دایره المعارف جامعه شناسی : «تبلیغات به کارگیری نمادها برای انتقال سریع عقاید به بسیاری از مردم است» (Encyclopedia of socialogy , 1974:226)
جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

 

دایره المعارف کالی یرز : «تبلیغات، انتشار، گسترش و رشد دادن پرداخته های فکری افکار، دیدگاه ها، نظریه ها و برنامه هاست»‌ (Colliers.Encyclopedia,1963:410)

دایره المعارف بریتانیکا : «تبلیغات، انتشار اطلاعات، حقایق، دلایل و شایعه های نیمه راست یا کاملاً دروغ برای نفوذ در افکار عمومی است» (the New Encyclopedia Britanica,1990:728)

دایره المعارف آمریکانا : «تبلیغات، تلاشی است برای متقاعد کردن با یک نفع مشخص و آگاهانه از طریق تأثیرگذاری به وسیله تکرار متوالی یک محتوای معین بر گرایشها و افکار افراد یا گروه هایی که هنوز متقاعد نشده اند» (Americanna Encyclopedia,1990:650)

دایره المعارف بین المللی : «تبلیغات، دستکاری به نسبت حساب شده اندیشه ها و رفتار دیگران است به وسیله نمادها (واژه ها، اشاره ها، پرچمها، تصویرها، بناهای تاریخی، موسیقی و مانند آن ) با در نظر گرفتن و ملاحظه باورها، ارزشها و رفتارهایی که این اشخاص (واکنش نشان دهنده ها) به آنها به چشم یک موضوع مهم و بحث انگیز می نگرند؛ تبلیغات نوعی ارتباطات است که می کوشد دیدگاه ها و واکنشهای دیگران را تحت تأثیر قرار دهد؛ بدون توجه به واقعی بودن (نبودن) پیام تبلیغات تلاشی است در چهارچوب ارتباطات اقناع گر که با انگیزه تأثیر بر دیدگاه و رفتار افراد برای رسیدن به اهداف مورد نظر مبلغ، برنامه ریزی شده است» (International Encyclopedia,1975:97 )

فرهنگ آکسفورد : « تبلیغات، بیان افکار یا رفتارهای سازمان یافته از سوی افراد یا گروه هایی با هدف تأثیر بر افکار یا رفتارهای افراد یا گروه های دیگر برای اهداف از قبل تعیین شده است که از طریق به کارگیری (ماهرانه) روانشناسانه انجام می گیرد».

فرهنگ وبستر : «تبلیغات، هرگونه نشر و ترویج گسترده و سازمان یافته ایده ها، نظریه ها وکارهای مشخص و غیره برای پیش بردن هدف یک نفر یا ویران کردن هدفی متضاد (با هدف او) است.»

فرهنگ میراث آمریکایی : «تبلیغات، ترویج و انتشار منظم یک دکترین خاص است».

فرهنگ اصطلاحات اجتماعی و اقتصادی : «تبلیغات، نشر عقایدی است که انسانها به پیروی از آنها علاقه مند هستند».(باهنر،۲۷:۱۳۸۸)
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

اصول نظری تبلیغ :

اصول نظری براساس چهار پایه اصلی در ارتباطات یعنی منبع، پیام، رسانه ها و مخاطب بنا شده است (میرسعید قاضی،۳۲:۱۳۷۷)
۱٫ منبع : منبع پیام ارتباطی، عبارت است از فرد یا موسسه ای که ارتباط را برقرار می کند. برای این که این ارتباط به موفقیت بینجامد، باید از دیدگاه مخاطبان، معتبر و جذاب باشد. عوامل مربوط به اعتبارات مخاطبان، اینکه پیش زمینه ذهنی آنها درباره منبع چیست و آیا منبع را دوست می دارند؟ آیا با آن احساس راحتی می کنند؟ آیا به آن احترام می گذارند؟ و آن را تحسین می کنند؟ همگی به گیرایی و جذابیت منبع بستگی دارد.
در اینجا این پرسش مطرح می شود که کدام یک مهم تر است ؟ اعتبار یا جذابیت ؟ باید گفت: بستگی به مخاطبان و موضوع تبلیغ دارد. تجارب عملی نشان داده است که گروه سنی جوان تر و دارندگان تحصیلات بالا به شهرت و جذابیت بیش از اعتبار اهمیت می دهند.
۲٫ پیام : میزان اثر بخشی پیام بر مخاطبان، بستگی به این دارد که آیا مخاطبان، پذیرای پیام هستند و آن را با عقاید و منافع خود همسو می دانند یا خیر . هنگامی که استدلالهای منبع پیام با عقاید مخاطبان همسو باشد، امکان زیادی برای پذیرش پیام وجود دارد. ولی چنانچه استدلال برخلاف باورها و منافع مخاطبان باشد، امکان پذیرش آن بسیار ضعیف است . همیشه متن اقناعی و ترغیبی را باید از آنجا که مخاطبان آن را باور دارند و به آن معتقد هستند آغاز و به تدریج دلایلی را که برای آنان مهم است، مطرح کرد؛ تا به هنگام طرح و بیان مطالب مخالف باور آنان، بتوان با استدلال قوی و قابل فهم مخاطبان پیش رفت. باید در نظر داشت که بین عقیده و گرایش تفاوت وجود دارد. از این رو باید ابتدا گرایش و سپس عقیده مخاطب را تغییر داد.
۳٫ رسانه : رسانه عامل انتقال پیام به مخاطبان است. پیشرفتهای فناوری در زمینه اطلاع رسانی، این امکان را فراهم کرده است که برای مثال در زمینه ارتباط نوشتاری، برای اثر بخشی بیشتر بتوان آن را با نوار ویدئو، دیسکت کامپیوتری، اسلاید، عکس، جدولها و نمودارهای رنگی همراه کرد. با ارسال این عوامل در حقیقت، نوشتار با عناصر سمعی و بصری تقویت می شود. هنگامی که نوشته ای به فرد یا موسسه ای پیشنهاد می شود، ضمن یاری گرفتن از عناصر گفته شده، سازماندهی متن نوشتاری باید این چنین باشد :
۱- اشاره به مشکل و بیان و تشریح و تفسیر آن
۲- بیان منافع مخاطبان در حل مشکل
۳- پیشنهاد راه حل عملی و مشخص
۴- ارائه اطلاعات کافی تا مخاطبان بتوانند تجسم کنند که پیشنهاد ها و راه حلهای بیان شده چگونه به رفع مشکل می انجامد.
۴٫ مخاطبان : مخاطبان در چرخه ارتباطات اقناعی مهم ترین عنصر را تشکیل می دهند. چرا که این مخاطبان هستندکه باید تصمیمی اتخاذ کنند، عملی انجام دهند یا گرایش خود را تغییر دهند. یک پیام ارتباط اقناعی ممکن است فردی را متقاعد سازد اما در فرد دیگری اثربخش نباشد . چرا ؟
پژوهشها تا اینجا نشان می دهد که سه عامل، میزان اثربخشی یک پیام را تعیین می کند.
۱- شخصیت مخاطب
۲- احاطه وی برمسئله ای که ارتباط اقناعی در آن زمینه صورت گرفته است.
۳- شناخت میزان منافع وی در حل مسئله( باهنر، ۱۳۸۸: ۲۳۲)

 

تاریخچه تبلیغات :

تاریخ به معنای بعد زمانی تبلیغات پیوند محکمی با تاریخ حیات بشریت دارد. تبلیغات از حیات فکری و ادبی و مصالح حیاتی انسان سرچشمه می گیرد و از آن جداشدنی نیست و علی رغم تحول و تطور وسایل ارتباطی و خبررسانی و تبلیغات که در روند زمان فرازونشیب فراوان داشته و دارد، اصل تبلیغات با اهدافی گوناگون ثابت و همیشگی است .
تاریخ پر فرازونشیب جوامع انسانی، حاکی از آن است تبلیغات و ارتباطات فکری و اعتقادی در هیچ عصر و زمانی از هیچ جامعه ای جدا نبوده است . حتی جوامع ساده و ابتدایی نیز ناگزیر بوده اند پیام های خود را در رابطه با مسائل مشترک حیاتی به هر نوع ممکن، اعم از نقوش، حجاری، دود، آتش، شیپور، تصاویر،پرچم ها، کلمات، اشارات، شایعات، جارچی ها،کبوتران و دیگر سمبل ها و رمزها و ابزارها به هم نوعان خود منتقل کنند. آثار باقیمانده از پیشینیان طی سالیان دراز از عصر حجر و سالهای پیش از آن، و خطوط و تصاویر روی سنگها و بناهای تاریخی و حتی کوزه های سفالی و سکه هایی که از اعماق ویرانه ها به دست آمده، نشان دهنده آن است که انسانهای پیشین از هیچ کوششی جهت ایجاد ارتباط و تبلیغات دریغ نکرده اند و سعی نموده اندکه زندگی تاریخی خود را در طول زمان با حیات ادبی و اعتقادی خود استمرار دهند، که این نیز همگام بودن تبلیغات و ارتباطات با زندگی بشر را نشان می دهد.
دایره المعارف کالیزر در این باره می نویسد :
تاریخ تبلیغات، تاریخچه گسترش آگاهانه و عمومی عقائد است. علامات، سخنوری ها، سمبل ها، آوازها، رنگ آمیزی ها، نقاشی ها و کنده کاری های ابتدائی و علامات ارتباطی به شیوه ابتدائی وسایل تبلیغاتی بود،که پیش از اختراع خط به کار می رفت. با انضمام روش های پیشرفته ارتباطات به روش های سابق، نویسنده به مهمترین عامل در تبلیغات، تبدیل شد.
درواقع تبلیغات براساس نیازهای جامعه و کشورها در طول زمان رشد و تغییر کرده است. تبلیغ کنندگان در هم خوانی با نیازهای جامعه در ترویج کالاها و خدمات درگیر شده اند. سیرتکاملی تبلیغات مراحل مختلفی را طی نموده است که می توان آن را به پنج مرحله تقسیم نمود.
که این مراحل به ترتیب عبارتند از : تبلیغات نخستین، تبلیغات چاپی اولیه، توسعه تبلیغات مدرن، پیدایش موسسه های تبلیغاتی مدرن و استفاده از ابزارهای تبلیغاتی الکترونیک.

 

تبلیغات نخستین :

تبلیغات نخستین به سه شکل جارچی ها، کتیبه ها و نشان های تجاری صورت می گرفت. جارچی ها افرادی بودند که در شهرها اخبار مربوط به پادشاهان یا تجار را جار می زدند. گفتار و کلمات رسانه مناسبی برای تبلیغات بودند. از کتیبه ها و لوح های اعلان برای تبلیغ محصولات خاص و انتشار پیام ها و اخبار استفاده می شد. نشانه های تجاری جهت شناسایی محصولات با کیفیت استفاده می شد و اصناف از محصولات با نشان تجاری معین حمایت قانونی می کردند. اعضای غیر عضو که از نشان های تجاری به طور غیر قانونی استفاده می کردند، مجازات می شدند. تولیدکنندگان و بازاریابان از این نشان های تجاری به عنوان دارایی محصولات شان بهره می بردند.(حسنقلی پور و دیگران ،۱۵:۱۳۸۸)

 

تبلیغات چاپی اولیه :

در سال ۱۴۷۳ اولین نسخه های چاپی تبلیغات در انگلستان منتشر شد، زمانی که ویلیام کاکستون[۷] اولین
اعلامیه را بین خریداران بالقوه پخش کرد. در سال ۱۶۲۲ اولین روزنامه انگلیسی با نام «اخبار هفتگی»[۸] توسط نیکلاس بورن و توماس آرچر[۹] منتشر شد. در این زمانه رسانه چاپی به ابزار مناسبی برای رشد و توسعه تبلیغات تبدیل شده بود. در سال ۱۶۵۲ اولین تبلیغ برای شکلات و در سال ۱۶۵۷ برای قهوه انتشار یافت. در سال ۱۷۱۰ تبلیغات رقابتی برای نخستین بار ظهور کرد. این تبلیغات تلاش می کردند تا خوانندگان را متقاعد سازند که محصولات دارویی از قیمت و کیفیت مناسبی برخوردارند. در سال ۱۹۲۹ تبلیغات وارد عرصه جدید در ایالات متحده آمریکا شد. زمانی که بنجامین فرانکلین[۱۰] ، که پدر تبلیغات شناخته می شود، «مجله پنسیلوانیا»[۱۱] را منتشر کرد که در آن تبلیغات انواع نوشابه ها ، شکلات و بسیاری از محصولات دیگر تبلیغ می شد. فرانکلین تبلیغات روزنامه ای را ابداع کرد و آن را توسعه داد. (همان : ۱۶)

 

پیدایش تبلیغات نوین :

توسعه اقتصادی- اجتماعی جوامع تأثیر شگرفی بر رشد تبلیغات نوین داشت .تبلیغ کنندگان آمریکایی و انگلیسی شکل مدرنی از تبلیغات را به وجود آوردند. انقلاب صنعتی، توسعه ارتباطات و سیستم های حمل و نقل، ارتقای آموزش و رشد روزنامه ها و مجلات موجب توسعه تبلیغات گردید. اختراع موتور بخار، چرخ های توسعه و تولید انبوه را به گردش درآورد. تولید انبوه باعث فعالیت های بازاریابی گسترده ای گردیدکه تبلیغات جوهره اساسی آن بود. در این بین توسعه ارتباطات نیز باعث رشد تبلیغات و رسانه های تبلیغاتی گشت . محصولات جدید از طریق روزنامه ها و سایر رسانه های ارتباطی تبلیغ می شدند. توسعه و مدرن شدن خط های راه آهن، جاده ها، خطوط هوایی و آبی توسعه اقتصادی را تسهیل کردند،که حمل و انتقال محصولات را به سایر بازارها امکان پذیر ساخت، که برای فروش محصولات در این بازارها به اشکال اثربخش تبلیغات نیاز بود.(همان :۱۶)
عکس مرتبط با اقتصاد
در واقع تبلیغات طی گذر زمان تغییرات زیادی داشته و متناسب با پیشرفت های هر دوره ویژگی های خاص خود را دارا بوده است . امروزه با پیشرفت های شگرف در عرصه فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی شاهد به وجود آمدن شکلهای جدیدی از تبلیغات هستیم که طیف متنوعی از اشکال گوناگون تبلیغات را از تبلیغات بر روی تابلوهای کامپیوتری گرفته تا تبلیغات از طریق گوشی های موبایل، تبلیغات اینتراکتیو و تبلیغات در شبکه جهانی اینترنت شامل می شود. در حال حاضر حجم بالایی از تبلیغات در فناوری های ارتباطی نوین و به ویژه اینترنت مورد استفاده قرار می گیرد. یک نمونه از این نوع تبلیغات استفاده از آگهی های هوشمندانه به منظور جلب توجه مخاطبان است .
از دیگر اشکال تبلیغات نوین می توان به شیوه متعامل و اینتراکتیو اشاره کرد که ایجاد یک رابطه متقابل مصرف کننده و شرکت تبلیغاتی می کند و تبلیغات برای هر کس متناسب با سطح سواد، درآمد و نیاز متغیر خواهد بود.
شیوه دیگر، تبلیغات از طریق بنر است. بنر پیام فعالی است که به شکلی هنری شامل : تصاویر و متن های ثابت و متحرک روی صفحه های وب ظاهر می شود و بینندگان را به سایت های آگهی دهندن هدایت می کند. بنرها به دلیل هزینه کم در طراحی و پست از متداول ترین اشکال تبلیغات اینترنتی به شمار می آیند و انواع گوناگونی دارند که از جمله آنها می توان به بنرهای ثابت، بنرهای انیمیشن دار(بنرهای پویا) وبنرهای تعاملی اشاره کرد.
شکل جدیدی از تبلیغات نیز توسط شبکه های تلویزیونی کابلی به شکلی هوشمندانه در اختیار بینندگان قرار می گیرد. به عنوان مثال در هنگام پخش یک فیلم سینمایی با مضمون فلسفی، هیچگاه نوشابه یا خوراکی تبلیغ نمی شود. از یک برنامه ای که مورد علاقه بیننده است استفاده می شود تا محصولات مرتبط با همان علاقه نیز به بیننده معرفی شوند. به عبارت دیگر رابطه منطقی میان تبلیغ و برنامه وجود دارد.
استفاده از تابلوها یا صفحات الکترونیکی بزرگ برروی وسایل نقلیه از جمله اتوبوس ها نیز از شیوه های جدید تبلیغات محسوب می شوند که در کشورهایی چون ژاپن، آمریکا، هنگ کنگ و… به تبلیغ یا اطلاع رسانی مشغولند.
نوع جدید دیگری از تبلیغات ارسال پیام بر روی تلفن همراه است. به دلیل نزدیک بودن و در دسترس بودن همیشگی تلفن همراه در نزد صاحبان آنها، شانس دیدن و پسندیدن محصولات تبلیغاتی را به شدت بالا می برد. بزودی پژوهشگران ژاپنی تبلیغات رسانه ای جدیدی را به نام «باران اطلاعات» به جهان عرضه خواهند کرد. شبکه خبری بی . بی .سی در آخرین گزارش های خود اعلام کرد محققان آزمایش ژاپنی «سایبرسالوشن» تا چند سال دیگر پروژکتورهایی را اختراع می کنند که در نقاطی خاص باران های اطلاعاتی تولید خواهند کرد. قطره های بارانی در اثر برخورد با زمین حرکت های مواج تولید می کنند و همچنین اگر مردم وارد این منطقه بارانی شوند، می توانند آگهی ها را از طریق قطره هایی که روی دست آنها می افتد، ببینند.
به اعتقاد «یوکوایشی» از پژوهشگران این پروژه، تبلیغاتی که روی دست مصرف کننده ظاهر می شودمی تواند او را متقاعد کند که این پیام واقعاً برای او تهیه شده است .(لالمی ،۱۳۸۴،روزنامه ایران)
یک نوع دیگر از تبلیغات نوین، تبلیغات زیر آستانه حسی یا نامرئی است که اولین بار توسط یک متخصص امور تبلیغات بنام جیمز ویکاری بکار رفت. او هنگام نمایش فیلم اسپارتاکوس در سالن سینما عبارت پاپ کورن بخورید و کوکا بنوشید را با سرعت یک سه هزارم ثانیه، بدون اطلاع قبلی بینندگان روی پرده سینما انداخت. پس از آن، تماشاگران در خلال فیلم تمایل زیادی به پاپ کورن و نوشابه کوکاکولا در خود احساس کردند.(شاه محمدی ،۶۸:۱۳۸۵)
این شیوه در آن، آگهی دهنده پیام خود را به گونه ای طراحی می کند که از حاشیه های پایین گسترده شنوایی و بینایی مخاطبان بهره گیرد تا ضمیر ناخودآگاه آنها را متأثر سازد. بدین منظوراز شگردهای مختلف الکترونیکی و کامپیوتری و روان شناختی توأم استفاده می شود.
البته درباره موثر بودن یا موثر نبودن این نوع تبلیغات اختلاف نظر بسیار است. برخی از متخصصان تبلیغات، قاطعانه تبلیغات زیر آستانه حسی را رد می کنند و برخی دیگر آن را بسیارموثر می دانند.

 

موسسه های تبلیغاتی نوین :

موسسه های تبلیغاتی نوین به دلیل تقاضاهای تخصصی برای طراحی و اجرای تبلیغات به وجود آمدند. ارتباطات یک حوزه تخصصی در مدیریت گردید، که نیازمند تفکر، پیام، سبک و تکنیک های مدیریتی حرفه ای بود. ولنی پالمر[۱۲] اولین موسسه تبلیغاتی را در سال ۱۸۴۰ در آمریکا تأسیس کرد. پالمر به عنوان یک عضو مشهور از دنیای تبلیغات، نویسنده ای زبردست و طراحی خلاق در تبلیغات بود. موسسه های بیشتری وارد عرصه تبلیغات شده اند و به تحقق اهداف تبلیغاتی سازمان ها کمک کردند. پایان قرن نوزدهم شاهد توسعه موسسه های تبلیغاتی بود که باعث شکل گیری تکنیک های تبلیغاتی و بازاریابی سطح بالایی گردید.
در اوایل قرن بیستم، تبلیغات شدت بیشتری یافت . روانشناسان نیز مدل هایی برای کمک به تبلیغات بسط دادند. تبلیغات به عنوان هنر فروشندگی در نیمه دوم قرن بیستم مطرح شد و تحقیقات در حوزه تبلیغات به عنوان بخش مهمی از مدیریت تبلیغات گسترش یافت. (حسنقلی پور، ۱۶:۱۳۸۸)

 

رسانه الکترونیک :

در آغاز قرن بیستم تبلیغ کنندگان شروع به استفاده از رسانه های الکترونیکی برای مقاصد خود نمودند.با اختراع تکنولوژی بی سیم، توسط مارکنی [۱۳] در سال ۱۸۶۵، تبلیغات رادیویی از سال ۱۹۲۰بسیار فراگیر شد و اولین آگهی بازرگانی در رادیو پخش شد. در سال ۱۹۵۰تلویزیون به عنوان رسانه اصلی تبلیغات محسوب شد. به خاطر ویژگی های بصری و گفتاری، تلویزیون تقریباً تبدیل به یک رسانه اصلی و محبوب برای پخش تبلیغات گردید. و در نهایت در سال ۱۹۶۰ استفاده فراگیر از تلویزیون رنگی موجب تسریع روند تبلیغات تلویزیونی گردید.(همان:۱۶)
رسانه های الکترونیک به معنی انتشار اطلاعات در دوره های زمانی مشخص در قالب صفحات وب بر روی یک شبکه ی اطلاع رسانی یا روی اینترنت است.
محتویات چنین رسانه ای به جای چاپ شدن بر روی کاغذ، به صورت فایل های رایانه ای در حافظه ی یک رایانه قرار دارد. این فایل ها که در قالب خاصی به نام صفحات وب منتشر می شوند، در دوره های زمانی معینی در یک شبکه ی اطلاع رسانی متصل به اینترنت قرار می گیرند و مخاطبان چنین نشریاتی یعنی افرادی که با رایانه شخصی خود به آن شبکه متصل می شوند، می توانند صفحات روزنامه را روی صفحه نمایش رایانه خود ببینند و یا آن را روی کاغذ چاپ و سپس مطالعه کنند. اتصال به شبکه ی اطلاع رسانی مورد نظر ممکن است از طریق اینترنت یا در یک شبکه ی داخلی (اینترنت) صورت پذیرد.(احمدزاده ،۱۶۲:۱۳۹۰)

 

کارکردهای اجتماعی تبلیغات :

 

تبلیغات کارکردهای اجتماعی بسیاری دارد که به اختصار به تعدادی از آنها اشاره می شود :

۱) افزایش سطح استاندارد زندگی : تبلیغات باعث افزایش سطح آگاهی جامعه از محصولات جدید و کاربردهای مؤثر آنها برای افزایش سطح رفاه زندگی است. تبلیغات با ایجاد تقاضا برای این محصولات رفاه عمومی در جامعه را افزایش می دهد و باعث بهبود سطح استاندارد زندگی می گردد.
با نگاهی گذرا به محصولاتی که امروزه در منزل ما وجود دارند این مسئله به وضوح دیده می شود.
۲) افزایش آگاهی در مناطق دورافتاده و غیر شهری : تبلیغات از طریق رسانه ای مثل تلویزیون به دورترین نقاط هم می رسد و به افراد ساکن آن مناطق درباره محصولات جدید و طریقه استفاده از آنها آموزش می دهد. بدین ترتیب آنها نیز در جریان امور روزمره قرار می گیرند.
۳) ایجاد اشتغال : تبلیغات با افزایش تقاضا، زمینه را برای ایجاد اشتغال فراهم می کند. علاوه بر آن تعداد بسیار زیادی نیز در خود صنعت تبلیغات مشغول بکار هستند.
۴) کمک به حل مسائل اجتماعی : تبلیغات با مطرح کردن عوامل اجتماعی در حل بحران های اجتماعی نقش زیادی دارد. آموزش رفتارهای مثبت در جامعه، مبارزه با اعتیاد، مبارزه با تبعیض، مبارزه با کودک آزاری، حمایت از حقوق اقشار آسیب پذیر و هشدار درباره بیماری های فراگیر مثل ایدز از آن جمله است.
۵) اعلان های دولتی : در بسیاری موارد دولت ها برای اعلان مسایل عمومی از تبلیغات استفاده می کنند. تشویق به شرکت در انتخابات، پرداخت مالیات، اعلام تاریخ های شروع و پایان رخدادها، بزرگداشت ها و مناسبت ها از این موارد هستند.(حسنقلی پور و دیگران ،۱۹:۱۳۸۸)

 

انواع تبلیغات :

تقسیم بندی های متفاوتی از تبلیغات به عمل آمده است که ما در این رساله به دو نوع از این دسته بندی ها اشاره می کنیم :
الف – تقسیم بندی که آقای دکتر سپنجی در جزوه درس تبلیغات به آن اشاره نموده اند :
۱) تبلیغات نام :
قابل مشاهده ترین نوع تبلیغات، تبلیغات نام یا عنوان در حوزه تجاری یا غیر تجاری است. این نوع از تبلیغات بر توسعه از هویت و ایجاد تصویری بلند مدت از یک عنوان یا مفهوم متمرکز است و تلاش می کند آن نام را برجسته سازد.
۲) تبلیغات خرده فروشی :
اینگونه از پیام های تبلیغاتی محصولاتی را که قابل دسترس است را معرفی می کند و به تحصیل امر خرید و فروش کالاها برای مشتریان و فروشندگان جزء کمک می نماید.
۳) تبلیغات سیاسی :
این نوع از تبلیغات بیشتر برای متقاعد کردن مردم در فرایندهای انتخاباتی کاربرد دارد. از دیدگاه بسیاری از متخصصان این حوزه، تمرکز تبلیعات سیاسی بیشتر بر تصویرسازی است تا پرداختن صرف به یک موضوع .
۴) تبلیغات کتب راهنما :
اینگونه از تبلیغات به این منظور به کار می رود که مردم را راهنمایی کند که چگونه کالایی را بخرند یا از چه خدماتی استفاده کنند. تبلیغات کتب راهنمارا با کتاب های زردهم می شناسند.

 

عدم شناخت توانایی های فردی
نداشتن روحیه نوآوری و خلاقیت
نداشتن روحیه کارگروهی
شکل ۱: مدل تحقیق

 

۳-۴٫ فرضیه ­های تحقیق

در این تحقیق با توجه به نوع پژوهش که کاربردی می­باشد، سوالات پژوهش بدین صورت مطرح می­ شود:
۱٫ آیا در بین کارکنان شرکت­های نفتی بی ­تفاوتی سازمانی وجود دارد؟؟
۲٫ میزان بی ­تفاوتی سازمانی بین کاکنان شرکت­های نفتی چقدر است؟
۱٫ عوامل موثر بر بی ­تفاوتی سازمانی شرکت­های چه عواملی هستند؟؟
در ارتباط با سوالات فوق می­توان فرضیه زیر را تعریف کرد:

 

 

در شرکت­های نفتی استان کرمانشاه بی ­تفاوتی سازمانی وجود دارد.

فرضیه های فرعی مربوط به فرضیه فوق عبارتند از:

 

 

عوامل فردی در بی ­تفاوتی سازمانی شرکت­های نفتی تاثیر دارد.

عوامل ساختاری در بی ­تفاوتی شرکت­های نفتی تاثیر دارد.

عوامل انگیزشی در بی ­تفاوتی شرکت­های نفتی تاثیر دارد.

عوامل مدیریتی در بی ­تفاوتی شرکت­های نفتی تاثیر دارد.

۳-۵٫ اهداف تحقیق

هدف اصلی این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر بی ­تفاوتی سازمانی در شرکت­های نفتی غرب کشور می­باشد و اهداف فرعی آن عبارتند از:
۱) اندازه ­گیری بی ­تفاوتی سازمانی
۲) شناسایی عوامل موثر بر بی ­تفاوتی سازمانی

 

۳-۶٫ جامعه آماری

جامعه آماری به کل گروه افراد، وقایع یا چیزهایی اشاره دارد که محقق می­خواهد به تحقیق درباره آنها بپردازد (سکاران، ۱۳۸۱). جامعه آماری عبارتست از کلیه عناصر و افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی مشخص دارای یک یا چند صفت مشترک باشند (حافظ نیا، ۱۳۸۲).
جامعه آماری این تحقیق شامل تمامی کارکنان و مدیران (بجز مدیران عامل) رسمی شرکت­های نفتی استان کرمانشاه می­باشد که دارای سمت سازمانی و شرح وظایف مشخص باشد. این جامعه آماری نیروهای قراردادی و پیمانکاری را شامل نمی­ شود. این شرکت ها عبارتند از:
– شرکت­های خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه غرب (۲۰۰ نفر)،
– شرکت پالایش نفت کرمانشاه (۸۰۰ نفر)
– شرکت نفت و گاز غرب (۷۰۰ نفر)
– شرکت ملی پخش فرآورده ­های نفتی کرمانشاه (۴۰۰ نفر)
– شرکت گاز استان کرمانشاه (۶۰۰ نفر)
در مجموع جامعه آماری شامل ۲۷۰۰ نفر می­باشد (لازم به ذکر است شرکت پتروشیمی بیستون به علت واگذاری به بخش خصوصی از جامعه آماری حذف شده است).

 

۳-۶-۱٫ نمونه گیری

با توجه به اینکه کارکنان شرکت­های نفتی در دو طبقه شغلی ستادی و عملیاتی مشغول به فعالیت می­باشند و شرایط کاری و نوع کار این دو طبقه کاملا با یکدیگر تفاوت دارد. از طرفی دیگر، کارکنان این شرکت­ها در دو گروه رئیس و کارمند فعالیت دارند که از لحاظ سلسله مراتب سازمانی، حدود اختیارات و مزایایی دریافتی با یکدیگر تفاوت دارند. لذا روش نمونه گیری بصورت طبقه ­بندی می­باشد. بطوری که نمونه گیری انجام شده به تناسب تعداد کارکنان هر چهار بخش کارکنان عملیاتی، مدیران عملیاتی، کارکنان ستادی، مدیران ستادی می­باشد.

 

۳-۶-۲٫ حجم نمونه

در این تحقیق برای تعیین حجم نمونه از فرمول زیر استفاده می­ شود و مقدار p برابر ۵/۰ در نظر گرفته می شود زیرا در این حالت واریانس به حداکثر خود یعنی ۲۵/۰ می­رسد. ضریت اطمینان نیز ۹۵ درصد می­باشد. حجم نمونه ۳۵۰ نفر می­باشد.

 

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

۳-۷ روشها و ابزار گردآوری اطلاعات

گردآوری اطلاعات مورد نیاز تحقیق، از مراحل اساسی تحقیق به شمار می‌رود. معمولاً نوع مسأله تحقیق، روش های گردآوری اطلاعات را مشخص می‌سازد و بیان می‌دارد که محقق اطلاعات مورد نیاز خود را چگونه و از کجا جمع‌ آوری کند. به طور کلی می‌توان روش های گردآوری اطلاعات را به شرح زیر خلاصه کرد:
روش گردآوری اطلاعات

روش کتابخانه‌ای روش میدانی
تصویری فیش جدول نقشه طرحهای ویژه پرسشنامه مصاحبه مشاهده
شکل شماره ۲- روش های گردآوری اطلاعات
در این پژوهش برای بیان مباحث نظری و جمع‌ آوری اطلاعات از هر دو روش میدانی و کتابخانه‌ای (نظری) استفاده شده است. روش مطالعات کتابخانه‌ای عمدتاً برای مطالعه ادبیات موضوع تحقیق و بررسی پیشینه تحقیق و همچنین مطالعه دیدگاه هایی که راجع به موضوع مورد تحقیق وجود دارد، استفاده شده است. لذا با مراجعه به منابع کتابخانه‌ای شامل کتب، نشریات، پایان نامه‌ها و رساله‌ها و جستجو در پایگاه های الکترونیکی، ادبیات موضوع مورد مطالعه قرار گرفت و فصل دوم تحقیق به رشته تحریر درآمد.
در این تحقیق برای جمع­آوری اطلاعات از دو پرسشنامه به شرح ذیل استفاده شده است:
الف) پرسشنامه­ بی ­تفاوتی سازمانی:
در این پژهش از مدل ارائه شده توسط دانایی­فرد و همکاران برای اندازه ­گیری بی ­تفاوتی سازمانی استفاده شده است. واقع آنها بی ­تفاوتی سازمانی را به ابعاد زیر تقسیم می­ کنند: بعد بی ­تفاوتی نسبت به مدیر، بی ­تفاوتی نسبت به سازمان، بی ­تفاوتی نسبت به ارباب رجوع، بی ­تفاوتی نسبت به همکار و بی ­تفاوتی نسبت به کار. که این ابعاد با بهره گرفتن از پرسشنامه سنجش بی ­تفاوتی سازمانی اندازه ­گیری می­شوند. در این پرسشنامه بعد بی ­تفاوتی نسبت به مدیر شامل ۱۰ سوال، بی ­تفاوتی نسبت به سازمان شامل۶ سوال، بی ­تفاوتی نسبت به ارباب رجوع شامل ۶ سوال، بی ­تفاوتی نسبت به همکار شامل ۴ سوال و بی ­تفاوتی نسبت به کار شامل ۷ سوال می­باشد.
بی ­تفاوتی نسبت به مدیر: شامل رفتارهایی از سوی کارکنان می­ شود که در این حالت کارکنان برای قبول مسولیت بیشتر، از اظهار نظر درباره توانایی­های خودشان خودداری می­ کنند، مدیر را از روند کار خود مطلع نمی­ کنند، بعضی وقت­ها خواسته­ های مدیر را از عمد به تعویق می­اندازد و یا گاهی اوقات برای فرار از پاسخ­گویی به دروغ­های مصلحتی متوسل می­شوند.
بی ­تفاوتی نسبت به ارباب رجوع: دراین نوع بی ­تفاوتی کارکنان، خدمات به ارباب رجوع را به زمان معینی در ساعات اداری محدود می­ کنند، مثلا خدمات تا ظهر، اغلب پاسخ ارباب رجوع را به صورت تلفنی نمی­ دهند و آنها را به حضور در سازمان وادار می­ کنند و گاهی وقتها با پرخاشگری با ارباب رجوع رفتار می­ کنند.
بی ­تفاوتی نسبت به همکار: کارکنان در این نوع بی ­تفاوتی، درکارهای گروهی همکاری لازم را ندارند، به کارهای همکاران به عنوان خودشیرینی نسبت به مدیر نگاه می­ کنند، از برقراری رابطه دوستی با دیگران خودداری می­ کنند و کارهای دیگران را کوچک و ضعف­های آن­ها را بزرگ می­ کنند.
بی ­تفاوتی نسبت به کار: این نوع بی ­تفاوتی کارکنان، در کارهای محوله دقت لازم را ندارند، وظایف خود را با جدیت پیگیری نمی­ کنند، تمایلی به نوآوری و خلاقیت در کارها ندارند و کار سازمان از نظر آن­ها بی ارزش و کم فایده است.
بی ­تفاوتی نسبت به سازمان: از آنجایی که در مورد این نوع از بی ­تفاوتی قبلا بحث شده است، از پرداختن به آن صرفه نظر می­کنیم. این عوامل در شکل زیر به طور خلاصه نشان داده شده است.
بی ­تفاوتی نسبت به مدیر: شامل رفتارهایی از سوی کارکنان می­ شود که در این حالت کارکنان برای قبول مسولیت بیشتر، از اظهار نظر درباره توانایی­های خودشان خودداری می­ کنند، مدیر را از روند کار خود مطلع نمی­ کنند، بعضی وقت­ها خواسته­ های مدیر را از عمد به تعویق می­اندازد و یا گاهی اوقات برای فرار از پاسخ­گویی به دروغ­های مصلحتی متوسل می­شوند.
بی ­تفاوتی نسبت به ارباب رجوع: در این نوع بی ­تفاوتی کارکنان، خدمات به ارباب رجوع را به زمان معینی در ساعات اداری محدود می­ کنند، مثلا خدمات تا ظهر، اغلب پاسخ ارباب رجوع را به صورت تلفنی نمی­ دهند و آنها را به حضور در سازمان وادار می­ کنند و گاهی وقتها با پرخاشگری با ارباب رجوع رفتار می­ کنند.
در هر دو پرسشنامه از طیف لیکرت استفاده شده است. پایایی بدست آمده برای پرسشنامه اندازه ­گیری بی ­تفاوتی سازمانی ۹۳۷/۰ بوده است و روایی آن با بهره گرفتن از نظرکارشناسان مورد تایید قرار گرفته است (دانایی­فر، ۱۳۸۹). همچنین روایی این پرسشنامه در پژوهش­های متعدد به اثبات رشیده است. لذا این پرسشنامه استاندارد می باشد و نیازی به بررسی روایی مجدد آن نمی ­باشد. برای اندازه ­گیری پایایی این پرسشنامه ابتدا پرسشنامه بین یک نمونه ۳۰ نفری از کارکنان شرکت­های نفتی توزیع و پاسخ نامه­ها جمع آوری گردید. داده ­های حاصله با بهره گرفتن از از طرریق آلفای کرونباخ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مقدار ۸۳۷/۰ بدست آمد که معرف پایایی مطلوب است.
ب) پرسشنامه­ عوامل موثر بر بی ­تفاوتی سازمانی. این پرسشنامه با بهره گرفتن از مدل تحقیق طراحی شده است. در این پرسشنامه برای جلوگیری از سوگیری هنگام پاسخدهی، روایی و پایایی آن سنجیده شده است.
برای تعیین پایایی این پرسشنامه ابتدا بین ۳۰ نفر از نمونه مقدماتی توزیع شد و پایایی بدست آمده ۷۷/۰ می­باشد که این پرسشنامه از پایایی لازم برخوردار است. همچنین برای اعتیاریابی پرسشنامه طراحی شده، در اختیار ۷ نفر از جبرگان قرار گرفت و روایی آن تایید شده است.

 

۳-۸٫ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

در این تحقیق برای اندازه ­گیری بی ­تفاوتی سازمانی از آزمون آماری T-test با بهره گرفتن از نرم افزار آماری Spss استفاده میشود و برای تعیین کدام بعد بی ­تفاوتی در شرکت­های نفتی بیشتر است از آزمون آماری تحلیل واریانس استفاده می­ شود.
برای تحلیل پرسشنامه دوم (عوامل موثر بر بی ­تفاوتی سازمانی) از آموس گرافیک (یا تحلیل ساختاری) استفاده میشود.
در هر دو پرسشنامه از طیف لیکرت به شرح ذیل استفاده شده است.

 

 

 

 

ج) اقدامات کافی را در اطمینان از سلامت و امنیت کاری را در عملیاتهایشان اتخاذ نمایند. [۸۲]

 

 

به بالاترین حد ممکن در عملیاتهایشان کارگران محلی را استخدام نمایند و با نظر بر بهبود سطوح مهارتی، و در مشارکت با نماینده گان کارگری و در جای مقتضی با مشارکت مسئولین دولتی مربوطه، آموزش لازم را فراهم آورند.[۸۳]

با نظر به تغییرات در عملیاتشان که ممکن است اثرات استخدامی عمده داشته باشد، عل الخصوص در خصوص بستن یک نهاد که دربردارندۀ تعلیق یا اخراجهای جمعی می باشد، اعلامی معقول از این تغییرات را به نماینده گان کارگران در استخدامشان و در سازمان هایشان ابلاغ نمایند، و در صورت اقتضاء به مقامات مسئول نیز ابلاغ نمایند، و با نماینده گان کارگری و مقامات مسئول دولتی همکاری نمایند تا اثرات نا مطلوب را به بیشترین حد ممکن کاهش دهند. بموجب شرایط خاص هر مورد، در صورتی که مدیریت بتواند این ابلاغ را پیش از اینکه آخرین تصمیم گرفته شود اعلام نماید مناسبتر خواهد بود. می توان از ابزار دیگری نیز بریا فراهم نمودن چنین مشارکت در جهت کاستن اثرات چنین تصمیمات استفاده نمود.[۸۴]

در خصوص مذاکرات با حسن نیت با نماینده گان کارگران در خصوص شرایط استخدام، یا در حین اینکه کارگران حق خود در سازمان اعمال می نمایند، تهدیدی بر انتقال کل یا بخشی از یک واحد اجرائی از کشور درگیر را ننمایند، همچنین به قصد تحت تاثیر قرار دادن آن مذاکرات بطور غیر منصفانه یا جلوگیری از اعمال حق بر سازمان، کارگران را از نهادهای جزء بنگاه در دیگر کشورها منتقل ننمایند.[۸۵]

نماینده گان مجاز کارگران را در کار و استخدام خود قادر سازند تا در خصوص مذاکرات جمعی یا موضوعات مدیریتی کار به گفتگو بپردازند، و به اشخاص اجازه دهند تا در خصوص موضوعات مشترک با نماینده گان مدیریت که اجازه تصمیم گیری در این مسائل مشترک دارند به مشاوره بپردازند.[۸۶]

تفسیری در باب OECD
حال می رسیم به بحث تفسیر و توضیحات تکمیلی. آنچه در عبارت واره یا شاپوی قبل از شروع مفاد آمده است اشاره به “قوانین موضوعه”[۸۷] داشته است. این مساله نشان می دهد که بنگاه های چند ملیتی در عین اینکه در حوزه قضائی کشوری خاص فعالیت می کنند، می توانند مشمول قوانین ملی و بین المللی نیز باشند.
حال آنچه تفاوت اعلامیه سازمان بین المللی کار در خصوص شرکتهای چند ملیتی و دستورالعمل OECD می باشد این است که، اعلامیه ILO با توجه به اینکه صادره از سوی سازمان بین المللی کار می باشد، اهم موضوعات آن در خصوص کار، آموزش، شرایط کار و روابط صنعتی می باشد، و این در حالی است که دستورالعمل OECD تمامی جنبه های اصلی رفتار شرکتی را تحت پوشش دارد. آنچه مهم است این است که هر دوی اینها به رفتارهائی اشاره دارند که از بنگاه ها توقع می رود، و به منظور ایجاد توازن می باشند، نه تعارض با یکدیگر. بنابراین می توان تا حدی که اعلامیه سازمان بین المللی کار دارای توضیحات و جزئیات بیشتری می باشد، از آن برای تفسیر دستورالعمل OECD استفاده نمود. در قسمت های دیگری از دستورالعمل OECD نیز از عبارت های “کارگران استخدام شده از سوی بنگاه چند ملیتی” و “کارگرانی که در استخدام ایشان هستند” استفاده شده است، باید دانست که هدف از استفاده از این عبارت ها این بوده است که همان معنائی را داشت باشند که در اعلامیه ILO بکار رفته است، و منظور کارگرانی است که رابطه ای استخدامی و کاری با بنگاه دارند.
توصیه های موجود تعارضی با روابط تجاری و مدنی ندارد، بلکه در عوض در پی اطمینان از این است که افراد در ارتباطی کاری دارای حمایتی هستند که بر مبنای دستورالعمل مناسبشان می باشد. موضوع شناخته شده دیگری که وجود دارد این است که در صورت فقدان هرگونه رابطه کاری یا استخدامی، از بنگاه ها توقع می رود تا مطابق با مراقبت لازمِ مبنی بر خطر رفتار نمایند، و مجموعه توصیه هائی که در بند های الف ۱۰ تا الف ۱۳ از بخش دوم خط مشی های عمومی را بکار ببندند.
هدف از طراحی بند ۱ انعکاس تمام چهار اصل و حقوق کاری می باشد که در اعلامیه ILO در سال ۹۸ بیان شده است، یعنی آزادی مشارکت و حق مذاکرات جمعی، از میان بردن موثر کار کودک، ریشه کن کردن تمامی اشکال کار اجباری، و عدم تبعیض در استخدام و کار.
موضوعی که در خصوص کار کودک وجود دارد در بند ۱ قسمت ج اشاره شده است، و به موجب آن بنگاه ها می بایست به از میان بردن کار کودن به معنائی که در اعلامه ILO و کنوانسیون شماره ۱۸۲ آن سازمان در خصوص بدترین اشکال کار کودک آمده است، مشارکت نمایند. اسنادی از ILO که در خصوص کار کودک هستند کنوانسیون شماره ۱۳۸ و توصیه شماره ۱۴۶ می باشد، که هر دو در سال ۱۹۷۳ اتخاذ شده اند و در خصوص حداقل سن کار می باشند. نسبت به نقش مهمی که بنگاه ها در این مورد دارند اینکه نقش ایشان را در مشارکت و جستجوی راهکاری با دوام در این خصوص را اذعان و تشویق نمائیم بسیار مهم می باشد. در این خصوص افزایش استانداردهای تحصیلی برای کودکان در حال تحصیل در کشور میزبان نیز قابل توجه می باشد.
در خصوص کار اجباری و مشارکت بنگاه در انحدام آن نیز باید دانست که این موضوع نیز اصل دیگری است که اعلامیه ILO اتخاذ شده است. و با توجه به عبارات و دستورات مختلفی که بر دوش دولت در خصوص جلوگیری یا مانع شدن از کار اجباری درخواست می دارد، می توان فهمید که حیطه تفسیر و استفاده از آن بند ها در تخصص همان سازمان است و بهتر است که در این خصوص همان دستورات را به عنوان مرجع بدانیم، چرا که سوائی از موضوعات مطرح شده در دستورالعمل مساله کار در زندان و ریز مسائل دیگری نیز وجود دارد.
موضوع دیگر عدم تبعیض قائل شدنی است که در بندهای فوق بدان اشاره شده است، که می توان حیطه آنرا در شرایط استخدام، ماموریت کاری، اخراج، پرداخت و سود، ارتقاء، انتقال یا جابجائی، انفساخ قرارداد، آموزش و بازنشستگی دانست. در این خصوص کنوانسیون و توصیه نامه های بسیاری از سوی سازمان بین المللی کار صادر شده است، که قدمت آن از سال ۱۹۵۸ می باشد، لیست بدست آمده از این موارد این را خاطر نشان می سازد که هر گونه تبعیض، استثناء یا رجحان دادن در این زمینه ها نقض نمودن کنوانسیون ها، توصیه ها و قوانین می باشد. اصطلاح استفاده شده در بالا با عنوان “وضعیت های دیگر”[۸۸] در منظور دستورالعمل مربوط به فعالیت اتحادیه کاری و مشخصه های شخصی از قبیل سن، ناتوانی، بارداری، وضعیت تاهل، جهت جنسی، یا وضعیت HIV می باشد. همچنین به موجب آنچه در بند “ه” از شماره ۱ آمده، می بایست میان زنان و مردان نیز در خصوص ارتقاء شرایط برابر تبعیض قائل نشد و در امر انتخاب، پاداش و ارتقاء با یک چشم نگاه کرد.
در بند ۲٫ج بیان شد که برای نماینده گان کارگران اطلاعاتی را فراهم آورند که “دیدی صحیح و منصفانه” را برایشان ایجاد نماید. اطلاعات مذکور مربوط به این مسائل می گردد: ساختار بنگاه، وضعیت اقتصادی و مالی بنگاه و دورنمای آن، روندهای استخدام، و تغییرات اساسیِ قابل پیش بینی در عملیات، و البته در اختیار قرار دادن این موارد باید با در نظر گرفتن ملاحظات قانونی در خصوص حفظ اسرار تجاری باشد.
عکس مرتبط با اقتصاد
در بند ۳ نیز مساله مشاوره برای کارگران مطرح شد که البته از توصیه شماره ۹۴ از سازمان بین المللی کار اتخاذ شده است، و با مفادی که در اعلامیه سازمان بین المللی کار در خصوص شرکتهای چند ملیتی وجود دارد نیز مطابقت دارد. اما باید دانست که وجود چنین ترتیبات مشاوره ای نباید جانشین حق کارگران در مذاکره در خصوص اصول و شرایط استخدام و کار گردد. در بند ۸ نیز در خصوص ترتیبات کار نیز ترتیبات مشاوره ای قرار داده شده است.
اینکه در بند شماره ۴ به موضوع سلامت و امنیت کاری اشاره شد بدین معنی است بنگاه ها می بایست تا مقررات و استانداردهای غالبی که در این خصوص وجود داشته را اعمال نمایند تا خطر سوانح و صدماتی را که مربوط یا مرتبط با کار می باشد را کاهش دهند. این امر بنگاه ها را تشویق می نمایند تا در جهت افزایش سطح اجرایشان در خصوص سلامت و امنیت کاری در تمامی بخش های عملیاتشان تلاش نمایند، حتی اگر بر اساس قوانین کشوری که در آن به فعالیت می پردازند چنین الزامی وجود نداشته باشد. از آنجائی که مساله سلامت و امنیت کاری در میان توصیه های مربوطه به بنگاه ها دارای اهمیت و اصل متممیت می باشند، در جاهای دیگری از دستورالعمل منعکس شده اند، که از آن موارد می توان به بخش های منافع مصرف کننده و محیط زیست به عنوان بخش های قابل توجه اشاره کرد. توصیه نامه شماره ۱۹۴ سازمان بین المللی کار که متعلق به سال ۲۰۰۲ می باشد، لیستی راهنما از بیماریهای شغلی را بعلاوه مجموعه دستور کارها و راهنمائی هائی که می تواند از سوی بنگاه ها برای اجرا نمودن توصیه های دستورالعمل ما در نظر گرفته شود را بیان داشته است.[۸۹]
عکس مرتبط با محیط زیست
مبحث دوم: علم و فناوری[۹۰]، انتقال تکنولوژی
بند اول: سازمان ملل
همانطور که گفتیم، دستورالعمل سازمان ملل در خصوص شرکتهای فراملی دارای سه فصل عمده می باشد، فصل اول مسائل عمومی و خط مشی ها، فصل دوم مسائل اقتصادی، مالی و اجتماعی، و فصل سوم نیز مربوط به آشکارسازی اطلاعات می باشد. اما در خصوص بحث علم و فناوری، آنچه که در این دستورالعمل مورد بحث قرار گرفته، زیر مجموعه فصل دوم از این دستورالعمل یعنی مسائل اقتصادی، مالی و اجتماعی می باشد. و پس از عناوین “مالکیت و کنترل”، “توازن پرداخت و قمیت گذاری”، “قیمت گذاری انتقالی”، “رقابت و رویه های محدود کنندۀ تجاری” و “مالیات” نوبت به عنوان “انتقال فناوری”[۹۱] می رسد، که البته تنها بخشی از این دستورالعمل است که در آن به مساله علم و فناوری اشاره شده است. حال با توجه به اینکه بخش دیگری از این دستورالعمل وجو ندارد که به این مساله پرداخته باشد، به بیان کامل آن می پردازیم.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
بند شماره ۳۶ از این دستورالعمل بیان میدارد که شرکتهای فراملی می بایست خود را با قوانین و مقررات تکنولوژی کشوری که در آن به انجام عملیات می پردازند مطابق سازند و از آن تبعیت نمایند. ایشان می بایست با مقامات صالح آن کشورها در ارزیابی تاثیر انتقالالت بین المللی فناوری در اقتصاد ایشان مشارکت نمایند، و با ایشان در خصوص امکانات مختلف تکنولوژیکی که ممکن است به آن کشورها، علی الخصوص کشورهای در حال توسعه، در بدست آوردن توسعه اقتصادی و اجتماعی شان کمک کند مشورت نمایند.
شرکت های فراملی می بایست در انتقال داد و ستد های فناوریشان که شامل داد و ستد های درون شرکتی نیز می گردد، از اعمال و رویه هائی که بطور نامطلوبی روند بین المللی تکنولوژی را تحت تاثیر قرار می دهد یا به نحوی مانع توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها، و علی الخصوص کشورهای در حال توسعه می گردد، اجتناب نمایند.
شرکتهای فراملی می بایست مطابق سیاستهای علم و فناوری و اولویتهای آن کشورها، نسبت به قوی قوام دادن به ظرفیت های عملی و فناوری کشورهای در حال توسعه مشارکت و همکاری نمایند. شرکتهای فراملی می بایست در متقبل فعالیتهای در زمینه تحقیق و توسعه در کشورهای در حال توسعه گردند، و در انجام این فرایند از منابع و نیروی انسانی محلی نهایت استفاده را ببرند.
به جهت قصد و هدف این قانون، مفاد مربوطۀ قانون بین المللی رفتار[۹۲] در زمینه انتقال فناوری که از سوی مجمع عمومی در تصمیماتش اتخاذ شده است، می بایست در خصوص انتقال فناوری تسری یافته و اعمال گردد.
تا اینجا به بیان موضع سازمان ملل در خصوص انتقال فناوری پرداختیم، و چنانچه دیدیم بر طبق نظر این سازمان انتقال مزبور می بایست با رعایت و پیروی از قوانین کشور میزبان صورت گرفته و در این خصوص و در خصوص عدم آسیب رسانی به مساله توسعه این کشورها، به مقامات مسئول و صالحی که در این زمینه وجود دارد، به مشورت بنشینند. تاکید دیگر این سازمان این است که این انتقالات سوائی از آسیب نداشتن بر کشور میزبان، به نحوی به رشد و توسعه آن کشور نیز حالت حمایت کننده و یاری دهند باشد. و این از جمله نقش های عمده یک شرکت فراملی است که با ورود به کشور در حال توسعه، از آن توقع می رود تا در این زمینه رسالتی متعهدانه را ایفاء نمایند. این موضوعی است که نه تنها از سوی سازمان ملل، بلکه از سوی دیگر سازمان های مزبوری که در این زمینه دستورالعملی صادر نموده اند نیز چنین مطالبه ای بر دوش بنگاه های چند ملیتی دیده می شود.
سوائی از این موضوع از شرکتهای فراملی خواسته شده است تا در افزایش یا مستحکم تر ساختن ظرفیتهای علمی و فناوری کشور میزبان مشارکت نماید، که البته این موضوع باید با توجه به سیاستهای کلی و اولویتهای پیشرفتی کشور میزبان باشد. اما نکته تکملیلی آورده شده در پاراگراف آخر این دستورالعمل نیز جای توجه دارد، اینکه در مساله انتقال فناوری، تصمیمات آتی مجمع عمومی سازمان ملل نیز به حکم این دستورالعمل می بایست عملی و اجرا گردد. این بدین معنی است که گسترۀ این موضوع به این بند محدود نمی شود، و در این خصوص می بایست به تصمیمات آتی آن سازمان نیز توجه داشت.
بند دوم: سازمان بین المللی کار
تنها بخشی از دستورالعمل سازمان بین المللی کار که به امر عمل و فناوری پرداخته است، بند شماره ۱ و بند شماره ۱۹ می باشد. که در بند شماره ۱ بصورتی کلی تر و در کنار موضوعات دیگر به این مساله نیز اشاره ای شده است. در این بند آمده است که: این بنگاه ها می توانند از طریق سرمایه گذاری مستقیم بین المللی و دیگر ابزارها، از طریق مشارکت در به کار بردن کارآمد تر سرمایه، فناوری و کار، منافعی عمده را برای کشور مادر و میزبان به ارمغان آورند. ایشان همچنین می توانند در چارچوب سیاستهای توسعه ایجاد شود از سوی دولتها مشارکتی مهم در ارتقاء رفاه اقتصادی و اجتماعی، و در پیشرفت استانداردهای زندگی و برآورده ساختن نیازهای اولیه داشته باشند.
همانطور که دیدیم در این بند بصورتی بسیار کلی به مساله فناوری اشاره شده است، و اشاره ای هم که در اینجا صورت می گیرد بر این مساله است که استفاده بهتر بنگاه ها از مساله فناوری، از جمله منافعی است که بنگاه های چند ملیتی می توانند برای کشور مادر و میزبان به ارمغان آورند.
حال می پردازیم به بند شماره ۱۹ از این دستورالعمل. که زیر مجموعه بخش “کار و استخدام”[۹۳] قرار گرفته است. در این بند آمده است که: بنگاه های فراملی در زمانی که در کشورهای در حال توسعه به سرمایه گذاری می پردازند، خواه مستقیم و خواه غیر مستقیم، می بایست به اهمیت استفاده از فناوری هائی که ایجاد شغل می نمایند توجه نمایند. با توجه به گستره و حدی که ماهیت این فرایند ها و شرایط مربوطه به بخش اقتصادی مربوطه، ایشان می بایست فناوری ها با نیازها و مشخصه های کشور میزبان هماهنگ و مطابق سازند. ایشان همچنین می بایست در صورت امکان، در توسعه فناوری مورد نیاز در کشور میزبان نیز قبول نقش نمایند.
این بود بندی که در این خصوص مطلبی را بیان داشته است. حال چنانچه در اینجا بیان شده است، چند نکته وجود دارد. اول اینکه از بنگاه ها خواسته شده است که استفاده و اهمیت به استفاده از فناوری را در امور خود پیش روی خود نگه داشته و به اهمیت آن توجه نمایند، و این امر چیزی است که هم در سرمایه گذاری های مستقیم از بنگاه خواسته شده است، و هم در سرمایه گذاریهای غیر مستقیم. سرمایه گذاری مستقیم که امری مشهود و واضح است، و بنگاه با ورود به کشوری و ایجاد بنگاه و شعب مزبور، به امر سرمایه گذاری می پردازد، اما گاهی نیز مساله سرمایه گذاری بصورت غیر مستقیم است، که می تواند اشکال و انحاء مختلفی داشته باشد، برای مثال بنگاه مزبور بجای سرمایه گذاری مستقیم، و از طریق ورود به سرمایه گذاری شرکتی در حال تاسیس و خرید سهام آن به سرمایه گذاری می پردازد. حال چنانچه می دانیم، از سهامداران می توانند وارد هیات مدیره شوند، و هیات مدیره نیز به عنوان سکانداران شرکت می باشند که در راستای اهداف شرکت حرکت می کنند، شاید بتوان گفت که تاثیری که یک مدیر، به عنوان سرمایه گذار خارجی در این زمینه می تواند داشته باشد به نوعی سرمایه گذاری غیر مستقیم تلقی شود، و در بند مزبور نیز از بنگاه ها خواسته شده است تا با سرمایه گذاری چه مستقیم و غیر مستقیم، اهمیت توجه به فناوری را مد نظر داشته باشند.
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)
نکته دیگر این است که ورود و استفاده از این فناوریها نباید بی حد و مرز و باری به هرجهت باشد، بلکه باید با توجه به حدی باشد که ماهیت این فرایندها اجازه می دهند، و همچنین در این راستا باید شرایط بخش اقتصادی را نیز در نظر داشت. شاید ورود فناوری در کشوری در زمان خاص بتواند موجب ایجاد مشغله و مشکل برای بخش اقتصادی گردد، یعنی ممکن است که آمادگی و بستر لازم برای این مساله فراهم نشده باشد و شرکت مزبور با وارد کردن آن، باعث ایجاد دردسر برای آن بخش گردد، یا اینکه تعادل عرضه و تقاضا را برهم زند، و یا نسبت به خط مشی ها و سیاست های اقتصادی آن کشور پیش گرفته، برنامه های بلند مدت نظام اقتصادی را با مشکل روبرو سازد. همچنین ایشان می بایست تا فناوری ها را با احتیاجات و مشخصه های کشور میزبان نیز منطبق سازند، که آنطور که مشخص است، موضوع اشاره شده در این بخش یک توصیه است که هماهنگی بیشتر بنگاه با محیط پیرامونی را به همراه دارد.
اما در آخرین توصیه ای که در این بند شده است، آمده است که در جای ممکن، بنگاه ها در توسعه تکنولوژی مناسب در کشورهای میزبان به قبول نقش پرداخته و سهیم شوند. آنطور که می بینیم، این بیان یا عبارت تقریبا معادل همان بیانی است که در دستورالعمل سازمان ملل در باب اهمیت نقش این شرکتها در این زمینه آورده شده بود. در اینجا نیز بیان شد که شرکتها به ایفای چنین نقشی بپردازند، که این خود در ضمنش این موضوع را دارد، که بنگاه ها اولا دارای این تاثیر و جایگاه نفوذ در کشورها هستند که می توانند دارای این تاثیر باشند، و این تاثیر نیز بصورت توصیه ای در ذیل دستورالعمل ها آورده شده است، ثانیا بنگاه ها در راستای انجام این مهم باید با دولت کشور میزبان به هماهنگی و مشاوره و رایزنی بپردازند، که این نیز خود مساله ای است که در دستورالعمل سازمان ملل بدان مستقیما اشاره گردید.
بند سوم: OECD
در خصوص مساله علم و فناوری، در دستورالعمل OECD برخلاف دو دستورالعمل دیگر که مساله را تحت عنوان انتقال فناوری بررسی کرده اند، در این بخش عنوان آورده شده صرفا “علم و فناوری”[۹۴] می باشد. ابتدا به بیان مفاد آورده شده در این خصوص که در قالب ۵ مفاد می باشد می پردازیم، و بعد به تفسیر آنها می رسیم.
بر طبق این دستورالعمل: بنگاه ها باید:

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

 

 

تمام تلاش خود را بنمایند تا از این امر اطمینان حاصل نمایند که فعالیت ایشان مطابق با خط مشی ها و سیاست های علم و فناوری و طرح های کشورهائی می باشد که در آن به عملیات می پردازند، و بطور مناسب نیز نسبت به توسعه ظرفیت های نو و ابتکاریِ محلی و ملی مشارکت نمایند. [۹۵]

در جائی که در حین فعالیت های تجاری ایشان مقدور است، رویه ها و اقداماتی را اتخاذ نمایند که با در نظر داشتن حمایت از حقوق مالکیت معنوی، انتقال و انتشار سریع فناوریها و مهارت ها را میسر می سازد.[۹۶]

در صورت اقتضاء، در کشور میزبان به انجام اقدامات توسعه علم و فناوری بپردازند تا نیازهای بازار محلی را پاسخ داده، و علاوه بر آن در زمینه علم و فناوری به استخدام ظرفیت موجود در کشور میزبان بپردازند، و با توجه به نیازهای تجاری، آموزش ایشان را تشویق و حمایت نمایند.[۹۷]

در زمان اعطای مجوز استفاده از حقوق مالکیت معنوی یا در زمانی که انتقال فناوری را صورت می دهند، این امر را بر اساس قیود و شرایط معقول و به نحوی صورت دهند که به جنبه های توسعه پایدار بلند مدت کشور میزبان هم بخشی نماید.[۹۸]

در جائی که به اهداف تجاری مربوط میباشد، به توسعه علاقه و اتحاد با دانشگاه های محلی، موسسات تحقیقاتی عمومی بپردازند، و با صنعت داخلی یا موسسات صنعتی در پروژه های تحقیقاتی مشارکتی شرکت نمایند.[۹۹]

تفسیری در باب OECD
امروزه در اقتصادی که دانش محور بوده و حالتی جهانی دارد و مرزهای ملی نیز اهمیت کمتر دارند، حتی برای بنگاه های کوچک یا بنگاه هائی که حالت منطقه ای دارند نیز توانائی دسترسی و استفاده از فناوری و مهارت موضوعی است که برای بهبود کارکرد بنگاه حیاتی می باشد. دسترسی مزبور برای فهمیدن و دریافت تاثیرات اقتصادی گستردۀ پیشرفت های تکنولوژیکی نیز مهم می باشد، که این پیشرفت ها شامل رشد تولید و تولید کار در چارچوب توسعه پایدار می باشد. بنگاه های چند ملیتی اصلی ترین مجرای انتقال فناوری در میان مرزها می باشند. ایشان بواسطه ایجاد، انتشار، و حتی میسر ساختن استفاده از فناوریهای جدیدی که از سوی بنگاه ها و موسسات داخلی می باشد، نسبت به ظرفیت ابتکاری و نو آورانۀ کشور میزبان مشارکت می نمایند. فعالیتهای علم و فناوری The R&D activities بنگاه ها، در صورتی که به خوبی با نظام نوآوری ملی هماهنگ گردد، می تواند موجب کمک به بهبود پیشرفت های اقتصادی و اجتماعی در کشورهای میزبانشان گردند. در عوض، توسعه یک نظام پویای نوآورانه در کشور میزبان باعث افزایش فرصتهای تجاری برای بنگاه چند ملیتی می گردد. بنابراین می توان گفت که امر مشارکت و هم بخشی در توسعه فناوری در کشور میزبان امری یکسویه و یکطرفه، یا رسالتی تنها بر دوش بنگاه های چند ملیتی نیست، بلکه چنین است که این پیشرفت ها در پس خود بهبود و توسعه فرصتهای تجاری را برای بنگاه ها به ارمغان خواهند داشت.
بنابراین می توان گفت که هدف این بخش با توجه به محدودیت هائی که در امکان پذیری اقتصادی، رقابتی و دیگر ملاحظات وجود دارد، ارتقاء و بهبود انتشار ثمرات تحقیق و توسعه فعالیتهای بنگاه ها در میان کشورهائی است که ایشان عملیات می نمایند، و به موجب آن عملیات در ظرفیتهای نوآورانۀ کشور میزبان مشارکت می نمایند. پس می توان گفت که از سوئی هدف بر این است که بنگاه ها فعالیتهای تحقیقاتی خود، خواه با دولت یا موسسات دیگر را افزایش دهند، چرا که از طریق انجام عملیات با این بنگاه ها، ثمرات آن باعث بالا رفتن سطح و ظرفیت نوآوری و گنجاندن فناوری های نو تر در کشور میزبان می باشد. در این خصوص، بهبود بخشیدن و پرورشِ نشر و توسعه فناوری می تواند شامل تجاری سازی کالاهائی باشد که باعث گنجانده شدن فناوریهای نوین، انتقال نوآوریهای فرایند، استخدام و آموزش نیروی S&T (علم و فناوری) و توسعه سرمایه گذاری های مشارکتی تحقیق و توسعه می گردند. پس می توان گفت که بنگاه ها در اینکه چه کالائی را مورد تجاری سازی قرار می دهند می تواند این موضوع را لحاظ کنند که کالای مورد نظر تا چه حد روند حرکت رو به فناوری را در پی خواهد داشت. برای مثال می توان با وارد کردن دستگاه های مولتی مدیائی که اساس کارشان لوح فشرده می باشد، آشنائی با فناوریهائی چون رایت، لنز، تصاویر با کیفیت تر و دیگر چیزها را به تبع آن ایجاد نمود.
بنگاه های چند ملیتی در زمانی که به فروش و انتقال فناوری می پردازند، نه تنها باید قیود و شرایط قراردادیشان معقول باشد، بلکه ممکن است بنگاه ها در پی این باشند که اثرات بلند توسعه ای، محیط زیستی و دیگر اثرات را در خصوص کشور میزبان و میهمان در نظر بگیرند. پس دو بخش است که مورد نظر است، بخش اول شفاف و معقول بودن قیود در امر انتقال فناوری یا فروش آن که مساله ای دستوری است، و قسمت دوم اینکه ممکن است خود بنگاه ها بخواهند تا بصورت آماری تری کار کرده و اثرات بلند مدت کارشان را مورد بررسی قرار دهند.
بنگاه های چند ملیتی می توانند در فعالیتهایشان ظرفیت نوآورانۀ شرکتهای تابعه و پیمانکاران دست دوم بین المللیشان را ایجاد و یا آنرا بهبود بخشند. بعلاوه، بنگاه ها می توانند توجه را به سمت اهمیت زیربناهای عملی و تکنولوژیکی محلی سوق دهند، چه زیربناهای فیزیکی و نمود دار، و چه نوع نهادی آن. در این خصوص بنگاه ها می توانند بطور موثری به صورت بندی چارچوبهای خط مشی های دولتها، که نسبت به توسعه نظام های نوآوری پویا کارکرد اثر بخشی دارند، مشارکت نمایند. این بدین معنی است که بنگاه ها، به مساعدت دولتها آمده و در تعیین خط مشی هائی که مربوط به توسعه نوآوری ها می گردد، مشارکت نمایند.[۱۰۰]

مبحث سوم: رقابت
در خصوص مسائل حقوق رقابت باید گفت که دستور العمل ILO این موضوع را مسکوت گذاشته است، از اینرو، در اینجا تنها به بررسی دستور العمل سازمان ملل و OECD خواهیم پرداخت.
بند اول: سازمان ملل
در خصوص مساله رقابت در دستورالعمل سازمان ملل تنها یک بند بیشتر وجود ندارد، و آن هم بند شماره ۳۵ می باشد، چیزی که اندکی بر خلاف چینش دستورالعمل OECD می باشد، یعنی در آنجا ابتدا انتقال فناوری مورد بحث قرار گرفته است و سپس رقابت، اما در اینجا ابتدا به مساله رقابت پرداخته شده و درست در بخش بعدی عنوان انتقال فناوری مورد بحث قرار گرفته است. گفتنی است که این عنوان از دستورالعمل سازمان ملل نیز در حیطه فصل دوم یعنی فصل مربوط به مسائل اقتصادی، مالی و اجتماعی قرار گرفته است. و عنوانی که از سوی سازمان ملل برای آن انتخاب شده است “رقابت و روند های تجاری محدود کننده”[۱۰۱] می باشد.
در این بند اینطور آمده است که: به منظور این قانون، مفاد مربوطه در “مجموعه اصول و قواعد چند جانبۀ منصفانه مورد توافق برای کنترل روند های تجاری محدود کننده”[۱۰۲] که از سوی مجمع عمومی سازمان ملل در تصمیم شماره ۳۵/۶۳ به مورخ ۵ دسامبر ۱۹۸۰، می بایست در زمینه روند های تجاری محدود کننده اعمال گردد.
همانطور که دیدیم این دستورالعمل قانونگذاری خود در این زمینه را به تصمیم مجمع عمومی در تاریخ مذکور احاله نمود.
بند دوم: OECD
درباره بحث رقابت در دستورالعمل OECD آنچه در ابتدا مورد توجه است این است که عنوان این بخش، بر خلاف دستورالعمل سازمان ملل، چیز جز عنوان “رقابت”[۱۰۳] نیست، و بر خلاف آن سازمان عبارت روند های محدود کننده را در خود جای نداده است. بعد از بیان مفاد به توضیحات بیشتری در این خصوص دست خواهیم یاخت. این بخش اینگونه آغاز شده است:
بنگاه ها باید:

 

 

با در نظر گرفتن قوانین رقابتی آن حوزه قضائی که فعالیت ها ممکن است در آن اثرات ضد رقابتی داشته باشد، فعالیت های خود را به نحوی انجام دهند که مطابق با تمامی قوانین و مقررات رقابت باشد.[۱۰۴]

از منعقد نمودن یا انجام توافقات ضد رقابتی در میان رقیبان خودداری نمایند، که این امر شامل قراردادهای ذیل می گردد:

الف) قیمت های ثابت؛
ب) دادن پیشنهادات فریب آمیز (پیشنهادات فریب آمیز در مناقصات)
ج) ایجاد محدودیت بر خروجی یا ایجاد سهمیه بندی؛ یا
د) سهم یا قسمت بندی کردن بازارهای از طریق تخصیص دادن مشتریان، تامین کننده گان، محدوده ها یا خطوط تجاری. [۱۰۵]

 

۶ – چرخش مشاغل: یکی از اهداف مهم چرخش شغلی، ایجاد و تقویت سرمایه انسانی و اجتماعی است. چرخش مشاغل، این فرصت را به کارکنان می‌دهد که ضمن شناخت وظایف و فعالیتهای سایر مشاغل و افزایش توانمندی خود، ارتباطات و تعامل خود را با همدیگر افزایش دهند و در نتیجه روح اعتماد جمعی را (که جوهره سرمایه اجتماعی است) گسترش بخشند که این امر موجب تسهیم و تسهیل دانش و تجربه کارکنان می‌شود. (بیکر، ۱۳۸۲، ص ۲۳۵)
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
وجود دستورالعملها و بخشنامه های بیش از حد، نهادهای متعدد نظارتی، تخلفات اداری، شایعه پراکنی و بی‌اعتنایی کارکنان به سازمان از جمله نشانه های ضعف سرمایه اجتماعی در سازمان یا به عبارتی ضعف سازمان در ایجاد سرمایه اجتماعی است.
۷- افزایش رضایت شغلی کارکنان: سرمایه فیزیکی، با ایجاد تغییرات در مواد برای شکل دادن و تسهیل ابزارهای تولید به وجود می‌آید. سرمایه انسانی با تغییر نگرش افراد، مهارتها و توانایی های آنان را افزایش می‌دهد. سرمایه اجتماعی نیز هنگامی به وجود می‌آید که روابط میان کارکنان به شیوه‌ای دگرگون شده باشد که هرکدام از آنان بتوانند براحتی نقش و وظیفه خود را انجام دهند. از این رو، فضای مبتنی بر تفاهم، صداقت، اعتماد و همکاری باعث افزایش رضایت شغلی کارکنان و در نهایت بهره‌وری سازمانی می‌شود.

پیش بینی رضایت شغلی زنان شاغل در مشاغل خدماتی غیر دولتی مشهد

۸- حمایت از توسعه پایدار: توسعه پایدار مفهوم جدیدی را از توسعه اقتصادی، انسانی و زیست محیطی ارائه می‌دهد و توسعه واقعی را معادل رشد انسانی و زیست‌محیطی قلمداد می‌کند. در توسعه پایدار منابع زیست‌محیطی همچون سرمایه‌هایی تلقی می‌شوند که حفاظت از آنها وظیفه اصلی سازمانها به شمار می‌آید و توسعه‌ای مقبول است که در آن ضمن حفظ طبیعت، انسان ارزش و کرامت خود را از دست ندهد. براساس چنین تفکری از توسعه و رشد که همانا توسعه پایدار شهرت یافته است، مدیران سازمانها با ساختار جدیدی از توسعه روبه‌رو هستند که در آن تنها اهداف اقتصادی در نظر نیست، بلکه جنبه‌های زیست‌محیطی و انسانی نیز مورد تأکید فراوان است. پیشرفت و کارایی اقتصادی، حفظ منابع طبیعی، فقرزدایی، توسعه عدالت اجتماعی، ایجاد فرصتهای برابر برای پیشرفت همگانی، از زمره اهداف اصلی در یک الگوی سه وجهی از توسعه پایدارند.در این الگو، اقتصاد، انسان و طبیعت همزمان مورد توجه هستند و مدیران با بهره گرفتن از این الگو باید تلاش کنند که نوعی تقارب و همگرایی در سه دیدگاه اقتصادی، انسانی و زیست‌محیطی به وجود آورند و با این نگرش به استقبال آینده بروند. دیدگاه های کارشناسان اقتصادی برای به حداکثر رسانیدن رفاه انسانی با توجه به محدودیتهای منابع، دیدگاه‌های محیط‌شناسان در زمینه حفظ و نگهداری محیط‌زیست بشری به عنوان یک سرمایه طبیعی و تمام شدنی و نقطه نظرات جامعه‌شناسان در مورد ارزش و اهمیت انسان به عنوان محور اصلی توسعه، نقشهای اصلی را در شکل‌گیری الگوی جامع توسعه پایدار ایفا می‌کنند. به عبارت دیگر توسعه مطلوب در عصر ما توسعه‌ای اخلاقی و انسانی است. مدت مدیدی است که معیارهای کوتاه نظرانه مالی بر تصمیم‌گیریهای اقتصادی حاکم بوده است. هم‌اکنون زمان آن فرارسیده است تا واقعیت‌های زیست‌محیطی و انسانی را به علم اقتصاد برگردانیم.
عکس مرتبط با اقتصاد
۲-۱-۱۸-نقش سرمایه اجتماعی در نیل به توسعه
مزایای متعدد و زیادی را می‌توان برای سرمایه اجتماعی برشمرد؛ مزیت اصلی و عمده سرمایه اجتماعی در اختیار گذاشتن اطلاعات زیاد با هزینه پایین و زمان اندک برای بازیگرانی است که نقش اصلی را در سرمایه اجتماعی ایفا می‌کنند.
کسب قدرت و نفوذ از مزایای دیگر سرمایه اجتماعی است. کلمن در نوشته‌های خود اشاره به واژه «کلوپ نمایندگان مجلس» دارد که در واقع منظور بحث «قدرت« است. برخی نمایندگان قدرت بیشتری نسبت به نمایندگان دیگر دارند؛ چرا که آنها تعهدات متفاوت با سایر نمایندگان برای خود ایجاد کرده‌اند و از اعتبار این تعهدات برای مشروعیت بخشیدن به رفتار خود استفاده می‌کنند. یک چنین قدرتی به بازیگر اصلی (در سرمایه اجتماعی) اجازه می‌دهد تا به اهداف خود دست یابد. مزیت دیگر سرمایه اجتماعی ایجاد «یکپارچگی» در میان اعضاست. هنجارها و باورهای محکم موجب ایجاد شبکه اجتماعی قوی می‌شود که دربرگیرنده آداب و رسوم و قوانین خاصی است و این هنجارها جایگزین کنترلهای رسمی می‌شوند. در این رابطه اُوچی (۱۹۸۰) چنین استدلال می‌کند که سازمان های قبیله‌ای با هنجارهای مشترک قوی از هزینه‌های اندک نظارت بهره‌مند هستند و تعهد بالایی را در اختیار دارند که در واقع همان سرمایه اجتماعی است (آدلر، ۱۹۹۹٫)
علاوه بر مزایای فوق به کارگیری سرمایه اجتماعی در سطح سازمانی دارای مزایایی مانند: ایجاد سازمان‌کاری و تیم‌های منعطف، ارائه سازوکارهایی برای بهبود مدیریت عملکرد گروهی، زمینه‌سازی برای توسعه سرمایه‌های غیرمادی در سازمان و افزایش تعهد اعضا و کارکنان سازمان نسبت به مصلحت عامه است. (لینا و بورن، ۱۹۹۹)
۲-۱-۱۹-نشانه‌های ضعف سرمایه اجتماعی در سازمان
هرچه ذخیره سرمایه اجتماعی در سازمان بالا باشد، نیاز به تدوین قوانین و مقررات، ایجاد نهادهای اجرایی و نظارتی کاهش می‌یابد. به نظر می‌رسد مدیران از طریق شاخصها و عوامل زیر می‌توانند درجه و میزان سرمایه اجتماعی در سازمان را تشخیص دهند؛ بدین معنا که هرچه میزان این عوامل در سازمان بالا باشد، سرمایه اجتماعی کمتر خواهد بود (لینا و برن، ۱۹۹۹، ص۳ ):
۱ – دستورالعملها و بخشنامه‌ها؛
۲- نهادهای متعدد نظارتی و بازرسی؛
۳- شایعه پراکنی؛
۴ – ترور و تخریب شخصیتها؛
۵- تخلفات اداری؛
۶- بی‌اعتنایی کارکنان به سازمان؛
۷- شکست تیم‌ها و کمیته‌های کاری در سازمان؛
۸- تمایل نداشتن کارکنان به یادگیری دانش روز و تسهیم دانش و اطلاعات؛
۹- فقدان روحیه رقابت‌جویی در درون سازمان یا نسبت به رقبا؛
۱۰ – افزایش غیبت، مرخصی و…
رابطه ی توسعه منابع انسانی ،هوش هیجانی وسرمایه اجتماعی با بهره وری سازمانی :
تصویر توضیحی برای هوش هیجانی
سازمانها به تحقیق برای رویکردهای نوآورانه در جهت افزایش مزیت رقابتی در عصر ایدهایی که با بهره گرفتن از استعداد کارکنان شناخته می شود ادامه می دهند بر طبق نظر مادوین واپلبای (۲۰۰۰) : موقعیت عالی ومنحصر به فرد هرسازمان بر تفاوت قائل شدن بین فرهنگ ومنابع انسانی تاکید دارد. این قابلیت انسانها وتعهدشان است که وجه تمایز سازمان های موفق از سایرین می گردد (ص ۵۵۵) آنها همچنین اضافه می کنند که افراد و ویژگی توسعه یافتگی آنها ونیز خود کنترلی واراده برخود یکی از عوامل مهم حفظ مزیت رقابتی است مزایای دیگر همچون تکنولوژی ،جهانی سازی وسیستم های فناوری واطلاعات می توانند به سرعت توسط رقبا تقلید شوند. تلاشهای کنونی برای تمایز ،تولید فکروایده پردازی دربین منابع انسانی سازمانهاست (اپلبای وماروین ۲۰۰۰،ص ۵۵۵) آنها همچنین به تبیین این مورد پرداختند که امروزه ایده ها DNA سازمان هستند .بنابراین یادگیری وپیشرفت افراد وبقاء پایداری اقتصادی سرنوشت سازومهم هستند.(ص۵۵۵) جملاتی این چنین براهمیت توسعه منابع انسانی برای پیشرو بودن استراتژیک در کسب وکار وریسک پذیری تاکید دارد. این مساله به طور گسترده تاکید می کند که ما در عصر دانش زندگی می کنیم واین ها علامتی است که افکار ونوآوری بیش نمایان شده اند.
توسعه منابع انسانی ،سیستمی از توسعه فردی و سازمانی ،سازمانهائی است که به ایده پردازی وابسته اند .علاوه براین ،همانند سیستم ریوی انسان که به نوع استنشاقی که می کند واکنش نشان می دهد ، در جوسازمان نیز نسبت به احساسات که در محیط کار وجود دارد نیز واکنش نشان می دهد (انسان). سازمانها بیانگر یک سیستم حلقه ای باز هستند وچنین سیستمهایی برای حفظ بقاء خود به منابع خارجی وابسته اند .(گومان۲۰۰۲) در سطح فردی ،فرد برای ثبات عاطفی خود به دیگران وابسته اند ،هر چند متعاقبا دیگران را نیز تحت تاثیر قرار می دهد برای مثال آشکار کردن احساسات منفی مانند خشم وزورگوئی می تواند موجب ناخشنودی ومانع همکاری ونوآوری شود واز سوی دیگر احساست مثبت همکاری وبازخور ،عناصر ضروری برای خلاقیت وبهره وری در محیط کار را گسترش می دهند بنابراین برای افزایش ظرفیت سرمایه اجتماعی به عنوان یک عامل مهم در عملکرد سازمان ،محیط داخلی می بایست از لحاظ کنترل وهدایت احساسات افراد، خود را توسعه دهد. سرمایه اجتماعی فرض می کند که روابط اجتماعی با ظرفیت تولید رابطه داشته ومی تواند ایجاد ارزش نماید “گلمان ۱۹۹۰” وبه عنوان نتیجه ی روابط اجتماعی غنی ومعنی دار که افراد را در ایجاد همبستگی واعتماد به نفس بیشتر تشویق می کند توسعه پیدا کرده است توسعه هوش هیجانی محیطی را درون سازمان ایجاد می کند که می تواند برای توسعه سرمایه اجتماعی فرصتی محسوب شود. بنابراین عملکرد سازمانی را افزایش می دهد.
۲-۱-۲۰-سرمایه اجتماعی در نظام اقتصادی
سرمایه اجتماعی چهار پیامد عمده به همراه دارد:
۱٫کسب اطلاعات؛
۲٫ انتقال دانش، نوآوری و پراکندگی فناوری و رویه ها؛
۳٫ به کارگیری دانش مکمل و تلاش در حل مسائل و مشکلات؛
۴٫ واسطه گری.
این پیامدها ممکن است در طول زمان با توجه به نیازها و ویژگیهای آن هایی که به سرمایه اجتماعی دسترسی دارند، متفاوت باشد. سرمایه اجتماعی برای آغاز و پشتیبانی اقدام اقتصادی، حیاتی است، بنابراین پیامدهای مثبت آن می تواند در حوزه هایی مانند: شکل گیری صنعت، فرایندهای ابتکاری، همکاری های درون شرکتی و کارآفرینی مشاهده شود.
سرمایه اجتماعی به کارآفرینان کمک می کنید تا منابع را از حوزه های مختلف و به روشی نو جمع آوری کرده، و ترکیب کنند. همچنین سرمایه اجتماعی برای کارآفرینان یاری و مشاوره فراهم می آورد و به آن ها کمک می کند تا از راه شناخت محیط های وظیفه ای شان، عدم قطعیت را کاهش دهند. سرمایه اجتماعی همکاری و روابط درون شرکتی را، به ویژه در حوزه‌هایی که اعتماد متقابل، جایگزین و مکمل قراردادها می باشد، محقق می سازد. پژوهشها در حوزه های صنعتی نشان می‌دهند که به چه میزان وجود و عدم حضور سرمایه اجتماعی می تواند در دستیابی به رشد و نوآوری دارای اهمیت باشد.
سرمایه اجتماعی در فرایندهای نوآورانه، ازآن رو که فرصت هایی برای رفع نیازهای برطرف نشده و ترکیب منابع به روش هایی جدید فراهم می آورد، دارای اهمیت است. مطالعات نشان داده است که سرمایه اجتماعی بازده معنوی را در نظام‌های دانش محور تقویت می کند.
سرمایه اجتماعی، همچنین مشاوره‌های فنی را در دوران اشاعه نوآوری ها و انتقال دانش فراهم می سازد. با این حال سرمایه اجتماعی وجه منفی هم دارد. به عبارتی ممکن است به عنوان تعهدی که فرایندهای اجتماعی و اقتصادی را باز داشته یا محدود کند، به شمار آید. پژوهشهای جدید در مقابل پذیرش بی قید و شرط آن، با مطرح کردن جنبه‌های منفی اش هشدار می‌دهد.
نخستین و روشن‌ترین جنبه منفی آن، این است که به ارتباطات منفی می پردازد، که عبارت است از روابطی که در آن دست کم یک فرد قضاوت منفی موثری از یک فرد دیگر دریافت می کند. این چنین روابط منفی ممکن است مانع بهره‌گیری افراد از فرصتهای موجود شود و یا اینکه مسیر شغلی آنها را سد کند. دومین موضوع، که وضوح کمتری هم دارد، به هزینه فرصتها می پردازد. ساختار اجتماعی مشابهی که برای عده ای مفید و موثر تلقی می شود، ممکن است برای سایرین محدودیتی ایجاد کند.
سرمایه اجتماعی، نیازمند سرمایه‌گذاری و تداوم در طول زمان است. به دلیل الزامات قدیمی روابط قابل اعتماد، روآوردن به سایر روابط برای بهره‌گیری از فرصت هایی که از خرده نظام های مختلف به وجود می‌آید، دشوارتر است. این به خصوص برای بازیگرانی که در سازمان‌های پیچیده و درون پروژه های چند گانه به کار مشغولند، صادق است.سطح بالای سرمایه اجتماعی بین گروه های حرفه‌ای ممکن است آنهارا از ساخت دهی مجددشبکه‌های شخصی آن ها برای دستیابی به سطح مناسبی ازهماهنگی بازدارد(Greve and Benassi, 2003).
۲-۱-۲۱-مشکل سنجش سرمایه اجتماعی
با وجود تحقیقات گسترده، تعریف سرمایه اجتماعی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. ابهام مفهومی، تعاریف چندگانه و فقدان اطلاعات لازم، مانعی بر سر راه تحقیقات تئوریک و عملی در مورد نقش سرمایه اجتماعی بوده است.این موضوع،مربوط به محدود بودن تحقیقات عملی درموردسرمایه اجتماعی،به مسائل اقتصادی است.
هکمن (۲۰۰۰) باور دارد که در زمینه سرمایه اجتماعی، ایجاد روابط علی، به گونه‌ای ذاتی دشوار است. برخی‌ها مخالف این موضوع هستند و می‌گویند تفسیر داده‌های به دست آمده از سرمایه اجتماعی، تنها در حیطه اقتصادی انجام شده است و این نیز به دلیل ماهیت دانش علت و معلولی است. اطلاعات در مورد این پدیده آن قدر ضعیف است که نمی‌تواند تفسیرهای مختلفی که از آنها می‌شود را از بین ببرد. هیچ الگوریتم مکانیکی برای ایجاد حقایق خالی از پیش فرضهای ذهنی، وجود ندارد. به نظر می‌رسد ادبیات تجربی سرمایه اجتماعی، به ویژه به علت تعاریف مبهم از مفاهیم، سنجش ضعیف داده‌ها، عدم وجود شرایط مناسب و فقدان اطلاعات لازم برای دستیابی به نتایج قابل پذیرش یکسان، با ابهام زیادی همراه بوده است (Heckman, 2000: 91).
از بحثهای یادشده، مشخص شد که هیچ راه مستقیمی برای اندازه‌گیری سرمایه اجتماعی نداریم، زیرا سرمایه اجتماعی ابعاد زیادی را در بر می‌گیرد. سرمایه اجتماعی چند وجهی است و محققان، عواملی را که فکر می‌کنند بیشتر با تحقیق آنها مرتبط است، انتخاب می‌کنند. کمیسیون بهره‌وری (۲۰۰۳) طبقه‌بندی از چگونگی ارزیابی‌هایی را که در گذشته در زمینه سرمایه اجتماعی انجام شده است، ارائه داده است. در این طبقه بندی داده‌های گردآوری شده از راه‌های مختلفی قرار گرفته اند (۲۰۰۴:۶ ,Aspin).
– پاسخهایی به پرسشهای در مورد اعتماد (کلوپها، اتحادیه‌ها و …)،
– داده‌هایی در مورد اعضای شبکه‌ها و گروه‌ها،
– رأی دهندگان، خوانندگان روزنامه و اعضای مدرسه‌های مذهبی،
– ویژگی‌های خانوادگی.
۲-۱-۲۲-تاریخچه مطالعات سرمایه اجتماعی
اصطلاح سرمایه اجتماعی قبل از سال ۱۹۱۶، در مقاله ای توسط هانی فان از دانشگاه ویرجینیای غربی مطرح شد.اما اولین بار در سال ۱۹۶۱، کتابی در امریکا بوسیله شخصی به نام ژان ژاکوب نوشته شد که این اصطلاح سرمایه ی اجتماعی را بکار برد و منظورش این بود که در حاشیه‌نشین‌‌های شهر، ویژگی‌ها و خصلت‌هایی وجود دارند که آنها می‌توانند به خوبی با همدیگر ارتباط برقرار کنند و گروه هایی را تشکیل دهند که خودشان مسائل و مشکلاتشان را حل کنند.
در اصل، در آنجا منظور از سرمایه ی اجتماعی، نوعی همکاری و هم فکری خودجوش و از درون گروه های محروم حاشیه نشین بود.(توسلی؛ ۱۳۸۴،۲).
گلن لوری اقتصاددان نیز همچون ایوان لایت جامعه شناس، اصطلاح سرمایه اجتماعی را در دهه ۱۹۷۰ برای توصیف مشکل توسعه اقتصادی درون شهری به کار برد. (فوکویاما، ۱۳۷۹، صفحه ۱۰)
سرمایه ی اجتماعی از جمله مفاهیم چند وجهی در علوم اجتماعی است که در اوایل قرن بیستم به صورت علمی و آکادمیک مطرح و از سال ۱۹۸۰ وارد متون علوم سیاسی و جامعه شناسی شد و ابتدا توسط جاکوبز، بوردیو، پاسرون و لوری مطرح می‌شود، اما توسط کسانی چون کلمن، بارت، پانتام و پرتز بسط و گسترش داده می‌شود. (ازکیا و غفاری؛ ۱۳۸۳: ۲۷۸) و (وال، ۱۹۹۸، صفحه ۲۵۹).
کاربرد مفهوم سرمایه ی اجتماعی بصورت آنچه که امروزه مدنظر است به تدریج در دهه ۱۹۹۰ رایج شده است اما این به معنای این نیست که در آثار جامعه شناسان کلاسیک اثری از این مفهوم نباشد، در آثار اندیشمندان و جامعه شناسانی چون مارکس و وبر و دورکیم می‌توان به جستجوی این مفهوم پرداخت و در اندیشمندانی چون مارکس، زمیل دورکیم، وبر و پارسونز به مفاهیمی همچون اضطرار؛ نفع جمعی، ارزشها و اعتماداجتماعی توجه شده که هریک ابعادی از مفهوم سرمایه ی اجتماعی رادر برمی‌گیرد.(توسلی؛۱۳۸۴، ۳).
۲-۱-۲۳-فعالیت های مکمل
بنابر نظر صاحب نظران آن دسته از فعالیت ها را شامل می شود که نیازمند حدی از نظارت مدرسه و متفاوت از آموزش کلاسی است. ا این حال بخش مهم یاز حیات تربیتی مدرسه را تشکیل می دهد. مانند: ورزش، گروه های دانش آموزی، روزنامه مدرسه؛ (تانژا، ۱۹۸۹) برخی دیگر این مفهوم را با فوق برنامه متمایز ساخته و آن را به برنامه ی رسمی ارتباط بیش تری داده اند. (رانک، ۱۹۷۶) به این صورت که فعالیت های مکمل در عصرها و صبح ها اجرا می شود و برخی از این فعالیت های مکما عبارت اند از:
۱- مراسم مدرسه
۲- دروس انتخابی
۳- دوره های آموزش کوتاه مدت
۲-۱-۲۴-اهمیت و ضروریت فعالیت های مکمل و فوق برنامه
عصر کنونی عصر رشد و توسعه ی روز افزون تکنولوژی و فناوری است این پیشرفت مدیون نیروی انسانی است که برای کسب دانش، علاوه بر روش تئوری به روش عملی و آزمایشگاهی اهمیت خاص داده است. امروزه حفظ مطالب از طریق تکرار وتمرین، جایگاه خود را در عرصه ی تعلیم و تربیت ازدست داده است، حفظ مطالب به صورت طوطی وار فقط ذهن شاگردان را از مطالبی که در رفع مشکلات روزمره ی آن ها نقشی ندارد پر می کند و این مطالب به مرور زمان هم از بین می رود. اما توجه به اینامر که فعالیتی که شاگردان در خارج از مدرسه انجام می دهند و مرتبط به مطالب درسی آنهاست؛ یعنی تکمیل کننده ی موضوعاتی است که معلم در کلاس تدریس می نماید، بسیار ضروری می باشد. زیرا شاگردان آن چه را که به صورت تئوری از معلم خود دریافت می کنند با راهنمایی همان مربی در خارج از محیط مدرسه آن را آزمایش و لمس می نمایند. خود این مسائل علاوه بر این که یادگیری موضوعات درسی را آسان و پایدار می نماید؛ بلکه به رفع برخی از مشکلات اساسی که بر سر راه بچه ها در محیط زندگی قرار دارند می پردازد.
بنابراین باید به شاگردان کمک کرد تا از یادگیری مطالب به صورت سطحی بپرهیزند و به فراگیری مطالبی همت گمارند که به یادگیری آن ها عمق ببخشد. توجه به فعالیت های مکمل و فوق برنامه برای عمق بخشیدن به یادگیری مطالب امری ضروری و حیاتی برای متربیان به شمار می آید. فعالیت های مکمل و فوق برنامه به شاگردان کمک می کند، آن چه را که یاد می گیرند بفهمند، علاقه و فعالیت آن ها را مضاعف می کند و هم چنین حس کنجکاوی آن ها برای درک درست و فهم دقیق مطالب شکوفا می شود. آن ها چشم بسته هیچ چیزی را قبول نمی کنند؛ بلکه آن ها را مورد نقد و بررسی قرار می دهند. شاگردانی که به فعالیت های مکمل و فوق برنامه اهمیت بیشتری میدهند و در انجام آن کوشا هستند، رشد قوه ی قضاوت آن ها که یکی از اهداف مهم تعلیم و تربیت است بالا می رود و بهتر می توانند به تجزیه و تحلیل وترکیب مطالب بپردازند، آن ها بهتر به درک ارتباط اجزای یک شی ء یا یک مسئله و درک ارتباط بین اجزا به صورت کل می پردازند. یعنی آن ها کل را بیش از مجموع اجزا درک می کنند، متربیان راه هایی بر اثر این فعالیت ها می توانند انتخاب کنند که در آن ها خلاقیت و نوآوری وجود دارد و آن ها می توانند به این نوآوری و خلاقیت برسند.
بنابراین اگر می خواهیم دانش آموزی نو آور، خلاق فعال داشته باشیم باید به فعالیت های مکمل و فوق برنامه توجه خاص نماییم. واقعیت این امر در کشورهایی که فعالیت های مکمل و فوق برنامه را اجرا نموده اند کاملاً مشهود و نمایان است. در این فعالیت ها دانش آموزان را با مشکل یا مسئله مواجه می کنیم و به عنوان راهنمای آن ها سعی می نماییم که خود آن ها این مشکل را حل نمایند. زمانی که شاگردان، خود با مشکل درگیرند و خود آن ها به جمع آوری اطلاعات می پردازند و راه حل های متفاوتی ارائه میدهند و راه حل ها را یکی یکی به آزمایش می گذارند و نتیجه گیری می کنند، آن چه را که مشاهده ولمس می کنند به صورت عمیق و پایدار در ذهن آن ها باقی خوااهد ماند این افراد در برابر دیگر مشکلات دچار مشکل نمی شوند؛ زیرا می دانند که مشکلات و مسائل قابل حل هستند و فقط سعی و کوشش درست شکل گشای آن هاست. آن ها در تمام زمینه ها و مراحل زندگی فردی کوشا و پر تحرک بار می آیند و سعی می کنند در برابر مشکلات تسلیم نشوند؛ بلکه به چاره جویی بپردازند. این شاگردان در آینده اگر نتوانند دردانشگاه ادامه ی تحصیل بدهند یا اینکه در اداره دولتی استخدام نشوند، ولی در زندگی روزانه ی خود می توانند به کار ببرند و موانع را از سر راه بردارند.
۲-۱-۲۵-اهداف فعالیت های مکمل و فوق برنامه
ـ توجه به دیدگاه مدرسه محوری و سیاست عدم تمرکز در تهیه و تدوین، فعالیت ها در برنامه ریزی درسی،تعمق بخشیدن به فرایند یاددهی و یادگیری در زندگی دانش آموزان ، دستیابی به الگوهای کاربردی به منظور تکمیل محتوای برنامه های رسمی و تقویت آن را مورد تاکید قرار می دهد.
ـ توجه به غنی سازی برنامه های درسی و اوقات فراغت دانش آموزان که آن چه را که یاد می گیرند در محیط زندگی خود بکار ببرند.
ـ کمک به شاگردان برای رشد شخصیتی همه جانبه ای یعنی رشد در زمینه های اجتماعی، عاطفی،اقتصادی،ایمانی،اخلاقی و… که به شکوفا کردن و به فعالیت رساند استعدادهای بالقوه دانش آموزان کمک می کند.
ـ کمک به شاگردان برای رسیدن به نوآوری و خلاقیت در برخورد با مسائل و مشکلات زندگی روزمره ی خود.
۲-۱-۲۶-تعاریف فعالیت های مکمل و فوق برنامه
۲-۱-۲۷-فعالیت مکمل
فعالیت مکمل فعالیتی است که بر مبنای محتوای دروس یک موضوع درسی نظیر فارسی،علوم تجربی، تعلیمات دینی و… طراحی می باشد. هدف فعالیت مکمل عمق بخشیدن به یادگیری دانش آموزان و ایجاد فرصت برای اندیشیدن درباره ی مفاهیم و تمرین مهارت هاست.
۲-۱-۲۸-فعالیت کمک برنامه و مکمل
به آن دسته از فعالیت های دانش آموزان که نیازمند حدی از نظارت و سرپرستی از ناحیه مدیریت آموزشگاه و متفاوت از آموزشی و پرورشی کلاسی است، اطلاق می شود. ولی با این حال بخش مهمی از نظارت تربیتی مدرسه است مانند ورزش کردن، روزنامه دیواری و…).
۲-۱-۲۹-فعالیت فوق برنامه ی درسی
فعالیت فوق برنامه ،فعالیتی است که به منظور حفظ انگیزه و ایجاد چالش در یادگیرنده به منظور تجربه در فضای آزاد و در عین حال مبتنی بر مسئله محوری طراحی می شود و ممکن است با موضوع درسی هم مرتبط باشند.

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

 

۳-۷-اندازه ­گیری سرولوپلاسمین سرم
سرولوپلاسمین سرم به روش ساندرمن و نوموتو ۱۹۷۰ با سنجش فعالیت اکسیدازی آنها اندازه ­گیری شد. سرولوپلاسمین در pH=4.5 می تواند پارافنیلن دی آمین (PPD) را اکسید کند و فراورده ای رنگی ایجاد کند که میزان تولید آن با غلظت سرولوپلاسمین در سرم یا پلاسما متناسب است. البته مقداری از PPD به روش غیر آنزیمی نیز اکسید می­ شود که از این نظر باید در تخمین مقدار واقعی سرولوپلاسمین تصحیح لازم صورت گیرد. بنابراین سنجش فعالیت اکسیدازی سرولوپلاسمین به طور همزمان یکبار در حضور آزید سدیم و یکبار بدون حضور این ماده انجام می­گیرد. آزید سدیم، اکسیداسیون آنزیمی PPD را مهار می‌کند، به بیانی دیگر از فعالیت سرولوپلاسمین جلوگیری می­ کند و موجب می­ شود که اکسیداسیون غیر آنزیمی PPD ادامه یابد. تفاوت حاصل از شدت جذب نور در این آزمایش با غلظت سرولوپلاسمین متناسب خواهد بود.
مواد :

 

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

 

استات سدیم (محلول ۰٫۲ مول در لیتر) :

۴/۱۶ گرم استات سدیم با آب مقطر به حجم یک لیتر رسانده می­ شود و این محلول باید در یخچال نگهداری شود.

 

 

اسید استیک (محلول ۲/۰ مول در لیتر) :۱۲ میلی­لیتر اسید استیک با آب مقطر به حجم یک لیتر رسانده شد.

محلول بافر استات (۱/۰ مول در لیتر ، ۴۵/۵=pH در دمایC˚۳۷ ) در یک فلاسک حجمی یک لیتری ، ۴۳۰ میلی لیتر محلول استات سدیم (۲/۰ مول در لیتر ) ، ۷۰ میلی لیتر محلول اسید استیک (۲/۰ مول در لیتر ) و حدود ۴۰۰ میلی­لیترآب مقطر با هم مخلوط شد. محلول در حمام آب گرم تا ۳۷ درجه گرم شد.pH آن با افزودن استات سدیم یا اسید استیک به ۴۵/۵ (بین ۴۰/۵ تا ۵۰/۵) رسید و سپس با آب مقطر به حجم رسانده شد این محلول باید در یخچال نگهداری شود.

سدیم آزید (محلول ۵/۱ مول در لیتر) :۵/۹۷ گرم آزید سدیم با آب مقطر به حجم یک لیتر رسانده شد.

هیدروکسید سدیم (محلول ۱ مول در لیتر ) :۴۰ گرم هیدروکسید سدیم با آب مقطر به حجم یک لیتر رسانده شد.

پارافنیلن دی آمین دی هیدروکلرید۲(C6H4CNH2) محلول بافر ۶/۲۷ میلی مول در لیتر:در یک فلاسک حجمی ۱۰۰ میلی­لیتر، ۵/۰ گرم PPD و حدود ۷۵ میلی لیتر بافر استات (۴۵/۵=pH) که تا ۳۷ گرم شده است. با هم مخلوط می­شوند. pH محلول در دمای ۳۷ با افزودن قطره قطره از محلول هیدروکسید سدیم (۱مول در لیتر) به ۴۵/۵ رسانده می­ شود. سپس محلول با آب مقطر به حجم می رسد. با توجه به اینکه پایداری این محلول تنها ۳ ساعت است، لازم است که دقیقا قبل از مصرف تهیه شود.

روش کار:

 

 

در دو لوله آزمایش که یکی با R (واکنش) و دیگری با B (شاهد) مشخص شد، ۲ میلی­لیتر محلول بافر استات و ۱/۰ میلی­لیتر سرم با هم مخلوط شد.

لوله ها به همراه یک فلاسک حاوی محلول بافر PPD در حمام ۳۷ درجه قرار گرفت تا به تعادل حرارتی برسند.

یک میلی­لیتر از محلول بافر PPD گرم شده به هر یک از لوله ها افزوده شد. سپس لوله­ها دوباره در حمام قرار گرفتند. روی حمام برای جلوگیری از ورود نور پوشانده شد.

پس از ۵ دقیقه، مقدار ۵۰ میکرولیتر آزید سدیم به لوله B افزوده شد و به خوبی مخلوط شده و دوباره در حمام آب گرم قرار گرفت.

پس از ۳۰ دقیقه، ۵۰ میکرو لیتر محلول آزید سدیم به لوله R افزوده شد و مخلوط گردید.

نمونه ها به کوت کوارتز اسپکترفتومتر منتقل شده و جذب نوری آنها در طول موج ۵۵۰ نانومتر قرائت گردید.

نحوه ی محاسبه:
(AR-AB)752/0=غلظت سرولوپلاسمین (گرم در لیتر)
AR=جذب نوری نمونه ی R
AB = جذب نوری نمونه ی B
۳-۸-اندازه ­گیری فریتین
فریتین با روش آنزیمی و کیت اندازه گیری فریتین شرکت بایرکس فارس اندازه گیری شد.
محتویات کیت:

 

 

پلیت: پلیت ۹۶ حفره ای پوشش داده شده با آنتی بادی­های پلی­کلونال ضد فریتین خرگوش

استاندارد صفر: از استاندارد صفر برای رقیق کردن نمونه­ها نیز استفاده می­ شود.

استانداردها: محلول سرم­دار حاوی فریتین انسان در محلول استانداردها از تیمروزال به عنوان نگهدارنده استفاده شده است.

کنترل­های سرمی: حاوی سرم انسانی و تیمروزال.

ردیاب آنزیمی: حاوی آنتی بادی منوکلونال ضد فریتین متصل به پراکسیداز (HRP ) محلول در بافر PBS، حاوی پروتئین و تیمروزال.

بافر رقیق کنننده: حاوی محلول PBS، پروتئین و تیمروزال.

محلول شستشوی غلیظ (ˣ۲۰): حاوی PBS و تیمروزال.

محلول رنگ زا: حاوی بافر H2O2 و TMB.

محلول متوقف کننده واکنش: حاوی H2SO4 دو نرمال.

جمع­آوری و آماده ­سازی نمونه­ها:
نمونه مناسب برای اندازه گیری فریتین، سرم یا پلاسمای هپارینه است. نمونه­ها را تا دو هفته در دمای ۸-۲ درجه سانتی ­گراد می­توان نگهداری کرد. برای نگهداری نمونه­ها به مدت طولانی­تر سرم یا پلاسما را باید در حجم­های کم تقسیم و در ۲۰- درجه­ سانتی ­گراد نگهداری کرد. برای اندازه ­گیری فریتین نمونه­های منجمد شده ابتدا نمونه باید در دمای اتاق ذوب و سپس با حرکت دست یکنواخت کرد. برای یکنواخت کردن نمونه­ها از ورتکس نباید استفاده شود.
روش کار:
قبل از شروع کار دمای تمامی محلول ها به دمای اتاق رسانده شد.
یک حجم محلول شستشوی غلیظ با ۱۹ حجم آب مقطر یا دیونیزه رقیق شد. این محلول تا ۷ روز در دمای ۸-۲ درجه سانتی ­گراد پایدار است.

 

 

ابتدا ۲۵ میلی­لیتر از استانداردها، سرم کنترل­ها و سرم بیماران در حفره­های مربوطه ریخته شد و به آن ۲۰۰ میکرولیتر بافر رقیق کننده اضافه شد، سپس با تکان دادن پلیت، محتویات حفره­ها به مدت ۱۵ ثانیه مخلوط شد.

پلیت به مدت ۳۰ دقیقه در دمای اتاق قرار داده شد.

پیت ۴ بار با ۳۰۰ میکرولیتر محلول شستشو، شستشو داده شد.

به هر حفره ۱۰۰ میکرولیترکونژوگه ضد فریتین (HRP) اضافه شد و ۳۰ دقیقه در دمای اتاق قرار داده شد.

پیت ۴ بار با ۳۰۰ میکرولیتر محلول شستشو، شستشو داده شد.

به هر حفره ۱۰۰ میکرولیتر سوبسترای TMB اضافه شد.

پلیت به مدت ۱۵ دقیقه در دمای اتاق و در محل تاریکی قرار داده شد.

۱۰۰ میکرولیتر محلول متوقف کننده واکنش در هر حفره ریخته شد و ۱۰ ثانیه مخلوط شد. میزان جذب نور حفره ها تا ۱۵ دقیقه بعد از افزودن محلول متوقف کننده، در طول موج ۴۵۰ نانومتر خوانده شد.

محاسبه نتایج:
پس از تعیین میزان جذب نوری استانداردها و نمونه­ها و ترسیم منحنی استاندارد غلظت فریتین بر حسب ng/ml محاسبه شد.
۳-۹-اندازه ­گیری آلبومین
آلبومین با بهره گرفتن از کیت شرکت پارس آزمون و به روش BCG اندازه ­گیری شد.
اساس روش:
آلبومین موجود در سرم، اسیدی ایجاد کلمپکس سبز- آبی رنگ می­ کنند که در طول موج ۶۳۰-۵۴۰ نانومتر قابل اندازه ­گیری بوده و شدت رنگ حاصل متناسب با مقدار آلبومین موجود در نمونه است.
AIbumin +BCGAIbumin- BCG(complex)
معرف­ها:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

حق انحصاری © 2021 مطالب علمی گلچین شده. کلیه حقوق مح