P<0.01
نتایج آزمون لوین(F=2.89, Sig=0.1) نشان می دهد که فرض برابری واریانس ها تایید می­ شود. پس از بررسی فرض برابری واریانس ها به بررسی آمارهT پرداخته می­ شود. براساس نتایج آزمون تی تفاضل(t=10.65 , p P<0.001) بین دو گروه تفاوت معنی­دار وجود دارد. با توجه به نتایج جدول 2-4 نمرات گروه آزمایش در مرحله پس آزمون رشد یافته است و این میزان رشد از نظر آماری معنی­دار است اما در گروه کنترل رشد در نمرات ابراز وجود دیده نمی­ شود. بنابراین نتیجه گرفته می­ شود که روش مداخله مورد مطالعه تاثیر معنی­دار بر متغیر وابسته دارد.
فصل پنجم:
بحث و نتیجه گیری
5-1. مقدمه
در این فصل به بحث درباره یافته ها و نتایج حاصل از پژوهش پرداخته می شود. در ابتدا یافته های پژوهش مورد بحث و بررسی قرار می گیرد، سپس این یافته ها با نتیجه ی پژوهش های پیشین مورد مقایسه قرار خواهند گرفت. در ادامه نیز نتیجه گیری کلی و جمع بندی نهایی صورت خواهد گرفت و نهایتا به محدودیت های پژوهش و پیشنهاداتی برای پژوهش های آینده ارائه خواهد شد.
5-2. بحث و بررسی یافته­ ها
عوامل متعددی با اعتیاد در ارتباط می باشد همچون عوامل ژنتیک، عوامل عصبی زیستی، اجتماعی (مانند خانواده و محیط زندگی)، عوامل روانی و شخصیتی که می­توان از آن­ها نام برد. در این بین عوامل شخصیتی یکی از عوامل مهم موثر بر اعتیادپذیری می­باشد. یکی از عوامل مهم شخصیتی ابراز وجود است که شکلی از ارتباطات است که به عنوان حمایت شخص از حقوق شخصی اش بدون نادیده گرفتن و یا تخریب حقوق دیگران تلقی می شود.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
بر اساس قانون تعادل،انرژی روانی تمایل دارد که به طور متعادل در رابطه با هر قسمت شخصیت و روان توزیع شود.بنابر اصل انتروپی هر عقیده و یا فکری و هر قسمتی از روان چنانچه انرژی روانی بیشتری داشته باشد خود تمایل به از دست دادن آن انرژی به نفع قسمت هایی دارد که انرژی کمتری دارند.شخصیت سالم در دیدگاه یونگ شخصیتی است که تعادلی از نیروهای مختلف را ایجاد کرده باشد به گونه ای که در اثر تعادل نیروها به نوعی وحدت که نشئت گرفته از هماهنگی و همخوانی نیروها و نتیجتا قسمت ­های مختلف شخصیت است رسیده باشد.رسیدن به این مرحله در دیدگاه یونگ با عنوان مفهوم خودیت تعبیر می­ شود(مدی1996) که تعداد کمی از انسان ها موفق به رسیدن بدان می­شوند.بنابراین هرچه انسان­ها از این تعادل در خود دور باشند به ناهنجاری های روانی نزدیک ترند.
افراط و تفریط در به کار گیری هر یک از منابع شناخت خود می ­تواند زمینه ساز آسیب روانی باشد. عدم تعادل در به کارگیری این منابع قطعا مشکلاتی را برای فرد ایجاد می کند. کسانی که تعادل در ظروف روانی آنان بهم می­خورد در شکل هایی از روان دچار افراط و تفریط هستند و به بعضی از ابعاد شخصیت و روان فرد بیش از اندازه تاکید می شود در حالی که به ابعاد دیگر بسیار کم تاکید می گردد که از جهاتی انطباق با واقعیت ندارد.این عدم تعادل در خود را می توان به شکل های مختلف دید.
خود مشاهده گری همواره آگاهی از خود و حالات خود را در پی خواهد داشت.در مواردی که استفاده از این منبع شدت یافته و به موازات آن کاهش شدید استفاده از سایر منابع همراه شده است.ما نوعی خود اشتغالی ذهنی و نتیجتا نوعی شدت در توجه تمرکز یافته بر خود را درمیان افراد می بینیم که می تواند منتهی به سندرم های بالینی و اختلالاتی مانند افسردگی،اختلال هراس،اضطراب اجتماعی،اسکیزوفرنیا و الکلیسم گردد. افراد در موقعیت هایی که دچار اضطراب اجتماعی می شوند به شدت توجه به حالات خود و علائم بدنی ناشی از اضطراب را دارند و از اینکه این حالات در ذهن مشاهده کنندگان در جمع چگونه جلوه­گر شود بسیار نگرانند.تجارب بالینی نشان می دهد که علاوه بر افسردگی و اضطراب به طور اعم،شدت فعالیت های خود مشاهده گری می تواند به طور اخص خود اشتغالی ذهنی در رابطه بدن،اختلال وسواسی-اجباری،افکار اضطرابیو کاهش شدید روابط اجتماعی و کاهش شدید در آستانه دریافت استرسورهای روانی را در بر داشته باشد.این گونه افراد غالبا دارای شبکه روابط اجتماعی بسیار محدود بوده و به واسطه در خود فرو رفتگی بسیار بالا،نوعی بریدگی از گروه و اجتماع را نشان می دهند.افراد افسرده ای که از منبع خود مشاهده گری با شدت بسیار بالایی استفاده می کنند غالبا نشخوار فکری بالایی را نشان می دهند که می تواند عاملی برای بقای افسردگی باشد و درمان را با مشکل مواجه کند.
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
بنابراین در رواندرمانی مبتنی بر منابع شناخت خود با جاری شدن انرژی روانی افراد از خودمشاهده­گری به ظروف خودمقایسه­گری و پسخورانداجتماعی اثرات تورم خودمشاهده گری کاهش می­یابد و فرد بجای تمرکز افراطی بر درون خود به مقایسه خود خصوصا با افراد پایین تر از خود می ­پردازد و بدین گونه به توان و ظرفیت خود پی می­برد. وقتی که خودمشاهده­گری فرد طوری متورم شده است که فرد هیچ واکنش و بازخورد محیط برایش مهم نیست پس محیط نمی ­تواند موجب تغییر وی شود در این حالت هرچه محیط به تنبیه او بپردازد بخاطر رفتارش باز هم برایش مهم نیست و به رفتار نادرست و ناههنجار خود اددامه می­دهد. زمانی که در جلسات رواندرمانی منابع شناخت خود انرژی روانی در پسخوراند اجتماعی افزایش می­یابد فرد معتاد پسخوراندهای اجتماعی برایش اهمیت بیشتری نسبت به قبل پیدا می­ کند به بازخوردهای همسر و والدین و فرزندان و دوستانش بیشتر متوجه می­ شود و این بازخوردها او را در جهت درمان اعتیاد هدایت می­نماید.
فرد با

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.
مقایسه خود با افراد پایین تر از خود افزایش حرمت خود و ابراز وجود و نیز مقایسه خود با کسانی که با تلاش در جهت درمان اعتیاد گام برداشته اند و موفق بوده اند و نیز پس افزایش انرژی پسخوراند محیطی و اثر مثبتآن بر فرد، به جایی می­رسد که می­گوید “من می­توانم” و با اعتماد بنفس بیشتر به ابراز وجود در محیط اقدام می­ کند.
زمانی که در گروه مفاهیم تکوین خود به معتادان آموزش داده می­ شود و آنان با منبع فعال درون خود برای تکوین خود آشنا می­شوند در می­یابند تا به حال بسیار خود را در مقایسه با افراد بالاتر از خود قرار داده­اند و این عامل اعتمادبنفس و حرمت خود درونی آنان را کاهش داده ­است و همواره منجر به این شده است که از ابراز خود در خانواده و اجتماع واهمه داشته اند و منجر به شکست آنان در رسیدن به اهداف زندگی شده است. همچنین با جاری شدن انرژی روانی از منبع خودمقایسه­گری به سوی منبع خودمشاهده­گری با عواطف و احساسات و افکار و تجارب درونی خویش بیشتر آشنا شدند و این آشتی با درون موجب شد که در گروه خود را ابراز نمایند، از عواطف و احساسات خود بگویند و همدلی سایر اعضای گروه با آنان موجب شد تا متوجه شوند که پاسخ محیط به خودابرازی آنان مثبت است و نیازی نیست که از خودابرازی نگران باشند.
هدف کلی پژوهش حاضر تعیین اثر بخشی مشاوره گروهی به شیوه منابع شناخت خود بر ابراز وجود معتادان در حال بازتوانی بوده است.
نتایج بدست آمده در پژوهش حاضر مبنی بر اثربخشی مشاوره گروهی به شیوه منابع شناخت خود بر ابراز وجود همسو با نتایج اعتمادی و حاج حسنی(1391) است که در تحقیق خود نشان دادند که درمان شناختی –رفتاری ابراز وجود دانش آموزان را افزایش می دهد. فنون رفتاردرمانی شناختی به دانش آموزان کمک کرد تا توانمندی­ و استعدادهای خود را ببینند و پس از اصلاح خطاهای شناختی آنان میزان ابراز وجود دانش آموزان افزایش پیدا کرد.
همچنین نتایج به دست آمده در این پزوهش همسو با نتایج پژوهش دهکردی و دینانی(1389) است که نتیجه گرفتند که آموزش رویکرد مصون سازی در برابر فشار روانی و استرس باعث افزایش ابراز وجود در دختران معلول جسمی-حرکتی می شود. این دختران با آموزش شیوه ­های مقابله با استرس و فنون اصلاح خطاهای شناختی که منجر به بزرگنمایی نقایص جسمی و کوچک نشان دادن توانمندی­های دختران دارای نقص عضو توانستند ابراز وجود را در این دختران افزایش دهند.
همچنین نتایج به دست آمده در این مطالعه همسو با نتایج یونسی و امیرجان(1387) است که نیز نشان دادد رواندرمانی مبتنی بر منابع شناخت خود بر افزایش احترام به نفس دختران دبیرستانی موثر است. دخترانی که از این رویکرد درمانی بهره بردند با افزایش تعادل در انرژی روانی و کاهش خودمقایسه­گری احترام به نفس آنان افزایش یافت. همچنین نتایج بدست آمده همسو با ممقانی، یونسی، باقری، اسماعیلی(2011) نتیجه گرفتند که توانبخشی روانی مبتنی بر منابع شناخت خود باعث بهبود عزت نفس دختران نوجوان می شود. حرمت نفس رابطه مستقیم با ابراز وجود دارد. ابراز وجود باعث افزایش حرمت نفس، بیان منطقی افکار و احساسات، کاهش اضطراب، بهبود مهارت­ های اجتماعی-ارتباطی و ملاحضه حقوق دیگران شود. وقتی در کسی رفتارهای غیرجرات ورزانه وجود داردرفتارهای مستقل،خودبسندگی اجتماعی،اعتمادبه نفس وعزت نفس کاهش می­یابد(بلکام، 2008).
نتایج به دست امده همسو با نتایج یونسی و محمدی(2004)است که در رابطه با تنظیم منابع شناخت خود جهت تغییر نگرش دانش آموزان نسبت به اعتیاد مداخله­ای انجام دادند. در این پژوهش، توسط تشدید مقایسه اجتماعی(مقایسه با پایین تر از خود)دانش آموزان دبیرستانی تغییر نگرش محسوسی نسبت به اعتیاد نشان دادند.یکی از عوامل شخصیتی در گرایش به مصرف مواد نداشتن ابراز وجود است و این عامل باعث می­ شود که افراد قادر نباشند در مقابل انتظارات و توقعات اطرافیان خود بایستند و نظرات خود را بیان کنند.افراد معتاد به دلیل ضعف ابراز وجود دچار اضطراب می­شوند و افزایش ابراز وجود می تواند موجب شود فرد قاطعانه رفتار کند و نسبت به رفتار خویش نیز مسئولیت پذیر شود. ضعف ابراز وجود باعث افزایش گرایش به مواد می شود وروان درمانی مبتنی بر منابع شناخت خود حوزه نسبتا جدیدی است که در افزایش ابراز وجود موثرمی ­تواند اثربخش و مفید باشد.
خدایاریفرد و همکاران(1386)درپژوهشی باعنوان رواندرمانگری و توانبخشی زندانیان و بررسی اثربخشی آن در زندان رجاییشهر،از تكنیكهای منابع تكوین خود استفاده نمودند و نتایج نشان داد كه سازگاری­های روانی-اجتماعی در زندانیان افزایش یافته است.بر اساس ابعاد نظری منابع شناخت خود در این افراد سطح انرژی متعادل نیست و این امر موجب بوجود آمدن اختلال و بسیاری از مشکلات در زندگی فرد می­ شود. زمانیکه سطح انرژی بیشتر حول پسخوراند اجتماعی جریان دارد، فرد تلقین پذیر و دارای اعتماد به نفس پایین می­ شود. اگر مقایسه اجتماعی بیشترین انرژی را به خود اختصاص دهد موجب می­ شود فرد افسرده و دارای حس بی­ارزشی شود. رواندرمانی مبتنی بر منابع شناخت خود، با ایجاد تعادل سطوح انرژی روانی، باعث افزایش سلامت روانی و ابراز وجود در معتادان شده است. با کاهش پسخوراند افراطی اجتماعی که در این حالت فرد واکنش دیگران برایش بسیار اهمیت دارد، موجب می­ شود که فرد انرژی بیشتری صرف خودنظاره گری نماید و بدین ترتیب اعتماد به نفس را در فرد افزایش می­دهد زمانی که ویژگی­های مثبت خود را بهتر می­شناسد و ا
نتیجه تصویری درباره سلامت روانی
ستعدادهای ذاتی ناشناس درون خویش را می­شناسد. این افزایش اعتماد به نفس نیز ممکن است در افراد معتاد باعث افزایش ابراز وجود و قدرت “نه گفتن” شود که به نوبه خود در کاهش گرایش به مواد موثر است. با افزایش خود مشاهده­گری علاوه بر اینکه فرد بر حالات، افکار و احساسات خود آگاهی می یابد، بسیاری از تغییرات مهم در خود ایجاد می کند.
بسیاری از مواقع منبع خودمشاهده­گری در کنار منابع دیگر و در مواقعی به تنهایی عمل می کند؛برای مثال زمانی که فرد غمگین و یا مضطرب است و یا احساس دردی دارد،تلاش می­ کندکاری کند و تغییری ایجاد کند تا از این وضع رها شود.توسط منبع خود مشاهده گری فرد قادر می­ شودعادات و رفتارهای نا مطلوب را در خود کنترل نموده و یا حذف کند به بیان دیگرتوسط این منبع می توان از وقوع رفتاری خاص در خود جلوگیری کرد.
منبع خودمشاهده­گری به افراد کمک می کند که هر گونه بی­ثباتی در ارزشیابی خود را کاهش داده و کنترل کنند.مشاهده وضعیت دیگران منبع اطلاعاتی مهمی برای تکوین خود است که در فرایند مقایسه خود با دیگران عملی می شود. مردم ترجیح می دهند تا خودشان را توسط خصوصیاتی ارزشیابی کنند که سر راست،عینی،غیرذهنی و ملموس باشند.زمانیکه این خصوصیات و معیار ها وجود ندارند،آنها تمایل دارند که خودشان را در مقایسه با دیگران ارزیابی کنند زیرا که دیگران به عنوان معیارهای عینی برای آنان مطرح می شوند.شاید یکی از دلایل برای استفاده زودهنگام کودکان از این منبع شناخت خود همین ملموس بودن و عینی بودن آن باشد.مفهوم خود در میان کودکان به طور جدی توسط توانمندی های هم سن و سال­ها و همکلاسی هایشان تحت تاثیر واقع می شود؛زمانیکه کودکی در میان همقطارانی قرار دارد که توانمندی بیش تری نسبت به وی دارند،او ارزشیابی پایینی از خود دارد و بالعکس چنانچه همقطاران در سطح پایین تری هستند او ارزشیابی بهتری از خود دارد.
5-5. نتیجه ­گیری
انسان بسیاری از موارد خود را مورد ارزیابی و محاسبه قرار می دهد و با این خود مشاهده گری علاوه بر اینکه آگاهی بر حالات،افکار و احساسات خود می یابد، تغییرات مهمی در خود ایجاد می کند.توسط منبع خود مشاهده گری می توان عادات و رفتارهای نامطلوب را در خود کنترل نمود و یا حذف کرد.توسط این منبع می توان از وقوع رفتاری خاص در خود جلوگیری کرد.این منبع با به کار گیری سیستم خودتنظیمی می تواند بسیاری از افکار و عواطف و در کل شناخت انسان را تحت کنترل در آورد(ولز2001). منبع خودمشاهده­گری شناخت خود با باز نمودن منظر فراشناختبه عنوان عاملی در ایجاد و ابقاء بسیاری از اختلالات روانی و یا درمان آنان مد نظر قرارگیرد چون زمانیکه آگاهی فرد از خودش، عواطف، افکار و احساسات بدنی افزایش می­یابد میزان اضطراب کاهش می­یابد و اختلالات روانی کاهش می­یابد.
در ادیان الهی به موضوع خود مشاهده گری و نتیجتا آگاهی و شناخت از خود اهمیت زیادی داده شده است.یکی از راه های پیشگیری از گناه و یا انجام توبه خود مشاهده گری است. کتاب­های آسمانی در این زمینه مومنان را به رجوع به خودشان تشویق می کند چونیکی از بهترین و مطمئن­ترین راه شناخت خدا،شناخت خود است.
در اسلام جهت شناخت خدا و رسیدن به حق تعالی،دو نوع سیر در نظر گرفته شده است:سیر در آفاق و سیر در انفس (سوره سجده آیه53).سیر اول توجه به غیر خود(شامل طبیعت و اجتماع است) در حالیکه سیر دوم سفری در درون خود است که از توجه به خود آغاز می شود.از مولا علی (ع) روایت شده که سیر دوم سفری در درون خود است که از توجه به خود آغاز می شود و سیر دوم برای شناخت و رسیدن به حق تعالی بهتر است.
به نظر می رسد که تمام ادیان الهی در بحث هدایت انسان ها این منبع مربوط به تکوین خود را به عنوان پایگاهی بسیار مهم تلقی نموده اند.آنچه مسلم است این منبع(خود مشاهده گری) نقش مهمی در رابطه با تکوین خود داراست و هرچه انسان مسن تر می شود شاید سهم این منبع در جهت دهی و هدایت کنش های مختلف خود بیشتر می شود.
بنابراین رواندرمانی مبتنی بر منابع شناخت خود برای حیطه­های سلامت روان از جمله ابراز وجود در مردم ایرانی که از سوی مبانی دینی به خودمشاهده­گری تاکید شده است می ­تواند مفید باشد چون در فرهنگ ایران شناخت خود و محاسبه خود یکی از وظایف فرد در طول هر روز زندگی است.
5-3. محدودیت های پژوهش

باید در نظر داشت که این پژوهش تنها روی کسانی اجرا شد که خود برای ترک اعتیاد به مرکز ترک اعتیاد مراجعه کرده بودند بنابراین بایستی در تعمیم نتایج به سایر افراد معتاد که توسط نیروی انتظامی به اجبار در کمپ نگهداری می­شوند کمی احتیاط کرد.
5-4. پیشنهادات
5-4-1. پیشنهادات پژوهشی

با توجه به محدود بودن نمونه مورد مطالعه در این پژوهش نیاز به مطالعات بیشتر دیده می شود تا نتایج محکم تری در باره تاثیرات رواندرمانی مبتنی بر منابع شناخت خود بر سلامت روان و تاثیرات درمانی آن بر سایر متغیرهای روانشناسی مثبت نگر و نیز اختلالات روانی بدست بیاید و تاثیرات آن با سایر رویکردهای درمانی مورد مقایسه قرار گیرد.
پیشنهاد می شود در مطالعات بعدی مطالعاتی روی معتادانی که در کمپ­های ترک اعتیاد به اجبار اقامت دارند انجام شود.
باید مطالعات مشابهی روی جامعه زنان معتاد نیز صورت و نتایج آن با این پژوهش مورد مقایسه قرار گیرد.
با توجه به تفاوت های فرهنگی در کشور، توصیه می شود در مناطق و فرهنگ های مختلف کشور نیز مطالعات مشابه روی معتادان اجرا شود و تف
اوت های فرهنگی در اثربخشی این رویکرد درمانی مطالعه شود.
پیشنهاد می شود تاثیرات رواندرمانی مبتنی بر منابع شناخت خود با سایر رویکردهای درمانی مورد مقایسه قرار گیرد تا مناسب ترین رویکردهای درمانی جهت درمان وابستگی به مواد و ارتقاء سلامت روان تعیین و مورد استفاده قرار گیرد.
5-4-2. پیشنهادات کاربردی

با توجه به کم هزینه بودن گروه درمانی و جذابیت رواندرمانی مبتنی بر منابع شناخت خود برای اعضای گروه می توان از این روش برای معتادان مقیم کمپ های ترک اعتیاد استفاده نمود.
با توجه به اینکه اثر رواندرمانی منابع شناخت خود بر افزایش خودابرازگری معتادان در حال ترک مورد تایید قرار گرفته است، پیشنهاد می شود کارگاه های آموزشی به منظور مهارت آموزی در این رویکرد برای روانشناسان و مددکاران که با معتادانکار می­ کنند برگزار شود تا گام های هدفدار و مثبت در راستای مبارزه با مواد مخدر برداشته شود.
طراحی و آموزش بسته های آموزشی رواندرمانی مبتنی بر منابع شناخت خود می ­تواند در جهت دادن به تلاش روان شناسان و مددکاران که در عرصه ترک اعتیاد کار می کنند گامی مفید باشد.
پیشنهاد می شود در کارورزی دانشجویان رشته های مشاوره و روانشناسی خصوصا مشاوران توانبخشی آموزش عملی رواندرمانی مبتنی بر منابع شناخت خود گنجانده شود.
منابع:
1-اتکینسون،ریتال،اتکینسون،ریچاردسی،(1994/1382)مترجمان،براهنی،محمدنقی،بیرشک،بهروز،زمینهروانشناسی هیلگارد،تهران،انتشارات رشد،چاپ نوزدهم
2-امیر جان،ساره،یونسی سید جلال(1387)، اثر بخشی مشاوره گروهی به شیوه منابع شناخت خود بر افزایش احترام به نفس دختران نوجوان دبیرستانی،فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی-سال یازدهم-شماره چهل
3-اون هارجی،ساندرزکریستین،دیکسون دیوید،تاون جونز (2000/1382(.،ترجمه فیروزبخت،مهرداد،بیگی خشایار مهارت های اجتماعی در ارتباطات میان فردی،تهران ،انتشارات رشد،چاپ دوم
4-براندن، ناتانیل 1998(. روانشناسی حرمت نفس. ترجمه جمـال هاشـمی(. تهـران: انتشـارات
شرکت سهامی انتشار
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)