برگسن معتقد است: ((کار عبارت است از آفرینش امر فایده بخش))

 

فریدمن کار را: ((مجموعه اعمالی می‌داند که انسان برروی ماده، با هدفی معطوف به فایده و مصلحت، به کمک مغز و دست و اعضای دیگر انجام می‌دهد)) (پناهی و ابراهیم پور ،۱۳۸۷،ص۱۰۴)

 

‌بنابرین‏ کار دارای خصوصیات اصلی زیر می‌باشد:

 

۱- دائمی و همیشگی بودن کار؛

 

۲- به تولید کالا و خدمات می‌ انجامد؛

 

۳- دستمزدی برای آن در نظر گرفته شود؛

 

۴- منجر به برقراری تعادل جسمانی و حفظ سلامت روحی و بدنی انسان می شود؛

 

۵- موجب تقویت روابط اجتماعی و ارضای نیازهای اجتماعی افراد می شود؛

 

۶- منجر به تزکیه نفس و جلوگیری از مفاسد اجتماعی می‌گردد؛

 

۷- کار وسیله ای برای اندازه گیری نقاط قوت و ضعف انسان ها است یعنی در کار توان افراد مشخص و آنجاهایی که نیاز به اصلاح دارد، اصلاح می شود (سلطانی،۱۳۷۶،ص۲۸).

 

۲- ۹)وجدان کاری

 

وجدان کاری، یکی از ابعاد مهم وجدان است که منظور از آن احساس مسئولیت و تعهد همه جانبه درونی فرد نسبت به کارهایی است که بر عهده اوست. به عبارت دیگر سعی در انجام هر چه کامل تر و بهتر کارها و پرهیز از هر گونه تساهل و کم کاری و استفاده منطقی از امکانات و شرایط و مواظبت مداوم نسبت به انجام وظایف.

 

وجدان کاری عبارت است از: احساس تعهد درونی به منظور رعایت الزاماتی که در ارتباط با کار مورد توافق قرار گرفته است. به بیان دیگر منظور از وجدان کاری، رضایت قلبی، تعهد و التزام عملی نسبت به وظیفه هایی است که قرار است انسان آن ها را انجام دهد (سعیدی و حسین آبادی، ۱۳۸۹، ص۴۹).

 

رهبر معظم انقلاب در پیام نوروزی ۱۳۷۴ خویش و وجدان کاری را به شرح ذیل بیان کرده‌اند:

 

افراد دارای وجدان کاری، کار را یک عمل صالح، یک وظیفه حقیقی، یک عبادت و یک مسئولیت اجتماعی و سیاسی تلقی می‌کنند (سلیمی دانشگر،۱۳۸۴،ص۱۳).

 

وجدان کاری عبارت است از مجموعه عواملی است که در فرد سازمانی نظام ارزشی به وجود می آورد که مجهز به شاخص های زیر برای کار و سازمان می شود:

 

۱- کار بی عیب انجام دادن؛

 

۲- به نتیجه رساندن کارها؛

 

۳- انجام به موقع کارها؛

 

۴- کار بدون نظارت و کنترل؛

 

۵- صرفه جویی در وقت و هزینه ها؛

 

۶- شناسایی کار مفید از غیر مفید برای سازمان؛

 

۷- ترجیح سازمان بر خود و احساس تعلق خاطر (سلطانی،۱۳۷۶،ص۲۹)

 

۲- ۱۰) چگونگی شکل گیری وجدان کاری

 

به منظور بررسی چگونگی شکل گیری وجدان کاری ابتدا باید بدانیم که فرد کار (عمل) خواسته شده و مورد انتظار را به چند حالت انجام می‌دهد:

 

۱- از طریق جبر و زور، که عامل کار با کوچک‌ترین تخلف به مجازات رسیده و همواره به خاطر ترس از کابوس مجازات سعی می‌کند با حداکثر توان خود کار کند.

 

۲- با تنظیم قوانین و مقررات و ایجاد انگیزه های مادی مناسب، از قبیل افزایش دستمزد، اضافه کردن مزایای جانبی، کم کردن زمان کار و بهبود شرایط آن است که عامل کار تحت تأثیر این قبیل انگیزه ها حداکثر تلاش خود را مبذول دارد (سعیدی و حسین آبادی، ۱۳۸۹، ص۴۹).

 

۳- تقویت وجدان کاری و استفاده از انگیزه های مادی ضمن تقویت و تأکید بر اهداف معنوی وجدان کاری کارکنان، تحت تأثیر عوامل مختلفی است که مهمترین آن ها عبارتند از:

 

– به کارگیری کارکنان بر اساس علاقه و توانایی و معیارهای قابل اندازه گیری؛

 

– احتساب سختی، حساسیت و پیچیدگی کار در تنظیم حقوق و مزایا؛

 

– ارزیابی عملکرد ایشان برای ایجاد امکان پیشرفت؛

 

– تشویق و تنبیه کارکنان؛

 

– تقسیم کار مطلوب کارکنان؛

 

– انتصاب مدیران شایسته بر اساس تخصص، تجربه، وجدان کاری و علاقه به جای روابط و خصوصیات مربوط به کار (آسترکی،۱۳۸۸،ص۷۳).

 

۲- ۱۱) عوامل تأثیر گذار و شکل دهنده وجدان

 

عوامل تأثیر گذار و شکل دهنده وجدان را می توان به سه دسته کلی: عوامل فردی و ذاتی، عوامل محیطی و عوامل سیاسی تقسیم کرد:

 

الف: عوامل فردی و ذاتی:

 

عواملی هستند که از درون و نهاد فرد سرچشمه می‌گیرد این عوامل شامل موارد زیر می‌باشد:

 

۱- وراثت که ساختمان جسمانی و روانی انسانی را تشکیل و افراد از نظر بار ژنتیکی با هم دیگر متفاوت هستند و این تفاوت ژنتیکی تفاوت وجدان کار را به دنبال دارد؛

 

۲- خود شکوفایی و تعالی و تزکیه نفس؛

 

۳- جهان بینی توحیدی و آگاهی از جهان هستی؛

 

۴- طرز تفکر، احساسات، ادراکات، ایده ها، طرز تلقی ها و عواطف؛

 

۵- میزان و درجه اعتقاد و ایمان به هدف؛

 

۶- تعهد کاری، دینی و سیاسی و …

 

ب) عوامل محیطی:

 

عواملی هستند که در پرورش وجدان نقش ایفا می‌کنند. این عوامل شامل موارد زیر می‌باشد:

 

۱- نوع تربیت خانوادگی از بسته شدن نطفه تا دوران آموزش کودکستان؛

 

۲- نوع تربیت . آموزش های رسمی در کودکستان، دبستان، متوسطه و دانشگاه؛

 

۳- نوع تربیت غیر رسمی توسط نهادهای مربوطه مثل رسانه های گروهی، رادیو و تلویزیون؛

 

۴- تربیت پذیری از معلمان و افراد جامعه؛

 

۵- تربیت پذیری از گروه دوستان و هم سالان.

 

ج) عوامل سیاسی:

 

عواملی هستند که در جهت دهی وجدان نقش ایفا می نمایند. این عوامل شامل موارد زیر می‌باشد:

 

۱- میزان مشارکت در تصمیم گیری جامعه؛

 

۲- درجه آزادی برای بیان عقاید و افکار؛

 

۳- سیاست های جهانی و داخلی؛

 

۴- نوع حکومت (الهی بودن و غیر الهی بودن)؛

 

۵- دخالت بیگانگان (سلطانی،۱۳۷۶،ص۲۹).

 

۲- ۱۲) رابطه ی بین وجدان کاری و مفاهیم مشابه

 

وجدان کاری با مفاهیمی از قبیل انضباط، روحیه، کارایی، انگیزش و تعهد در عین حال که رابطه نزدیکی دارد متفاوت است. وجوه تشابه وافتراق این مفاهیم با وجدان کاری در زیر توضیح داده می شود:

 

۲- ۱۲-۱) وجدان کاری و انضباط (Discipline)

 

انضباط به معنی تربیت مبتنی بر نظمی خاص است. در مسایل اجتماعی، شیوه زندگی مبتنی بر قانون را انضباط گویند که در این خصوص معمولاٌ نیروی خارجی برای رعایت آن مورد نیاز است. در این شرایط مجریان قانون تنها وظیفه ی تنبیه خاطیان را بر عهده دارند و کسانی که قانون را محترم می شمارند تنها به وظیفه خود عمل کرده‌اند؛ در حالی که وجدان کاری، نیرویی است درونی که هم پاداش می‌دهد (رضایت درونی) و هم کیفر (عذاب وجدان).

 

۲- ۱۲-۲) وجدان و روحیه (Morale)

 

روحیه را نیرویی می دانند که به یاری آن فرد خود را در تطابق کامل با سازمان می بیند و وظایف خود را با علاقه و انضباط انجام می‌دهد.

 

مراد از روحیه، رفاه روحی و جسمی فرد است که وی را قادر می‌سازد تا به نحوی مؤثر زندگی و فعالیت کند و عمیقاٌ احساس کند که در هدف گروهی که به آن تعلق دارد سهیم است. به یاری روحیه، فرد می‌تواند وظایف خود را با نیرو و شوق و انضباط کامل انجام دهد.

 

‌به این ترتیب روحیه، از تطابق فرد و سازمان نتیجه می شود در حالی که وجدان کاری حاصل احساس و تعهد درونی فرد در قبال وظایفی است که پذیرفته است. (بختیاری،۱۳۷۷،صص۱۰-۱۱).

 

۲- ۱۲-۳)وجدان کاری و کارایی (Efficiency)

 

۵-وان کرو در سال ۲۰۰۰ پژوهشی در خصوص ارتباط بین مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی در آمریکا انجام داده است. یافته های پژوهشی حاکی از ارتباط بسیار قوی بین مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی است. یافته های این پژوهش، فرهنگ مناسب برای مدیریت دانش را بدین صورت معرفی می‌کند:

 

• • فرهنگ مناسب برای مدیریت دانش به دانش و صاحبان آن بها می‌دهد.

 

• • در این فرهنگ، کارکنان انگیزه بیشتری برای کسب و انتقال دانش دارد.

 

• • با ایده های مختلف به نرمی برخورد می شود.

 

• سیستم ارزشیابی عملکرد مبتنی بر میزان مشارکت افراد در تولید دانش مؤثر است.

(۴۱-۱۱: ۲۰۰۱,Van krogh).

 

۶-در سال ۲۰۰۲ پژوهشی برای اخذ دکتری در رشته مدیریت بازرگانی در دانشگاه نیویورک، دانشکده بازرگانی دیگروت توسط گلد انجام شده است. این پژوهش در پی طراحی مدلی برای اثر بخشی مدیریت دانش بوده است . سایر مشخصات این پژوهش در ذیل آمده است.

 

یکی از متغیرهای مستقل این پژوهش فراساختار سازمانی بود که شامل فرهنگ سازمانی، تکنولوژی اطلاعات و ساختار سازمانی است. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که این متغیر در کنار سایر متغیرهای مستقل یعنی عوامل بازار (مشتری، محصول و رقبا ) و ظرفیت پردازش دانش (توانایی در کسب دانش، تبدیل دانش، به کارگیری دانش و نگهداری دانش) برای طراحی مدلی برای اثر بخشی مدیریت دانش به کار می‌روند (۱۵-۵: ۲۰۰۲,Gold).

 

۷-پژوهش دیگری توسط ریگانز از دانشگاه کلمبیا و مک اویلی از دانشگاه کارنجی ملون در سال ۲۰۰۲ میلادی انجام شده است. این پژوهش در راستای این پرسش اصلی شکل گرفته است که چگونه ساختار شبکه های تعاملاتی غیر رسمی بر فرایند انتقال دانش در سازمان اثر می‌گذارد؟ یافته های این پژوهش حاکی از آن است که ساختار شبکه های تعاملاتی بر میزان و نحوه انتقال دانش در سازمان اثر بسزائی می‌گذارند. در این پژوهش، محققین ‌به این نتیجه رسیده اند در سازمان هایی که ساختار تعاملاتی غیر رسمی ضعیفی وجود دارد، انتقال دانش (دانش نهفته) کمتری اتفاق می افتد. همبستگی و روابط اجتماعی قوی بر سطح رضایتمندی افراد اثر گذاشته و انگیزه بیشتری برای انتقال دانش فراهم می‌کند، ضمن آنکه به گسترش اعتماد در سازمان دامن می زند. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که دانش عمومی در سازمان و همبستگی و روابط اجتماعی ارتباط مثبت و معنی داری با میزان انتقال دانش در سازمان دارد.(Reagans&Mcevily, 2002:240-267).

 

۲-۱-۲-پیشینه داخلی تحقیق

 

۱-“بررسی اثرات سرمایه های فکری بر عملکرد سازمانی شرکت‌های تحت پوشش سازمان گسترش و نوسازی صنایع و معادن” تهیه شده توسط خانم عطیه بطحایی؛ به راهنمایی: عباسعلی حاج کریمی؛ استاد مشاور: محمدرضا ‌حمیدی زاده-پایان نامه کارشناسی ارشد – دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، ۱۳۸۵).

۲-“بررسی وضعیت سرمایه فکری در بین صادر کنندگان کاشی و سرامیک” تهیه شده توسط خانم فرشته لطفی زاده؛ به راهنمایی: محمد زاهدی؛ استاد مشاور: عباس منوریان-پایان نامه کارشناسی ارشد-مؤسسه‌ عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی، وابسته به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، ریاست جمهوری، ۱۳۸۵

 

۳-“بررسی روابط متقابل میان اجزای سرمایه های فکری (سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری، سرمایه مشتری) و اثرات آن ها بر عملکرد سازمانی شعب بانک ملت استان تهران” تهیه شده توسط آقای حمیدرضا یزدانی؛ به راهنمایی: عباس منوریان؛ استاد مشاور: آرین قلی پور-پایان نامه کارشناسی ارشد-دانشگاه تهران، دانشکده مدیریت، ۱۳۸۵

 

۴-“تبیین نقش سرمایه فکری و سرمایه اجتماعی در مزیت رقابتی (مطالعه موردی شرکت های ایران خودرو پارس خودرو”تهیه شده توسط آقای بهروز قلیچ لی؛ به راهنمایی: اصغر مشبکی؛ استاد مشاور: علی رضائیان، سید حمید خداداد حسینی- پایان نامه دکترای تخصصی- دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۸۵

 

۵-“طراحی سیستم مدیریت دانش با بهره گرفتن از تکنولوژی سیستم های چند عاملی”تهیه شده توسط: فرزاد پیروی، به راهنمایی: فتانه تقی یاره، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر، ۱۳۸۶

 

۶-“بررسی رابطه عوامل سازمانی (ساختار، فرهنگ و تکنولوژی) وزارت کار و امور اجتماعی با استراتژی مدیریت دانش “تهیه شده: توسط ناصر عسگری، به راهنمایی: عباس منوریان، استاد مشاور: آریان قلی پور، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده مدیریت و حسابداری، ۱۳۸۴

 

۲-۲-بخش دوم: مدیریت دانش

 

از اواسط دهه ۱۹۸۰ ‌به‌تدریج‌ افراد و سازمان‌ها به نقش بسیار مهم دانش در محیط های رقابتی پی بردند و در مدت زمان نسبتاً کوتاه این پدیده جهت کسب مزایای رقابتی پایدار، جایگاه خود را در بین سایر منابع تولید ثروت تثبیت نمود. اصطلاح مشهور برای معرفی این دوره، “اقتصاد ایده^[۷]” می‌باشد. اقتصاد ایده اغلب به پتانسیل نامحدود برای رشد و موفقیت های اقتصادی اشاره دارد که ‌بر اساس آن نوآوری‌های جدید و تولیدات مبتنی بر دانش امکان پذیر می‌گردد. این فرایند از اکثر جنبه‌های اقتصادی سنتی که محدود بودن فرصت‌ها را ‌بر اساس اصل کمیابی منابع فیزیکی، نیروی کار متخصص، سرمایه و غیره تصور می‌کند، متمایز است. در قیاس با تئوری های اولیه، اقتصاد ایده بیشتر به افزایش کیفیت زندگی و خلق و تولید ثروت می پردازد (Kelly,1996:149).

 

کارل ویگ^[۸] برای اولین بار مفهوم مدیریت دانش را در سال ۱۹۸۶ رواج داد. ویگ مدیریت دانش را عبارت از ساخت، تجدید و کاربرد و بهره برداری از دانش، برای حداکثر سازی اثر بخشی دانش سازمان و بازگشت دارایی‌های دانشی آن می‌داند. از آن زمان تلاش‌های بسیاری برای تعریف مدیریت صورت پذیرفت. با این وجود، تعریف مدیریت دانش پیچیده است و دلیل آن نیز تفاسیر متعدد حاصل از دیدگاه های مختلف و تعدد زمینه‌های مرتبط با آن می‌باشد.

 

مدیریت دانش را می توان به عنوان روشی برای بهبود عملکرد، بهره وری و رقابت پذیری، بهبود کارآمد کسب، تسهیم و استفاده از اطلاعات درون سازمان، ابزاری برای بهبود تصمیم گیری، طریقی برای به دست آوردن بهترین روش ها، راهی برای کاهش هزینه ها و روشی برای نوآورترشدن سازمان دید. مدیریت دانش به معنای توسعه و بهره برداری از دارایی‌های دانشی یک سازمان است که باعث تحقق اهداف سازمان گردد. در دنیای کسب و کار مدیریت دانش به مفهوم فرایند تولید ارزش از سرمایه های نامحسوس است و در واقع این نوع مدیریت نوعی تعامل میان درون و خارج سازمان یعنی مشتریان و ذینفعان است. استراتژی اصلی در مدیریت دانایی ارائه دانش لازم به هر فرد در مکان و زمان مناسب و به طریق صحیح می‌باشد (Davenport et al,1999:103).

 

معمولاً و غالباً مسیر تکامل انسان که هدف خلقت و به عبارت بهتر هدف یک نظام سیاست جنایی ارزشی و هدایت گر است، از ازدواج و تشکیل خانواده می گذرد. با رویکرد سیاست جنایی به نظام خانواده شاید نتوان آن چنان که برخی نویسندگان بیان کرده‌اند گفت که انسان در تشکیل خانواده آزادی مطلق دارد^[۳۴] بلکه همچنان که در لسان فقها بیان شده است در صورت خوف از گناه واجب است^[۳۵].

 

به همین دلیل هم به رغم این که خانواده در شاخه حقوق خصوصی قرار می‌گیرد با قواعد حاکم بر آن، بیشتر امری است تا تکمیلی.^[۳۶] در واقع با تشکیل خانواده انسان‌ها به نوعی در ساختار و هدفمندی جامعه ای که در آن زندگی می‌کنند سهیم می‌شوند و در صورتی که خانواده تشکیل شده ساختار مورد بحث را حفظ کند آنگاه آثار آن از صرف اثر فردی به سوی اثر اجتماعی نمود پیدا خواهد کرد و در این صورت افراد دست به دست هم می‌دهند و خانواده و جامعه خود را آباد می‌سازند و این در واقع دوری از ناهنجاری، انحراف و حرکت به سوی کمال انسان‌ها می‌باشد . ‌در مورد این موضوع که صرف تشکیل خانواده به کاهش نرخ ارتکاب جرم می‌ انجامد پژوهش های زیادی انجام شده است که ذیلاً به یک مورد آن اشاره می شود.

 

بر اساس پژوهش های دو جرم شناس به نام های سمپتون و جان لاب، « ثبات رفتار بزهکارانه ممکن است تحت تاثیر حوادثی قرار گیرد که بعدها در زندگی فرد، اتفاق می افتد. حتی پس از آن که فرد به یک بزهکار حرفه ای تبدیل شده است. دو نقطه عطف مهم عبارت است از: ازدواج و اشتغال، جوانانی که دچار مشکلات جدی با قانون بوده اند می‌توانند در صورت برقراری پیوند با همسری که همدم آن ها‌ است،…. دست از بزهکاری بردارند».^[۳۷]

 

پرسش مهمی که در این قسمت مطرح می‌گردد بحث واگذاری کارکردهای خانواده تا حد زیادی مخصوصا به رسانه هاست. با وجود واگذاری نقش جامعه پذیری از خانواده به رسانه آیا هنوز هم می توان گفت خانواده اولین و مهم ترین نهاد اعمال سیاست جنایی است؟تاثیر عملکرد رسانه ها و به تبع آن جهانی شدن تا حد زیادی کارکرد خانواده را محدود و سطحی ‌کرده‌است.

 

«تعامل فرزندان با دنیای ارتباطات باعث می شود که آن ها فرصت های حیاتی برای حضور در جمع خانواده که برای شکل گیری هویت آن ها ضروری است، از دست بدهند وقتی فرزند خانواده از والدین خود دور می شود. ما در واقع ارزش های فرهنگ جدید را بدون نظارت و حضور والدین درونی می‌کند. در نتیجه فرهنگ شکل گرفته درفرزندان باعث ایجاد شکافت قابل ملاحظه ای در میان آن ها و والدینشان می شود البته در این شرایط خود فرزندان نیز دچار بحران هویتی شدیدی می‌شوند. ‌به این ترتیب که آن ها بین ارزش های سنتی که اصالتاً مثبت نیست و ارزش های بیرون از خانه، که ضرورتاَ منفی نیست، دو شقه می‌شوند و چنین شرایطی باعث جدایی اعضای خانواده از هم و حرکت هر یک به سمت فرد گرایی می شود^[۳۸]. این در حالی است که اصالت جمع در محیط خانواده در نظام ما، یکی از مهم ترین سیاست های ماست که بایستی تقویت شده و سیاست های خرد در راستای آن تدوین شود.

 

مسئله ی دیگری که کارکرد خانواده را به شدت تحت تاثیر قرار داده است، جهانی شدن است. جهانی شدن مانع ارزش های خانوادگی می شود. توضیح آن که خانواده به عنوان اصلی ترین نهاد، به ذهن و رفتار افراد شکل می‌دهد. در نتیجه ارزش های خانواده می‌توانند به عنوان نوعی کنترل اجتماعی عمل کنند. خانواده و ارزش های آن باید دریچه ی اطمینانی برای پیشگیری از وقوع انواع رفتارهای منحرف عمل کنند. ^[۳۹]

 

موضوع ثابت شده این است که ساختار خانواده نقش تعدیل کننده ی بسیار مهمی در تاثیرات جهانی شدن به جامعه دارد. ‌بنابرین‏، آگاهی دادن به خانواده ها و ترویج عمیق فرهنگ بومی می‌تواند تاثیرات منفی جهانی شدن را تا حد زیادی تعدیل کند و در چنین شرایطی جامعه می‌تواند با بهره گیری از تاثیرات مثبت جهانی شدن، تاثیرات منفی آن را تا حد امکانش کاهش دهد. ^[۴۰]

 

گفتار اول: تعریف خانواده در نظام سیاست جنایی

 

پژوهشگران در حوزه های مختلف علوم اجتماعی تعاریف متعددی از نهاد خانواده ارائه نموده اند. ضمن ذکر مختصر این تعاریف بحث را با بررسی وجوه مشترک تعاریف مذبور گسترش می‌دهیم.

 

«خانواده نهادی ست متشکل از یک سری اعضاوارزش هاکه حقوق و تکالیف خاصی را برای هر یک از اعضا ایجاد می‌کند.^[۴۱]. خانواده فرآیندی از تلاش ناشی از توافق دو جنس مخالف برای ایجاد هماهنگی سلیقه هاست.

 

خانواده علاوه بر این که یک واحد مسکونی، اقتصادی و حقوقی است، یک جامعه اخلاقی است؛ ‌به این معنا که گروهی در آن به خود هویت می بخشند و از لحاظ عاطفی تحت تاثیر یکدیگرند:خانواده، مرکب از گروهی افراد است که از طریق خون، ازدواج یا فرزند خواندگی به یکدیگر منسوب می‌شوند و برای مدتی…نامشخص[و معمولاً طولانی ] با هم زندگی می‌کنند. ^[۴۲]

 

در دوره جدید تعریف جدیدی ار خانواده نقل شده است:

 

خانواده همچون گروهی است که از طریق ازدواج، تولد، قبول فرزند یا تعریف مشترک مرتبط می­ شود. اگر مردم خودشان را همچون یک خانواده بدانند، خانواده خواهند بود. تعریف مشترک یک صورت اصلی است، زیرا مردم احساس ‌می‌کنند که به یک گروه خانوادگی تعلق دارند. اگر آنان تعلق عمیق، شخصی و احساسی ( مثبت یا منفی) با گروه داشته باشند و اگر هویتشان را به واسطه این گروه به دست آورند، باید آنان را به عنوان خانواده قبول کرد چرا که آنان اعضای خانواده خواهند بود. حتی اگر روابطشان به واسطه سنت، قانون یا عرف به رسمیت شناخته نشود.^[۴۳]

 

هم اکنون تعداد کمی این تعریف از خانواده را قبول دارند زیرا خانواده صور متعددی یافته است، از قبیل: خانواده با والدینی که هردو خارج از خانه کار ‌می‌کنند، خانواده تک والدینی، زوج­های دوباره ازدواج کرده، زوجهای بدون ازدواج، زوج­های بدون فرزند، پدر و مادر ناتنی، خانواده با حضانت فرزندی دیگر، زندگی جمعی بدون ازدواج و غیره^[۴۴].

 

پ)بررسی فرضیه اصلی تحقیق:

 

بین شیوه تربیت والدین و بزهکاری اطفال کانون اصلاح تربیت شهرستان گرگان ربطه معنادار وجود دارد.

 

نتایج نشان داده است، از آنجایی که مقدار ۰۵/۰ P-Value < شد ‌بنابرین‏ فرضیه پذیرفته می شود. یعنی ارتباط معناداری بین این دو مؤلفه‌ وجود دارد . ‌بنابرین‏ شیوه تربیت والدین در بزهکاری اطفال مؤثر می‌باشد. با توجه به محاسبه ضریب همبستگی پیرسون که مقدار آن برابر ۷۰۴/۰r= – گردید و این مقدار گویای آن است که میان این دو مؤلفه‌ ارتباط زیادی در جهت معکوس وجود دارد. یعنی هر چه شیوه تربیت والدین بهتر باشد، احتمال بزهکاری اطفال کمتر است

 

ت)فرضیه فرعی تحقیق:

 

الگوهای ناسازگار اولیه شامل ۱۵ بعد بوده و هر یک از این ابعاد به طور جداگانه در فصل چهارم با بزهکاری اطفال کانون مورد آزمون همبستگی قرار گرفت، نتایج زیر حاصل گردید :

 

۱) ‌بنابرین‏ بین محرومیت هیجانی کودک و بزهکاری وی ارتباط مستقیم و متوسط وجود دارد . یعنی هر چه محرومیت اجتماعی کودک بیشتر شود، احتمال بزهکار شدن وی نیز به طور نسبی بیشتر خواهد شد .

 

۲) بین رها شدگی کودک و بزهکاری وی ارتباط مستقیم و قوی وجود دارد . یعنی هر چه میزان رها شدگی کودک بیشتر شود، احتمال بزهکار شدن وی نیز به طور شدیدی، بیشتر خواهد شد .

 

۳) بین بی اعتمادی(بدرفتاری)به کودک و بزهکاری وی ارتباط مستقیم و متوسط وجود دارد . یعنی هر چه میزان بی اعتمادی(بدرفتاری کودک بیشتر شود، احتمال بزهکار شدن وی نیز به طور نسبی بیشتر خواهد شد.

 

۴) بین انزوای اجتماعی(احساس بیگانگی) کودک و بزهکاری وی ارتباط مستقیم و قوی وجود دارد . یعنی هر چه میزان انزوای اجتماعی(احساس بیگانگی) کودک بیشتر شود، احتمال بزهکار شدن وی نیز به طور شدیدی، بیشتر خواهد شد .

 

۵) بین نقص و شرم کودک و بزهکاری وی ارتباط معنادار وجودندارد.

 

۶) بین احساس شکست خوردگی کودک و بزهکاری وی ارتباط مستقیم و متوسط وجود دارد . یعنی هر چه احساس شکست خوردگی بیشتر شود، احتمال بزهکار شدن وی نیز به طور نسبی بیشتر خواهد شد.

 

۷) بین وابستگی(بی کفایتی) کودک و بزهکاری وی ارتباط معنادار وجودندارد.

 

۸) بین آسیب پذیری در برابر ضرر و بیماری کودک و بزهکاری وی ارتباط مستقیم و متوسط وجود دارد . یعنی هر چه میزان آسیب پذیری در برابر ضرر و بیماری بیشتر شود، احتمال بزهکار شدن وی نیز به طور نسبی بیشتر خواهد شد.

 

۹) بین گرفتاری کودک و بزهکاری وی ارتباط معنادار وجودندارد .

 

۱۰) بین حس اطاعت کودک و بزهکاری وی ارتباط معکوس و قوی وجود دارد . یعنی هر چه میزان اطاعت کودک بیشتر شود، احتمال بزهکار شدن وی به طور به شدت، کاهش خواهد شد .

 

۱۱)بین حس ایثار کودک و بزهکاری وی ارتباط معکوس و ضعیف وجود دارد. یعنی هر چه میزان ایثار کودک بیشتر شود، احتمال بزهکار شدن وی به طور جزیی، کاهش خواهد شد .

 

۱۲) بین بازداری هیجانی کودک و بزهکاری وی ارتباط معکوس و متوسط وجود دارد. یعنی هر چه میزان بازداری هیجانی کودک بیشتر شود، احتمال بزهکار شدن وی به طور نسبی ، کاهش خواهد شد

 

۱۳) بین سر سختانه بودن کودک و بزهکاری وی ارتباط معنادار وجودندارد.

 

۱۴) بین استحقاق کودک و بزهکاری وی ارتباط معنادار وجودندارد.

 

۱۵) بین حس خویشتن داری(خود انظباطی) کودک و بزهکاری وی ارتباط معکوس و ضعیف وجود دارد . یعنی هر چه میزان خویشتن داری(خود انظباطی)کودک بیشتر شود، احتمال بزهکار شدن وی به طور جزیی، کاهش خواهد شد .

 

ث) محدودیت های تحقیق

 

۱-در این تحقیق با توجه به اینکه معلمین کودکان کانون اصلاح تربیت حوصله یا زمان لازم برای تکمیل پرسشنامه نداشتند دسترسی به افراد مورد مطالعه با توجه به روش نمونه گیری با محدودیت روبرو بود.(مشکل)

 

۲-تعداد سئوالات ، کودکان را در مشارکت و همکاری با محقق، بی انگیزه می کرد .

 

۳- این پژوهش صرفأدر بین کودکان کانون اصلاح تربیت شهرستان گرگان صورت گرفته ، ‌بنابرین‏ قابل تعمیم به کلیه کانون های اصلاح تربیت سطح کشور نمی باشد.

 

ج)پیشنهادها بر اساس یافته های تحقیق

 

• • فراهم سازی جوی صمیمی بین والدین و کودکان و توجه بیشتر به آن ها تا کمبود محبت نداشته باشند

 

• • در محیط خانواده به کودکان فرصت داده شود تا خطاهایشان را جبران کنند.

 

• • آموزش مهارت های زندگی به کودکان در محیط خانه و خانواده

 

• • مراکز کارآفرینی برای کودکان تأسيس گردند و در قبال کارشان به آن ها حقوق داده شود تا از بزهکاری پرهیز کنند

 

• کودکان مطیع، کمتر دچار بزهکاری می‌شوند.باید با صحبت و آشنا ساختن آن ها با مشکلات بزهکاری، روحیه مطیع کردن آن ها از والدین را بالا برد .

چ)پیشنهادهات برای پژوهش های آتی

 

• • پیشنهادات می شود در کانون های اصلاح تربیت شهرستان ها و استان های دیگر انجام شود.

 

• در پژوهش های بعدی پیشنهاد می شود به کودکان بزهکار دختر پرداخته شود

منابع :

 

۱)اکبیا، علی(۱۳۸۸) بررسی میزان و عوامل مؤثر بر پرخاشگری دانش آموزان دبیرستان های پسرانه مشهد ،پایان نامه کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی مشهد.

 

۲)آرون، ریمون(۱۳۶۳) مراحل اساسی اندیشه در جامعه شناسی،ترجمه باقر پرهام، تهران، سازمان انتشارات آموزش وانقلاب اسلامی،جلددوم.

 

۳)آنسل، مارک(۱۳۶۶) دفاع اجتماعی، ترجمه محمد آشوری وعلی نجفی ابرندآبادی،تهران، نشر راهنما.

 

۴)بهروان،حسین(۱۳۸۸)،تحلیل ثانویه داده های پیمایش ارزش‌ها ‌و نگرش‌های ایرانیان درسال۱۳۷۹، دفتر طرحهای ملی وزارت فرهنگ ‌و ارشاد اسلامی.

 

۵)ترنر،جاناتان، اچ.(۱۳۷۸) مفاهیم ‌و کاربردهای جامعه شناسی،ترجمه محمد فولادی ومحمد عزیز بختیاری، قم،مؤسسه‌ آموزشی وپژوهشی امام خمینی

 

۶)جلیلی، محمد صادق، (۱۳۸۱)عوامل مؤثر بر پیشگیری از ارتکاب جرم در بین جوانان، پایان نامه کارشناسی ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی،تهران،.

 

۷)چلبی، مسعود، توران روز بهانی(۱۳۸۶) ، “نقش خانواده به عنوان عامل و مانع بزهکاری نوجوانان (با تکیه بر نظم در خانواده)”پژوهشنامه علوم انسانی ، صص ۹۵-۱۳۲

 

۸)حقیقت دوست،زهرا(۱۳۸۳) “عوامل زمینه ساز فرار دختران از خانه”،‌فصل‌نامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ۳،شماره ۱۳،تابستان۱۳۸۳،صص۲۵۱-۲۶۵٫

 

۹)رئیسی، جمال، (۱۳۸۲) ،”جوانان و ناŽهنجاریŽهای رفتاری”، ‌فصل‌نامه علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، شماره ۲۱٫

 

۱۰)زارعی، امین،(۱۳۸۳) عوامل مؤثر بر خشونت دانش آموزان دبیرستان های پسرانه شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی،تهران،.

 

۱۱) سخاوت، جعفر، (۱۳۸۱)بررسی عوامل مؤثر بر ناهنجاری های رفتاری دانش آموزان استان لرستان، مجله انجمن جامعه شناسی ایران، دوره چهارم، شماره ۲، تابستان.

 

۱۲)سعیدی، احمد(۱۳۷۴)، روانشناسی وپرورش کودک،تهران،ناشر: بنیاد.

 

۱۳)سلیمی، علی و داوری، محمد، (۱۳۸۰)، جامعه شناسی کجروی، پژوهشکده حوزه و دانشگاه: قم.

 

۱۴)صائبی،سوسن(۱۳۸۶)تقویت نظام خانواده وآسیب شناسی آن،معاونت پژوهش گروه روانشناسی،مرکز انتشارات مؤسسه‌ آموزشی وپژوهشی امام خمینی،جلد۱٫

 

1. 1. سیاح، احمد، ترجمه فرهنگ بزرگ جامع نوین (المنجد)، چاپ شانزدهم، انتشارات اسلام، تهران، ۱۳۷۳٫

   

 

1. 1. صفار، محمد جواد، درس‌هایی از حقوق خانواده، چاپ اول، انتشارات جاودانه جنگل، تهران، ۱۳۹۰٫

 

1. 1. صفایی، سید حسین؛ امامی، اسد‌الله، مختصر حقوق خانواده، چاپ پانزدهم، نشر میزان، تهران، ۱۳۸۷٫

 

1. 1. طاهری، حبیب‌الله، حقوق مدنی خانواده، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم، بی‌تا.

 

1. 1. عاملی، باقر، حقوق خانواده، چاپخانه بیست و پنجم شهریور، تهران، ۱۳۵۰٫

 

1. 1. علامه حلی، تبصره المتعلمین فی احکام الدین، ترجمه حاج شیخ ابوالحسن شعرانی، چاپ سوم، انتشارات اسلامیه، تهران ، ۱۳۷۲٫

 

1. 1. عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، چاپ نهم، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۲٫

 

1. 1. قائمی، علی، خانواده از دیدگاه امیرالمومنین علیه السلام، سازمان انجمن اولیاء و مربیان، تهران، ۱۳۸۶٫

 

1. 1. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، جلد چهارم، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۷٫

 

1. 1. کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی خانواده، جلد اول، چاپ هشتم، شرکت سهامی انتشار، تهران، ۱۳۸۸٫

 

1. 1. کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق خانواده، چاپ ششم، نشر میزان، تهران، ۱۳۸۷٫

 

1. 1. کاتوزیان، ناصر، ضمان قهری – مسئولیت مدنی، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۶۹٫

 

1. 1. کریمی، حسین، موازین قضایی از دیدگاه امام خمینی (ره)، چاپ اول، انتشارات شکور، قم، ۱۳۶۵٫

 

1. 1. کشوری، عیسی، کاربرد قواعد فقه در حقوق، چاپ اول، انتشارات غیاث، تهران، ۱۳۷۴٫

 

1. 1. لطفی، اسدالله، حقوق خانواده، جلد دوم، چاپ اول، انتشارات خرسندی، تهران، ۱۳۸۹٫

 

1. 1. محقق داماد، سید مصطفی، حقوق خانواده(نکاح و انحلال آن)، چاپ سوم، انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۶۸٫

 

1. 1. محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه، چاپ سیزدهم، انتشارات سمت، تهران، ۱۳۹۲٫

 

1. 1. مشایخی، قدرت الله، قاعده‌های فقهی، چاپ سوم، انتشارات سمت، تهران، ۱۳۷۸٫

 

1. 1. مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، چاپ هجدهم، انتشارات صدرا، ۱۳۷۳٫

 

1. 1. معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، مجموعه نشست‌های قضایی، چاپ اول، قم، ۱۳۸۲٫

 

1. 1. معین، محمد، فرهنگ فارسی، چاپ چهارم ، انتشارات ساحل، تهران، ۱۳۸۶٫

 

1. 1. موسوی خمینی، روح الله، الرسائل، جلد اول، اسماعیلیان، قم، ۱۳۸۵ ه.ق.

 

1. 1. موگوئی، حاجی علی، قاعده عسر و حرج و حق زنان در طلاق، چاپ سوم، انتشارات اطلاعات، تهران، ۱۳۹۳٫

 

1. 1. نوری، یحیی، حقوق زن در اسلام و جهان ، چاپ چهارم، مؤسسه‌ مطبوعاتی فراهانی، تهران، ۱۳۴۷٫

 

1. یثربی قمی، علی محمد، حقوق خانواده در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، چاپ دوم، انتشارات سمت، تهران، ۱۳۸۸٫

ب- کتب عربی

 

1. 1. اراکی، محمد علی، کتاب النکاح، المسائل الواضحه، ج ۲، مسأله ۲۴۳۶، قم، نور نگار، ۱۳۷۷٫

 

1. 1. اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، چاپ اول، انتشارات مرتضوی، تهران، ۱۳۶۳٫

 

1. 1. خوانساری نجفی، موسی بن محمد، مینه الطالب (تقریرات درس آیت الله نایینی)، جلد دوم، مطبعۀ المرتضویه، نجف، ۱۳۵۷ ه.ق.

 

1. سیستانی، سید علی، منهاج الصالحین، جلد سوم، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، بی‌تا.

صفی‌پور، عبد الرحیم بن عبدالکریم؛ منتهی الارب فی لغه العرب؛ جلد اول، کتابخانه سنائی، تهران، ۱۲۹۷ ه.ق.

 

طریحی، فخر الدین؛ مجمع البحرین؛ جلد دوم، چاپ دوم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، ۱۳۶۷٫

 

طباطبایی یزدی، محمد کاظم، ملحقات عروه الوثقی، جلد دوم، مکتبه الداوری، قم، بی‌تا.

 

علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، جلد پنجم، چاپ دوم، دارالعلم، قم، ۱۳۶۶٫

 

1. 1. قمی، میرزا ابوالقاسم، جامع الشتات، انتشارات کیهان، تهران، ۱۳۷۱٫

 

1. 1. گلپایگانی، محمد رضا، مجمع‌المسائل، جلد دوم، انتشارات دارالکتب العلمیه، قم، ۱۳۵۹٫

 

1. 1. مصطفوی، حسن، التحقیق فی الکلمات القرآن الکریم، ج ۷، تهران، مرکز الکتاب للترجمه و النشر، چاپ اول، ۱۴۰۲ ه.ق.

 

1. 1. مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیه، جلد اول، چاپ سوم، مدرسه الامام امیرالمؤمنین، قم، ۱۴۱۷ ه.ق.

 

1. 1. نجفی، محمد حسن، جواهرالکلام، جلد سی و دوم، چاپ چهارم، مکتبه الاسلامیه، تهران، ۱۳۷۴٫

 

1. نراقی، ملا احمد، عوائدالایام، مکتبه البصیرتی، قم، ۱۴۰۸ ه.ق.

ج- مقالات

 

1. 1. ابهری، حمید، موجبات طلاق به درخواست زوجه در حقوق ایران و فقه امامیه، ‌فصل‌نامه تخصصی فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره هجدهم، ۱۳۸۸٫

 

1. 1. اسدی، لیلا سادات، جایگاه عسر و حرج در قانون و رویه، ‌فصل‌نامه ندای صادق، شماره ۳۵- ۳۴، پاییز ۱۳۸۳٫

 

1. 1. افضلی قادری، بررسی قاعده لاضرر و لاحرج در طلاق به درخواست زوجه، ‌فصل‌نامه شورای فرهنگی و اجتماعی زنان، شماره ۱۰، تهران، زمستان ۱۳۷۹٫

 

1. 1. حسینیان، میترا، بررسی اعمال قاعده عسر و حرج در طلاق، مجله حقوقی عدالت آرای، شماره ۲ و ۳، زمستان ۱۳۸۴٫

 

1. 1. عبدیان، میثم، مقاله بررسی طلاق بر مبنای عسر و حرج زن‎، برگرفته از سایت

 

1. محقق داماد، سید مصطفی، تحلیلی درباره شروط ضمن عقد نکاح، فصل نامه حق،شماره دوم، خرداد ۱۳۶۴٫

ه- مطبوعات

 

1. 1. روزنامه زن، شماره ۱۴۹، پنجشنبه ۲۹ بهمن ۱۳۷۷٫

 

1. روزنامه زن، شماره ۱۵۷، یکشنبه ۱۹ اسفند ۱۳۷۷٫

Abstract:

 

The divorce is one of the most important legal issues that contains a major part of family claims. The divorce because of distress and constriction is subject of various acts of parliament and it causes changes in family law.

 

According to the article 1130 of the civil code that is based on the rule of “negation of distress and constriction”, if the wife proves her distress and constriction, she can apply for divorce without her husband’s permission. When the woman applies for divorce, her distress and constriction must exist now and in the future. There are generic and personal criterions for distinguish wife’s distress.

 

This dissertation intends to study the laws about distress and constriction of wife in life and give solution for rescuing her from this situation.

 

The results of this research indicate that the judge distinguish wife’s distress and constriction according to her tolerance and custom. Also, the court accept wife’s request for divorce, if the life is really intolerable for wife. Therefore, we can define examples of wife’s constriction and distress according to custom and her tolerance.

 

The research is practical and descriptive. In this research, information is collected from various books and articles.

 

Keywords: divorce, distress, constriction, wife, husband.