c 83/26

b 56/42

a 33/46

 

 

جدول ۴- ۲۰- جدول مقایسه میانگین اثر اصلی مصرف کود نیتروژنه بر سرعت رشد محصول ذرت.
این موضوع، بیانگر آن است که در مرحله‌ای که گیاه رشد سریع خود را سپری می‌کند با توجه به مساعد بودن شرایط محیطی و در اختیار داشتن عناصر غذایی کافی، سطح برگ خود را سریعتر توسعه داده و در نتیجه سرعت رشد محصول افزایش می‌یابد. سرعت رشد محصول تحت تأثیر گستره‌ای از عوامل از جمله دما، میزان تابش خورشید، آب و مواد غذایی موجود، نوع و سن گیاه قرار می‌گیرد(ساجدی و اردکانی،۱۳۸۷). در کمبود نیتروژن به دلیل بر هم خوردن و کاهش سنتز پروتئین، پیری زودرس برگ‌ها حادث شده و در نتیجه، سطح برگ گیاه کاهش می‌یابد. از طرف دیگر کمبود نیتروژن با اثر روی ریبولوز کربوکسیلاز بر فرایند فتوسنتز گیاه تأثیر می‌گذارد. مصرف نیتروژن از طریق تأثیر بر میزان فتوسنتز گیاه روی رشد گیاه تأثیر می‌گذارد، به نحوی که میزان فتوسنتز در سطح برگ ذرت با کاهش سطح نیتروژن کاهش می‌یابد (ارادتمند اصلی و همکاران، ۱۳۸۸). در شرایط کمبود کود نیتروژنه به دلیل کوچکتر بودن برگها، کم بودن تعداد برگها، کاهش فتوسنتز و کاهش تولید ماده خشک، مقدار سرعت رشد محصول کاهش می‌یابد. نتایج این تحقیق با نتایج صادقی و بحرانی (۱۳۸۰ الف) مطابقت دارد.
مطابق نتایج مقایسه میانگین، گیاهان تحت تیمار مصرف نیتروکسین دارای سرعت رشد محصول بالاتر برابر با ۱۱/۴۲ گرم بر مترمربع در روز بودند و گیاهان تحت تیمار عدم مصرف نیتروکسین سرعت رشد محصول کمتر برابر با ۰۳/۳۵ گرم بر مترمربع در روز داشتند (جدول ۴-۲۱).
جدول ۴- ۲۱- جدول مقایسه میانگین اثر اصلی کود زیستی نیتروکسین بر سرعت رشد محصول ذرت.

 

بدون نیتروکسین

مصرف نیتروکسین

 

b 03/35

a 11/42

 

 

سرعت رشد گیاه در مراحل اولیه رشد به دلیل کامل نبودن پوشش گیاهی و جذب درصد کمی از نور خورشید پایین بوده و با نمو گیاه و توسعه سطح برگ به سرعت افزایش می‌یابد. به طور معمول مقدار بالای سرعت رشد گیاه برای هر گونه گیاهی معین در شرایط مطلوب، هنگامی پدید می‌آید که پوشش برگ‌ها کامل شده باشد و این حالت نشان دهنده حداکثر توانایی تولید ماده خشک و حداکثر میزان تبادل انرژی خورشید در گیاه می‌باشد (موسی‌نژاد و همکاران، ۱۳۸۹). باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن با تأثیر بر روی رشد سیستم ریشه‌ای باعث افزایش میزان توسعه ریشه، تعداد سلولهای مریستمی و سطح برگ شده و باعث تخصیص بیشتر مواد فتوسنتزی به ریشه و افزایش سرعت رشد محصول می‌شوند (موسی‌نژاد و همکاران،۱۳۸۹). برخی محققین چنین نتیجه گرفته‌اند که باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن به طور مستقیم در افزایش فتوسنتز گیاه میزبان نقش ندارند، بلکه از طریق بهبود روابط آبی در سیستم متشکل از آب- خاک- گیاه و نیز تولید هورمون و تغییر روابط هورمونی، سطح فتوسنتز گیاه میزبان را نسبت به گیاهان شاهد، بالاتر نگه می‌دارند (جهان و همکاران،۱۳۸۶). ارادتمند اصلی و همکاران (۱۳۸۸) و یارمحمودی و همکاران (۱۳۸۹) نیز به نتایج مشابهی در این زمینه دست یافتند.

مطابق نتایج مقایسه میانگین، گیاهانی که در آنها از پیش تیمار بذر با HB -101 استفاده شده بود دارای بالاترین سرعت رشد محصول برابر با ۲۸/۴۰ گرم بر مترمربع در روز بودند که با تیمار پیش تیمار بذر توسط آب مقطر تفاوت معنی‌داری نشان ندادند. کمترین سرعت رشد گیاه برابر با ۷۲/۳۶ گرم بر مترمربع در روز مربوط گیاهان حاصل از بذرهایی بود که هیچ گونه پیش تیماری روی آنها صورت نگرفته بود. اگرچه تفاوت معنی‌داری بین این تیمار و پیش تیمار بذر با آب مقطر مشاهده نگردید(جدول ۴-۲۲).
جدول ۴- ۲۲- جدول مقایسه میانگین اثر اصلی پیش تیمار بذر بر سرعت رشد محصول ذرت.

 

پیش تیمار بذر با آب مقطر

پیش تیمار بذر با HB-101

بدون پیش تیمار

 

ab 72/38

a 28/40

b 72/36

 

 

در اثر پیش تیمار بذر، فعالیت‌های متابولیکی جوانه‌زنی، تحریک شده و در یک نقطه‌ای به هم می‌رسند که این توازن ایجاد شده موجب بهبود سرعت جوانه‌زنی، بهبود ویگور و رشد بوته‌ها و استفاده هرچه بهتر از مواد غذایی در دسترس می‌شود (جودی و شریف‌زاده ،۱۳۸۵). فاروق و همکاران (۲۰۰۶) نشان دادند که اعمال روش‌های مختلف پرایمینگ، سبب افزایش معنی‌دار سرعت رشد گیاه در برنج می‌گردد. این محققین معتقدند که افزایش سرعت رشد محصول در تیمارهای پرایمینگ، نتیجه جوانه‌زنی سریع‌تر و استقرار یکنواخت‌تر بوته‌ها است.
۴-۲-۲-۳- سرعت فتوسنتز خالص(NAR)
مشاهدات در مورد سرعت فتوسنتز خالص در گیاه نشان داد که در بین عوامل مورد بررسی، تنها اثر اصلی کود نیتروژن در سطح احتمال ۵ درصد معنی‌دار بود(جدول ۴-۲). مطابق نتایج مقایسه میانگین، تیمار مصرف نیتروژن توصیه شده، بالاترین سرعت فتوسنتز خالص برابر با ۶۴/۱۲ گرم در مترمربع در روز را در گیاه باعث گردید بود که با تیمار نصف مصرف مقدار نیتروژن توصیه شده تفاوت معنی‌داری نشان نداد. کمترین سرعت فتوسنتز خالص برابر با ۳۱/۱۱ گرم در مترمربع در روز مربوط به گیاهانی بود که برای آنها کود نیتروژنی مصرف نگردید (جدول ۴-۲۳).
جدول ۴- ۲۳- جدول مقایسه میانگین اثر اصلی مصرف کود نیتروژنه بر سرعت فتوسنتز خالص گیاه ذرت.

 

 

کود نیتروژنه

 

 

۰ kg/ha

۲۲۵ kg/ha

۴۵۰ kg/ha