشقانه، جنگی و دفاع مقدس، کارتون، فیلم کودک، تاریخی، پلیسی

 

 

 

تئاتر

 

 

– به طور متوسط در سال چند بار به تئاتر می‌روید؟ تعداد دفعات

 

 

فاصله‌ای

 

 

۱۷

 

 

 

– معمولاً با چه کسانی به تئاتر می‌روید؟ تنها، خانواده، فرزندان، دوستان.

 

 

اسمی

 

 

۱۸ و ۱۹

 

 

 

– این تئاترها بیشتر از چه نوعی هستند؟ کمدی،طنز ،عروسکی، مذهبی (مناسبت‌ها ، سنتی آیینی (لاله زاری، تئاتر هنری (خاص پسند).

 

 

الف)تعریف مفهومی
رسانه‌های جمعی از مطبوعات، سینما، رادیو و تلویزیون داخلی گرفته تا بازی‌‌های رایانه‌ای، اینترنت، و شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای (ابزاری هستند که در یک جامعه از آن برای ابلاغ پیام‌ها، بیان افکار و انتقال مفاهیم به دیگران استفاده می‌شود (ستوده،۵۸:۱۳۸۴). از نظر مک لوهان[۵۹]رسانه، همان پیام است (مک لوهان،۲۵۸:۱۳۷۷) به عقیده وی، رسانه نه تنها از محتوای پیام خود جدا نیست، بلکه به مراتب مهمتر از خود پیام نیز هست و بر آن تأثیری چشم‌گیر دارد (دادگران،۹۰:۱۳۸۲).
ب)تعریف عملیاتی
در این پژوهش متغیرها طی چندین سؤال مورد بررسی قرار می‌گیرند که میزان استفاده از شش رسانه‌ی‌جمعی به ترتیب؛ تلویزیون داخلی، شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای، رادیو‌ی داخلی، اینترنت، سینما و تئاتر مد نظر قرار گرفته است.
شبکه‌های تلویزیون داخلی: نحوه‌ی انجام آن به دو صورت فردی و جمعی می‌باشد. جدول ۳-۱)، با سه شاخص: ۱) مدت زمان آن در طول شبانه روز برحسب ساعت و دقیقه ۲) تماشای تلویزیون داخلی همراه با چه کسانی شامل: به تنهایی، با کد یک؛ خانواده،با کد دو؛ فرزندان، با کد سه و دوستان،با کد چهار ۳) محتوای قالب‌های برنامه‌ای چون: اخبار و گزارش سیاسی،با کد یک؛ علمی، آموزشی،با کد دو؛ فیلم و سریال، با کد سه؛ برنامه کودک، با کد چهار؛ طنز و سرگرمی، با کد پنج؛ مسابقات، با کد شش؛ برنامه مذهبی، با کد هفت؛ برنامه ورزشی، با کد هشت و موسیقی با کد نُه را دربرمی‌گیرد.
شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای: نحوه‌ی انجام آن به دو صورت فردی و جمعی می‌باشد. جدول ۳-۱)، با سه شاخص: ۱) مدت زمان آن در طول شبانه روز برحسب ساعت و دقیقه ۲) تماشای شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای همراه با چه کسانی شامل: به تنهایی، کد یک؛ خانواده، کد دو؛ فرزندان، کد سه و دوستان، کد چهار ۳) محتوای قالب‌های برنامه‌ای چون: اخبار و گزارش سیاسی، کد یک؛ علمی، آموزشی، کد دو؛ فیلم و سریال، کد سه؛ برنامه کودک، کد چهار؛ طنز و سرگرمی، کد پنج؛ مسابقات، کد شش؛ برنامه مذهبی، کد هفت؛ برنامه ورزشی، کد هشت و موسیقی، ترانه و شو، با کد نُه را دربرمی‌گیرد.
رادیو‌ی داخلی: نحوه‌ی انجام آن به دو صورت فردی و جمعی می‌باشد. جدول ۳-۱)، با سه شاخص:۱) مدت زمان آن در طول شبانه روز برحسب ساعت و دقیقه ۲)گوش دادن به رادیو همراه با چه کسانی شامل: به تنهایی با کد یک، خانواده با کد دو، فرزندان با کد سه و دوستان با کد چهار ۳) محتوای قالب‌های برنامه‌ای چون: اخبار و گزارش سیاسی با کد یک، علمی، آموزشی با کد دو، موسیقی و سرود با کد سه، برنامه کودک با کد چهار، نمایش با کد پنج، مسابقات با کد شش، برنامه مذهبی با کد هفت، برنامه ورزشی با کد هشت را دربرمی‌گیرد.
اینترنت: نحوه‌ی انجام آن به دو صورت فردی و جمعی می‌باشد. جدول ۳-۱)، با سه شاخص:
۱) مدت زمان آن در طول شبانه روز برحسب ساعت و دقیقه ۲) گوش دادن به رادیو همراه با چه کسانی شامل: به تنهایی با کد یک، خانواده با کد دو، فرزندان با کد سه و دوستان با کد چهار ۳) محتوای آن فعالیت‌هایی چون: چت کردن با کد یک، ارتباط با شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک، تویتر،… با کد دو، ارسال و دریافت ایمیل با کد سه، پیگیری اخبار از سایت‌های مختلف با کد چهار، وب‌گردی با کد پنج، بازی و سرگرمی با کد شش، جستجوی مطلب یا مقاله با کد هفت، وبلاگ نویسی با کد هشت، سرک‌کشی به سایت‌های ممنوعه با کد نه و دانلود فیلم یا موسیقی با کد ده؛ در طیفی از اصلاً تا خیلی زیاد (۱ تا ۵) سنجیده شده است. هر کدام از گویه‌ها نمره ۵ به خیلی زیاد و نمره ۲ به خیلی کم و نمره ۱ به اصلاً را دربرمی‌گیرد.
سینما: نحوه‌ی انجام آن به دو صورت فردی و جمعی می‌باشد. جدول ۳-۱)، با سه شاخص:۱) مدت زمان در طول سال برحسب تعداد دفعات ۲) رفتن به سینما همراه با چه کسانی شامل: به تنهایی با کد یک، خانواده با کد دو، فرزندان با کد سه و دوستان با کد چهار ۳) نوع فیلم‌ها چون: اکشن با کد یک، کمدی با کد دو، خانوادگی با کد سه، عاشقانه با کد چهار، جنگی و دفاع مقدس با کد پنج، کارتون، فیلم کودک با کد شش، تاریخی با کد هفت و پلیسی با کد هشت را دربرمی‌گیرد.
تئاتر: نحوه‌ی انجام آن به دو صورت فردی و جمعی می‌باشد. جدول ۳-۱)، با سه شاخص:۱) مدت زمان در طول سال برحسب تعداد دفعات ۲) رفتن به تئاتر همراه با چه کسانی شامل: به تنهایی با کد یک، خانواده با کد دو، فرزندان با کد سه و دوستان کد چهار ۳) نوع تئاترها چون: کمدی با کد یک، عروسکی با کد دو، مذهبی با کد سه، سنتی آیینی با کد چهار و هنری با کد پنج را دربرمی‌گیرد.
۳-۹-۵ ورزش محور
جدول۳-۲: متغیر ورزش محور و ویژگی‌های مربوط به سنجش آن‌ ها

 

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

حق انحصاری © 2021 مطالب علمی گلچین شده. کلیه حقوق محفو

 

به منظور آزمون فرضیه فوق که همبستگی آن ۳۴۳/۰ است، آن را در فرمول آزمون t قرار می‌دهیم تا معنی داری روابط بین این متغیرها در جامعه آماری نیز نمایان گردد (با توجه به سطح اطمینان ۹۵ درصد).
= = ۲٫۹۳
t = 2.93

تصمیم گیری: چون تی (۹۳/۲) بدست آمده بین ۶۷/۱- و ۶۷/۱+ قرار نمی‌گیرد، بنابراین می‌توان فرضیه صفر را رد کرد. پس می‌توان گفت که بین هوش درون فردی مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل با تفکر انتقادی آنها رابطه معنی داری وجود دارد.
نتیجه تصویری برای موضوع هوش
آزمون فرضیه اصلی با بهره گرفتن از نرم افزارSPSS نیز محاسبه گردیده که خلاصه آن در بخش ضمائم آورده شده است.
آزمون فرضیه‌ ۱-۸:
بین هوش طبیعت‌گرایی مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل با میزان تفکر انتقادی آنها رابطه وجود ندارد.
بین هوش طبیعت‌گرایی مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل با میزان تفکر انتقادی آنها رابطه وجود دارد.
ابتدا با بهره گرفتن از ضریب همبستگی اسپیرمن مقدار r بصورت زیر محاسبه گردیده است:
جدول شماره ۴ – ۲۳ : آزمون r برای تعیین همبستگی هوش طبیعت‌گرایی و تفکر انتقادی

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Correlations
هوش طبیعت‌گرایی تفکر انتقادی
Spearman’s rho هوش طبیعت‌گرایی Correlation Coefficient ۱٫۰۰۰ .۴۹۹
Sig. (2-tailed) . .۰۰۰
N ۶۶ ۶۶
تفکر انتقادی Correlation Coefficient .۴۹۹ ۱٫۰۰۰
Sig. (2-tailed) .۰۰۰ .
N ۶۶ ۶۶

به منظور آزمون فرضیه فوق که همبستگی آن ۴۹۹/۰ است، آن را در فرمول آزمون t قرار می‌دهیم تا معنی داری روابط بین این متغیرها در جامعه آماری نیز نمایان گردد (با توجه به سطح اطمینان ۹۵ درصد).
= = ۴٫۶۲
t = 4.62

تصمیم گیری: چون تی (۶۲/۴) بدست آمده بین ۶۷/۱- و ۶۷/۱+ قرار نمی‌گیرد، بنابراین می‌توان فرضیه صفر را رد کرد. پس می‌توان گفت که بین هوش طبیعت‌گرایی مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل با تفکر انتقادی آنها رابطه معنی داری وجود دارد.
آزمون فرضیه اصلی با بهره گرفتن از نرم افزارSPSS نیز محاسبه گردیده که خلاصه آن در بخش ضمائم آورده شده است.
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
۵-۱-مقدمه
در این فصل با توجه به تجزیه و تحلیل‌های آماری انجام شده در فصل چهار، ابتدا به نتیجه‌گیری پرداخته و سپس پیشنهادهایی ارائه‌ می‌گردد.
۵-۲-نتیجه‌گیری
نتایج حاصل از بررسی و آزمون فرضیه‌های تحقیق حاضر نشان‌میدهد:
نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی تحقیق: این فرضیه بوسیله ۳۲ سؤال مربوط به هوش چندگانه و۱۶ سؤال مربوط به تفکر انتقادی مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل اندازه‌گیری شده است. با توجه به اینکه ‌t (7/4) بدست آمده از آزمون فرضیه اصلی بزرگتر از نکته بحرانی جدولt (67/1) در سطح خطاپذیری ۰۵/۰ =α می‌باشد، بنابراین می‌توان فرض H0 را رد کرد و فرض H1 ( اداعای محقق) را پذیرفت. بنابراین با سطح اطمینان ۹۵ درصد می‌توان گفت که بین هوش چندگانه مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل و تفکر انتقادی آنها رابطه معنی داری وجود دارد.
نتایج حاصل از آزمون فرضیه فرعی اول: این فرضیه بوسیله ۴ سؤال که ترکیبی از ۴ سؤال اول (۱ الی۴) مربوط به هوش موسیقیایی و ۱۶سؤال مربوط به تفکر انتقادی مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل اندازه‌گیری شده است. با توجه به اینکه ‌t (158/1) بدست آمده از آزمون فرضیه فرعی اول کوچکتر از نکته بحرانی جدولt (67/1) در سطح خطاپذیری ۰۵/۰ =α می‌باشد، بنابراین می‌توان فرض H0 را پذیرفت و فرض H1 ( اداعای محقق) را رد کرد. بنابراین با سطح اطمینان ۹۵ درصد می توان گفت که بین هوش موسیقیایی مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل و تفکر انتقادی آنها رابطه معنی داری وجود ندارد
نتایج حاصل از آزمون فرضیه فرعی دوم: این فرضیه بوسیله ۴ سؤال که ترکیبی از ۴ سؤال دوم (۵ الی۸) مربوط به هوش حرکتی و۱۶ سؤال مربوط به تفکر انتقادی مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل اندازه‌گیری شده است. با توجه به اینکه ‌t (19/5) بدست آمده از آزمون فرضیه فرعی دوم بزرگتر از نکته بحرانی جدولt (67/1) در سطح خطاپذیری ۰۵/۰ =α می‌باشد، بنابراین می‌توان فرض H0 را رد کرد و فرض H1 ( اداعای محقق) را پذیرفت. بنابراین با سطح اطمینان ۹۵ درصد می‌توان گفت که بین هوش حرکتی مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل و تفکر انتقادی آنها رابطه معنی داری وجود دارد.
نتایج حاصل از آزمون فرضیه فرعی سوم: این فرضیه بوسیله ۴ سؤال که ترکیبی از ۴ سؤال سوم (۹الی۱۲) مربوط به هوش منطقی و۱۶ سؤال مربوط به تفکر انتقادی مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل اندازه‌گیری شده است. با توجه به اینکه ‌t (63/2) بدست آمده از آزمون فرضیه فرعی سوم بزرگتر از نکته بحرانی جدولt (67/1) در سطح خطاپذیری ۰۵/۰ =α می‌باشد، بنابراین می‌توان فرض H0 را رد کرد و فرض H1 ( اداعای محقق) را پذیرفت. بنابراین با سطح اطمینان ۹۵ درصد می‌توان گفت که بین هوش منطقی مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل و تفکر انتقادی آنها رابطه معنی داری وجود دارد.
نتایج حاصل از آزمون فرضیه فرعی چهارم: این فرضیه بوسیله ۴ سؤال که ترکیبی از ۴ سؤال چهارم (۱۳الی۱۶) مربوط به هوش فضایی و ۱۶ سؤال مربوط به تفکر انتقادی مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل اندازه‌گیری شده است. با توجه به اینکه ‌t (09/4) بدست آمده از آزمون فرضیه فرعی چهارم بزرگتر از نکته بحرانی جدولt (67/1) در سطح خطاپذیری ۰۵/۰ =α می‌باشد، بنابراین می‌توان فرض H0 را رد کرد و فرض H1 ( اداعای محقق) را پذیرفت. بنابراین با سطح اطمینان ۹۵ درصد می‌توان گفت که بین هوش فضایی مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل و تفکر انتقادی آنها رابطه معنی داری وجود دارد.
نتایج حاصل از آزمون فرضیه فرعی پنجم: این فرضیه بوسیله ۴ سؤال که ترکیبی از ۴ سؤال پنجم (۱۷الی۲۰) مربوط به هوش زبانی و۱۶ سؤال مربوط به تفکر انتقادی مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل اندازه‌گیری شده است. با توجه به اینکه ‌t (27/3) بدست آمده از آزمون فرضیه فرعی پنجم بزرگتر از نکته بحرانی جدولt (67/1) در سطح خطاپذیری ۰۵/۰ =α می‌باشد، بنابراین می‌توان فرض H0 را رد کرد و فرض H1 ( اداعای محقق) را پذیرفت. بنابراین با سطح اطمینان ۹۵ درصد می‌توان گفت که بین هوش زبانی مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی استان اردبیل و تفکر انتقادی آنها رابطه معنی داری وجود دارد.

 

پیامبر خدا (ص) از همه مردمان بخشنده تر بود. »
« کان محمّد (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم) …أنداه کفّا[۱۴۱] :
محمد (ص) در میان مردم بخشنده ترین بود. »
« اسخاه نفسا[۱۴۲] :
[پیامبر(ص)] سخاوتمندترین انسانها بود. »
سخاوت به معنای بخشندگی، جود و کرم در میان بیشتر ملل دنیا یک فضیلت اخلاقی به شمار می رود؛ اما در صحرا که نیازهای اولیه زندگی به سختی به دست می آید و صحرانشینان گاه بر اثر کمبود آب و غذا و سختی شرایط اقلیمی با خطر مرگ رو به رو می شوند، ارزشی مضاعف دارد. این نیاز باعث شده بود تا عرب جاهلی بخشندگی را بستاید و آن را از هموطنان خود مطالبه کند. اعراب جاهلی شبانگاهان در جایی که دیده شود آتشی می افروختند تا گمگشتگان بیابان خیمه هایشان را بیابند. گمگشده اگر دشمن آنان نیز می بود، از میهمانوازی آنان بهره مند می گشت و در امان می ماند. در اشعاری از عرب از اینکه سگشان بر میهمان پارس نمی کند و به رفت و آمدهای مردم عادت کرده است، بر خود می بالیده اند.[۱۴۳] گاه برخی اعراب در این راه مبالغه می کردند و تمام دارایی خویش را از دست می دادند[۱۴۴] و قرآن کریم به همین زیاده روی اشاراتی دارد از جمله :
« وَ لَا تجَْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَهً إِلىَ‏ عُنُقِکَ وَ لَا تَبْسُطْهَا کلُ‏َّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا محَّْسُورًا[۱۴۵] :
هرگز دستت را بر گردنت زنجیر مکن، (و ترک انفاق و بخشش منما) و بیش از حدّ (نیز) دست خود را مگشاى، تا مورد سرزنش قرار گیرى و از کار فرومانى!»
این آیه هرچند خطاب به رسول خدا (ص) نازل شده است اما وضعیت سخاوت در روزگار جاهلی را نیز ترسیم کرده است. در جاهلیت، سخاوت نشانه نجابت و شرافت بود و هر چه بیشتر انجام می پذیرفت، شایسته تحسین بیشتری بود. «کریم» نیز با سخاوت ارتباطی تنگاتنگ داشت و او کسی بود که در نظر مردم بزرگواری و اصالت در نژاد داشت؛ زیرا با بخششهای بی حسابش این اصالت را به اثبات می رساند. محدوده سخاوت تنها خویشاوندان و هم قبیله ای ها را شامل نمی شد و اوج سخاوت آن بود که بیگانگان و گاه حتی دشمنان را نیز در پوشش گیرد. اما این صفت نیز بیشتر انگیزه های خودخواهانه داشت و به قصد نام آوری و ریاکارانه بروز می یافت و ریشه های انسانی و معنوی نداشت. این معنا با معنای سخاوت در نظر پیامبر(ص) منافات داشت.[۱۴۶] آن حضرت چنانکه از وحی محمدی بر می آید، سخاوت را اگر بدون ایمان به خدا و معاد و برای تظاهر و صرف عمل انجام گیرد، بی مقدار و دانی می شمارد، چنان که قرآن کریم فرموده است:
« یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تُبْطِلُواْ صَدَقَاتِکُم بِالْمَنّ‏ِ وَ الْأَذَى‏ کاَلَّذِى یُنفِقُ مَالَهُ رِئَاءَ النَّاسِ وَ لَا یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الاَْخِرِ فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ صَفْوَانٍ عَلَیْهِ تُرَابٌ فَأَصَابَهُ وَابِلٌ فَتَرَکَهُ صَلْدًا [۱۴۷] :
اى کسانى که ایمان آورده‏اید! بخششهاى خود را با منت و آزار، باطل نسازید! همانند کسى که مال خود را براى نشان دادن به مردم، انفاق مى‏کند و به خدا و روز رستاخیز، ایمان نمى‏آورد، (کار او) همچون قطعه سنگى است که بر آن، (قشر نازکى از) خاک باشد (و بذرهایى در آن افشانده شود) و رگبار باران به آن برسد، (و همه خاکها و بذرها را بشوید،) و آن را صاف (و خالى از خاک و بذر) رها کند.»
بدین سان تغییر اساسی در این صفت در دو ناحیه روی داد: اول، اعتدال بخشیدن بدان و خردمندانه شدنش به گونه ای که بخشش و جود چنان نباشد که شخص بخشنده و خانواده او را از هستی براندازد و به نیستی بکشاند و دوم، روح و جان این صفت اخلاقی است که در وجه محمدی (ص) آن، نیتی الهی و انسانی گرفت و نیت ریاکارانه و نمایشگرانه اش از میان رفت و وسیله ای گشت که از یک سو تا اندازه ای فاصله طبقاتی مالی میان افراد را پر می کرد و از سوی دیگر با توجه به نیت خداجویانه اش، در تکامل روحی و اخلاقی شخص بخشنده موثر می افتاد.
۳ـ۴ـ۳٫ وفاداری
شمار بسیاری از توصیفات امام علی (ع) از صفات اخلاقی پیامبر(ص) به فضیلت وفای به عهد، پایبندی به پیمان و گرامی داشتن وعده اختصاص یافته است که ما در اینجا دو روایت را که حاوی این توصیفات است مرور می کنیم :
« أوفاه بعهد و آمنه على عقد [۱۴۸]:
[پیامبر(ص)] در وفای به عهد بر همگان پیشی گرفته و امین ترین مردم بر پیمان بود.»
« اصدق الناس لهجه و اوفاهم ذمه [۱۴۹] :
[پیامبر(ص)] راستگوترین مردمان به سخن گفتن و وفادارترین شان به پیمان بود.»
فضیلت اخلاقی وفاداری در روزگار پیش از اسلام نیز از صفات ستوده عرب بود. آنان به پیمانهایی که میان خود می بستند، بسیار ارج می نهادند هرچند محدوده این وفاداری، روابط خویشاوندی و قیبله و امثال آن بود. گاه برخی دیگران خارج از این حوزه نیز به سبب منافع مشترک با یکدیگر پیمان می بستند یا برخی افراد که نیازمند یاری بودند، به دیگران پناه می آوردند و در این صورت، کسی که بدو پناه آورده می شد، موظف بود امنیت او را فراهم آورد و به این عهد پایبند باشد. عهد و پیمان، آداب خاص دیگری هم داشت و در صورتی که کسی پیمان خود را می شکست، برای او و قبیله اش سرشکستگی بزرگی محسوب می شد و پرچمی برای او در بازار عکاظ می‌افراشتند تا همگان از پیمان شکنی اش باخبر شوند.[۱۵۰]
پیامبر اکرم (ص) این صفت را نیز از آلودگی جاهلیت رهانید و آن را با ایمان به خدا پیوند داد و دایره اش را گسترانید و لزوم وفا به پیمان حتی با غیرخویشاوندان و غیر اعضای قبیله را گوشزد کرد. بدین سان، دو دگرگونی در آن پدید آورد:
اول: آن را از محدوده تنگ نظری عشیرگی و قبیله گی به در آورد و رنگ انسانی تری بدان بخشید.
دوم: چنانکه در تمامی حوزه اخلاقی اسلام می نگریم، پیامبر(ص) اندیشه های خام اخلاقی عرب بدوی را تعالی داد و رنگ الهی بدانها بخشید و در مورد فضیلت وفاداری نیز چنین کرد و مفهوم عهد و میثاق را با خداوند پیوند زد و رابطه میان الله و امت را در قالب «میثاق» معرفی کرد. در این بافت اخلاقی، مومنان با خدا میثاق بستند که بر دین او بمانند و خداوند نیز تعهد نمود که آنان را یاری و در نهایت، رستگار کند. [۱۵۱] این معنا درآیات متعدد قرآن تبلور یافته است:
« إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى‏ مِنَ الْمُؤْمِنینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّهَ یُقاتِلُونَ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْراهِ وَ الْإِنْجیلِ وَ الْقُرْآنِ وَ مَنْ أَوْفى‏ بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذی بایَعْتُمْ بِهِ وَ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظیم[۱۵۲] :
خداوند از مؤمنان، جانها و اموالشان را خریدارى کرده که (در برابرش) بهشت براى آنان باشد (به این گونه که:) در راه خدا پیکار مى‏کنند، مى‏کشند و کشته مى‏شوند این وعده حقّى است بر او، که در تورات و انجیل و قرآن ذکر فرموده و چه کسى از خدا به عهدش وفادارتر است؟! اکنون بشارت باد بر شما به داد و ستدى که با خدا کرده‏اید و این است آن پیروزى بزرگ! »
« إِنَّ الَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَهُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّهِ الَّتی‏ کُنْتُمْ تُوعَدُون[۱۵۳] :
به یقین کسانى که گفتند: پروردگار ما خداوند یگانه است! سپس استقامت کردند، فرشتگان بر آنان نازل مى‏شوند که: نترسید و غمگین مباشید، بشارت باد بر شما به آن بهشتى که به شما وعده داده شده است! »
پیمان و میثاق با خدا نخست بار بود که در محیط دینی حجاز مطرح شد. در این آیات، از پیمان و لزوم وفاداری به آن میان خدا و بندگان سخن به میان آمده و این پیمان حاکی از تعهدی دو سویه است. آیه ذیل نیز که عهد و پیمان را به قالب باب تفاعل(دو سویه) برده است، به خوبی از این حقیقت پرده بر می دارد و از یک پیمان دو طرفه که میان الله و مومنان است سخن می گوید [۱۵۴]:
« مِّنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُواْ مَا عَاهَدُواْ اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُم مَّن قَضىَ‏ نحَْبَهُ وَ مِنهُْم مَّن یَنتَظِرُ وَ مَا بَدَّلُواْ تَبْدِیلا [۱۵۵] :
در میان مؤمنان مردانى هستند که بر سر عهدى که با خدا بستند صادقانه ایستاده‏اند بعضى پیمان خود را به آخر بردند (و در راه او شربت شهادت نوشیدند)، و بعضى دیگر در انتظارند و هرگز تغییر و تبدیلى در عهد و پیمان خود ندادند.»
۳ـ۴ـ۴٫ دیگر صفات اخلاقی و رفتاری پیامبر(ص)
ذیل این عنوان قصد داریم، نگاهی کلی و کلان، از نظرگاه جامع امام علی (ع) به خلق و خوی و رفتار شخصی پیامبر اکرم (ص) بیفکنیم و از این گذر، بسامد صفات اخلاقی پیامبر اکرم (ص) در روایات امام علی(ع) را مرور کنیم. نگاه کلان و همه جانبه به مجموعه صفات اخلاقی پیامبر در کلمات امام علی(ع) چشم اندازی به قدر امکان جامع از وجهه اخلاقی و رفتاری آن پیامبر بزرگ الهی در پیش روی ما می نهد. امام علی(ع) با بیان فصیح و بلیغ خویش، بیان می دارند که پیامبر(ص)چگونه می زیست، چگونه با مردمان رفتار می کرد، چگونه کارهای روزمره خویش را به انجام می رساند و نشست و برخاست او چگونه بود.
از میان مجموعه توصیفات امام علی(ع) از رفتار پیامبر اکرم(ص) می توان به یک معنای کلی دست یافت که بر همه رفتارهای شخصی آن حضرت حاکم است. به عبارت دیگر، با نظر به کلیت رفتارهای آن حضرت، توان گفت که یک پارادیم کلی بر همه آنها سایه افکنده است و مجموعه رفتاری پیامبر(ص) تحت آن شکل و رنگ می گیرند و در این پارادایم دو مؤلفه و اصل مهم با شرح ذیل به چشم می آید:
اول. بی آلایشی رفتاری: پیامبر اکرم (ص) اهل تظاهر و در پی بزرگی کردن و خویشتن را نشان دادن نبود. آن حضرت می کوشید مانند مردم زندگی کند و به گونه ای رفتار نمی کرد که از دیگر مومنان متمایز جلوه کند. از روایات جالب توجه درباره پیامبر(ص) که از امام علی(ع) نقل شده است، چند روایت است که کیفیت نماز گزاردن آن حضرت را گزارش می کند. بنابر این روایات، آن حضرت، نماز خویش را نه طولانی و سنگین بلکه کوتاه اما کامل به جای می آورد و بدین سان، او حتی در ادای عبادات نیز به گونه ای رفتار نمی کرد که با مومنان دیگر متفاوت نماید: « فإنّ رسول اللّه (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم) کان أتمّ النّاس صلاتا و أخفّهم عملا فیها [۱۵۶]: نماز رسول خدا (ص) ، از همه کامل تر و آسان تر ادا می گشت.» غالبا مردان بزرگ، بزرگی خویش را نمی بینند و پیامبر(ص) خود در ذات خویش بزرگ بود و بدین روی، باک نداشت که چون مردمان ساده و عادی زندگی کند و آگاهانه و عامدانه در این راه می کوشید. او به گفته امام علی(ع) بر زمین می نشست و غذا می خورد: « لَقَدْ کَانَ (ص)یَأْکُلُ عَلَى الْأَرْض»[۱۵۷]و با غلامان هم غذا می گشت: «کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) یُحِبُّ… الْأَکْلَ عَلَى الْحَضِیضِ مَعَ الْعَبِید»[۱۵۸]و وقت غذا خوردن، اولین کسی بود که آغاز می کرد و آخرین کسی که لقمه بر میداشت: « کَانَ إِذَا أَکَلَ مَعَ الْقَوْمِ کَانَ أَوَّلَ مَنْ یَبْدَأُ وَ آخِرَ مَنْ یَرْفَعُ یَدَه‏»[۱۵۹]

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.