نعمت /سالاری// نعمت

 

 

۱۳۶

 

 

 

نعمت /سالاری// نعمت

 

 

۱۰۸

 

 

 

نعمت /دمسیاه// نعمت

 

 

۲۲۳

 

 

 

نعمت /سالاری// نعمت

 

 

۴۲۴

 

 

 

نعمت /سنگ جو// نعمت

 

 

۴۱۵

 

 

 

نعمت /دمسیاه// نعمت

 

 

۲۰۳

 

 

 

نعمت /سنگ جو// نعمت

 

 

۲۳۳

 

 

 

نعمت /سنگ جو// نعمت

 

 

۲۰۹

 

 

 

نعمت /سالاری// نعمت

 

 

۳۲۹

 

 

 

طارم هاشمی

 

 

شاهد

 

 

 

کادوس

 

 

شاهد

 

 

 

هیبرید بهار ۱

 

 

شاهد

 

 

 

نعمت

 

 

شاهد

 

 

۳-۱-۲- معرفی ارقام مورد بررسی
در این طرح از یک رقم بومی و سه رقم اصلاح شده استفاده گردید که ویژگی های هر یک از آنها بشرح زیر می باشد:
۳-۱-۲-۱- رقم طارم هاشمی:
از انواع برنج صدری بوده که از سال ۱۳۷۸ کشت آن در مازندران متداول و در اصل از توده محلی گیلان می باشد که در حال حاضر یکی از ارقامی است که بیشترین سطح زیر کشت را در ارقام بومی و کیفی شمال کشورداشته که مهمترین دلیل، شکل ظاهری مناسب، بازار پسندی زیاد، خوش پخت و خوراک بسیار خوب آن می باشد. طول دانه کشیده و قلمی و رنگ آن سفید متمایل به کرم و این نوع برنج پس از پخت کاملاً دانه ها از هم جدا و کیفیت بسیار عالی و مطبوع برنج ایرانی را دارد. طول دانه خام ۲/۷ تا ۸/۷ میلی متر، و پس از پخت ۱/۱۳ میلی متر ( که نشان دهنده قد کشیدن پس از پخت این رقم می باشد ) میزان آمیلوز ۱/۲۰ درصد، قوام ژل ۵۲، درجه حرارت ژلاتینی آن ۲/۴ و نسبت طویل شدن دانه ۸/۱ و عطر این رقم متوسط می باشد. میزان عملکرد شلتوک آن ۳۸۵۰- ۴۱۵۰ کیلو گرم در هکتار است (زمانی و علیزاده، ۱۳۸۶).
۳-۱-۲-۲- رقم کادوس:
این رقم پس از دورگ گیری و به خلوص رسیدن کامل از موسسه ایری فیلیپین به ایران ارسال و از ارقام وارداتی می باشد. رقم پر محصول کادوس در استان گیلان کشت و علاوه بر داشتن عملکرد مناسب از کیفیت مطلوب برخوردار و دارای صفاتی همچون زودرسی، پاکوتاهی و از نظر طول دانه شبیه رقم شفق می باشد. نسبت به ساقه خوار برنج متحمل و حساسیتی نسبت به بیماریهای بلاست (Pyricularia oryzae) و ژیبرلا (Gibberella fujikuroi) ندارد ولی با توجه به پنجه زنی زیاد نسبت به شیت بلایت (Rhizoctonia solani) کمی حساس می باشد. طول دوره رشد حدود ۱۳۰ روزه، طول دانه قبل از پخت ۸/۷ و پس از پخت ۲۵/۱۰ میلی متر و دانه این رقم ریزش ندارد. عرض دانه برنج ۳/۲ میلی متر و عطر آن متوسط و راندمان تبدیل نیز حدود ۶۲ درصد می باشد. درصد آمیلوز دانه ۷/۲۲، غلظت ژل ۶۰ و درجه حرارت ژلاتینی شدن آن ۴/۳ می باشد. عملکرد شلتوک کادوس ۷- ۵/۶ تن در هکتار می باشد (زمانی و علیزاده، ۱۳۸۶).
۳-۱-۲-۳- رقم هیبرید بهار۱ :
برنج هیبرید یک رقم تجارتی است و در واقع بذر نسل اول حاصل از تلاقی دو والدی است که از نظر ژنتیکی متفاوت می باشند. یکی از هیبرید های تولید شده (IRH1) علاوه بر داشتن عملکرد بالا و سازگاری خوب با شرایط استان گیلان از کیفیت پخت مناسبی برخوردار می باشد. این رقم حاصل ترکیب A58025IR بعنوان والد مادری و R42686IR بعنوان والد پدری می باشد. اولین تلاقی بین دو لاین فوق در سال ۱۳۷۴ انجام شد و در بررسی اولیه باروری خوب، رسیدگی یکنواخت و برتری عملکرد آن نسبت به والدین مورد توجه قرار گرفت. این رقم معطر بوده و از کیفیت پخت خوبی نسبت به رقم اصلاح شده خزر برخوردار است. میانگین عملکرد شلتوک رقم هیبرید حدود ۵/۷ تن درهکتار و از ارقام متوسط رس می باشد. میزان آمیلوز دانه آن ۶/۲۱، قوام ژل ۵۴، درجه حرارت ژلاتینی شدن ۲/۴ می باشد (زمانی و علیزاده، ۱۳۸۶).
۳-۱-۲-۴- رقم نعمت:
یکی دیگر از ارقام اصلاح شده یا پر محصول برنج است که در سال ۱۳۶۴ از تلاقی بین دو رقم، پرمحصول
آمل ۳ و رقم کیفی و بومی سنگ طارم بوسیله موسسه تحقیقات برنج کشور مورد بررسی و در نهایت به نتیجه رسیده است و پس از طی آزمایشات متعدد اصلاحی در سال ۱۳۷۲ مراحل تحقیق را سپری و سرانجام در سال ۱۳۷۴ به نام رقم نعمت نامگذاری و معرفی شده است. بارزترین مشخصه این رقم بلند و کشیده بودن دانه آن می باشد که یکی از طویل ترین دانه برنج ارقام پر محصول می باشد. رنگ دانه تا حدودی شیشه ای، گچی و سفید شفاف، طول دانه برنج قبل از پخت ۱۵/۸ میلی متر و پس از پخت ۶۹/۱۱ میلی متر و نسبت طویل شدن دانه ۴۳/۱ و عرض دانه ۷۸/۱ میلی متر می باشد. درجه حرارت ژلاتینی شدن دانه پایین بوده و متوسط غلظت ژل ۵/۳۸ و درصد آمیلوز دانه ۴/۲۶ و از عملکرد بالایی (حدود ۷۴۲۶ کیلو گرم در هکتار) برخوردار است.
۳-۱-۲-۵- لاین های امید بخش:
لاین های برنج خالص شده این پروژه که مشخصات آن در جدول ۳-۱ نشان داده شده منتج از دورگ گیری واریته نعمت به عنوان والد مادری با تعدادی از والدین محلی خوش کیفیت به عنوان والد متنوع پدری تهیه شده است. تعدادی از F1 های بدست آمده با والد نعمت تلاقی برگشتی داده شدند. سایر F1 های بدست آمده قبل از تلاقی برگشتی به صورت تلاقی های سه والدی و چهار والدی دورگ کیری شدند. هدف از این تلاقی ها، ایجاد تنوع ژنتیکی در صفات کیفی به ویژه آمیلوز با خصوصیات والد برگشتی بوده است. واریته نعمت به عنوان یک والد با خصوصیات عملکرد بالا به همراه فیزیک بذر بسیار مناسب و راندمان تبدیل بالا و واجد خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی مطلوب از واریته های منحصر به فرد برنج در ایران می باشد.
۳-۱-۳- مراحل اجرای آزمایش
به منظور بذرپاشی بذور جوانه زده در خزانه، ابتدا بذور هر رقم در تاریخ ۱۲/۲/۸۷ جوانه دار شدند. همزمان با جوانه دار کردن بذور، زمین خزانه با عملیات زیر برای کاشت آماده گردید: ابتدا زمین خزانه با تیلر شخم زده شد ( که همزمان با شخم زمین خزانه، در زمین اصلی نیز عملیات شخم انجام شد) چند روز پس از شخم خزانه و غرقاب کردن زمین خزانه با نرم شدن خاک، عملیات شخم مجدد، ماله کشی و تسطیح انجام شد. سپس برای بذر پاشی، زمین خزانه به صورت جوی و پشته آماده گردید. پس از آماده شدن خزانه، بذر هر رقم به طور جداگانه در سطح خاک پاشیده شد. کاشت بذر در خزانه در تاریخ ۱۸/۲/۸۷ انجام گرفت. همزمان با مراقبت های لازم در خزانه، عملیات آماده نمودن زمین اصلی جهت نشاکاری اجرا شد. کود های فسفره و پتاسه به میزان ۲۴۰ گرم (۲۰۰ کیلوگرم در هکتار) و کود ازته به میزان ۱۲۰ گرم (۱۰۰ کیلوگرم در هکتار) برای رقم بومی و ۲۴۰ گرم (۲۰۰ کیلوگرم در هکتار) برای ارقام اصلاح شده، در هر کرت پاشیده شد. هر تیمار در کرتهایی به ابعاد ۴×۵/۳ متر مربع با فاصله ۲۵×۲۵ سانتی‌متر و تراکم ۱۶×۱۶ بوته به صورت تک نشاء در زمین اصلی در تاریخ ۲۱/۳/۸۷ در مرحله ۴-۳ برگی نشاء کاری و کلیه مراقبتهای زراعی در زمین اصلی مطابق دستورالعمل فنی موسسه تحقیقات برنج کشور انجام گرفت. نمونه گیری ها نیز در فواصل زمانی معین (۱۵) صورت گرفت. برداشت محصول با توجه به ارقام مختلف در تاریخ های متفاوت توسط دست انجام شد. پس از حذف حاشیه، کپه ها از وسط هر کرت و به مساحت ۴ متر مربع به منظور برآورد عملکرد در هکتار، برداشت شدند. پس از خشک شدن محصول برداشت شده در آفتاب و خرمنکوبی آن، عملکرد هر کرت بر اساس رطوبت ۱۴% محاسبه شد.
۳-۲- نمونه برداری و اندازه گیری صفات
۳-۲-۱- اندازه گیری صفات در مراحل رشد گیاه
به منظور بررسی شاخص های رشد، به فاصله هر ۱۵ روز، تعداد ۴ کپه رقابت کننده با انتخاب تصادفی و در نظر گرفتن اثر حاشیه ای (حذف دو کپه از طرفین) از هر کرت برداشت (کف بر) شد. کپه رقابت کننده، عبارت از کپه ای است که از چهار طرف توسط کپه های در حال رشد، احاطه شده باشد. نمونه ها طوری انتخاب شدند که تا حدود زیادی خصوصیت کرت مورد نظر را نشان دهند. به منظور تعیین سطح برگ، برگ ها را از ساقه جدا کرده و توسط دستگاه اندازه گیری سطح برگ[۶۳] به دست آمد. سپس نمونه های برگ و ساقه در آون ۷۰ درجه سانتی گراد به مدت ۴۸ ساعت خشک شدند و با ترازوی حساس توزین گردیدند. شاخص های رشد (CGR، RGR، LAI، LAD، LAR، NAR و BMD) با بهره گرفتن از فرمول های زیر محاسبه شدند (کوچکی و سرمدنیا،۱۳۸۰).
شاخص سطح برگ در متر مربع
سطح برگ بوته=A
تغییرات وزن خشک بین دو نمونه گیری=۱W-2W