کبدی

کارمندان

گل کوچک

بازیها و تفریحات

پزشکی ورزشی

یوگا

نمودار ۲-۱٫ ساختار فدراسیون ورزشهای همگانی جمهوری اسلامی ایران (۳۵)
ورزش همگانی[۳۴]
شکلی از فعالیتهای جسمی یا حضور منظم در فعالیتهای جسمانی است که سلامت بدنی و روانی را بهبود می بخشد، روابط اجتماعی را شکل دهد و یا منجر به نتایج مثبت می شود. در کتاب «مدیریت تفریحات سالم» آمده است، «ورزشهای تفریحی در مجموع به ورزشهای داخل سالن، برنامه های تفریحات سالم، فعالیتهای جسمانی در محیط طبیعی و فعالیتهای تفریحی یا برنامه های آمادگی جسمانی اطلاق می شود». ورزشهای تفریحی که مترادف با ورزش همگانی است، پرداختن به مجموعه ای از فعالیتهای ورزشی ساده، کم هزینه، بدون رسمیت و فرحبخش و بانشاط است که فرصت و امکان شرکت در آنها برای همه افراد وجود داشته باشد. ورزش همگانی و تفریحی در قالب پنج فعالیت و برنامه جداگانه و مرتبط باهم اجراء می شود که عبارتند از: ورزش آموزشی، ورزش غیررسمی، ورزش درون بخشی، ورزش برون بخشی و ورزش باشگاهی(۳۵).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

ورزش آموزشی[۳۵]: برنامه هایی که مبتنی بر فرصتهای یادگیری درباره مهارتهای ورزشی، راهبردها، قوانین و مقررات باشد و به شرکت کننده کمک کند تا مهارت خود را بهبود بخشد. این آموزش اغلب شامل آموزش فردی یا گروهی از طریق دروس، کلاسهای آموزشی و کارگاه ها می شود. معمولاً سه سطح مبتدی، متوسطه و پیشرفته در بخش آموزش را می توان تصور کرد، مانند کلاسهای آموزشی رشته های ورزشی مختلف که در فصل تابستان و برای پر کردن اوقات فراغت افراد تشکیل می شود.

ورزش غیررسمی[۳۶]: شامل شرکت خودانگیخته در ورزش می شود. ورزش غیررسمی، رویکردی فردی به ورزش است، این نوع ورزش شرکت کردن برای آمادگی جسمانی و تفرج را مورد تاکید قرار می دهد و اغلب بدون هدف از پیش تعیین شده و صرفاً برای شرکت در ورزش انجام می گیرد. تاکید اصلی ورزش غیررسمی، بر کمترین مدیریت و کنترل است. برنامه ریزی در این ورزش، فراهم کردن تسهیلات و خدمات قابل دسترسی براساس امکانات، علاقه ها و منافع فردی است. بازیهای دبستانی یا بازیهای تفریحی و حرکتی که در محلات انجام می شود، نمونه هایی از ورزش غیررسمی است.

ورزش درون بخشی[۳۷]: شامل مسابقات و دیدارهای ورزشی است که در آن، شرکت کنندگان صرفاً محدود به یک بخش از جامعه می باشند. تنها افراد همان بخش (مدرسه، بازار، جامعه، مکان نظامی و نظیر آنها) در آن شرکت می کنند. فعالیتهای موجود در این بخش معمولاً مربوط به مردان، زنان یا مختلط می باشد. مقررات آن توسط انجمنها، کمیته ها یا هیاتهای مدیره وضع می شود، مانند مسابقات درون دانشگاهی یا درون سازمانی (مثلاً بین کارمندان) یک اداره کل.

ورزش برون بخشی[۳۸]: شرکت سازمان یافته افراد در رقابتهای تفریحی در قالب تیمها و مسابقه بین برندگان مسابقات درون بخشی در این مرحله انجام می گیرد. ورزشهای برون بخشی بین بخشهای مختلف در جشنواره ها و مسابقاتی انجام می گیرد، مانند مسابقات بین ادارات یا بین دانشگاه ها.

ورزش باشگاهی[۳۹]: باشگاه ها معمولاً به وسیله جمعی از افراد با علایق مشترک تاسیس می شوند. باشگاه ها از نظر برنامه مورد تاکید، باهم منتفاوتند و اعضای آن، نوع فعالیت را تعیین می کنند. مثلاً ممکن است اعضاء یک باشگاه بر آموزش، حمایت مالی، جامعه گرایی یا ترکیبی از این سه فعالیت تاکید کنند و در ترویج آن بکوشند.

روابط، تقدم و تاخر بخشهای فوق الذکر در شکل(۲-۲) نشان داده شده است. در نمودار مذکور ورزش آموزشی، زیربنایی بخشهای چهارگانه دیگر است. در حقیقت، تا زمانی که به کمک آموزش، شرکت کنندگان با مهارتهای لازم آشنا نشوند، نمی توان مسابقات درون بخشی، برون بخشی و حتی غیررسمی را به درستی برگزار کرد.
ورزش باشگاهی
ورزش برون بخشی
ورزش درون بخشی
ورزش غیررسمی
ورزش آموزشی
شکل ۲-۲٫ طبقه بندی پنج حیطه مربوط به ورزش همگانی و تفریحی
ورزشهای بومی[۴۰]، محلی[۴۱] و سنتی[۴۲]
هر کشوری دارای فرهنگ و ارزشهای ویژه خود است. یکی از راه های نافذ انتقال فرهنگ از نسلی به نسل دیگر، بازیهای سنتی و محلی است. بازیهای بومی و محلی شامل فعالیتهایی می شود که خاص منطقه ویژه ای است. این بازیها اغلب به صورت گروهی و پیام آور نوعی همکاری و یکدلی در فعالیتهای اجتماعی است. از این فعالیتها می توان به کشتی گیله مردی در گیلان، شترسواری در سیستان و بلوچستان، هفت سنگ، الک دولک و امثالهم اشاره نمود(۳۵).

ورزشهای بومی: شامل آن دسته از ورزشهایی می شود که در ارتباط با فرهنگ بومی معین است. به عبارت دیگر، ورزش بومی دقیقاً از فرهنگ بومی منطقه سرچشمه گرفته است، که رابطه تنگاتنگ و نزدیک با شیوه زندگی، رفتار، کردار و مناسبتها دارد. امروزه برخی از این بازیهای بومی از محدوده اولیه قومی خود خارج شده و در مناطق دیگری هم رواج پیدا کرده است.

ورزشهای محلی: ورزشهایی هستند که ریشه در فرهنگ ملی هر کشور دارد، اما الزماً درون قومی نیستند. به عبارت دیگر ورزشهای محلی صرفاً به عنوان بازی متداول و معمول در یک منطقه مطرح است، خواه از آن منطقه برخاسته باشد یا از مناطق دیگر.

ورزشهای سنتی از جمله ورزشهای بومی هستند که در منطقه یا مناطق و یا در کل کشور مقبولیت عام پیدا کرده و به صورت رسم محلی درآمده است. این ورزشها ریشه های طولانی تاریخی نیز دارند و از جمله مراسم ملی محسوب می گردد.
ورزشهای سنتی، بومی و محلی کشور ما علاوه بر آثاری که از لحاظ ورزشی دارد، دارای فواید زیادی است. این ورزشها از نظر گرایشها، علایق فرهنگی و ذوق هنری مردم مناطق مختلف کشور بهترین عامل تفریحات و سرگرمیهای مفرح، سالم و سازنده می باشند.

مدل مول و همکاران
مدل مول و همکاران[۴۳] یکی از مدلهای شناخته شده در رویکرد سلسله مراتبی به ورزش می باشد. این پژوهشگران در کتاب «مدیریت اوقات فراغت» مدلی را برای چهار بخش (ورزش تعلیم و تربیتی، تفریحی، قهرمانی و حرفه ای) متصور شده اند(۶۲).
در مدل فوق میزان گستردگی هر کدام از ورزشها تعیین شده است. در قاعده هرم، ورزش تعلیم و تربیتی و در راس آن ورزش حرفه ای قرار دارد. بیشترین سطح شرکت کردن مربوط به قاعده هرم است و هر چه به سمت راس هرم نزدیک می شویم، از تعداد شرکت کنندگان در ورزش کاسته می شود. به عبارت دیگر، در بخش ورزش تعلیم و تربیتی، تعداد تماشاچیان، کمترین و در ورزش حرفه ای، بیشترین است. این مدل ادعا می کند که گسترش ورزش تعلیم و تربیتی و پس از آن همگانی باعث افزایش مشارکت عموم خواهد شد. در صورتی که ورزش حرفه ای گسترش یابد، تعداد کمتری می توانند در آن شرکت کنند و اغلب باید به تماشای آن بپردازند.
ورزش حرفه ای
ورزش قهرمانی
ورزش همگانی و تفریحی
ورزش آموزشی
نمودار ۲-۳٫ مدل سلسله مراتبی بخشهای اصلی ورزش
از منظر تعامل ورزشهای چهارگانه نیز می توان به ساختار پیشنهادی مول و همکاران نگریست. بدین معنی که ورزش تعلیم و تربیتی، در سطح بسیار گسترده انجام می شود، پس از آن علاقه مندان به سمت ورزش همگانی رهنمون می شوند. از این طریق، افراد با استعداد به سمت ورزش قهرمانی و افراد نخبه به ورزش حرفه ای صعود خواهند کرد. ورزش تعلیم و تربیتی و ورزش همگانی، به عنوان پشتوانه ای برای ورزش قهرمانی و حرفه ای به شمار می آیند. عکس این رابطه بین چهار ورزش یاد شده در سطوح ساختار برقرار نیست. مخالفان حرفه ای گرایی ورزش قهرمانی ادعا می کنند که روند حرفه ای شدن ورزش، رابطه و پیوستگی آن را با ورزش همگانی مختل می سازد. بیم آن می رود که توجه بیش از حد به تعدادی از ورزشها سبب شود تا ورزشکاران به بازیگران صنعت نمایش ورزشی بدل شوند. این روند به آرمانهای ورزش لطمه می زند. در نتیجه بسیاری از ورزشکاران که مهارت کمتری دارند شانس پیوستن به این جریان حرفه ای گرایی را ندارند و از صحنه به دور رانده می شوند. بدین ترتیب، از شمار افرادی که می توانستند در فعالیتهای ورزشی شرکت کنند کاسته خواهد شد و در حالت خوش بینانه، آنها به تماشاچی بدل می شوند.
مروری بر پژوهشهای داخلی
بدری آذرین(۱۳۸۵) به منظور بررسی وضعیت موجود در توسعه نیروی انسانی ورزش ژیمناستیک کشور در ۳۰ استان کشور پرداخت و در این پژوهش نشان داده شده که جایگاه ژیمناستیک کشور در منطقه ضعف قرار دارد که در این وضعیت بایستی از استراتژی تغییر استفاده کرد(۵). بنابراین لازم است که مسئولین ورزش کشور، با برنامه ریزی دقیق، تربیت مربیان و نیروی انسانی با تجربه، برگزاری دوره های آموزشی، ارتقاء علمی مربیان، کمبود نیروی انسانی مجرب را برطرف سازند.
در پژوهش به عمل آمده توسط زهساز (۱۳۸۵) در مورد، ارزیابی روابط بین میزان انرژی مصرفی فعالیت جسمانی و میزان مرگ و میر که در یک دور ۵ ساله صورت گرفته نتایج تحقیق نشان داده که کاهش میانگین مقدار انرژی مصرفی روزانه (کیلوکالری بر کیلوگرم در یک روز) با افزایش میزان مرگ و میر مرتبط بوده است(۳۵).
در پژوهش به عمل آمده توسط خاکی(۱۳۸۴) که جامعه آماری آن شامل زنان و مردان ۲۰ تا۶۵ ساله شهری کشور بود، ۸ درصد از جامعه آماری به تعداد ۱۳۴۸۰ نفر از ۲۷ استان و ۲۴۱ شهر کشور به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفتند(۱۳). لذا بهره گیری شایسته از اوقات فراغت، منوط به برنامه ریزی دقیق و متناسب با نیازها و اجرای موفق است بطوریکه، برنامه ریزی اوقات فراغت نمی تواند چیزی مستقل و بی ارتباط با سایر اوقات باشد، بلکه باید با برنامه های کلان زندگی ارتباط داشته باشد و موید و راهگشاه و زمینه ساز آن باشد. در غیر این صورت، خواه ناخواه بخشهایی از عمر پرارزش انسان در وادی پوچی و بی ثمری از بین می رود و صرف کارهای بیهوده می گردد(بزرگیان، ۱۳۷۳). با وجود تنوع رشته های ورزشی هر انسانی قادر است با توجه به علاقه و نیز سایر عوامل، یکی را انتخاب نموده و در ساعات فراغت خود به آن بپردازد(۳۵).
پژوهشی توسط صفانیا(۱۳۸۰) در مورد نحوه گذراندن اوقات فراغت دانشجویان دختر دانشگاه های آزاد اسلامی کشور با تاکید بر فعالیتهای ورزشی انجام گرفته که در این تحقیق نقش ورزش در گذراندن اوقات فراغت ۲۷۱۶ نفر از دانشجویان دختر دوره کارشناسی پیوسته دانشگاه آزاد اسلامی در ۳۰ واحد دانشگاهی مورد نظر بوده است(۳۱).
بهرام فر (۱۳۷۹) تماشای تلویزیون را در اولویت اول برای پر کردن اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز اعلام داشته است(۶)
میرزیایی مقدم (۱۳۷۸) شنیدن موسیقی را به عنوان یکی از فعالیتهای مورد علاقه دانشجویان دانشگاه اراک علام نموده است(۳۱).
احمدی (۱۳۷۶) در مورد دانشجویان دانشگاه اسلامی واحد اراک اعلام داشته است که ۸/۷۲ درصد دانشجویان در اوقات فراغت به رادیو گوش می دهند(۳۱).
شیری(۱۳۷۶) در پژوهشی به بررسی انگیزه شرکت مردم در ورزش دو همگانی شهر تهران پرداخت، وی از ۶۳۱ نفر شرکت کننده در ورزش همگانی از طریق پرسشنامه اطلاعاتی جمع آوری کرد، نتایج حاکی از آن بود که انگیزه درونی نسبت به انگیزه بیرونی در گرایش مردم به ورزش همگانی موثرتر است. همچنین اثر این انگیزه تا سن ۳۰ سالگی رو به کاهش دارد و پس از آن افزایش می یابد(۲۸).
تندنویس (۱۳۷۵) نیز روی نحوه گذراندن اوقات فراغت دانشجویان در سراسر کشور مطالعه کرد. وی تعداد ۱۰۴۸۶ دانشجو را در ۳۸ دانشگاه کشور مورد مطالعه قرار داد. نتایج تحقیق حاکی از آن بود که میزان اوقات فراغت در طول نیمسال تحصیلی ۳ تا ۴ ساعت و در طول تابستان ۳ تا ۸ ساعت بود. جایگاه ورزش در گذران اوقات فراغت برای پسران در مرتبه سوم و برای دختران در مرتبه نهم بوده است. ۵/۱۵ درصد پسران و ۸/۳۱ درصد دختران ورزش نمی کنند(۳۵).
جهان بخش (۱۳۷۸) در تحقیق خود پیرامون اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، اعلام داشته که مدت زمان اختصاص یافته دانشجویان دختر برای مطالعه ۱۳/۵ ساعت در هفته می باشد که بیشتر به مطالعه روزنامه و مجله اختصاص داشته، تماشای تلویزیون را به عنوان اولویت دوم فعالیت فراغتی دانشجویان دختر دانشگاه اسلامی دهاقان مطرح نموده(۳۱).
رمضانی خلیل آبادی(۱۳۷۳) در بررسی، انگیزه افراد شرکت کننده در ورزش همگانی شهر تهران را مورد مطالعه قرار داده است. وی ۹۷۵ نفر از شرکت کنندگان در ایستگاه های ورزش همگانی شهر تهران را مورد مطالعه قرار داده است. وی از ۹۷۵ نفر از شرکت کننده در ایستگاه های ورزش همگانی به وسیله پرسشنامه اطلاعاتی جمع آوری کرد، نتایج این تحقیق چنین بود، نخستین انگیزه، کسب نشاط و احساس لذت بود، پس از آن لمس فواید و آثار مثبت ورزش، فرح بخش بودن و بی خطر بودن ورزش همگانی، کم هزینه بودن، عدم نیاز به وسایل و امکانات ویژه و پر کردن اوقات فراغت نیز جزء انگیزه های شرکت افراد در ورزش همگانی بوده است. شرکت کنندگان در این پژوهش رسانه ها را به میزان ۲/۴۲ درصد در برانگیختگی خود به ورزش را مفید دانسته اند. سرانجام عدم توانایی شرکت در ورزش قهرمانی از علتهای مهم گرایش مردم به ورزش همگانی ذکر شده است(۳۵).
یافته های پژوهش نشان داد، افراد دارای میانگین سنی ۳۴ سال، ۳/۷۹ درصد متاهل بوده اند و به ترتیب تماشای تلویزیون و هم صحبتی از مهمترین عوامل در پر کردن اوقات فراغت بوده است.
نتایج تحقیق نشان داد که میانگین ساعات فراغت دانشجویان دانشگاه های آزاد اسلامی کشور ۲۸۷ دقیقه می باشد که بیشترین درصد به ساعت ۱۷ به بعد، اختصاص دارد. علاوه بر این میانگین زمان ورزش کردن این دانشجویان در اوقات فراغت، ۱۲۷ دقیقه در هفته بوده که، رشته های ورزشی جاری دانشجویان دختر با توجه به امکانات موجود به ترتیب شامل پیاده روی، کوهنوردی، دویدن و بدنسازی می باشد.
طباطبایی یزدی (۱۳۷۳) تماشای تلویزیون را در اولویت چهارم از فعالیتهای فراغتی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن اعلام نموده است(۳۱). دومین فعالیت فراغتی دانشجویان، شنیدن موسیقی است که با کسب ۴/۱۴ درصد از کل امتیازات رتبه دوم را کسب کرده است و تفاوتی بین دو جنس دختران و پسران دانشجو مشاهده نشده است.
ربیعی(۱۳۷۳) گزارش کرده است که دانشجویان از بین برنامه های رادیویی، بیشتر به موسیقی گوش می دهند(۳۱).