اکنون به دسته بندی مصادیقی از این وارثان می پردازیم:
۱- مومنان وکسانی که عمل صالح انجام می دهند.
طبق آیه ی:
إنّ الّذین آمنوا و عملوا الصّالحات لهم جنّاتُ النّعیم خالدینَ فیها وعد الله حقّا و هو العزیز الحکیم (لقمان، ۹و ۸)؛
ولی کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده اند باغ های پر نعمت بهشت از آن آنهاست، جاودانه در آن خواهند ماند این وعده حتمی الهی است و اوست عزیز و حکیم.
۲ــ مخلصین
إلّا عبادالله المخلصین أولئکَ لهم رزقٌ معلومٌ فواکهُ و هم مکرمونَ فی جنّات النّعیم (صافات، ۴۳ــ۴۰)؛
جز بندگان مخلص خدا که از این کیفرها برکنارند، برای آنان روزی معین و ویژه ای است، میوه های گوناگون پر ارزش و آن ها گرامی داشته می شوند در باغ های پرنعمت بهشت.
۳ـ مقربین
و السّابقونَ السّابقونَ أولئک المقرّبون فی جنّاتِ النّعیم (واقعه، ۱۲ــ۱۰)؛
و سومین گروه پیشگامان پیشگامند، آنان مقربان اند، در باغ های پر نعمت بهشت جای دارند.
فأمّا إن کان من المقرّبینَ فروحٌ و ریحانٌ و جنّتُ نعیمٍ (واقعه، ۸۹ ــ ۸۸)؛
پس اگر او از مقربان باشد، در روح و ریحان و بهشت پر نعمت است.
۴ــ متقین
إنّ للمتّقینَ عند ربّهمْ جنّات النّعیم (قلم، ۳۴)؛
مسلماً برای پرهیزکاران نزد پروردگارشان باغ های پر نعمت بهشت است.
۵ـ شیعیان
از امام صادق (ع) منقول است:
إن الله سیجمع لنا و لشیعتنا الدنیا و الآخره و یدخلهم جنات النعیم و یدخل عدونا الجحیم. [۱۶۱]
۶ـ قاریان سوره انبیا
از امام صادق (ع) منقول است:
من قرأ سوره‌ الانبیاء حباً لها کان کمن رافق النبیین اجمعین فی جنات النعیم. [۱۶۲]
۷ـ خاشعان
از پیامبر (ص) منقول است:
من بکی من خشیه الله أدخله الله جنات النعیم [۱۶۳]

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

۲-۴-۳-۱-۲ تبیینی از جنت عدن وساکنان آن

جنات عدن به معنی جنات محل اقامت[۱۶۴] و نیز محل استقرار است و معدن به خاطر آن که محل استقرار جواهر است به این نام خوانده می شود.[۱۶۵]
بعضی از مفسران گفته‏اند جنات عدن، وسط بهشت است که در واقع باغ‏های بهشتی محسوب می‏شود اما از بس گسترده است به طوری که هر گوشه‏ای از آن گویی بهشت مستقلی است.[۱۶۶]جنات عدن از عالی‏ترین مراتب بهشت است و با توجه به معنای لغوی کلمه عدن، این مکان، در وسط و متن بهشت قرار دارد.[۱۶۷]
آیه اشاره دارد به این‏که افراد صالح یک خانواده در بهشت نیز در کنار یکدیگرند و از مصاحبت یکدیگر لذّت می‏برند. با توجه به این‏که ذکر عنوان بعضی از افراد خانواده مثل پدر، همسر و فرزند دلالت بر خصوصیتی ندارد و شامل همه افراد خانواده می‏شود، عدم ذکر نام مادر به جهت آوردن کلمه ازواج است که پدر و مادر هردو را شامل می‏شود.
نام این جنت ۹ مرتبه در قران استعمال شده است.ساکنان آن در قرآن اینگونه شمرده شده اند:
۱ـ مؤمنان وکسانی که عمل صالح انجام می دهند
إنّ الّذین آمنوا و عملوا الصّالحات إنّا لا نُضیعُ أجر‌َ من أحسنَ عملاً أُولئک لهم جنّاتُ عدنٍ تجری من تحتهم الأنهار… (کهف، ۳۱ــ۳۰)[۱۶۸]؛
مسلماً کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند ما پاداش نیکوکاران را ضایع نخواهیم کرد، آن ها کسانی هستند که بهشت جاودان برای آنان است باغ هایی از بهشت که نهرها از زیر درختانش جاری است.
۲ـ عباد الرحمن
جنّاتِ عدنٍ الّتی وعدَ الرّحمنُ عبادهُ بالغیب إنّهُ کانَ وعدهُ مأتیا (مریم/ ۶۱)؛
وارد باغ هایی جاودانی می شوند که خداوند رحمان بندگانش را به آن وعده داده است هرچند آن را ندیده اند مسلماً وعده خدا تحقق یافتنی است.
۳ـ متقین
وَ قیلَ لِلَّذینَ اتَّقَوْا ما ذا أَنْزَلَ رَبُّکُمْ قالُوا خَیْراً لِلَّذینَ أَحْسَنُوا فی‏ هذِهِ الدُّنْیا حَسَنَهٌ وَ لَدارُ الْآخِرَهِ خَیْرٌ وَ لَنِعْمَ دارُ الْمُتَّقینَ .جنّاتُ عدنٍ یدخلونها تجری من تحتها الأنهار لهم فیها ما یشاءونَ کذلک یجزی اللهُ المتّقین (نحل/۳۱و۳۰) [۱۶۹]؛
از پرهیزگاران پرسند: پروردگار شما چه چیز نازل کرده است؟ گویند: بهترین را. به آنان که در این دنیا نیکى کنند، نیکى پاداش دهند و سراى آخرت نیکوتر از آن است و جایگاه پرهیزگاران چه جایگاه خوبى است. باغ هایی از بهشت جاویدان است که همگی وارد آن می شوند نهرها از زیر درختانش می گذرد هرچه بخواهند در آن جا هست خداوند پرهیزگاران را چنین پاداش می دهد.
۴ـ مؤمنین مجاهد
یغفر لکمْ ذنوبکم و یدخلکم جنّاتٍ تجری من تحتها الأنهار و مساکنَ طیبهً فی جنّاتِ عدنٍ ذلک الفوزُ العظیم (صف/۱۲)؛
اگر چنین کنید گناهانتان را می بخشد و شما را در باغ هایی از بهشت وارد می کند که نهرها از زیر درختانش جاری است و در مسکن های پاکیزه در بهشت جاویدان جای می دهد و این پیروزی عظیم است.
۵ـ صبر، اقامه نماز وانفاق
وَ الَّذینَ صَبَرُوا ابْتِغاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَ أَقامُوا الصَّلاهَ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا وَ عَلانِیَهً وَ یَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَهِ السَّیِّئَهَ أُولئِکَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّار.جنّاتُ عدنٍ یدخلونها و من صلح من آبائهم و أزواجهم و ذرّیاتهم و الملائکه یدخلونَ علیهم من کلّ بابٍ (رعد/۲۳و۲۲)؛
همان باغ های جاویدان بهشتی که وارد آن می شوند و همچنین پدران و همسران و فرزندان صالح آن ها و فرشتگان از هر دری بر آنان وارد می گردند. و کسانى که براى طلب رضاى پروردگارشان صبورى کردند و نماز برپا داشتند و از آنچه روزیشان دادیم در نهان و عیان انفاق کردند، و بدى را به نیکى برطرف ساختند، نیک فرجامى سراى آخرت براى آنهاست.
۵ـ متقربین
از امام صادق (ع) منقول است: خداوند به موسی فرمود:
یا موسی ما تقرب الی المتقربون بمثل الورع عن محارمی فإنی أبیحهم جنات عدن لا أشرک معهم احداً.[۱۷۰]
۶ـ مسلمانان
از امام صادق (ع) منقول است: خداوند در مورد پیامبر اسلام (ص) به عیسی (ع) چنین فرمود:
دینه الحنیفیه و قبلته مکیه و هو من حزبی و أنا معه فطوباه طوباه له الکوثر و المقام الأکبر من جنات عدن.[۱۷۱]
ــ از امام رضا (ع) منقول است: وقتی موسی از خدا خواست امّت محمد (ص) را ببیند، خداوند به او فرمود:
إنک لن تراهم و لیس هذا أوان ظهورهم کن سوف تراهم فی الجنان جنات عدن و الفردوس بحضره محمد فی نعیمها یتقبلون.[۱۷۲]
ــ در حدیثی از ابی جعفر (ع) آمده که (جنات عدن یدخلونها) یعنی آل محمد به قصرهای این بهشت ها وارد می شوند.[۱۷۳]
۷ـ محبین اهل بیت
از پیامبر (ص) منقول است: کسی که دوست دارد حیاتش چون من و مرگش نیزمانند من باشد و در بهشتی که خدا به من وعده داده (جنات عدن) ساکن شود باید علی ابن ابی طالب و فرزندان او را دوست بدارد.[۱۷۴]
ــ در حدیثی یک یهودی از امام علی (ع) سؤال می کند پیامبر شما در کجای بهشت سکونت دارد؟ حضرت در پاسخ فرمودند: در بالاترین درجه و شریف ترین مکان آن در جنات عدن [۱۷۵]و در حدیث دیگری است که بالاترین مقام جنات عدن از آن پیامبر (ص) است [۱۷۶]
با توجه به آیات، سیاق آن ها و روایات، جنات عدن، بهشت اقامت است[۱۷۷] و وجه تسمیه این جنات به عدن به خاطر خلود کسانی است که در این بهشت ها هستند[۱۷۸] و (جنات عدن مفتحه لهم الابواب) یعنی جنات استقرار و خلود و باز بودن درها برای متقین، کنایه است از این که از هیچ یک از نعمت های موجود در آن ممنوع نیستند و این نعمت ها برای آن ها خلق شده است [۱۷۹]بنابراین، عدن به معنی اقامت و خلود است و روایت شده که در آن جز پیامبران و شهدا و صالحین ساکن نیستند.[۱۸۰]

۲-۴-۳-۱-۳ تبیینی از جنه المأوی وساکنان آن

مأوی اسم مکان است از أوی یعنی جایگاهی که در آن مسکن می گیرند [۱۸۱]و «أوی إلی »یعنی «انضم الیه»[۱۸۲]
جنت مأوا مرتبه دیگری از بهشت است که با تمام نعمت‏ها و بر کاتش نخستین وسیله پذیرایی از میهمانان الهی است:
« أَمَّا الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَلَهُمْ جَنَّاتُ الْمَأْوى‏ نُزُلاً بِما کانُوا یَعْمَلُون‏ »(سجده/ ۱۹)
زیرا کلمه نُزُل به معنای نخستین چیزی است که با آن از مهمان پذیرایی می‏کنند و تقدم کلمه لهم بر جنات المأوی نیز اشاره دارد به این‏که خداوند این باغ‏های بهشت را مخصوص بهشتیان قرار داده و عاریتی نیست و احتمال زوال نعمت‏ها هرگز آرامش فکر آنها را برهم نمی‏زند.
مأوی، مکانی است که انسان در آن ساکن می شود و مأوی می گزیند و نزل هر آن چیزی است که برای میهمان فراهم می شود از خوردنی و نوشیدنی و تعمیم یافته به هرچه که به میهمان عطا می شود[۱۸۳]. « نُزُلاً بِما کانُوا یَعْمَلُون‏ »(سجده/ ۱۹) و چون اهل جنت مأوی در حکم میهمان هستند همان طور که از میهمان پذیرایی می شود از آن ها نیز پذیرایی می شود.[۱۸۴]و برخی گفته اند نزلاً یعنی ضیافهً و کرامهً [۱۸۵]جنت مأوی نزدیک درخت سدره است، درختی که در انتهای آسمانهاست.[۱۸۶]وقرآن در آیات سوره نجم که در مورد معراج پیامبرص نازل شده از این جنت یاد می کند:
و لقد رآهُ نزلهً أُخری عند سدره المنتهی عندها جنّهُ المأوی (نجم/۱۵ــ ۱۳)؛
و بار دیگر نیز او را مشاهده کرد، نزد سدره ‌المنتهی که جنه‌المأوی در آن جاست.
نام این جنت چهار مرتبه در ایات قرآن آورده شده است. وساکنان آن در قرآن اینگونه شمرده شده اند:
۱ـ مؤمنان وکسانی که عمل صالح انجام می دهند
أمّا الّذین آمنوا و عملوا الصّالحات فلهم جنّاتُ المأوی نُزُلاً بما کانوا یعملون (سجده/۱۹)؛
اما کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، باغ های بهشت جاویدان از آن آن ها خواهد بود، این وسیله پذیرایی خداوند از آن هاست به پاداش آنچه انجام می دادند.
۲ـ خوف از خدا وتقوا
و أمّا من خاف مقام ربّه و نهی النّفس عن الهوی فإنّ الجنّه هی المأوی (نازعات/۴۱ــ۴۰)؛
و آن کس که از مقام پروردگارش ترسان باشد و نفس را از هوی باز دارد قطعاً بهشت جایگاه اوست.

۲-۴-۳-۱-۴ تبیینی از جنت فردوس وساکنان آن

فردوس این کلمه از زبان های سریانی و آرامی به زبان عربی انتقال یافته و با تغییری متناسب به معنی باغ وسیع دارای میوه ها و درختان به کار رفته است. جنت فردوس، متفرد است و معادلی ندارد[۱۸۷]. در اصل کلمه فردوس اختلاف نظر است، برخی آن را کلمه ای رومی به معنی بستان و برخی آن را سریانی به معنی تاکستان می دانند که اصل آن فرداس بوده و نیز برخی آن را عربی و به معنای باغ پر درخت که بیشتر درختانش، انگور است می دانند.[۱۸۸]
ساکنان فردوس هرگز تقاضای نقل مکان و تحول نخواهند کرد: