۱-۷ روش تحقیق
از لحاظ هدف تحقیقات به دو نوع کاربردی و بنیادی و از لحاظ ماهیت و روش به تحقیقات تاریخی، توصیفی، همبستگی یا همخوانی، علی یا پس از وقوع یا آزمایشی تقسیم می شوند (تقی زاده، ۱۳۸۶، ۵۴).
این تحقیق به دلیل اینکه نتایج حاصل از آن به حل یک مشکل یا موضوع خاص می پردازد، از نوع تحقیقات کاربردی[۸] و به دلیل اینکه از طرح پس از واقعه استفاده می کند از لحاظ روش علی[۹] یا پس از وقوع می باشد.
در تحقیق حاضر، نوسانات جریان نقدی به عنوان متغیر مستقل، کیفیت سود به عنوان متغیر واسطه ای، ارزش شرکت به عنوان متغیر وابسته و همچنین اندازه شرکت به عنوان متغیر کنترلی می باشند.

 

۱-۷-۱ روش و ابزار جمع آوری داده ها

داده های مورد نیاز این تحقیق در دو بخش جمع آوری گردیده است:

 

 

تئوری و مبانی نظری تحقیق که این بخش از روش کتابخانه ای و مطالعه کتابها، مجلات، مقالات، پایان نامه ها و مراجعه به سایتها و پایگاه های اطلاع رسانی بدست می آید.

ضمنا جهت آزمون فرضیات داده های لازم در این بخش از طریق گزارشهای بورس اوراق بهادار تهران و نرم افزارهای موجود و مراجعه به صورتهای مالی شرکتهای نمونه بدست می آید.

۱-۷-۲ روش تجزیه و تحلیل داده ها

در این تحقیق بعد از ارائه شاخص های عمده آماری متغیرهای مورد استفاده به صورت عددی و نموداری، جهت بررسی تاثیر متغیر مستقل (نوسانات جریان نقدی) و متغیر کنترلی (اندازه شرکت) بر روی متغیر واسطه ای (کیفیت سود) و متغیر وابسته (ارزش شرکت) از روش های آمار استنباطی از جمله روش رگرسیون براساس اقتصاد سنجی داده های تابلویی[۱۰] (روش داده های ترکیبی) و تحلیل همبستگی استفاده شده است. دلیل استفاده از داده های تابلویی دو بعدی بودن جامعه آماری مورد استفاده در تحقیق می باشد.
عکس مرتبط با اقتصاد
داده های تابلویی (ترکیبی) به یک مجموعه از داده هایی گفته می شود که بر اساس آن مشاهدات به وسیله تعداد زیادی از متغیرهای مقطعی (N)، در طول یک دوره زمانی مشخص (T) مورد بررسی قرار گرفته باشند. در این صورتT N داده آماری را داده های ترکیبی یا داده های مقطعی _ سری زمانی[۱۱] می نامند. به این دلیل که داده های ترکیبی دربر گیرنده هر دو جنبه داده های سری زمانی و داده های مقطعی است، بکارگیری مدل های توضیح دهنده آماری مناسبی که ویژگی های آن متغیرها را توصیف کند، پیچیده تر از مدل های استفاده شده در داده های مقطعی و سری زمانی است.
جامعه آماری این تحقیق مشتمل بر یکسری از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در طول دوره زمانی پنج ساله (۹۰-۸۶) می باشد، لذا برای جامع تر شدن تحلیل ها از اطلاعات در دو بعد (در قالب تحلیل رگرسیونی داده های تابلویی) استفاده شده است.

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.

۱-۸ جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه

جامعه آماری این تحقیق شامل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که با توجه به شرایط زیر و با بهره گرفتن از روش نمونه گیری حذف سیستماتیک انتخاب شده اند:

 

 

شرکت هایی که قبل ازسال ۱۳۸۶ مورد پذیرش بورس اوراق بهادار تهران قرار گرفته باشند.

شرکت هایی که پایان سال مالی آنها منتهی به پایان اسفند ماه باشد.

جزو شرکت های سرمایه گذاری، بانک ها و موسسات مالی و اعتباری به سبب ماهیت خاص آنها نباشند.

اطلاعات شرکت ها در دوره مورد بررسی در دسترس باشد.

به تاریخ پایان اسفند ۸۶، ۸۷، ۸۸، ۸۹ و۹۰ صورتهای مالی سالانه حسابرسی شده ارائه کرده باشند.

شرکت هایی که نماد آنها بیش از ۶ ماه در بورس اوراق بهادار تهران متوقف نشده باشد.

با اعمال شرایط فوق، تعداد ۷۵ شرکت از ۲۱ صنعت باقی ماند که تمامی آنها به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شده اند که در کل ۳۷۵ مشاهده از آنها استخراج می شود.

 

۱-۹ قلمرو تحقیق

«قلمرو موضوعی»
قلمرو موضوعی این تحقیق تاثیر نوسانات جریان نقدی بر کیفیت سود و ارزش شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.
«قلمرو مکانی»
قلمرو مکانی این تحقیق شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.
«قلمرو زمانی»
دوره زمانی مورد مطالعه در این تحقیق دوره پنج ساله از ابتدای سال ۱۳۸۶ تا پایان سال ۱۳۹۰ می باشد.

 

۱-۱۰ تعریف واژه های اصلی تحقیق

متغیرهای این تحقیق شامل نوسانات جریان نقدی (متغیر مستقل)، کیفیت سود (متغیر واسطه ای)، ارزش شرکت (متغیر وابسته) و اندازه شرکت (متغیر کنترلی) می باشند که تعریف عملیاتی و روش اندازه گیری آنها به شرح زیر می باشد:

 

۱-۱۰-۱ نوسانات جریان نقدی

نوسان عبارت است از نوسان یک متغیر دراطراف میانگین که شامل معیارهایی نظیر واریانس و انحراف معیار می باشد. اولین بار مارکویتز[۱۲](۱۹۵۲) ازانحراف معیار بازدهی به عنوان معیاری برای محاسبه ریسک استفاده نمود. در این تحقیق ریسک جریانات نقدی به عنوان نوسانات جریان نقدی اندازه گیری و تفسیر شده است.
برای اندازه گیری نوسانات جریان نقدی از انحراف معیار جریان نقدی عملیاتی در طول پنج سال گذشته ( شامل سال t ) تقسیم بر میانگین جریانهای نقدی عملیاتی در طول همان دوره استفاده شده است (کردستانی و لطفی، ۱۳۹۰، ۷۱).

۱-۱۰-۲ کیفیت سود

در این پژوهش برای اندازه گیری کیفیت سود از مدل ریچاردسون به شرح معادله (۱-۲) استفاده گردیده است.
براساس این مدل، اقلام تعهدی به عنوان شاخص سنجش کیفیت سود مورد استفاده قرار می گیرد، به این صورت که هرچه اقلام تعهدی کمتر باشد، انتظار می رود تداوم یا پایداری سود بیشتر در نتیجه کیفیت سود بالاتر باشد (ریچاردسون و همکاران[۱۳]، ۲۰۰۵، ۴۳۹).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ام t اقلام تعهدی سال تغییرات دارایی های عملیاتی غیر جاری
تغییرات سرمایه در گردش تغییرات دارایی های مالی

۱-۱۰-۳ ارزش شرکت

در پژوهش حاضر برای اندازه گیری ارزش شرکت از شاخص Q توبین استفاده میشود که از تقسیم ارزش بازار به ارزش دفتری دارایی های شرکت بدست می آید.
زمانی که نسبت Q توبین از یک بزرگتر باشد، نشان دهنده آن است که سرمایه گذاری در دارایی ها تولید کننده درآمدهایی است که ارزش بیشتر از مخارج سرمایه ای را ایجاد می کند و زمانی که نسبت Q توبین کوچکتر از یک است، بدین معنی است که سرمایه گذاری در دارایی ها بازده چندانی ندارد (افسرده گلفزانی، ۱۳۸۴).
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
۱-۱۰-۴ اندازه شرکت
برای محاسبه اندازه شرکت از روش های متفاوتی استفاده می شود. مثلا برخی مجموع دارایی های شرکت را بکار می برند. فروش نیز در پاره ای از اوقات به عنوان اندازه شرکت مورد استفاده قرار می گیرد. در این تحقیق ارزش بازار سهام شرکت به عنوان اندازه شرکت مورد استفاده قرار گرفته و از حاصل ضرب آخرین قیمت بازار در سهام عادی منتشره به دست می آید (ولی پور، ۱۳۸۸، ۵۰).
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

حق انحصاری © 2021 مطالب علمی گلچین شده. کلیه حقوق محف

 

ب) تأثیرعوامل رافع مسئولیت مباشر
گاهجرم به طورکامل اتفاق می افتد، اما به خاطر وجود حالت یا شرایط خاص در مرتکب عمل مجرمانه، قانونگذارجرم ارتکابی را قابل انتساب به او ندانسته و او را از مجازات معاف می دارد. از این موارد به دلیل عدم قابلیت انتساب از عوامل رافع مسئولیت یاد میشود.
درمواردی که به علت عدم قابلیت انتساب به عمل مجرمانه به شخص معین و یا به علت وجود معاذیر قانونی شخصی، مرتکب را از مسئولیت و مجازات معاف می شناسیم، این امر تاثیری در مسئولیت کیفری معاون نخواهد داشت و او به خاطر فعالیت مجرمانه، مجازات خواهد شد. ۱

پایان نامه رشته حقوق

با احراز مسئولیت جزایی، اجرای مجازات امکان پذیر است ولی عواملی وجود دارند که می توانند باعث زوال مسئولیت گردند. ۲
اردبیلی نیز در تأثیر اسباب رافع مسئولیت بیان نموده، اسباب رافع مسئولیت کیفری شخصی و درونی است. بنابراین هرگاه درارتکاب جرم، مباشر همکارانی داشته باشد، صفاتی مانند جنون و صغر که تنها به او منتسب است از دیگران رفع مسئولیت کیفری نمیکند. ۳ مثلاً فردی صغیر ممیز را تحریک یا ترغیب نماید تا از مغازه دیگری مالی را سرقت نماید، در صورت ارتکاب سرقت مباشر صغیر مطابق ماده ۴۹ ق.م.ا مسئولیت کیفری نخواهد داشت ولی محرک او معاون در جرم ارتکابی شناخته شده و به مجازات میرسد. البته لازم به ذکر است که هر کس صغیر غیر ممیز یا مجنون را تحریک و ترغیب به ارتکاب جرم نماید و جرمی توسط آنها واقع گردد، آنها را در حکم وسیله دانسته و محرک را در حکم مباشر قرار داده است که همان سبب اقوی از مباشر می باشد.
قانون مجازات اسلامی، درماده ۴۴ تصریح نموده «درصورتی که فاعل جرم به جهتی از جهات قانونی قابل تعقیب نباشد، یا تعقیب یا اجرای حکم مجازات به جهتی از جهات قانونی موقوف شود، تاثیری درحق معاون جرم نخواهد داشت» که مقصود قانونگذار با ذکر جهات قانونی در این ماده ناظر به مواردی است که مباشر اصلی جرم تعزیری به عللی از جمله وجود عوامل رافع مسئولیت جزایی مانندکودکیقابلیت انتساب جرم را ندارندوموجب سقوط مجازات میشود. به عبارت دیگرمجرمبه علت خصوصیاتجسمییاروانی خاص، اهلیت وقابلیت انتساب جرم وتحمل بارمسئولیت جزایی را ندارد.
اجبار همان آثار جنون را دارد مانند جنون، اجبار جرم را از بین نمی برد و فقط مسئولیت شخصی مرتکب را زایل میکند (معاون کسی که بر اثر اجبار مرتکب جرم شده قابل مجازات است، اگر او نیز مجبور نشده باشد) و اجبار مسئولیت مرتکب جرم را اعم از جنایت و جنحه و حتی خلاف حذف میکند.۱
کودکی به همراه جنون واجبار و اکراه از علل تام رافع مسئولیت کیفری هستند که به طور کامل مسئولیت جزایی را رفع میکنند اما مسئولیت مدنی آنها همچنان باقی است. گاه ممکن است با توجه به شرایط و اوضاع و احوال به طور نسبی رافع مسئولیت جزایی باشند که این علل نسبی رافع مسئولیت جزایی عبارتند از مستی، خواب و بیهوشی و جهل و اشتباه در هر حال علل رافع مسئولیت کیفری، مسئولیت جزایی را از شخص مرتکب رفع میکنند، اما نسبت به معاونان در جرم مسئولیت جزایی همچنان باقی است و نفعی به حال آن ها ندارد.
درحقوق لبنان با وجود علل رافع مسئولیت کیفری، مسئولیت جزایی از فاعل زایل میشود.یعنی جائی که مرتکب اهلیت جزایی نداشته باشد، مسئولیت کیفری ندارد. اما در مورد مسئولیت معاون درجرم تاثیری ندارد. پس هرکس مجنون یا صغیر کمتراز ۷ سال را به ارتکاب جرم مساعدتکند، با وجود عدم مسئولیت فاعل، معاون درآن جرممحسوب میشود.(بند۲ ماده۲۲۲ ق.م.ل)
درحقوق لبنان کودکی به چهار مرحله تقسیم شده است.تا هفت سالگی که هیچ مسئولیتی وجود ندارد. از۷ تا ۱۲ سالگی از۱۲ تا ۱۵ سالگی و ۱۵ تا ۱۸ سالگی، درحقوق ایران نظام پلهای وجود ندارد، بلکه سن بلوغ اماره رشد کیفری است واشخاص نابالغ به کلی مسئولیت کیفری ندارند. ۲
بنابراین کودکی در ماده(۲۴۰)جنون(۲۳۱-۲۳۴)مستی(۲۳۵) اکراه واجبار (۲۲۷-۲۲۸) جهل و اشتباه (۲۲۳-۲۲۴) از عوامل رافع مسئولیت کیفری به شمار می آیند که همانند عوامل رافع مسئولیت کیفری درحقوق ایران، مسئولیت جزایی را از مرتکب اصلی رفع میکنند، اما در مسئولیت معاونین تأثیری ندارند.
ج) تاثیر کیفیات مخفّفه یا مشدّده جرم و مباشر
قبلازتعیین تاثیر کیفیات مشدّدهوجهات مخفّفهمجازات نسبت به معاونین جرم لازم است، آنها را تعریف نمود. کیفیات مخفّفه، موجباتی است که هرگاه جرم مقرون به آنها باشد، مجازات تخفیف پیدا کرده و علل تخفیف مجازات بر دو نوع است:
۱- جهات تخفیف قانونی یا معاذیر قانونی، عبارت از اموری است که از طرف مقنن پیش بینی شده و تعداد آن محدود میباشد که با وجود آنها، مجازات باید تخفیف یابد. ۱
۲- کیفیات یا جهات مخفّفه قضایی، کیفیاتی هستند که قانون نسبت به آنها صراحتی ندارد بلکه فقط میتوانند درصورتی که اوضاع و احوال قضیه را مقتضی تخفیف بدانند و رعایت حال مجرم را لازم تشخیص دهند، میزان مجازات را تا حدودی که قانون پیش بینی کرده پایین آورند. ۲
درتعریف جهات مشدّده همگفته شد:«کیفیاتی هستند که به طور محدود و مشخص درقانون پیش بینیشده و قاضیمحکمه را مکلف مینماید که میزان مجازات رابهبیش ازحداکثرمقرر،افزایش دهد». ۳
حال باید دید این کیفیات چه تاثیری در وضع معاون دارند. برای این منظور، آن ها را به سه دسته، کیفیات ذاتی(حقیقی)شخصی و مختلط تقسیم کرده و درهر مورد بررسی می نماییم:
الف) کیفیات مشدّده و مخفّفه حقیقی(ذاتی)
آنهایی هستند که موجود درامور خارجی می باشند و به ذات و نفس عمل مجرمانه مربوط بوده و به هیچ وجه به مرتکبین آن بستگی ندارد، لذا به تبع تاثیر در طبیعت جرم، درمیزان مجازات معاون نیز اثرکرده و موجب افزایش یا کاهش آن میشود. مانند سرقت در شب یا سرقت مسلحانه که موجب تشدید مجازات معاون هم میشود. ۴
بنابراین این نوع کیفیات، شرایط و اوضاع و احوالی هستند که ماهیت طبیعت و وصف جرم را تغییر می دهند. یعنی بدون تغییر در نوع جرم، فقط مجرمیت را تغییر میدهند چه در جهت تشدید و چه در جهت تخفیف در وضع معاون نیز موثرند. زیرا همانگونه که گفته شد، معاون مجرمیت خود را از عمل مجرم اصلی به عاریه میگیرد. به عنوان مثال معاون توافق به سرقت نموده ولی مجرم، مرتکب سرقت مسلحانه میشود و یا در حین سرقت با مقاومت مواجه می شود و مجبور به ایراد ضرب و جرح میشودو یا بر عکس توافق بر سرقت مسلحانه نموده اند، ولی مجرم فقط مرتکب سرقت ساده می شود.
باید توجه داشت اگر این اوضاع و احوال موجب تغییر ماهیت جرم و در نتیجه تشدید مجازات گردد، این تشدید، شامل معاون نیز میشود، به شرط آنکه در زمان معاونت میدانسته (ویا قاعدتاً باید می دانست) که امکان پدید آمدن چنین اوضاع و احوالی وجود دارد.
ب) کیفیات مشدّده ومخفّفه شخصی
علل مزبور اوضاع و احوالی هستند که وابسته به شخص بوده و ارتباطی به جرم ارتکابی و یا سایر شرکاء ندارد. ۱ همانند کیفیات مشدّده تکرار جرم پیش بینی شده در ماده ۴۸ ق.م.ا با ارتکاب جرم در حال مستی ماده ۵۳ ق.م.ا که فقط موجب تشدید مجازات مباشر میگردند. و یا عدم مسئولیت کیفری صغیر و مجنون که تأثیری در مجازات معاون ندارد. این موارد مطابق ماده ۴۴ ق.م.ا تاثیری در حق معاون مجرم نخواهد داشت.
بنابراین شرایط و احوال و کیفیات شخصی مرتکب اصلی که فاقد کوچکترین تأثیر در ماهیت و نوع جرم ارتکابی هستند و مجرمیت او را تشدید کرده و یا تخفیف میدهند، هیچ گونه تأثیری در کم یا زیاد کردن مجازات معاون ندارند مانند جنون و اجبار که از علل عدم قابلیت انتساب هستند یا معاذیر قانونی مانند همکاری با مامورین درکشف جرم یا شناسایی مجرمین همچنین کیفیات مخفّفه مذکور در ماده ۲۲ ق.م.ا در وضع معاون بیتأثیر است و کیفیات شخصی که موجب تشدید مجازات مرتکب اصلی میشوند، نیز تأثیری در وضع معاون ندارد یعنی موجب تشدید مجازات معاون نمیشوند. مانند زمانی که مجرم اصلی دارای سابقه محکومیت موثر باشد و عمل او مشمول مربوط به تکرار جرم شود.
ج) کیفیات مشدّده و مخفّفهای که جنبه مختلط دارند
عبارت از کیفیاتی هستند که هم مبتنی بر وجود وصف خاص در مرتکب اصلی است و هم اینکه برذات فعل مجرمانه عروض نموده و با تغییر اوصاف آن موجبات تشدید مجازات را فراهم می سازد. ۲ مانند سرقت خادم از مال مخدوم (ماده ۶۵۶ ق.م.ا ) علمای حقوق به علت اینکه اینگونه کیفیات طبع جرم را تغییر میدهند، همانند کیفیات حقیقی(ذاتی)به سود یا زیان معاون مؤثر میدانند. ۳ولی درحقوقجزای ایران تاسال ۱۳۵۲ به علت وجود ماده ۳۰ ق.م.ع که درصدر خود مقّرر میداشت: «اوضاع و احوال مختصه به مرتکب اصلی که موجب تغییر وصف یا موجب تخفیف و تشدید مجازات است، نسبت به معاون جرم موثر نخواهد بود» مستفاد میگردید که کیفیات مشدّده و مخفّفهای که جنبه مختلط دارند، نسبت به معاون مجرم غیرمؤثر است.
همچنین از ملاک ماده ۲۷ ق.م.ع مصوب ۱۳۰۴ که در ذیل خود مقرر می داشت: «… هرگاه نسبت به خصوص بعضی از شرکاء اوضاع و احوالی موجود باشد که در وصف جرم یا کیفیت مجازات تغییری دهد، تاثیری درحق سایر شرکاء نخواهد داشت.» هم دراثبات این نظریه استفاده می گردید.۴ ۳ولی از سال ۱۳۵۲ این موارد از قوانین جزایی ایران ازجمله ق.م.ا حذف گردید که به نظرمی رسد نشانه تغییر وتحول در نگرش قانونگذار راجع به تأثیرکیفیت مشدّده مختلط نسبت به مجازات معاون میباشد. لذا به نظر میرسد چنانچه خادمی از مال مخدوم خود سرقت نموده باشد، مجازات به تبع مجازات مباشر تشدید می گردد.
بنابراین این شرایط و کیفیات هم زمان با هم مربوط به شخص مجرم و هم مربوط به ماهیت جرم ارتکابی میباشند. به عنوان مثال قتل پسر توسط پدر یا جد پدری(موضوع ماده ۲۲۰ ق.م.ا) ویا سرقت توسط پدرصاحب مال(موضوع ماده ۱۹۸ ق.م.ا)و یا بازداشت غیرقانونی توسط اولیای قانونی (موضوع ماده ۵۸۴ ق.م.ا ناظر به بندیک ماده ۵۹ ق.م.ا)در این موارد نیز قانوناً این اوضاع و احوال تشدید یا تخفیف شامل حال معاون جرم نیز می شود. مثلاً کسی که پدری را در قتل پسر خود معاونت کند در اینجا باید چنین استدلال کرد که اگر پدر از مجازات قصاص معاف گردد، در این صورت در وضع معاون بی تاثیر است. ولی اگر بپذیریم که ماهیت جرم ارتکابی توسط پدر از دیگران متفاوت است و معاون نیزاز این حقیقت آگاه است در آن صورت تخفیف مجازات مشمول معاون نیز می شود. ولی برعکساگر پدر معاونت در این جرم کرده باشد، موقعیتش در میزان مجازات جرم اصلی بدون تأثیر است.۱
قانون مجازات لبنان مسئولیت محرّض از وقوع جرم رامستقل ازمسئولیت فاعل میداند(بند ۲ ماده ۲۱۷ ق.م.ل) و مجازات محرّض را مجازات کامل مقرر برای جرم مورد تحریض تعیین نموده و به شرطاینکه تحریض منجر به اقدام و شروع جرم شده باشد ودر صورت عدم اجرای تحریض به هر جرم چه جنایی یا جنحه، انتظار میرود آن مجازات کامل بعد ازتخفیف به میزان مجازات معاون (متدخّل) باشد. محرّضمتأثر از شرایط گوناگون جرم نمی باشد، پس ضرر و نفعی از آن به او نمی رسد بر خلاف آنچه که قانونگذار در مورد شرکاء و متدخّلین بیان نموده است.
ما در مورد اعمال کیفیات مادی مشدد درحق محرّض به اعتبار نقش آن در بوجود آوردن جرم، استثنایی نمیبینیم، خطر محرّض در بوجود آوردن جرم کمتر از خطر متدخّلی که از آن کیفیات برخوردار است (مطابق ماده ۲۱۶) نیست بعلاوه هرکس به جرمی که دارای کیفیات مادی است، همچون سرقت دسته جمعی تحریض کند، مطابق ماده ۲۱۸ مجازات به کیفر فاعل مجازات می شود مگر اینکه به طور حصری متن قانونی وجود داشته باشد که قاضی به ناچار آن را در نظر بگیرد.۲
اما عذر وکیفیت مخفّفه شخصی که فاعل از آن بهره مند می شود، به شرکاء و معاونین و محرّضین تسری نمییابد. پس هر کس دیگری را به قتل همسرش هنگامی که او را در حال زنا مشاهده کرد، تحریض نماید یا فرزندی را به سرقت اموال پدرش تحریض نماید عذر شخصی است که فاعل ازآن استفاده میکند و به محرّض سرایت نمیکند. این تدبیر با مفهوم تحریض که جرم مستقل است مطابقت میکند. همچنین قانونگذار لبنان تحریض به خودکشی را جرم میداند و مطابق ماده ۵۵۳ وقتی خودکشی انجام شود یا شروع به خودکشی شود، با وجود اینکه خودکشی در قانون لبنان جرم نمی باشد، تحریض انجام شده دارای مجازات می باشد. ۱
اماقانونگذار لبنان درمورد معاونین(متدخّلین)اینگونه بیان نموده «اثرات اسباب مادیکه خود آنها سبب تشدید یا تخفیف یا عفو از مجازات میشوند، و همچنین اثرات شرایط مشدّده شخصی یا مختلط که ارتکاب جرم را تسهیل مینماید به هریک از شرکاء و معاونین در جرم تسّری پیدا می کند. (ماده ۲۱۶ مجازات) با استناد به این ماده فرق بین شرایط مادی از یک جهت و شرایط شخصی مختلط از جهت دیگر و نهایتاً شرایط دیگر مشخص میشود.
۱) شرایط و کیفیّات مادی
اینشرایط درارتباط با رکن مادی جرم است. بهنحوی که از فاعل اصلی سر میزند، متدخّلین و شرکاء را تحت تأثیر قرارمیدهد. مثل تعدد دزدان در سرقت معابد یا امکان مسکونی یا جیب بری یا با عمل کارمندیاخدمتکار(ماده ۶۳۶ مجازات) یا سرقت به زور و تهدید (درجرمآدم ربایی اثر ضرب وآزار ناشی ازفاعل اصلی به متدخّل نیز تسری مییابد یا سرقت در شب یا سرقتی که حاصل آن مرگ یک انسان باشد(م.۶ مجازات)یا مخفّفه باشد مثل دفاع ازمال با کشتن دزدی که سعیدارد درموقع روز با با بالا رفتن یا شکستن یا بهکاربردن کلید یا وسایل دیگر، وارد منزل شود.(م ۵۶۳/ ۳ مجازات)یا معاف کننده مجازات باشد، مثل تدخل در وقوع جرم در حالت ضرورت ماده ۲۲۹ مجازات.۳۱
۲) شرایط و کیفیات شخصی و مختلط
شرایط شخصیدر شخص فاعل وجود دارد و در ارتباط با رکن معنوی فاعل همچون کودکی و تکرار میباشد. مثلاً وصف خدمتکار درجرم سرقت یا طبیب درجرم سقط جنین که اثر شرایط شخصی و مختلط فقط به معاونین و شرکاء برمیگردد و آن زمانی است که درصدد اعمال کیفیات مشدّده باشیم و مشروط براینکه، این شرایط ارتکاب جرم را تسهیل نموده باشد. مثال شرط شخصی مشدد که ارتکاب جرم را تسهیل نموده، وصف خدمتکاری است که با فرد دیگر در سرقت از منزل مخدوش مشارکت نماید و پزشکی که با دیگری در ارتکاب جرم سقط جنین مشارکت کند. ۲
قانونگذار شرط شخصی محض را از شرایطی که اثر آن به سایر متدخّلین و شرکاء باز میگردد، قرار نداده است و فقط آن را به این شرط که ارتکاب جرم را تسهیل نموده باشد، مشروط نموده است. در نتیجه لزومی به تفکیک شرایط شخصی و مزدوج نمی باشد. ۳
۳) شرایط و کیفیات دیگر
اثراین شرایط محدود به کسی است که مرتبط با آن شرایط باشد. پس آن شرایط شخصیتی خاصی است که مشدّده باشد. مثل رابطه ابوت در قتل (ماده ۵۴۹) یا تکرار (م ۲۵۸ و بعد از آن) یا مخفّفه باشدمثل:سفاهت (م ۲۳۳)، یاکودکی یامعافکننده مجازات باشدمثلاکراه وجنون(م ۲۲۷ و۲۳۱) و همچنین این حالت نسبت به شرایط اختیاری مخفّفه که تعیین آن با قاضی است، بدین گونه می باشد. پس اثرآن محدود به کسیاست که دارای آن شرایط باشد، بدون اینکه سایرمعاونین و شرکاء را تحت تأثیر قراردهد. ۴
همانطورکه ملاحظه شددرحقوق لبنان برخورداری فاعل از شرایط و کیفیات مادی و نیز شرایط و کیفیات مختلط به مانند حقوق ایران معاونین درآن جرم را نیز تحت تأثیر قرار میدهد و شرایط شخصی هم به معاونین درجرم تسری نمییابد.
د) تأثیر عوامل سقوط مجازات مباشر
قانونگذار ممکن است فردی را که مرتکب جرم گردیده و دارای مسئولیت میباشد، بنا به مصالحی که ممکن است مربوط به مجرم یا مجنی علیه یا مصالح عمومی جامعه باشد، از تحمل مجازات معاف نماید،که برخی ازجهات مزبور تحت عنوان«عواملسقوط مجازات» بررسی میشوند. دراین مورد ضرورت دارد میان عوامل سقوط مجازات شخصی وعینی تفاوت قائل شویم:
منظورازعوامل شخصی سقوط مجازات، مواردی هستند که قانونگذار با توجه به وضعیت خاص جانی یا مجنی علیه که بعد از وقوع جرم، بوجود میآید، مجازات را ساقط مینماید که شامل فوت متهم یا محکوم علیه، توبه وعفو خصوصی میشود. از آنجا که عوامل شخصی سقوط مجازات، جنبه درون ذاتیوشخصی دارد،لذا تنها موجبسقوطمجازاتازکسانی میگرددکهدارای آن صفات وشرایط میباشند.۱
منظور از عوامل عینی سقوط مجازات، مواردی هستند که مقنن با توجه به مصلحت اجتماعیوحفظ نظم وبرقراری عدالت، ازاجرای مجازات درمورد مجرمین صرف نظر مینماید.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
حال به بررسی تأثیرعوامل سقوط مجازات مباشر برمعاون جرم خواهیم پرداخت. این عواملعبارتند از: گذشت شاکیخصوصی، عفوعمومی، عفوخصوصی، مرور زمان مجازات و فوت مباشر.
۱- گذشتشاکیخصوصی
گذشت به معنای بخشایش است و گذشت متضرر از جرم یعنی چشم پوشی مجنی علیه از تعقیب و یا مجازات محکوم علیه،گذشت متضررازجرم هنگامی مؤثراست کهجرم از جرایم قابل گذشت باشد.جرایم قابل گذشتآن دسته ازجرائماند که تعقیب یا عدم تعقیب آنها به اراده مدعی خصوصیوابسته بوده وهروقتکه اوازشکایتخود صرف نظرکند، تعقیب قضیه همموقوف میشود. ایراد ضرب وجرح، صدور چک بلا محل و غیره از آن جملهاند.۲
و به موجب تبصره ۱ ماده ۸ ق.آ.د.ک گذشت مدعی خصوصی پس از صدور حکم قطعی اجرای حکم موقوف میگردد. درنظام اسلامی هرگاه جرم ازحقوق الناس باشد مجازات آن با گذشت صاحب حق یا قائم مقام قانونی او ساقط میشود واگرجرم ازحقوق اله باشد، گذشت ذی حق بیتأثیر است.۳
درمورد گذشت متضرر از جرم، که جزء موارد شخصی مجازات دانسته شده است، و نیز طبق ماده ۴۴ ق.م.ا «درصورتی که فاعل جرم به جهتی ازجهات قانونی قابل تعقیب و مجازات نباشد ویاتعقیب ویا اجرای حکم مجازات او به جهتی ازجهات قانونی موقوفگردد، تاثیری در حق معاون جرم نخواهد داشت» اما اگر به نحوی آن را (جرم اصلی) تبرئهکنند، نظیرگذشت شاکی یا مدعیخصوصی و یا هرعاملیکه موجب عدم مسئولیت کیفری اوشود، مانند جنون، صغرسن، فوت وغیره، موجب عدم مسئولیت معاون یا معاونین نخواهد شد.۱
درخصوص تأثیر گذشت شاکیخصوصی نسبت به معاون جرم یکی از شعب دیوان عالی کشور پیشاز پیروزی انقلاب اسلامی چنین اظهار نموده است. «صدور قرار موقت تعقیب مجرم اصلی به لحاظ گذشت شاکی خصوصی موجب معافیت معاون نیزاز کیفرخواهد بود»(رأی شماره ۱۷۳۳-۲۴/۲/۱۳۱۸ شعبه۲ دیوانکشور) البته به نظرمیرسد عموم و اطلاق رأی مذکور با توجه به ماده ۲۰۸ و تبصرهماده ۲۶۹ ق.م.ا که درقتل یا قطع عضو و یا جرح عمدی، هرگاه سبب اخلال در نظم جامعه یا خوف شده یا بیم تجری مرتکب یا دیگران باشد، علی رغم گذشت شاکی خصوصی،معاون را مستحق مجازات میداند، به طورجزیی تخصیصخورده باشد.۲
۲- عفو عمومی
یکی دیگر از اسباب سقوط مجازات که به موجب قانون مقرر میگردد. عفو عمومی بر خلاف بخشودگی، جنبه نوعی دارد. به این معنی که موضوع آن افعال مجرمانه گروهی از بزهکاران است بدون آنکه شخصیت آنان درنظرگرفته شود. اختیاراعطای عفو عمومی با قوه قانونگذاری است.
عفو عمومی مانع اجرای تعقیب بزهکاران است و اگر تعقیب شروع شده باشد، موقوف میگردد، و اگر تعقیب به صدور حکم محکومیت کیفری بینجامد، موجب زوال محکومیت خواهد شد. عفو عمومی یک قاعده عام و کلی است و شامل کلیه مجرمان سیاسی و افراد غیر معینخواهد شد. ۱
بدیهیاست که نتیجه عفو واقعی عاید کلیه مجرمان اعم از مباشران، شرکاء و معاونان جرم می شود، درحالی که در عفو شخصی چنین نیست. ۲
به عبارت دیگر، صرف نظراز شخص مجرم یا متهم، مجازات را ساقط می نماید و به مسایل اجتماعی نظر دارد و علاوه بر مجرمین اصل(مباشر و شریک)، شامل معاونین نیز میگردد۳ مثلاً درصورتی که عمل اصلی جرم باشد، ولی مورد عفو عمومی قرار گیرد، مجازات معاون نیز به تبع آن منتفی می گردد. حال اگر قانون عفو عمومی به تصویب رسیده باشد و برعکس جرم خاصی را از شمول آن مستثنی نموده باشد، معاونت در آن جرم نیز،جزء مستثنیات منظور میگردد و مشمول عفو نخواهد بود.چنانچه در لایحه قانونی عفو عمومی متهمان و محکومان کیفری مصوب شورای عالی انقلاب اسلامی ایران، جرم قتل استثناء قرار داده شد.معاونت درقتل هم طبق رای وحدت رویه ازجمله مستثنیات این لایحه قانونی شناختهشد.۴
درقانون لبنان درماده۱۵۰ ق.م تصریح شده که عفوعمومی از جانب قوه قضائیه صورت میگیرد ومجازات اصلی، فرعیو اضافی را زایل میکند، اماشامل اقدامات تأمینی وتربیتی نمیشود، مگراینکه قانون عفوصراحتاً به آن تصریح نموده باشد.این قانون اختصاص به عفو عمومی بعد از حکم قطعی دارد.اماعفو عمومی که قبل ازحکم صادر شود، مشمول ماده ۴۳۷ قانون اصول محاکمات(آیین دادرسی کیفری)میشود، که بیان میکند دعوای عمومی به موجب عفو عمومی ساقط میشود ولی دعوای خصوصی به قوت خود باقی است.
عفو عمومی از زبان فرانسه (Amnistie) میباشد که موجب فراموش کردن جرم و پوشاندن آن میشود و وصف مجرمانه را زایل می کند. عفو عمومی قبل از اقامه دعوا آن را متوقف میکند و بعد از اقامه دعوا آن را ساقط میکند.
آثار عفو عمومی شامل فاعلین، شرکاء و معاونین میشود. بنابراین هر گاه فاعل جرم به موجب عفو عمومی از مجازات معاف شود، این معافیت شامل معاون نیز میشود. ۱
۳- عفو خصوصی
عفوخصوصی تصمیمی است به ابتکار و یا پیشنهاد قوه قضائیه و موافقت عالیترین مقام اجرایی کشور یعنی رهبری گرفته میشود و به موجب آن تمام یا قسمتی از مجازات محکومان بخشوده و یا به مجازات خفیفتری تبدیل میگردد. عفو خصوصی به موجب بند ۱۱ اصل یکصد و دهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده ۲۴ ق.م.ا از اختیارات رهبری است که در رد یا قبول آن مختار است. ۲
عفو خصوصی اجرای مجازات را متوقف میسازد. در مواردی مانند محکومیت به مجازات اعدام، اجرای عفو، مجازات اصلی را ساقط و مجازات خفیف تری جایگزین آن می نماید. ولی درمحکومیت به مجازات حد که پس از توبه تقاضای عفو محکوم علیه از ولی امر شده با اعطای عفو مجازات حد ساقط میشود، بدون آنکه مجازاتی جایگزین گردد. علی الاصول معافیت از تمام یا بخشی از مجازات اصلی تاثیری بر مجازاتهای تتمیمی وتبعی ندارد، مگرآنکه در پیشنهاد و فرمان عفو به اینگونه مجازات ها که نوعاً تعزیری است، تصریح شده باشد.(تبصره۴ ماده۶۲ مکرر الحاقی به قانون مجازات اسلامی مصوب ۲۷ اردیبهشت ۱۳۷۷٫) برخلاف عفو عمومی، عفو خصوصی محکومیت کیفری را زایل نمیکند و محکومیت با تمام آثارش درسجل کیفری محکوم علیه باقی میماند. عفو خصوصی نسبت به حقوق زیان دیدگان از جرم بلااثر است.نتیجه عفوشخصی تنها متوجه فردی است که عفو نسبت به او واقع میگردد. ونیز طبق ماده۴۴ق.م.ا تاثیری درحق معاون جرم ندارد.
درقانون لبنان، عفوخصوصی توسط رئیس دولت پس از کسب نظر کمیته عفو، اعطاء میشود. ممکن است عفوبه صورت مشروط باشد و مقید به یک یا چند تعهد از تعهدات مذکور در ماده ۱۷۰ ق.م.ل،شود.
عفوخصوصی شخصی است و ممکن است به صورت تبدیل مجازات یا اسقاط مدت مجازات یا اقدام احتیاطی یاتخفیف مجازات به شکل کلییاجزئی باشدوعفو، شامل مجازات فرعی یااضافیو اقدام تأمینیکهعلاوه بر مجازات اصلیاست نمیشود، مگر براساس تصریح مصوبهای که عفو را اعطاء کرده است (م ۱۵۳ ق.م.ل)
مواد۱۵۲ الی ۱۵۶ قانون مجازات لبنان، اختصاص به عفوخصوصی وچگونگی آن دارد. از آنجا که عفوخصوصیشخصی است، پس به غیرکسیکه مورد عفو واقع شده، تعلق نمیگیرد؛ لذا متدخّل (معاون)تحت تاثیر آن قرار نمیگیرد ومنتفع از آن نمیشود.
۴- مرور زمان
مرور زمان کیفری،عبارت از گذشتن مدتی است که پس از آن دیدگاه قانونی اعلام شکایت یا تعقیب وتحقیق ورسیدگی به دعوای کیفریوسرانجام اجرای مجازاتامکان پذیر نیست. ۱
مرور زمان درمواد ۱۷۳ تا ۱۷۶ قانون دادرسی دادگاه های عمومیوانقلاب مصوب ۱۳۷۸ درجرایمی که مجازات قانونیآن از نوع مجازات بازدارنده یا اقدامات تأمینی و تربیتی باشد و از تاریخ وقوع جرم تا انقضای موعد مشروحه ذیل تقاضای تعقیب نشده باشدویا از تاریخ اولین اقدام تعقیبیتا انقضاء مواعد مذکور به صدورحکم منتهی نشده باشد، تعقیب موقوف خواهد شد.

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

 

۹- نگاه مثبت، توام با فکر وشناخت باعث می شود که تصمیم های درست تر و منطقی تربگیریم.
۱۰- فرصت تصمیم گیری را از دیگران، به ویژه فرزندانمان دریغ نکنیم وبه آنها اجازه دهیم در مسایل مربوط به خودشان تصمیم گیری داشته باشند.
۱۱-شهامت تصمیم گیری را در خود و دیگران تقویت کنیم.
۱۲- به عوامل موثر در تصمیم گیری مانند اطلاعات درست، تأثیر فشار گروه ها و دوستان، هنجارهای(جامعه، فرهنگ، مذهب)، رسانه های جمعی و… توجه نماییم.
۱۳- به منظور جلب توجه فرزندان به پیامدهای هر تصمیم گیری در مورد برخی از مخاطره آمیزترین دوره نوجوانی با آن‌ ها گفت وگو کنیم.
۱۴- هدف گذاری در زندگی مقدمه ی تصمیم گیری است. به عبارت دیگر افرادی که اهداف کوتاه مدت خود را در کلیه شئونات زندگی مشخص کرده باشند، راحت تر و مناسب تر تصمیم گیری می کنند.
۱۵- مطالعه زندگی نامه افراد موفق در عرصه علم ادب و اقتصاد و… می تواند زمینه ی تصمیم گیری های مناسب تر را در فرد مهیا سازد(رضایی،۱۳۸۷).
عکس مرتبط با اقتصاد
۲-۱-۱۱-۴- روش های معمول در تصمیم گیری
افراد مختلف به شیوه های مختلفی تصمیم می گیرند. برخی افراد خیلی زود تصمیم می گیرند و برخی نیز در بسیاری از موقعیت ها خیلی دیر تصمیم می گیرند. به طور کلی روش های مختلف تصمیم گیری عبارتند از:
تصمیم گیری احساسی
در این نوع تصمیم گیری فرد بر اساس احساسات خود نسبت به یک موقعیت یا مساله ونیز بر اساس پیش داوری های خود تصمیم گیری می کند.
تصمیم گیری آنی
فرد در یک لحظه بدون تفکر زیاد، تصمیم می گیرد. این افراد در مورد تصمیم های خود زیاد فکر نمی کنند.
واگذاری تصمیم گیری به دیگران
این قبیل افراد همیشه به کسی احتیاج دارند تا برای آنها تصمیم بگیرد. برخی از این افراد به دلیل فرار از مسؤولیت پذیری وترس از شکست، مسؤلیت تصمیم های خود را به دیگران واگذار می کنند. به عبارت دیگر به دیگران اجازه می دهند در مورد آنان تصمیم بگیرند.
پشت گوش انداختن
این افراد تصمیم گیری را مرتب به تعویق می اندازند تا زمانی که مجبور به تصمیم گیری شوند.
تصمیم گیری منطقی
این تصمیم گیری بر اساس تجزیه و تحلیل موقعیت(مشکل)، بررسی مزایا و معایب راه های مختلف، ارزیابی نقاط قوت و ضعف انتخاب های مختلف انجام می شود.تصمیم گیری، پس از ارزیابی و بررسی تمام راه حل های ممکن، بهترین روش تصمیم گیری است(محمدخانی،۱۳۸۹).

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

۲-۱-۱۲- مهارت تفکر خلاق

تعریف: مهارتی است که شخص از تلفیق مهارت های حل مساله وتصمیم گیری، از افکار یا روابط نو برخوردار شده و قدرت کشف و انتخاب راه حل های جدید را پیدا می کند. این نوع تفکر، هم به مسأله و هم به تصمیم گیری مناسب کمک می کند با بهره گرفتن از این نوع تفکر، راه حل های مختلف و پیامدهای هر یک از انها بررسی می شود تا در اختیار روند تصمیم گیری قرار گیرند این امر فرد را قادر می کند تا مسایل را از ورای تجارب مستقیم خود در یابد و حتی در زمانی که مشکلی وجود نداردو تصمیم گیری خاصی لازم نیست، سازگاری و انعطاف پذیری بیشتری به زندگی روزمره خود بپردازد(رضایی،۱۳۸۷).
۲-۱-۱۲-۱- اصول تفکر خلاق:
۱- برای اینکه بهتر بتوانید از فکر خلاق خود استفاده کنید هر گونه تصمیم گیری را عقب بیندازید.
۲- ذهن خود را آزاد بگذارید.
۳- تا آن جایی که می توانید راه حل های بشتری بیاید. حتی بکوشید راه حل های منفی را هم مطرح کنید.
۴- هیچ نوع قضاوتی را انجام ندهید.
۵- تا آنجایی که می توانید راه حل تولید کنید(رضایی،۱۳۸۷).
۲-۱-۱۲-۲- فواید مهارت تفکر خلاق
۱- تفکر خلاق باعث می شود ذهن انسان باز و گسترده شود.
۲- تفکر خلاق باعث می شود فرد برای مشکلات خود راه حل های متعدد پیدا کند.
۳- مانع از نا امیدی، در ماندگی و استیصال می شود.
۴- از اقدام به خود کشی جلو گیری مد کند.
۵- از اعتیاد جلو گیری می کند.
۶-از آسیب های روانی و اجتماعی جلو گیری می کند(نوری،۱۳۸۹).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۲-۱-۱۲-۳- ویژگی‌های یک فکر خلاقانه
۱- روان بودن تفکر : توانایی تولید تعداد زیادی پاسخ متفاوت در مدت زمانی خاص ومعین.
۲- قابلیت تغییر پاسخ ها : توانایی تولید پاسخ هایی با خصوصیات متفاوت از هم.
۳- بکر بودن فکر : توانایی تولید پاسخ های غیر معمول وغیر عادی.
۴- ماهرانه بودن پاسخ ها : توانایی توسعه دادن و گسترش یک فکر و استفاده ماهرانه وزیرکانه از فکر(دهستانی،۱۳۹۲).
۲-۱-۱۲-۴- موانع خلاقیت فرزندان در خانواده
۱- تاکید بیش از حد والدین بر هوش و حافظه کودک.
نتیجه تصویری برای موضوع هوش
۲- ایجاد رقابت میان کودکان.
۳- تاکید افراطی بر جنسیت کودک.
۴- قرار دادن قوانین خشک و دست و پا گیر در منزل.
۵- عدم آشنایی والدین با مفهوم واقعی خلاقیت.
۶- انتقاد مکرر از رفتارهای کودکان.
۷- بیهوده شمردن تخیلات کودکان.
۸- عدم شناسایی علایق درونی کودک.
۹- عدم وجود حس شوخ طبعی در محیط منزل.
۱۰- تحمیل نقش بزرگسالان به کودک.
۱۱- مخالفت والدین با بعضی بازی ها به علت کثیف شدن لباس ها.
۱۲- محیط سرد خانواده.
۱۳- تبعیض در خانواده.
۱۴- اجبار به هم نوایی.
۱۵- پاداش.
۱۶- قانع بار آمدن کودک.
۱۷- تاکید بسیاری به نمره امتحانی.
۱۸- ترس از شکست(رضایی،۱۳۸۷).
۲-۱-۱۲-۵- باورهای منفی
۱- این باور که برای هر مشکلی فقط یک راه حل درست و منطقی وجود دارد.
۲- این باور که من قدرت خلاقیت ندارم.
۳- این باور که فقط بعضی از افراد قدرت خلاقیت دارند.
۴- این باور که من نمی توانم در برابر مشکلاتم کاری انجام دهم.
۵- این باور که خلاق بودن یعنی بچه گانه عمل کردن.
۶- بزرگ کردن مشکل و این باور که مشکلات بزرگتر از توان ماست(نوری،۱۳۸۹).
۲-۱-۱۲-۶- راه کارها و پیشنهادهایی برای خلاقیت کودکان و نو جوانان:
۱- والدین به کودکان احترام بگذارند و به توانمندی های آنان آگاه باشند.
۲- به آنها آزادی عمل دهند زیرا ابتکار و خلاقیت کودک غالبا در زمان های شکوفا می شود که از آزادی عمل برخوردار باشند.
۳- والدین باید به کودکان اجازه دهند به طور خودجوش وخلاقانه به کارهای مورد علاقه خویش بپردازند و با ملایمت و احتیاط فعالیت آنان را هدایت کنند.
۴- والدین باید خود به عنوان الگوی خلاق برای فرزندان باشند، زیرا اگر کودکان الگوی خلاق داشته باشند خلاقانه تر عمل می کنند.
۵- والدین باید نظارت و مراقبت خود را نسبت به فرزندان کاهش دهند.
۶- والدین باید فرزند خود را آن گونه که هستند تربیت و آماده کنند نه آن گونه که می خواهند.
۷- والدین باید به فرزندان بیاموزند که برای حل مساله تنها به یک راه فکر نکنند و به دنبال راه های جدید تر و متنوع تر باشند.
۸- اگر والدین به خواهند در مورد پیشرفت فرزندان سوال کنند باید سوالاتی را بپرسند که با چرا و چگونه آغاز می شود.
۹- والدین به تفاوت های فردی فرزندان توجه کنند.
۱۰- از تحمیل یک الگوی خاص بپرهیزند.

 

 

لیلا قربان خان (۱۳۹۰) در پایان نامه ای تحت عنوان «بررسی سبک های یادگیری با یادگیری خود تنظیمی در پیشرفت تحصیلی هنرجویان دختر هنرستان های کاردانش شهرستان شهریار» مطرح نموده است که هدف از تحقیق حاضر بررسی سبک های یادگیری با یادگیری خود تنظیمی در پیشرفت تحصیلی در هنرجویان هنرستانی انجام گرفته است. جامعه آماری مورد مطالعه هنرجویان هنرستان های کارو دانش شهرستان شهریار است که بر اساس جدول تعیین اندازه جامعه (مورگان،۱۹۷۰) برابر ۲۷۰ نفر تعیین شده است. نمونه گیری در این پژوهش به روش نمونه گیری تصادفی انجام گرفته است. اطلاعات و متغییرها از آزمون سبک های یادگیری فلدر- سیلورمن و خود تنظیمی بوفارد، و پیشرفت تحصیلی آنها از معدل خرداد ماه بدست آمد، فرضیه های پژوهش از طریق آزمون های آماری خی دو، همبستگی و رگرسیون های چند متغییری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، و بر آن اساس نتایج زیر بدست آمده بین سبک های یادگیری و پیشرفت تحصیلی هنرجویان رابطه ای وجود ندارد.

محمد خیر (۱۳۸۱) در پایان نامه ای با عنوان «بررسی سبک های شناختی یادگیری د انش آموزان مراکز تیزهوشان و عادی دختر و پسر با توجه به پیشرفت تحصیلی آنان« مطرح نموده است که سبک های یادگیری بر این نکته تاکید دارند که سبک های یادگیری شامل باورها یا اعتقادات، رجحان ها و رفتارهایی است که افراد به کار می برند تا در یک موقعیت معینی به یادگیری خود کمک کنند. افراد متناسب با تفاوت های فردی خود در یادگیری از سبک های متفاوتی استفاده می کنند. کلب (۱۹۸۴)، در تقسیم بندی خود از سبک های یادگیری، چهار سبک یادگیری واگرا، همگرا، جذب کننده، انطباق یابنده را در اثر ترکیب چهار شیوه یادگیری با نام های تجربه عینی (احساس کردن)، مشاهده تاملی (دیدن) مفهوم سازی انتزاعی (تفکر کردن) و آزمایشگری فعال (انجام دادن) بدست آورده است .

حسن خضری (۱۳۸۱) در پایان نامه ای تحت عنوان «بررسی رابطه اضطراب ریاضی و سبک‌های یادگیری دانش آموزان با توجه به جنسیت و مقطع تحصیلی» مطرح نموده است که به منظور بررسی رابطه اضطراب ریاضی و سبک‌های یادگیری ۱۲۰ نفر از دانش آموزان سال دوم راهنمایی و ۱۲۰ نفر از دانش آموزان سال اول دبیرستان مورد آزمون قرار گرفتند. این ۲۴۰ دانش آموز از بین ۴ مدرسه راهنمایی و ۴ دبیرستان انتخاب شده اند . در این تحقیق برای بررسی سبک‌های یادگیری از پرسشنامه سبک یادگیری کلب و برای سنجش اضطراب ریاضی آزمودنی ها از مقیاس اضطراب ریاضی برای کودکان استفاده شده است . نتایج روش آماری آزمون تی مستقل در زمینه بررسی تفاوت‌های جنسی در اضطراب ریاضی نشان داد که میان دختران و پسران در این زمینه تفاوت معناداری وجود دارد . براین اساس دختران بیش از پسران اضطراب ریاضی را گزارش کرده اند. زمینه دیگر این تحقیق به بررسی تفاوت های پسران و دختران در سبک‌های یادگیری است. نتایج روش آماری آزمون تی مستقل نشان داد که دختران و پسران در فرایندهای مفهوم سازی انتزاعی- تجربه عینی به گونه ای معنادار از نظر آماری به هم متفاوتند . مشخص گردید که دختران بیشتر شیوه یادگیری تجربه عینی و بیشتر پسران شیوه یادگیری مفهوم سازی انتزاعی را ترجیح می دهند.

فاطمه عاصمیان (۱۳۸۴) در پایان نامه خود تحت عنوان «بررسی رابطه سبک های شناختی( واگرا، همگرا، جذب کننده وانطباق یابنده) با مولفه های یادگیری خود تنظیمی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال دوم متوسطه دبیرستان های شهرستان تبریزدرسال تحصیلی ۸۴-۸۳« مطرح نموده است، پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه سبک های شناختی (واگرا، همگرا، جذب کننده وانطباق یابنده) با مولفه های یادگیری خود تنظیمی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال دوم متوسطه دبیرستان های شهرستان تبریز می باشد. در این پژوهش ۳۷۵ نفر ازدانش آموزان درسه گروه تحصیلی ریاضی – فیزیک، علوم تجربی و علوم انسانی به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و در عین حال درچند مرحله انتخاب شده و پرسشنامه سبک شناختی کلب و‏‎ MSLQ‎‏را تکمیل نموده اند. برای تجزیه وتحلیل این پژوهش از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه، مانوا، خی۲، رگرسیون چندگانه گام به گام وضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که بین یادگیری خود تنظیمی و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت وجود دارد. همچنین بین سبک های شناختی و خودکارآمدی و نیز بین سبک های شناختی و راهبرد یادگیری سطح بالا تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین نتایج نشان می دهد بین جنسیت و مولفه خودکارآمدی اضطراب امتحان وخود نظم دهی تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین ملاحظه می شود که اثرتعاملی جنسیت و سبک های شناختی، تنها در مولفه سبک شناختی سطح بالا با توجه به سبک های شناختی و یادگیری خودتنظیمی تفاوت وجود دارد.همچنین تفاوت معناداری بین سبک های شناختی دانش آموزان باتوجه به رشته های تحصیلی نمایان است.

فائزه مشایخی (۱۳۸۱) در پایان نامه خود با موضوع «مقایسه سبک های یادگیری (وابسته به زمینه و نابسته به زمینه) دانش آموزان دختر بزرگسالان سال سوم متوسطه شهرتهران« مطرح نموده است که پژوهش حاضر به منظر و مقایسه سبک های یادگیری دانش آموزان بزرگسال گروه های ریاضی و فیزیک، تجربی و انسانی در سال سوم متوسطه اجراشده است. در این پژوهش ۱۲۰ دانش آموز از دبیرستان های بزرگسال مناطق ۳ و ۷ تهران به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند آزمون گروهی اشکال نهفته ‏‎GEFT)‎‏) به منظور ارزیابی سبک های وابسته به زمینه و نابسته به زمینه بر روی آن ها اجراگردید. همچنین از کارنامه احتمالی دانش آموزان جهت بررسی پیشرفت تحصیلی استفاده به عمل آمد. نتایج حاصله نشان داد بین سبک های یادگیری دانش آموزان بزرگسال در رشته های فیزیک، تجربی و انسانی از لحاظ آماری تفاوت معنی داری وجود دارد. بدین شرح که یادگیرندگان گروه های ریاضی و تجربی گرایش به سبک نابسته به زمینه دارند و یادگیرندگان گروه های انسانی گرایش به سبک وابسته به زمینه دارند. با توجه به یافته های حاصل از این پژوهش می توان نتیجه گرفت که سبک یادگیری می تواند به عنوان یک عامل مهم پیش بینی کننده در انتخاب رشته و ارتقای تحصیلی به حساب آورده شود.

طاهره الهی (۱۳۸۱) در پایان نامه خود تحت عنوان «ارتباط سبک های یادگیری وابسته/نابسته به زمینه و پیشرفت در یادگیری زبان انگلیسی» مطرح نموده است که این پژوهش در راستای نظریه ویتکین و براساس الگوی وول فولک که سبک های یادگیری را توجیه کننده بسیاری از تفاوت های فردی در کلاس می داند. به بررسی ارتباط سبک های یادگیری وابسته/ ناوابسته به زمینه و پیشرفت در یادگیری زبان انگلیسی می پردازد. سبک های یادگیری روش های انفرادی مورد استفاده یادگیرنده برای پردازش اطلاعات و یادگیری مفاهیم تازه است. یادگیرندگان وابسته به زمینه کلی گرا هستند و یادگیرندگان نابسته به زمینه تحلیلی عمل می کنند.

برخوردار پور(۱۳۷۸) به نقل از فرخی (۱۳۸۳) به منظور بررسی رابطه توانش های ذهنی و الگوهای تفکر، ۳۶۰ دانش آموز عادی و تیزهوش دوم راهنمایی و دبیرستان را با بهره گرفتن از آزمون توانش های سه گانه ذهنی استرنبرگ و پرسشنامه الگوهای تفکر مورد مطالعه قرارداد. در این پژوهش سبک های تفکر شامل: قضایی، اجرایی، کلی نگر، جرگه سالار، محافظه کارانه و آزاداندیش بودند.

یافته های پژوهش نشان داد که پیشرفت تحصیلی بالا و در مقطع دبیرستان، برای دانش آموزان عادی و تیزهوش سبک جرگه سالار پیش بینی کننده پیشرفت تحصیلی پایین بود. همچنین دانش آموزان تیزهوش در مقایسه دانش آموزان عادی بیشتر از سبک تفکر جرگه سالار، محافظه کار و اجرایی برخوردار بودند.

 

 

امامی پور (۱۳۸۰) به نقل از فرخی (۱۳۸۳) بررسی تحول سبک های تفکر و رابطه آن را با خلاقیت و پیشرفت تحصیلی با نمونه آماری متشکل از ۸۱۰ دانش آموز و دانشجو (۵۰۰ دانش آموز، ۳۱۰ دانشجو) مورد مطالعه قرار داد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که سبک های تفکر با پیشرفت تحصیلی (معدل نمرات) رابطه دارد. این رابطه در سطح ۰۵/۰ برای سبک های قضاوتگر، اجرایی و قانونگذار، فرد سالار، سلسله مراتبی، ناسالار، کلی نگر، جزئی نگر، بیرون نگر و آزادمنشانه دانش آموزان مثبت و معنی دار به دست آمده است. بالاترین ضرایب همبستگی مربوط به سبک تفکر آزادمنشانه (۳۷%= R) و کمترین مربوط به سبک های تفکر قانون گذارانه، آنارکی، جزئی و بیرونی (۱۳%= R) است.

نتایج تجزیه و تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که سبک های تفکر آزادمنشانه و سلسله مراتبی پیش بینی کننده پیشرفت تحصیلی هستند. سبک تفکر آزادمنشانه ۱۴% واریانس، و ترکیب تفکر آزادمنشانه و سلسله مراتبی، ۱۵% واریانس پیشرفت تحصیلی را پیش بینی نمودند.

 

 

فرخی (۱۳۸۳)، به منظور بررسی اثر مشترک راهبردهای یادگیری و سبک تفکر بر درک مطلب ۱۶۳ دانش آموزان مورد بررسی قرارداد. یافته های این پژوهش نشان داد که:

راهبردهای یادگیری و سبک های تفکر می توانند اثر مشترک بر درک مطلب داشته باشند.

آموزش راهبردهای فراشناختی در مقایسه با آموزش راهبردهای شناختی، بیشتری بر درک مطلب داشته است.

و ….

 

۲-۴-۳- مقالات

 

 

مهوش کاظمی و دیگران در مقاله ای تحت عنوان « فرایند تولید محتوای الکترونیکی و نقش ابزار های تألیف محتوای الکترونیکی در برنامه درسی آموزش عالی« مطرح می نمایند که در جهان پیشرفته و به سرعت متغیر امروز ترکیب فن آوری های الکترونیکی در فرایند آموزش و یادگیری و محتوای برنامه درسی آموزش عالی، امری اجتناب ناپذیر است. مطالعه حاضر با بررسی پژوهش ها و منابع مکتوب و غیر مکتوب داخلی و خارجی، با هدف معرفی محتوای الکترونیکی و ثأثیر آن در یادگیری پویا، ضمن ارائه مدل ها و ورویکرد های نوین در تولید محتوای الکترونیکی از قبیل ADDIE,SCORM, P3، به طرح چند پرسش در زمینه فرایند تولید محتوای الکترونیکی و ابزار های تألیف آن می پردازد. نتایج حاصل در عین این که اثر بخشی محتوای الکترونیکی را در افزایش یادگیری خاطر نشان می کند، به محدودیت عمده آن درپر هزینه بودن فرایند تولید محتوا اشاره می نماید. بر این اساس، نکاتی در مورد تولید محتوای الکترونیکی در حوزه برنامه درسی آموزش عالی پیشنهاد شده است.

 

 

أـ اول مرتکب این جرم است که می ­تواند مرد یا زن کافر یا مسلمان باشد.[۲۰۴]
ب ـ دوم اینکه اتهام از هردو طرف میتواند صورت پذیرد، یعنی زن و مرد هر دو می­توانند قاذف و مقذوف قرار بگیرند.
ج ) سوم، منظور از شخص دیگر، شخص معین است ، و الزامأ نیازی نیست که نسبت به دو نفر باشد بلکه می ­تواند گروهی نیز صورت پذیرد. [۲۰۵]مانند آنجا که یک نفر به قذف یک گروه می پردازد.
به نظر می­رسد قذف، ذر حقوق موضوعه دارای خصیصه بارزی نسبت به سایرتعاریفی که برای این جرم ابراز داشته اند، می­باشد وآن اینکه در آن قید شده که الزامی در کمیت قذف وجود ندارد.
۳ ـ۲٫ تفاوت قذف با تهمت
برای روشن شدن تفاوت قذف و افترا یا توهین در حقوق موضوعه ایران باید از هر دو موضوع تعریف دقیق داشته باشیم و همچنین ارکان و شرایط تحقق هر دو را بدانیم. اما تعریف، شرایط و ارکان قذف ا به بررسی گرفته شد و زوایای آن را روشن گردید و اینک به بررسی این موارد در افترا و توهین می­پردازیم.
ماده قانونی افترا با شماره ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی مقرر می­دارد « توهین به افراد از قبیل فحاشی و استفاده از الفاظ رکیک موجب مجازات هایی مانند ۷۴ ضربه شلاق و جریمه نقدی است ».[۲۰۶]
درتوضیح همین ماده آمده است، افترا و توهین در حقوق کیفری ایران همانند سایر اجرام از دو عنصر تشکیل می­ شود که عبارتند از:

پایان نامه رشته حقوق

۱ـ عنصر روانی؛ مرتکب در ارتکاب عمل خود عامد باشد یعنی در حالت خواب و هیپنوتیزم و مستی نباشد و کلاً بدون اراده مرتکب صورت نگیرد و از موهن بودن رفتار خود اطلاع داشته باشد، به عنوان مثال برخی تفاوتهای فرهنگی یا زبانی باعث عدم اطلاع وی نباشد.[۲۰۷]
طبق نص صریح ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی جرم افترای عملی از جرائم عمدی است که عالماً به قصد متهم نمودن غیر، ارتکاب می­یابد و شامل هر فعل یا ترک فعلی اعم از گفتار و کردار، کتابت و اشاره که به نحوی از انحاء در حیثیت و شرافت متضرر از جرم وهن و سستی آورد، می­ شود.[۲۰۸]
یکی دیگر از اجزا و عناصر تشکیل دهنده و شرایط سازنده عنصر روانی توهین و افترا، وهن­آور بودن افترا است. بنابراین شرط اول تحقق جرم، انجام عمل وهن آور اعم از شفاهی و کتبی و حضوری یا غیابی به وسیله گفتار و کتابت و تغیر در رفتار و طرز عمل طرف می­باشد. لذا آنچه در ماده ۶۰۸ قانون مجازات آمده است از باب تمثیل است و توهین شامل هر نوع توهین شفاهی و عملی خواهد بود. که به اعتبار عرف و عادت مستقیم جامعه و زمان و مکان تفاوت و متغیراست.[۲۰۹]
۲ـ عنصر معنوی افترا و توهین؛ توهین و فحاشی از جرائم عمومی است هرچند که ذکری از عمد در ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی نیامده است ، لکن صرف توهین و اهانت برای تعقیب کافیست و نیازی به اثبات سوء نیت ندارد. مگر آنجا که خود مرتکب ادعای عدم قصد و توهین و اهانت کند. و نسبت به اثبات آن اقدام نماید.[۲۱۰]
هیچ کدام از شرایط و عناصر جرم افترا در قذف وجود ندارد یا در صورت وجود، متوجه تهمت و افترای خاصی می­باشد و هر نوع افترایی را شامل نمی­ شود. لذا فقط از جهت اینکه هر دو به حیثیت و اعتبار افراد لطمه وارد می­ کنند و تداوم زندگی شخصی افراد را در جامعه به خطر می اندازند می­توانند هدف یکسانی داشته باشند، چرا که در تعریف افترا برخی حقوقدانان می­گویند: « انساب امری مجرمانه به یکی از طرق قانونی و امثال آن».[۲۱۱] برخی دیگر می-گویند: « بزه افترا در صورتی تحقق پیدا می­ کند که نسبتهای دروغ آمیز به وسائلی که در خود قانون نوشته شده است انجام پذیرد[۲۱۲]».
همانطور که در تعاریف حقوق­دانان استنباط می­ شود، هر نوع نسبتی می ­تواند عنوان افترا قرار گیرد به شرط اینکه دروغ باشد. اما قذف صرفأ در نسبت زنا یا لواط منحصر شده و سایر انساب را شامل نمی­ شود. هرچند قذف نیز عناصری چون وهن آور و سوء نیت را که از عناصر مهم افترا هستند نیز در تحققش می ­تواند داشته باشد.
۳ـ۳٫ شرایط تحقق قذف صغار در حقوق موضوعه
نقش اطفال در قوانین کیفری از دو جهت قابل بررسی و مطالعه است؛ یکی هنگامی که کودک مرتکب جرمی شده است و دیگر زمانی که جرمی علیه کودک انجام گرفته باشد. که ما در این پژوهش جرم قذف صغار را از این دو منظر بررسی می­کنیم.
همانطور که در شرایط و ارکان قذف بیان شد، از جمله موارد اساسی که باعث محقق شدن جرم و بزه قذف می­گردد و چنین جرمی را به عنوان یکی از اجرام مورد توجه قانون قرار می­دهد، عناصر بلوغ و عقل و احصان هستند، و از آنجا که هدف ما در رابطه با صغار می­باشد پس از بررسی این دو موضوع، به شناسایی احصان از نظر قانون و حقوق موضوعه ایران می­پردازیم.
۳ـ۳ـ۱٫ صغر، بلوغ و رشد
زمان شروع کودکی امری بدیهی و مبرهن است، چرا که حیات واقعی انسان باتولد آغاز می­گردد، بنابراین کودکی هر انسانی نیز از بدو تولد وی است در این باره ماده ۹۵۶ قانون مدنی مقرر داشته «اهلیت انسان برای دارا بودن حقوق، با زنده متولد شدن انسان، شروع و با مرگ وی نیز پایان می­پذیرد».[۲۱۳]
شاید بتوان ادعا کرد، شروع کودکی در واقع از انعقاد نطفه آغاز می­ شود. زیرا در همین زمان است که صغیر به عنوان موجودی زنده و مستقل از پدر و مادر از نظر حقوقی، و موردتوجه مقنن قرار گرفته، و برای وی تکالیفی مقرر می­گردد،[۲۱۴]چراکه در ماده ۹۵۷ قانون مدنی آمده «حمل از حقوق مدنی متمتع است مشروط براینکه زنده متولد گردد لذا طبق مقررات قانون مدنی، حمل یعنی کودکی که هنوز متولد نشده است» .[۲۱۵]
در منابع حقوقی آمده، که حدود ۵/۳ قرن است که بشر به مفهوم دوران کودکی پی برده است وتا قبل از قرن هفدهم کودک را یک بزرگسال می­پنداشته اند و از آنان توقع داشتند که مانند بزرگسالان رفتار نماید، اما با وجود به رسمیت شناختن دوران کودکی، بر سر مفهوم و تعریف کودک اتفاق نظر وجود ندارد.[۲۱۶]
به موجب مواد ۱۲۰۹ و ۱۲۱۰ پیشین قانون مدنی مصوب ۱۳۶۱ قانونگذار سن هجده سال تمام شمسی را برای اهلیت تصرف و استیفاء در مورد پسر و دختر، تعیین کرده بود.[۲۱۷] در واقع نویسندگان قانون مدنی سن هجده سال تمام را به عنوان اماره قانونی رشد در نظر گرفته بوند. لیکن این اماره تغییر پذیر بود. بدین معنی که هم رشد شخص پس از رسیدن به سن پانزده سال تمام و قبل از هجده سالگی قابل اثبات بود و هم عدم رشد او بعد از رسیدن به سن هجده سال تمام. به دیگر سخن قانون باتوجه به عرف و اوضاع و احوال و مصلحت جامعه، شخصی را که به سن هجده سال تمام رسیده بود رشید فرض می­کرد و در معاملات و اعمال حقوقی به او آزادی و استقلال می داد، مگر اینکه جنون یا عدم رشد (سفه) او در دادگاه ثابت می شد، همچنین به فردی که به سن پانزده سال تمام رسیده بود اجازه می داد که با اثبات رشد در محکمه از حجر خارج گردد.[۲۱۸] بعد از پیروزی انقلاب اسلامی, به سال ۱۳۶۱, ضمن اصلاحاتی که بوسیله کمیسیون امور قضائی مجلس شورای اسلامی در قانون مدنی, به منظور انطباق کامل آن با فقه امامیه به عمل آمد اصلاحاتی که به طور آزمایشی به مدت پنج سال لازم الاجرا شناخته شده بود_ ماده ۱۲۰۹ قانون مدنی حذف و ماده ۱۲۱۰ به شرح زیر اصلاح گردید: «هیچکس را نمی­توان بعد از رسیدن به سن بلوغ به عنوان جنون یا عدم رشد محجور نمود، مگر آنکه عدم رشد یا جنون او ثابت شده باشد. تبصره ۱- سن بلوغ در پسر پانزده سال تمام قمری و در دختر نه سال تمام قمری است. تبصره ۲- اموال صغیری را که بالغ شده است در صورتی می توان به او داد که رشد او ثابت شده باشد».
بنابراین قانون مدنی ۱۲۱۰که در سال ۱۳۶۱به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید اعلام کرده بودکه در بلوغ در مورد پسر پانزده سال تمام قمری ودر مورد دختر نه سال تمام قمری معتبراست. در احتساب سن بلوغ ماه و روز نیز مورد نظر قرار می­گیرد. [۲۱۹]
لیکن با توجه به اینکه دو صفت بلوغ و رشد رافع حجر از کودک صغیر است بین حقوقدانان در تفسیر این ماده و تبصره آن اختلاف است که آیا حصول بلوغ دلیل بر رشد صغار است یا اینکه دو صفت جداگانه­ ای هستند؟
برخی از حقوقدانان برای تعیین سن بلوغ و تعین مسئولیت جزایی که نشان دهنده رشد آنان است می­گویند: « اصولأ بحث مسئولیت به طور اعم، و مسئولیت جزایی انسان به طور اخص، در حقوق و فقه هر دو بر پایه وجود تکلیف تحلیل می­ شود، این دیدگاه که یکی از قواعد مشهور است و مبنای هر گونه مسئولیت کیفری وشرایط عامه تکلیف است، یعنی حدوث یا زوال مسئولیت انسان، اعم از مسئولیتهای عبادی یا مدنی و جزائی منوط به وجود بلوغ، عقل، اراده و اختیار وعلم به حرمت احکام تکلیفی و وضعی است. به طوری­که با زایل شدن هر یکی از اینها از جمله بلوغ، مسئولیت زایل خواهد شد.[۲۲۰]
بنابراین دیدگاه، رشد کودک همان بلوغ وی محسوب می­گردد. چرا که مسئولیت جزائی را منوط به شرایط عامه تکلیف کرده ، و بلوغ هم از جمله شرایط عامه تکلیف است.
برخی دیگر از حقوق­دانان می­گویند: «قانون مدنى صغیر و غیر بالغ را تعریف ننموده است، ولى چنانکه از مادۀ «۱۲۰۹ و ۱۲۱۰» آن فهمیده می­ شود، صغیر به­کسى گفته می­ شود که به­سن هیجده سال تمام شمسى نرسیده باشد. و این سن در زن و مرد یکسان است»..[۲۲۱]
بنابراین کسى که هیجده سال شمسى را تمام نمود بالغ و رشید شناخته شده و بدون هیچ‌گونه رسیدگى از طرف دادگاه بخودى خود از تحت ولایت یا قیمومت خارج می­ شود مگر آنکه عدم رشد یا جنون او در دادگاه ثابت شود. باتوجه به اصلاحیه­ای که در مورد ماده مذکور در سال۶۱ وارد شده است، معیار صغیر بودن و عدم رشد، نرسیدن به سن هجده سالگی نیست بلکه نرسیدن به سن بلوغ است که ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی اصلاحی مذکور مقرر می­دارد «هیچ‌کس را نمی­توان بعد از رسیدن به هیجده سال تمام، بعنوان‌جنون یا عدم رشد محجور نمود مگر آنکه عدم رشد یا جنون او ثابت شده باشد.[۲۲۲]
برخی نیز از حقوق­دانان برای تعیین سن بلوغ معیارها و ضوابط فقهی را بیان کرده ­اند؛ مانند آنجا که می­گویند: « معیار بلوغ در قرآن آمده و به معنی پایان دوره کودکی و ظاهر شدن رشد و تکامل جنسی و گرایش کودک به آمیزش است که این مورد از آیه شش سوره نساء فهمیده می­ شود». و در ادامه می گوید آنچه از مفاد این آیه استنباط می­ شود که کلمه نکاح به معنی رشد و تکامل قوای جنسی است.[۲۲۳]
حقوق­دانان علاوه بر مواد قانونی به سنت نبوی نیز برای تعیین سن بلوغ و رشد کودک تمسک کرده ­اند و سنت را نیز یکی دیگر از اسناد تعین و تشخیص سن بلوغ در قانون ابراز کرده ­اند و می­گویند: « در اکثر احادیث و روایات وارده معیار بلوغ در نزد مرد و زن، پایان دوره کودکی و آغاز به عهده گرفتن مسئولیت جزائی وی می باشد».[۲۲۴]
برای اینکه نظریه برخی دیگر از حقوق­دانان را در مورد اینکه معتقدند سن بلوغ و رشد یکی می­باشد، را بدانیم به ماده­ی که در این خصوص هر دو را حمل بر یک معنی حمل کرده، توجه می­کنیم. در ماده ۱۲۱۰ قانون مدنى اصلاحى مصوب سال۶۱ آمده است: «هیچ‌کس را نمى‌توان بعد از رسیدن به سن بلوغ، بعنوان جنون یا عدم رشد محجور نمود، مگر آنکه عدم رشد یا جنون او ثابت شده باشد.[۲۲۵]
همانطور که در اصلاحی۶۱آمده، رسیدن صغار به سن بلوغ دلیل بر رشد است وخلاف آن محتاج اثبات است.[۲۲۶]
به عبارت دیگرصغیر پس از رسیدن به سن بلوغ و اثبات رشد می ­تواند نسیت به اموالی که از طریق انتقالات عهدی یا قهری قبل از بلوغ مالک شده است مستقلأ تصرف و مداخله نماید. که به نظر می­رسد بلوغ و رشد از نظر حقوق دانان هر دو با هم نشانه پایان کودکی است.
برخی دیگر از حقوق­دانان بین بلوغ و رشد تفاوت قائل شده و می­گویند: بلوغ و رشد، با هم متفاوت هستند چرا که بلوغ، یعنی قوای جسمی صغیر تغیر نموده و آماده توالد و تناسل گردیده است و به یکی ازسه امرشناخته می­ شود: روئیدن موهای خشن بر عورت ،خروج منی وپانزده و نه سال در پسر و دختر. اما رشد که شرط دوم برای پایان کودکی است درلغت به معنای هدایت است و آن حالتی است در انسان که مانع تضییع اموال و صرف آن در راه های غیر عقلانی می­ شود.[۲۲۷]
بنابراین رشد، در اثر قوای دماغی درشخص ایجاد می­ شود و تشخیص رشد در هر فرد به وسیله آزمایش در اموری که مناسب با وضعیت اجتماعی اوست به عمل می ­آید . ودرصورتی که دو شرط فوق که یکی راجع به قوای جسمانی است و دیگری مربوط به قوای عقلی است در یک نفر جمع شوند معلوم می­ شود که دوران صغر و طفولیت پایان پذیرفته است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
پس از اینکه دانستیم در حقوق موضوعه برخی معتقد به یکی بودن بلوغ و رشد هستند و برخی دیگر قائل به تفاوت این دو هستند.. به این نتیجه می­رسیم که هر دو گروه از حقوق­دانان به یک ماده استنا کرده ­اند و هر دو دسته نیز حصول بلوغ و رشد را برای پایان صغارت لازم می­دانند حال چه هر دو یک مقوله باشند و یا اینکه جدا از هم تلقی گردند.
از آنجا که موضوع این پژوهش در مورد صغار و کودکان می­باشد بیاناتی که در مورد بلوغ و رشد آمد برای معین شدن پایان صغارت و رسیدن به سنی که عهده­دار مسئولیت جزایی خویش می­شوند، بود. حال به صغارت وتقسیماتی که بر آن وجود دارد می­پردازیم.
قانون مدنی اعلام می­دارد که صغیر پس از رسیدن به سن بلوغ واثبات رشد می ­تواند نسبت به اموال مستقلأ تصرف نماید.[۲۲۸]که در برخی کتابهای حقوقی صغیر را به دو دسته تقسیم کرده اند: ۱-اول صغیر غیر ممیز و آن معمولد تا سن هفت سالگی­ست.[۲۲۹] چرا که تا این سن کودک کاملأ ناممیز است.۲-صغیر ممیز که از ۷ سالگی به بعد را گویندو می ­تواند تشخیص خیر از شر بدهد.[۲۳۰]
قانون مدنی برای صغیر، اقسامی قائل نشده است اما در قوانین کیفری و سوابق فقهی، صغیر درابطه با دخالت در امور خود اعم از مالی و غیر مالی، به دو دسته تقسیم می‌شود:
صغیر غیرممیز؛ فرد نابالغی است که اهلیت استیفاء هیچ حقی از حقوق خود را ندارد؛ زیرا از یک جهت دارای قوه تمییز نیست و نمی‌تواند مفهوم حق را درک و شیوه اعمال آن را تشخیص دهد. از طرف دیگر، فاقد اراده حقوقی و قصد است.[۲۳۱] تمام تصرفات و معاملات صغیر غیر ممیز، اعم از مالی و غیر مالی، به دلیل فقدان قوه تمییز و قصد انشاء لازم برای انجام معاملات به صورت طبیعی، مطلقا باطل و بلااثر است .[۲۳۲]بنابراین حجر صغیر غیر ممیز، کامل و مطلق بوده شامل کلیه معاملات (اعم از عقود، ایقاعات و قراردادها) و اعمال حقوقی اعم از نافع و غیر نافع می‌شود. از طرفی حتی اگر ولی یا قیم صغیر غیر ممیز، معاملات او را بعد از انجام تأیید نماید، باز هم معاملات نافذ نخواهند شد.[۲۳۳] قانون مدنی ایران از صغیر غیر ممیز تعریفی ارائه نکرده است و سن خاصی را در این خصوص در نظر نگرفته است. بنابراین تشخیص امر و تعیین تکلیف در این خصوص، به عهده قاضی دادگاه می‌باشد.
دسته دوم: صغیر ممیز، در مقابل صغیر غیرممیز بوده و دارای قوه درک و تمیز نسبی است، ولی به سن بلوغ نرسیده‌ است. او زشت را از زیبا و سود را از زیان می‌شناسد و می‌تواند اراده حقوقی داشته باشد[۲۳۴]
با توجه به این که صغیر ممیز دارای قوه تمییز نسبی می‌باشد و می‌تواند قصد انشاء نماید، حجر او کامل نبوده و اعمال حقوقی صرفا نافع او صحیح می‌باشد. اما سایر اعمال حقوقی که منجر به تصرف در اموال و حقوق او می‌شود و احتمال سود و زیان در آن ها وجود دارد، غیر نافذ و منوط به اجازه ولی یا قیمی است که عهده‌دار اداره امور مالی او می‌باشد.[۲۳۵]
بنابراین در حقوق موضوعه، برای تمییز، سن خاصی به عنوان یک ضابطه قطعی مشخص نشده است. و تشخیص تمیز، در افراد، بر اساس عرف، و از طریق آزمایشهای مربوطه انجام می­ شود. ماده ۱۲۱۲ قانون مدنی، مقرر داشته است که، در بطلان معاملات حقوقی، فرقی بین صغیر ممیز و صغیر غیر ممیز نیست. [۲۳۶]بنابراین تشخیص ممیز از ناممیز در حقوق فایده چندانی نداشته و اطفال به صورت یک­پارچه مشمول حکم واحد می­گردند.
اما برای عهده­دار شدن مسئولیت جزائی سنین مختلفی را برای خروج از کودکی عنوان شده است. به عبارت دیگر و طبق نظریه حقوقدانان دوران کودکی برای هر امری در زمان خاصی پایان می­آید. که در ذیل آورده می­گردد.
أ) در مورد ازدواج که پایان کودکی همان بلوغ است که در این باره ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی مقرر می­دارد نکاح قبل از بلوغ ممنوع است.[۲۳۷]
ب) در مسئولیت کیفری و حقوقی پایان کودکی نیز مانند ازدواج مقارن با بلوغ است.[۲۳۸]
ج) در مسائل کارگری پایان صغارت درهر دو پانزده سالگی می­باشد.[۲۳۹]
د) در مورد حقوق سیاسی و شرکت در انتخابات صغارت در پسرو دختر به طور یکسان با ورود به سن شانزده سالگی پایان می­پذیرد. ه). در استخدام دولتی هجده سال تمام است و قبل از رسیدن به این سن نمی تواند به عنوان کارمند به استخدام دولت درآید.[۲۴۰]
و) از جهت صدور گذرنامه کسی حق درخواست گذرنامه را دارد که هجده سال تمام داشته باشد.[۲۴۱]
ه) در مورد استفاده از حقوق و ظیفه مستمری دوران کودکی می ­تواند تا بیست سالگی هم افزایش یابد.زیرا به موجب قانون، حقوق و وظیفه مستمری تا بیست سالگی قابل پرداخت است و اگر در یکی ار مراکز عالی آموزش مشغول به تحصیل باشد تا بیست و پنج سالگی قابل پرداخت است و درمورد اناث به شرط نداشتن سرپرست به عنوان شوهر تا پایان عمر استفاده از مستمری را دارند. [۲۴۲]
در تمامی موارد و تقسیماتی که برای سن کودکی و پایان آن برشمردند همگی منطور سال شمسی می­باشد، چرا که در محاکم و دستگاه قضائی ملاک سال شمسی است نه قمری.
۳ـ۳ـ۲٫ احصان در حقوق موضوعه
ماده ۲۲۶ مقررمی­دارد احصان در هریک از مرد و زن به نحو زیر محقق می­ شود[۲۴۳]:
أ) احصان مرد عبارت است از آنکه دارای همسر دائمی و بالغ باشد و در حالی که بالغ و عاقل بوده از طریق قُبُل با وی در حال بلوغ جماع کرده باشد و هر وقت بخواهد امکان جماع از طریق قُبُل را با وی داشته باشد.
ب) احصان زن عبارت است از آنکه دارای همسر دائمی و بالغ باشد ودر حالی که بالغ وعاقل بوده، با او از طریق قُبُل جماع کرده باشد و امکان جماع از طریق قُبُل را با شوهر داشته باشد.
ماده ۲۲۷ـ اموری از قبیل مسافرت، حبس، حیض، نفاس، بیماری مانع از مقاربت یا بیماریی که موجب خطر برای طرف مقابل می­گردد مانند ایدز و سفلیس، زوجین را از احصان خارج می­ کند.
بنابراین در حقوق موضوعه ایران، هر یک از زن و مرد که ازدواج کرده باشند به عقد دائم، و همسرش برای تمتع جنسی پیوسته در اختیار وی باشد، محصن شمرده می­ شود.[۲۴۴] در جایی دیگر آمده است که احصان همانند فقه اعم است از قذف و زنا.[۲۴۵]
همانطور که مبرهن است این دو نوع تعریف از احصان هم در حقوق موضوعه و هم در فقه اسلامی، به احصان در زنا برمی­گردند اما معنای احصان در قذف به قرار زیر است.
در مورد جرم قذف که احصان از اجتماع عقل، بلوغ، حرّیت، اسلام و عفّت در یک فرد حاصل می‌شود، احصان به این معنی از اصطلاحات فقها است و در نصوص شرعی دیده نشده است.[۲۴۶]
ماده ۸۳ تا ۸۶ قانون مجازات اسلامی تعریف اساسی برای احصان را همان تعریفی که حقوق دانان برای کاربرد احصان در زنا بیان کرده ­اند، می­داند، و یا اینکه دست کم جامعی از هر دو معانی و تلفیقی از از هر دو مورد را برای شخص محصن و محصنه دانسته است.[۲۴۷] پس می­توان برای جمع بین نظریات مختلف حقوق چنین استنباط کرد، که قانون مجازات اسلامی در مورد احصان شرایطی مابین قذف و زنا را در نظر گرفته است .
۳ـ۴٫ قذف صغاردر حقوق موضوعه
از تعاریف فقهی وحقوقی که در مورد شرایط قذف آمده است، فهمیده می­ شود، از جمله شرایط تحقق حد قذف، کامل بودن قاذف و مقذوف است و چنانچه قاذف و مقذوف هردو یا یکی از آنان فاقد شرایط باشند، باعث عدم اجرای حد می­گردد.
در توضیح ماده۱۴۷ قانون مجازات اسلامی آمده، شرط مقذوف احصان و انتفاء ابوت است، واحصان همان­طورکه اشاره شد، در قانون عبارت است از، بالغ، عاقل،آزاد و اسلام که به موجب این قانون، انسان نابالغ و بنده و کافر تکلیفی ندارند. لذا نه تنها حد قذف بلکه هیچ حد دیگری بر آنان جاری نمی­گردد. برای علت این حکم در همین قانون، به حدیث رفع قلم از پیامبر استناد شده است.[۲۴۸]
قذف صغار از منظر حقوق را در دو مقوله می­توان بحث کرد. اول آنجا که قاذف صغیر باشد و صغیر و یا بالغی را نسبت زنا یا لواط دهد و دوم بالغ به قذف صغیر بپردازد.
قذف بالغ توسط صغیر .۳ـ۵ـ.۱
قوانین مجازات مصوب سالهای ۱۳۳۸٫و۱۳۶۱و۱۳۷۵و بعد از آن تصریح کرده ­اند که حد بر صغیر جاری نمی­گردد و قذف تحقق نمی­یابد.[۲۴۹]
در مورد علت عدم اجرای حد برصغیر، برخی حقوقدانان می­گویند: «برای آنکه بتوان شخصی را از نظر جزائی، مسئول دانست، باید انتساب آن خطای منتسبه به وی ممکن باشد. پس نمی­توان طفلی را که مرتکب خطای جزایی گردیده است، به خاطر آن عمل، مجازات نمود».[۲۵۰]
قانون نیز در این باره مقرر می­دارد: « همه افراد در سن معینی دارای رشد جسمانی عقلی کافی گردیده و قوه تمییز و تشخیص افعال و اعمال خود را دارند».[۲۵۱] لذا قانونگذاران مختلف، سن بلوغ قانونی و اجرای مسئولیت جزایی را به طریق متفاوتی تعیین کرده ­اند. در قوانین کشورهای مختلف سن مسئولیت بین چهارده تا بیست و یک سال، متغیر است اما در کشور ایران و اکثر کشورها هجده سال را سن مسئولیت جزایی می­دانند..[۲۵۲]