اساتید ومشایخ بخاری :
ابو زرعه رازی، احمد بن حنبل،یحیی بن معین واسحاق بن راهویه
در موردکتاب الجامع المسند الصحیح المختصرمن امور رسول الله(ص) ، عبدالغنی بن عبدالخالق گوید: لیس من المبالغه فی شی اذا قلنا ان المسلمین علی اختلاف طبقاتهم وتباین مذاهبهم لم یعنوا بکتاب بعدکتاب الله عنایتهم ، بصحیح البخاری من حیث السماع والرویه واختصار وتجرید اسانیده .
« مبالغه آمیز نیست اگر بگوییم که مسلمانان بر حسب اختلاف نظروآراءشان، بعد از قرآن اهتمامی نداشتند ، همچون اهتمام آنها به صحیح بخاری از حیث شنیدن ودیدن واختصار وخارج کردن سند حدیث»(ترجمه از ماتن)
ودکترمحمد الزهرانی گوید: ولا غرابه فی ذلک فهو اصح کتاب بعد کتاب الله.« دوراز انتظاروعجیب نیست ، که صحیح بخاری صحیح ترین کتاب بعد از کتاب خداست(ترجمه ی ماتن) ودکتر عجاج می نویسد : فبذل (البخاری) جهدا کبیرا ووقتا طویلا خلال سته عشر سنه حتی تم تصنیفه علی الوضع الذی بین ایدینا ولم یضع فیه حدیثا الاوصلی رکعتین ،«بخاری تلاش بسیاری ووقت زیادی به مدت شانزده سال به کاربست تا اینکه کتابش را همین گونه که است به پایان رساند وحدیث را نمی نوشت مگر قبل از آن دو رکعت نماز می خواند» وخود بخاری درمورد کتاب خود گوید جعلته بینی وبین الله سبحانه .«آنرا میان خود وخدای سبحان قرار دادم .
انگیزه بخاری ازتدوین کتاب صحیح خود گوید:
روزی نزد استاد خود اسحاق بن راهویه بودیم که گفت : چه می شداگرکتاب مختصری درباره سنت صحیح رسول اکرم(ص) فراهم می گردید واین امر در دلم نشست وشروع به گردآوری جامع روایی صحیح نمودم وصحیح خود را از میان ششصدهزارروایت گردآوردم.
عوامل اعتبار صحیح بخاری نزد علمای اهل سنت :
قدمت کتاب به لحاظ جامعیت ، زیرا صحیح بخاری جامع ترین ودرعین حال متقن ترین کتابی است که درنیمه اول سده سوم هجری فراهم شده است ، نووی ازعلمای بزرگ اهل سنت می نویسد : علما به اتفاق معتقدند که صحیح ترین کتاب ها پس ازقرآن صحیح بخاری وصحیح مسلم است وامت ، همگی این دو کتاب راپذیرفته اند .(نجاتی موسوی ،1389 ،ص 9)
کتاب بخاری در مقایسه با صحیح مسلم صحیح تروفایده اش بیشتر است .
نکته مهم؛ اینست که بخاری به ذکرفضایل اهل بیت به خصوص در فضیلت امیرمومنان (ع) علی بن ابیطالب نپرداخته ولی روایات بسیاری در مورد تمجید معاویه آورده است درحالی که روایات صحیحی مطابق شرایط گزینش بخاری موجود بود آنها را نادیده گرفته است مثل حدیث مربوط به «آیه تطهیر»، «غدیرخم» و«حدیث طائر» که متواترند را نیاورده است . که حاکم نیشابوری در المستدرک به انها اشاره کرده است. (همان ،ص 10)
2-5 صحیح مسلم بن حجاج قشیری :
مولف آن ابوالحسن بن حجاج قشیری نیشابوری در سال 204 هجری قمری در نیشابور به دنیا آمد ودر سال 261 هجری در همین شهر وفات یافت وی تحصیل را اززادگاه خود شروع کرد وسپس برای تکمیل علوم وحدیث به خراسان ، حجاز، عراق ، شام، ومصرمسافرت کرد واساتید اوبخاری،احمد بن حنبل بودند .
دکترمحمد عجاج الخطیب در حق وی گوید: بلغ الامام مسلم منزله رفیعه فی العلم وکان بعض الائمه یقدمه فی معرفه الصحیح علی مشایخ ذلک العصر وقد اثنی علیه معاصروه وجمهور اهل العلم من بعده .
« امام مسلم در علم به منزلتی بالا رسید وبرخی اورا درشناخت حدیث صحیح برعلمای حدیث آن دوره ، رجحان می دادند ومعاصرانش وعلمای بعدی او را ستودند.»(ترجمه ی ماتن)
اساتید او : یحیی بن یحیی ، احمد بن حنبل، اسحاق بن راهویه ومحمد بن اسماعیل بخاری هستند.
دکترمحمد مطرالزهرانی درباره کتاب گوید: وقد اعتنی العلماء بصحیح مسلم روایه واسماعا .
« علماء به روایات مسلم ، از نظردیدن وشنیدن حدیث اهتمام کردند.»(ترجمه ماتن)
، صحیح مسلم بعد از صحیح بخاری معتبرترین کتاب نزد اهل سنت است که برخی آنرا بر صحیح بخاری مقدم شمرده اند وآن هم بخاطرچینش احادیث وساختار خاصی که در کتاب مسلم به کاررفته موجب شده برخی صحیح مسلم رابربخاری ترجیح دهند ، شمار روایات مسلم 7275روایت که با حذف مکررات 3018 روایت است ، اعتبارصحیح مسلم بخاطراین است که احادیث مجمع علیه را آورده است ، عثمان بن عبدالرحمن معروف به ابن الصلاح در مقدمه گوید: وروینا عن مسلم انه قال لیس کل شی عندی وضعته ههنا یعنی فی کتابه الصحیح انما وضعت ههنا ما اجمعوا علیه .
«واز مسلم روایت کردیم و او گفته که هرحدیثی را در کتابم یعنی صحیح خودم نیاوردم ، وفقط احادیثی که بر آن اجماع نمودند را آوردم.»(ترجمه ماتن)(نجاتی موسوی ،1389،ص13)
3-5 سنن ابی داوود :
مولف آن سلیمان بن اشعث سجستانی ، ابوداوود در سال 202هجری به دنیا آمد ودرسال275 در بصره وفات یافت . ابوداوود برای فراگیری حدیث به شهرهای خراسان ، شام، مصرو حجازمسافرت کرد وتاپایان عمر در بصره اقامت گزید اساتید اواحمدبن حنبل ،یحیی بن معین ، محمد بن عیسی بن نجیح ، اسحاق بن راهویه بودند. اوازافراد ی چون احمد بن حنبل ، احمدبن ابی صالح ، مسلم بن ابراهیم ، احمد بن عبید وسلیمان بن حربی روایت کرده است. فایده سنت نویسی ، اطلاع یافتن برمدارک احکام است که از سنت پیامبر (ص) استفاده می شود وابوداوود به دنبال آن بود که احادیثی گرد آورد که برای استدلال فقها به کارآید واحکام شرعی از آن استخراج واستنباط شود ابوداوود درباره کتابش گوید: کتبت عن النبی(ص) خمس مئه الف حدیث وانتخبت منها اربعه آلاف وثمانی مئه حدیثا : از روایات رسول خدا(ص) پانصد هزارحدیث نوشتم واز میان آن ها4800 حدیث را گزینش کردم وکتا

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.
ب سنن رابااین احادیث گزینش شده نوشتم .(همان ، ص21 تا23)

بسیاری از عالمان اهل سنت بعد از صحیح بخاری ومسلم سنن ابوداوود رادرمرتبه سوم قرارمی- دهند. ابراهیم بن اسحاق حربی در مقدمه سنن ابوداوود می نویسد: دانش حدیث دردست ابوداوود همانگونه بود که آهن دردست داوود پیامبر(ص) وکتاب او به روایت ابوعلی لولویی انتشار یافته است .
سنن ابوداوود 5274 حدیث رادرچهل کتاب و1871 باب مطرح کرده است ودرجلد چهارم « کتاب المهدی» دوازده حدیث درباره امام مهدی «عج» اورده است ودرهمین کتاب ، حدیث « اثنی عشر خلیفه» از رسول خدا(ص) نقل کرده است وبرخی گفته اند : ابوداوود براین عقیده بود که امام مهدی دوازدهمین جانشین رسول خدا(ص) است. (قادری ،1388،ص42)
4-5 سنن ترمذی :
مولف : ابو عیسی محمد بن سوره بن ضحاک سلمی ضریر ،ترمذی تولد او درسال 209 هجری در روستای بوغ ازروستاهای شهرترمذ درمنطقه خراسان بزرگ ودرکناررودجیحون به دنیاآمد ودرسال279ه.ق در همین شهر وفات یافت .
شرح حال مولف : مولف برای طلب حدیث به شهرهای مختلف از جمله خراسان ، عراق ، حجاز، بغداد مسافرت نمود ، آنگاه به زادگاه خود بازگشت وکتاب سنن را در همین شهرنگاشت ، برخی گفته اند او درپایان عمر نابینا شد، لذا به او لقب ضریر داده اند.
اودارای حافظه وهوش سرشاری بود، ونخستین کسی است که اصطلاح « حسن» را برای آن دسته ازاحادیثی که یک درجه ازصحیح کمتراست را باب کرد، پیش ازاوحدیث تنها به صحیح وضعیف تقسیم می شد.(نجاتی موسوی ، 1389، ص24.)
اساتید او: قتیبه بن سعید ، اسحاق بن راهویه، ابومصعب زهری ، یحیی بن اکثم(که نزد مامون باامام جواد ع مناظره کرد).
سنن ترمذی به نام های جا مع ترمذی ، صحیح ترمذی، جامع صحیح نیز معروف است . از نظرالبانی این عنوان (جامع ترمذی) ازآن جهت بر این کتاب زیبنده است که اودرکتابش فوائد وعلومی راآورده که حتی درصحیح بخاری وسایرکتب یافت نمی شود.(همان)
ترمذی غیراز سنن تالیفات دیگری دارد عبارتنداز: کتاب العلل، کتاب التاریخ، کتاب الشمائل، کتاب اسماء الصحابه؛ ترمذی درمقدمه سنن درتعریف کتابش می نویسد : صنفت هذاالکتاب وعرضته علی علما الحجازوالعراق والخراسان فرضوا به وقالوا من کان هذا الکتاب فی بیته فکانما فی بیته نبی یتکلم ؛ وقتی این کتاب راتالیف کردم ، برعلمای حجازوعراق وخراسان عرضه کردم وآنان این کتاب را تایید کرده وگفتند هرکس درخانه اش این کتاب باشد ، گویا پیامبری در خانه اش داردوسخن می گوید.
(قادری 1388،ص45)
عالمان متعددی از اهل سنت ، وجود احادیث جعلی وساختگی درمحتوا ونیزراویان کذاب وفاسق دراسناد ،سنن ترمذی را تایید کرده اند که ذهبی درمیزان الاعتدال به برخی ازاین موارد اشاره کرده است.(همان)
درسنن ترمذی درکتاب الفتن ودرابواب القدربابی به نام « باب ماجاء فی المهدی» هست که چهارحدیث ، صریح درامام مهدی است ، احادیث فراوانی بعدازاین باب درباره عیسی وفتنه دجال وعلامات آخرالزمان ، همچون طلوع خورشید ازمغرب آمده است .(همان)
تعداد روایات ترمذی براساس چاپ دارالسلام 3956 روایت است.(نجاتی موسوی ، 1389ص26)
5-5 سنن نسایی :
مولف آن ابو عبدالرحمن احمد بن شعیب نسائی متولد215 ق در شهر نساء از شهرهای قدیم ایران مابین سرخس ومرووابیورد ودرسال303ق درمکه وفات یافت.
اساتید نسائی : اسحاق بن راهویه ، حصین بن منصور، عیسی بن حماد ، سوید بن نصر.
تالیفات : نسایی غیرازکتاب سنن ، صاحب تالیفات دیگری نیزهست ؛ ازجمله :
1-خصایص وفضایل امیرالمومنین ع ، نسایی گوید : آن گاه که به شام رفتم ، مردم آن جا رادشمن و منحرف ازامام علی (ع) یافتم؛ ازاین روبه نگارش این کتاب پرداختم ، تا باعث ارشاد آنان شود .
گویند: پس ازتالیف این کتاب شامیان از او خواستند تا کتابی درباره فضایل معاویه بنویسد اما نسائی گفت: چه بنویسم درباره کسی که رسول خدا(ص) درباره اوفرمود: «لا اشبع الله بطنه».
خداوند شکمش را سیر نکند ، آنان باشنیدن این سخن او را مورد هجوم قرار داده وپس ازضرب وشتم از شهر بیرون کردند که همین حادثه به فوت اودرمکه انجامید ومیان صفاومروه مدفون شد.(نجاتی موسوی، ص27 .)
برای نسائی سه مشکل ذکر کرده اند:
1-ازمعاویه خوشش نمی آمد 2- امام علی(ع) را برعثمان مقدم می داشت 3- یک مساله فقهی وآن جوازاستمتاع دردبر، «که از نظر اکثر اهل سنت حرام است» ماتن).(همان ، ص28.)
نظرعلمای اهل سنت درباره سنن نسائی :
قال ابوالحسن المعاضری : اذا نظرت الی ما یمزجه اهل الحدیث فما خرجه النسائی اقرب الی الصحه مما اخرجه غیره . وقال الحافظ بن رشید: کتاب النسائی ابدع الکتب المصنفه فی السنن تصنیفا واحسنها توصیفا وکان کتابه جامعا بین طریقتی البخاری ومسلم مع حظ کبیرمن بیان العلل .(همان ، ص29.)
«ابوالحسن معاضری گفت : اگر به آنچه اهل حدیث جمع کردند نگاه کنی ، خواهی دید که آنچه نسایی آورده نسبت به دیگران ، صحیح تراست. وحافظ ابن رشید گفته :
«کتاب حدیث نسایی ، نوآورترین کتاب حدیثی است که در زمینه سنن تصنیف شده ، وبهترین آن ها در توصیف وکتاب او تلفیقی است از روش گزینش حدیث بخاری ومسلم است با بهره ای بسیاربالا بیان ضعف وصحت حدیث « ترجمه ماتن»
تعداد روایات : درسنن نسائی 5761روایت آمده است.(نجاتی موسوی، 1389، ص29.)
برخی ازعلمای شیعه چون علامه سید محسن امین عاملی ، قائل شدند نسائی شیعه بوده ، یادراواخرعمربه تشیع گراییده است.(قادری ،1388 ص49.)
6-5 سنن ابن ماجه :
مولف ابو عبدالله محمد بن یزید بن ماجه ربعی قزوینی در سال 209 ه.ق متولد
ودرسال 273ه.ق وفات یافت.
شرح حال مولف ، ابن ماجه قزوینی برای تکمیل دانش حدیثی خودبه شهرهای مختلف علمی آن روزگارازقبیل بغداد، کوفه ، بصره، شام، حجازوری مسافرت کرد. اودارای کتابی در تفسیر قرآن وکتابی درباره تاریخ قزوین است.(نجاتی موسوی ، 1389 ، ص30)
اساتید ابن ماجه : علی بن محمد طنافسی حافظ، ابوبکربن ابی شیبه صاحب «المصنف» عثمان بن ابی شیبه (برادرابوبکربن شیبه) ، مصعب بن عبدالله زبیری .
شاگردان بن ماجه : محمد بن عیسی ابهری، احمد بن روح بغدادی ، علی بن ابراهیم قطان.(همان)
دیدگاه علمای اهل سنت درباره سنن بن ماجه :