۵-۲-۱ نخستین کابینه رسمی بدون رئیس الوزرا ۶۷
۵-۲-۲ کابینه محمدولی خان تنکابنی ۶۸
۵-۲-۳ کابینه میرزاحسن خان مستوفی الممالک ۷۰
۵-۲-۴ کابینه محمدولی خان تنکابنی ۷۲
۵-۲-۵ کابینه صمصام السلطنه بختیاری ۷۵
۵-۲-۶ کابینه محمدعلی خان علاءالسلطنه ۷۹
۵-۲-۷ کابینه میرزا حسن خان مستوفی الممالک ۸۱
۵-۲-۸ کابینه میرزاحسن خان مشیرالدوله پیرنیا ۸۲
۵-۲-۹ کابینه عبدالمجیدمیرزا عین الدوله ۸۳
۵-۲-۱۰ کابینه میرزا حسن خان مستوفی الممالک ۸۵
۵-۲-۱۱ کابینه عبدالحسین میرزا فرمانفرما و دولت مهاجرت ۸۷
۵-۳ کابینه­ها بعد از دولت مهاجرت تا کودتای رضاخان ۸۸
۵-۳-۱ کابینه محمدولی خان تنکابنی ۸۹
۵-۳-۲ کابینه میرزاحسن خان وثوق الدوله ۹۰
۵-۳-۳ کابینه محمدعلی خان علاءالسلطنه ۹۲
۵-۳-۴ کابینه عبدالمجید میرزا عین الدوله ۹۳
۵-۳-۵ کابینه میرزا حسن خان مستوفی الممالک ۹۴
۵-۳-۶ کابینه صمصام السلطنه بختیاری ۹۵
۵-۳-۷ کابینه میرزاحسن خان وثوق الدوله ۹۷
۵-۳-۸ کابینه میرزا حسن خان مشیرالدوله پیرنیا ۱۰۰
۵-۳-۹ کابینه فتح الله خان سپهداراعظم گیلانی ۱۰۱
فصل ششم: معرفی وزارت خانه­ها و نخست وزیران از فتح تهران تا کودتای رضا خان
۶-۱ شرح حال نخست وزیران ۱۱۲
۶-۱-۱ محمدولی خان سپهدار تنکابنی ۱۱۲
۶-۱-۲ میرزا حسن خان مستوفی الممالک ۱۱۳
۶-۱-۳ نجفقلی خان صمصام السلطنه بختیاری ۱۱۴
۶-۱-۴ میرزا محمدعلی خان علاءالسلطنه ۱۱۵
۶-۱-۵ میرزا حسن خان مشیرالدوله پیرنیا ۱۱۵
۶-۱-۶ عبدالمجید میرزا عین الدوله ۱۱۶
۶-۱-۷ عبدالحسین میرزا فرمانفرما ۱۱۷
۶-۱-۸ میرزا حسن خان وثوق الدوله ۱۱۷
۶-۱-۹ فتح الله خان سپهداراعظم رشتی ۱۱۸
۶-۲ وظایف ادارات در وزارتخانه ها ۱۱۹
۶-۲-۱ وزارت عدلیه ۱۱۹
۶-۲-۲ وزارت مالیه ۱۲۰
۶-۲-۳ وزرات امور خارجه ۱۲۰
۶-۲-۴ وزارت داخله ۱۲۰
۶-۲-۵ وزارت فوائد عامه ۱۲۱
۶-۲-۶ وزارت علوم (معارف و اوقاف) ۱۲۲
۶-۲-۷ وزارت جنگ (لشکر) ۱۲۲
۶-۲-۸ وزارت تجارت ۱۲۳
۶-۲-۹ وزارت پست و تلگراف ۱۲۳
۶-۳ نتیجه گیری ۱۲۳
منابع ۱۲۶
چکیده انگلیسی
فصل اول
(مبانی پژوهش)
۱-۱ مقدمه
بررسی کابینه­های مشروطه از فتح تهران درسال ۱۲۸۸ه. ش تا کودتای رضاخان درسال ۱۲۹۹ه. ش عنوان پایان نامه­ای بود که بواسطه­ حساسیت دوره­ مورد بحث (۱۲۸۸-۱۲۹۹ه. ش) برای پژوهشگر جذابیت داشت؛ آشفتگی­های داخلی و دخالت بیگانگان در این دوره به اوج خود رسیده و کابینه­ها نیز تحت تأثیر این شرایط با صدمات و بحران­هایی مواجه شدند. لذا دراین پژوهش تلاش بر این است که کابینه­ها مورد بررسی وتحلیل قرارگیرند تا عوامل داخلی و خارجی بحران ساز درطول این سال­ها و دشواری­هایی که وزرا با آن درگیر بودند شناسایی و معرفی گردد.
کابینه­هایی که در رساله بررسی شده، در شرایط بسیار حساس کشور زمامدار نظام نوپای مشروطه گردیدند و هنوز جایگاه محکم خود را در نظام سیاسی ایران نیافتند که با فتح تهران و خلع محمدعلی شاه، دوره­ جدیدی آغاز شد که خواهی نخواهی کارکرد آن­ها در فراز و فرود اوضاع، سرنوشت ساز بوده است. دراین دوره که یکی از دوران مورد بحث نظام مشروطه است، کابینه­هایی روی کارآمد که برای نخستین بار در تاریخ ایران از سوی برخی از آنان برنامه ­های مدوّن گوناگونی گاه به منظور تحقق اهداف جنبش مردم و بهبودی امور کشور و در مواردی جهت پیشبرد اهداف دولتمردان و صاحب منصبان مطرح شد. ولی بنابه علل و عواملی چند آنگونه که باید پیشرفت و استواری نیافت؛ درنتیجه اقشار و گروه­های مختلف نسبت به مشروطه بدبین گردیده و بستر ذهنی و عینی برای کودتای رضاخان و پادشاهی وی فراهم گردید و درآخر رضاخان توانست با اتکا بر عوامل داخلی و خارجی و تاحدودی توانایی فردی جریان حوادث را به نفع خود پایان دهد.
براین اساس مطالب پایان نامه در شش فصل تنظیم شده است؛ فصل اول شامل کلیات می­باشد.
در فصل دوم که مقدمه­ای برای ورود به بحث اصلی و مورد نظر است به ذکر مشخصات و بحران­های دوران محمدعلی شاه و زمینه­هایی که منجر به فتح تهران توسط مجاهدان گردید پرداخته شده و در آخر کابینه­های این دوره جهت آشنایی با دولت­ها و وزرایی که قبل از فتح تهران برسرکار بوده ­اند، مطرح شده است.
فصل سوم به معرفی و بررسی عوامل بحران سازی که کابینه­ها در زمان شکل گیری و حتی بعد با آن مواجه بودند پرداخته است. ازآنجا که پس از مشروطه تشکل­های سیاسی مدرن وارد ایران شد اختلافاتی وجود داشت که ناکارآمدی حکومت و مجلس، همچنین سوءاستفاده­های برخی افراد از این شرایط جدید و تقویت موقعیت خود بر این آشفتگی­ها دامن می­زد.
از آنجا که موقعیت سیاسی جامعه از نظر شرایط داخلی و روابط با کشور­های خارجی بر وضعیت کابینه­ها تأثیر گذار است در فصل چهارم نیز به بررسی این عوامل پرداخته شده است؛ در این زمان به دلیل ناکارآمدی دولت و تجربه نداشتن احمد شاه، دخالت کشور­های خارجی و آشفتگی­های داخلی به اوج خود رسید که کابینه­ها را با بحران روبرو می­ساخت.
در فصل پنجم که بیشترین تأکید رساله است، فعالیت­های کابینه­ها بررسی شده، عوامل روی کارآمدن و براندازی آن­ها بیان رشده است. شایان ذکر می­باشد به دلیل آنکه هرکدام از عوامل داخلی وخارجی بحران ساز در کابینه­ها در فصل­های پیشین به طور مفصل شرح گردید در این فصل از توضیح زیاد اجتناب شده است.
در فصل آخر رساله تنها به بیان شرح حال نخست وزیرانی که در طول این سال­ها بر سرکار آمده و ذکر شرح وظایف هر وزارتخانه اکتفا شده است؛ چراکه تعداد وزرای روی کارآمده در دوره­ مورد بحث زیاد است و معرفی هریک بطور جداگانه در این پژوهش امکان پذیر نبود.
۱-۲ بیان مسئله
به دنبال فتح تهران به دست مجاهدان در ۲۳تیرماه۱۲۸۸/ ۲۴جمادی الثانی۱۳۲۷/ ۱۳ژانویه۱۹۰۹م و استعفای شاه ازسلطنت، اجتماع بزرگی از ملیون و سران مشروطه در بهارستان تشکیل شده و برای اداره­ی امور کشور ۲۲نفر به عنوان هیأت مدیره انتخاب و احمد میرزا، پسر سیزده ساله­ی محمدعلی شاه را به سلطنت رساندند. چون او به سن بلوغ نرسیده بود عضدالملک، رئیس معمّر[۱] ایل قاجار، به نیابت سلطنت انتخاب گردید. دولت جدید و جوان مشروطه با مسائل پیچیده­ داخلی مثل تشکیل احزاب گوناگون، ترور شخصیت­های بزرگ و قیام­های متعدد در داخل کشور مواجه بود. ازطرف دیگر بی کفایتی حکومت مرکزی، ازهم گسیختگی مالی کشور و فرصت طلبی کشور­هایی نظیر روس و انگلیس درتعیین نخست وزیران موردنظر خود جهت تأمین منافع وخواسته هایشان، وضع مملکت را هرروز أسف بارتر می­کرد. دراین میان جنگ­های خارجی و قرارداد­های تحمیلی بر وخامت اوضاع افزود. شرایط تا جایی پیشرفت که رضاخان سردارسپه از وضع آشفته­ی مملکت و بی کفایتی دولت سود جسته و درسوم اسفند ۱۲۹۹ش با دسته­های قزاق که از پیش مقدمات آن فراهم شده بود، از قزوین به تهران حرکت و دستگاه­های دولتی را تصرف نمود. در این مدت کوتاه مورد بحث،
کابینه­های زیادی برسرکارآمدند؛ به طوری که در فاصله­ی بین سال­های ۱۲۸۸تا ۱۲۹۹ه. ش، با احتساب کابینه­های ترمیمی و کابینه مهاجرت، ۳۹ کابینه شکل گرفت که هیچکدام کفایت لازم را برای اداره­ی دولت نداشتند. ازآنجا که با مطالعه و تطبیق هرکابینه با ادوار قانون گذاری وعملکرد آن در هردوره می­توان تاحدی به ثبات وتزلزل دولت­ها و وضع حکومت آن­ها پی برد، سؤال مطرح
می­ شود که چه کابینه­هایی در دوره­ مذکور فعالیت داشتند و چرا مدت خدمت هرکدام ازآن­ها کوتاه بود؟
۱-۳ پرسش­های پژوهش
این پژوهش از یک پرسش اصلی و دو پرسش فرعی به شرح زیر تشکیل شده است:
الف) پرسش اصلی:

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

علت تشکیل کابینه­های مختلف بین سال­های ۱۲۸۸تا ۱۲۹۹ش چه بود؟