اکثرمقالات وتحقیقات نوشته شده درزمینهی سقط جنین در ایران عمدتا شامل بحثهای شرعی وحقوقی میشوند و مساله سقط جنین را براساس دیدگاههای اسلامی بررسی نمودهاند و مسائل اجتماعی، قانونی و شرعی مطرح شده براساس آن اشاره کردهاند، که بطورسنتی سقط جنین ازموضوعات حقوق کیفری تلقی ومورد بحث واقع شده است. ضرورت تحقیق در اینجا شکل میگیرد که تحقیقات سابق همه در ادامه و تایید تحقیقات سابق خود بوده و همین امر موجب شده که مساله مزبور تنها یک موضوع حقوق کیفری تصور شود. اما برآنیم در این تحقیق تحت تاثیر این طرز تفکر قرار نگرفته و وارد قلمرو مسئولیت مدنی سقط جنین شویم و به بیان مسائلی بپردازیم که غالباً از نظرها دورمانده است. به دلیل آمار بالای سقط جنین در ایران و سایر کشورها، نیاز به بررسی این موضوع محسوستر میشود. زمانی که قوانین متعدد در نظامهای حقوقی مختلف برای هرچه بهترکردن سطح آسایش جامعه تلاش میکنند، کم توجهی به چنین موضوعی ازخلاهای تحقیقاتی موجود بشمار میآید.
۵- پیشینه تحقیق
حقوق کشور ما در ارتباط با قلمرو مسئولیت مدنی سقط جنین، تاریخی همراه با فراز ونشیب را طی کرده است، شناخت تحولات حقوق یاد شده در ارتباط با موضوع مورد بحث، جز با بررسی پیشینه مساله درحقوق بیگانه ازیک طرف و شناخت مبانی فقهی ونظریه مشهور میان فقیهان، ازطرف دیگر میسر نیست درمطالعات خارج از کشور به دلیل محدودیتهای دسترسی به مقالات وکتب، پیشینه تحقیقاتی قابل توجهی یافت نشد. اما همین مطالعه اندک نیزنشان میدهد که این موضوع ازدغدغههای بسیاری ازحقوقدانان، جامعه شناسان و پزشکان بوده است. که در اکثر موارد مسئولیت مدنی سقط جنین راتنها برای مادر نشناخته و درصدد یافتن سایر عاملین و جبران صحیح وکامل خسارت ناشی از آن میباشند. از این موارد میتوان به کتابهای مسئولیت مدنی دکتر کاتوزیان، دکتر صفایی، دکتر باریکلو اشاره نمود که در مورد مسئولیت مدنی و شیوههای جبران خسارت سخن گفته اند. اما باید خاطرنشان کرد که بطور جزئی به مساله مسئولیت مدنی ناشی ازسقط جنین پرداخته نشده است. در رابطه با کتب فقهی می توان به مواردی اشاره کرد ولی مهمترین آن ها، جواهرالکلام محمدحسن نجفی(ره)، است که از دیگر کتابهای موجود در این زمینه است. از مقالات میتوان به موارد ذیل اشاره کرد: سقط جنین درحقوق اسلامی وفمینیسم، محمد نوذری-بررسی تطبیقی سقط جنین درایران وجهان، زهراقربانی ودکترشهلاباقری-بررسی جوازوادله سقط جنین، نوشین آهووران-بررسی سقط جنین براساس نظریه اثر دوگانه، محمدجواد واحدی ومژگان گلزاراصفهانی_جدال حیات، بررسی اجمالی تئوریهای سقط جنین، محمدراسخ.
۶- اهداف تحقیق
بررسی ارکان اصلی مسئولیت مدنی سقط جنین در حقوق ایران .
بررسی وتبیین مسئولیت مدنی سقط جنین درفقه اسلامی وقانون مدنی ایران .
۷- روش تحقیق
این تحقیق به شیوه کتابخانهای جمع آوری میشود که در آن سعی شده است از منابع معتبر علمی در رابطه موضوع تحقیق استفاده شود از طرف دیگر با توجه به کمبود منابع در این زمینه و همچنین به روز رسانی مطالب از اینترنت نیز بهره گرفته شده است.
فصل اول : کلیات
اصولا در آغاز هر مقاله وتحقیقی به بیان معانی و مفاهیم موضوع تحقیق و همچنین بیان ریشه ها و معانی مختلف بیان شده از آن برای آماده کردن ذهن خواننده می پردازند. سقط و جنین هر دو کلماتی عربی هستند که به زبان فارسی راه یافتهاند و معانی مختلفی برای آنها ذکر کردهاند.ونیز نظرات و دیدگاه های مختلف و درنهایت نظریه مورد قبول در کشورمان را بررسی کرذه و جایگاه وموضع آن را مشخص نماییم.
واژه جنین از نظر لغوی به معنای هر چیز پوشیده و مستور است و به بچه تا زمانی که در شکم مادر است جنین گفته میشود. (عمید، ۱۳۶۳،ص ۵۱۳)
واژه سقط جنین معادل واژه انگلیسی Abortion و واژه فرانسوی Avortement میباشد و به افتادن جنین قبل از نمو کامل در رحم اطلاق میشود. (عباسی، ۱۳۸۹،ص۷۶)
در اصطلاح حقوقی نیز جنین به همین معنی به کار میرود مبدا آن ابتدای حاملگی و نهایتش لحظه قبل از ولادت است و فرقی بین تشکیل جنین از راه مواقعه یا سایر روشها نیست. (عباسی، ۱۳۸۹،همان)
بنابراین سقط جنین عبارت است از ختم حاملگی قبل از این که جنین قابلیت زندگی پیدا کند که معمولا قبل از هفته بیستم حاملگی است. (مک لونان، ۱۳۵۵،ص۸۷)
۱-۱- مفهوم سقط جنین
جنین بروزن فعیل (اسم مفعول)، به هر چیز پوشیده و مستور باشد، (عمید، ۱۳۶۷،ص۴۷۳) اطلاق میگردد. به همین اعتبار به باغ پردرخت از آن جهت که درختان انبوه روی زمین را میپوشانند و به گور و مرده ی در آن که پوشیده از چشم دیگران است به ترتیب جنّه و جنین گفته میشود، (خلیل جر، ۱۳۷۶،ص۷۷۲) هنچنین «قلب» را که میان بدن پوشیده شده ، «جّنان» (احمدمصطفی، ۱۹۸۹،ص۱۴۱) و دیوانه را که عقل او پوشیده شده است، «جنّه» نامیده اند. (خلیل جر، ۱۳۷۶،ص۷۷۲) «جنّه » نیز به پرده، سپر و هر سلاحی که انسان را پوشانده و نگهداری کند، اطلاق شده است. (خلیل جر، ۱۳۷۶،ص۷۷۲) بالاخره محصول حاملگی (احمدمصطفی، ۱۹۸۹،ص۷۷۲) را که مبدأ آن ابتدای آبستنی و انتهای آن لحظه ی ماقبل ولادت است، (جعفری لنگرودی، ۱۳۴۶،ص۱۵۷۹) برخی مفهوم جنین را به دلیل اینکه به وسیله ی زهدان مادر پوشیده شده است، می دانند (ابن منظور، ۱۴۰۸،ص۳۸۵) «جنین» نامیده اند. در قرآن مجید نیز در مورد این پوشش آیاتی وارد شده است: «لخلقکم فی بطون امهاتکم» (زمر، ۶) شما را در شکمهای مادارنتان آفریدیم و «اذا انتم اجنه فی بطون امهاتکم» (نجم، ۳۲) آنگاه که شما در شکمهای مادرانتان جنین بودید. معادل کلمه ی جنین در زبان انگلیسی واژه ی FietusیاFetus است. (آریانپور، ۱۳۷۲،ص۱۷۴۹)
بنابراین واژه ی جنین که جمع آن «اجنّه» و «أجنن» است، (خلیل جر، ۱۳۷۶،ص۷۷۳) به طور کلی به بچه تا زمانی که در شکم مادر است و زاییده نشده (عمید، ۱۳۷۶،ص۴۷۳) و هر چیز پوشیده اطلاق میشود. (سیاح، ۱۳۷۸،ص۲۸۶)
در کتابهای فقهی به ندرت «جنین» را تعریف کردهاند و بیشتر در ورود به بحث دیه ی جنین به ذکر مراحل مختلف جنین یا حمل و میزان مجازات دیه ی هر یک از آن مراحل اکتفا کرده اند. شهید ثانی که از جمله فقهایی است که به تعریف واژه ی جنین پرداخته، میفرماید: «جنین در بطن مادرش است که به خاطر استتار آن در شکم مادر به این نام خوانده شده است. این واژه از ریشه ی اجتنان به معنای پوشش و به معنی مفعول استفاده میشود.» (مکی العاملی، ۱۳۹۰ق،ص۲۸۸) در شرح تبصره ی علامه نیز به همین معنی به کار رفته است. (مکی العاملی، ۱۳۲۹ ق،همان)
در متون و مواد قانونی نیز تعریفی از جنین به چشم نمی خورد.در نظام حقوقی پیشین یعنی قانون مجازات عمومی سال۱۳۵۲ قانونگذار کیفری بدون پرداختن به معنای جنین (ویا سقط جنین)، تنها به بیان احکام مربوط به سقط حمل و انواع آن اکتفا کرده بود.[۱] در مقررات جزایی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز همان روش اتخاذ شده است و قانونگذار اسلامی به پیروی از منابع فقهی که منشأ تدوین قوانین مجازات اسلامی است، مستقیماً به ذکر مراحل مختلف جنین و مقدار دیه ی آن پرداخته است.[۲]
۱-۱-۱ سقط
سقط در لغت به معنی افتادن، سقوط کردن، انداختن، خارج شدن ، از بین رفتن و واقع شدن است. (عمید، ۱۳۶۷،ص۵۳۰) سقط در اصطلاح فقها به معنی خارج شدن جنین از رحم مادر، قبل از کامل شدن آن است. به عبارت دیگر، اگر جنین قبل از پایان دوره حمل و کامل شدن به صورت مرده از رحم خارج شود، بدان سقط گویند. مانند آن که جنین در ۶ ماهگی به صورت زنده از رحم خارج شود. با نظر به معنای مذکور سقط در اصطلاح به همان معنی لغوی است با این فرق که سقط در لغت دارای معنای عام است ولی در اصطلاح برای سقط جنین بکار می رود. به حذف یا بیرون آمدن یا بیرون آوردن رویان یا جنین مرده یا زنده از رحم، سِقطِ جَنین یا اَفگانه شدن گفته میشود.(انصاری، ۱۳۸۸،ص۲۳۳) سقط جنین عمدی به معنای پایان بخشیدن به بارداری به وسیله دارو یا عمل جراحی پیش از زمانی است که جنین بتواند زنده زاده شود. (از ویکیپدیا، دانشنامه آزاد کلمه سقط) سقط جنین در حقوق عبارت است از اخراج عمدی و غیر طبیعی و قبل از موعد طبیعی جنین به نحوی که حمل خارج شده از بطن مادر زنده نباشد یا قابل زیست نباشد . (همان)
۱-۱-۲- مفهوم پزشکی جنین
برای تشکیل یک جنین تحقق لقاح بیناسپرم و تخمک ضرورت دارد. بعد از نفوذ اسپرم به داخل تخمک و بارور شدن آن که از طریق ادغام مواد ژنتیکی دو سلول جنسی صورت میگیرد، موجودی به وجود میآید که آن را زایگوت میگویند. تشکیل زایگوت با مشاهده دو پیش هسته در داخل تخمک تشخیص داده میشود و ۱۸-۱۲ ساعت پس از لقاح باروری تخمک را میتوان مشاهده و در نتیجه تشکیل زایگوت را تشخیص داد. پس از حدود ۲۴ ساعت از زمان باروری اولین تقسیم سلولی در زایگوت آغاز میشود. از زمان تقسیم اولیه سلولهای زایگوت تا هشت هفته بعد از آن، زایگوت را رویان یا آمبریا مینامند و به عبارت دیگر رویان واژهای است که برای توصیف مراحل اولیه رشد جنین به کار میرود و از مرحله شروع تقسیم سلولی تا هفته هشتم حاملگی، جنین را شامل میشود.
بنابراین ملاحظه میشود که زایگوت که حاصل لقاح گامتهای نر و ماده میباشد یک موجود تک سلولی است و عمر آن در حدود ۲۴ ساعت میباشد و بعد از ۲۴ ساعت از زمان تشکیل زایگوت، تقسیم سلولی آن آغاز میشود و از زمان شروع تقسیم سلولی تا هفته هشتم حاملگی، موجود موسوم به جنین را رویان مینامند. رویان در مرحله ۱۶ سلولی به شکل یک کره توپر در میآید که مورولا نام دارد. از هفته نهم باروری تا زمان وضع حمل به این موجود از نظر پزشکی، جنین اطلاق میشود. بنابراین جنین از نظر طبی واژهای است که برای توصیف جنین در حال رشد در داخل رحم از هفته نهم حاملگی تا پایان آن اطلاق میشود. (فیض الهی، ۱۳۸۹،ص۲۳)
سقط جنین در اصطلاح پزشکی عبارت است از خروج یا اخراج جنین پیش از آن که قابلیت حیات مستقل داشته باشد و چون جنین قبل از شش ماهگی قادر به ادامه حیات مستقل نیست، بنابراین، اگر تا قبل از ماه ششم بارداری از رحم خارج شود آن را سقط شده تلقی میکنند و از ماه ششم به بعد چنانچه جنین به دنیا بیاید، قابلیت حیات داشته ولی شانس زنده ماندن آن به علت نارس بودن کم است. جنین موقعی سقط میگردد که در داخل رحم مرده و در نتیجه تمام و یا قسمتی از جدار رحم کنده شده باشد و رحم به ناچار برای خارج ساختن آن منقبض شده و تولید درد نماید که این دردها به علت انقباض عضله رحم میباشد. (ادوین، ۱۳۷۸،ص۲۲) در مجموع اصطلاح سقط جنین به اخراج قبل از موعد جنین به نحوی که قابل زیستن نباشد اطلاق میگردد. (عباسی، ۱۳۸۵،ص۷۷)
۱-۱-۳- مفهوم حقوقی جنین
یکی از اساتید در ذیل عنوان جنین این چنین مقرر میدارد: «بچه در رحم مادر که پس از آبستن شدن متصور است تا زمان تولد که نوازد و مولود میشود(ماده ۹۵۷ قانون مدنی و ماده ۱۰۳ قانون امور حسبی) جنین ارث میبرد اما مورث واقع نمی شود. نابود کردن جنین در حکم قتل نفس است و ارث او به ورثه حین قتل او میرسد. اگر روح در جنین دمیده نشده باشد دیه او کمتر است و به حسب مراتب سن و سال او فرق میکند. اگر مادر سقط جنین کند باید دیه بدهد و خود از وی ارث نبرد. قاتل زن باردار که مقرون به مرگ جنین گردد باید جداگانه دیه جنین را بدهد. اگر جنین متعدد باشد هر یک را دیهای است.» (جعفری لنگرودی، ۱۳۸۸،ص۱۵۷۹)
تعریف دیگری که از جنین شده است به این نحو است که «جنین در لغت عبارت است از:هر چیز پوشیده و مستور،و به نطفه تا زمانی که در شکم زن است اطلاق میشود و به بچهای گفته میشود که رحم مادر او را پوشانیده و از دیده پنهان است و هنوز زاییده نشده است. مبدأ آن ابتدای انعقاد نطفه و آبستنی است و انتهای آن لحظه ماقبل ولادت طفل است.» (مهربانی، ۱۳۸۰،ص۳۰)
حقوقدانان تعاریف مختلفی از سقط جنین به دست دادهاند که به برخی از آنها اشاره میکنیم:
پروفسور گارو حقوقدان فرانسوی، سقط جنین را «اخراج عمدی و قبل از موعد حمل» میداند و استاد گارسون معتقد است که «سقط جنین عبارت از، منقطع ساختن دوران طبیعی بارداری است» و آقای دکتر پاد باالهام از مواد ۱۸۰ تا ۱۸۳ قانون مجازات عمومی اصلاحی ۱۳۵۲، سقط جنین را اینگونه تعریف کرده است: «سقط جنین عبارت است از اخراج حمل قبل از موعد طبیعی زایمان به نحوی که زنده یا قابل زیستن نباشد…»
بنابراین میتوان گفت: «انجام هرگونه اعمال مجرمانهای که منجر به توقف حیات جنینی و یا سلب حیات از جنین و اخراج قبل از موعد طبیعی آن گردد سقط جنین محسوب میگردد.» (مهربانی، ۱۳۸۰،همان)
می توان چنین نتیجه گرفت که سقط جنین تقسیم میشود به عمدی وغیر عمدی.که سقط جنین غیرعمدی جرم نیست.بنابراین سقط جنین عمدی عبارتست از اقدام مجرمانه برای سلب حیات از جنینی که درآن علایم حیات دیده می شود چه این عمل به عنوان اخراج زود هنگام از رحم باشد و چه این اقدام با هدف از بین بردن آن باشد.
۱-۲- بررسی مشروعیت یا ممنوعیت سقط جنین
در حال حاضر در اغلب کشورهای غربی سقط جنین گرچه امری قانونی است اما بحث از جنبههای اخلاقی آن هنوز داغ است. مسلماً همچنانکه آزادی مطلق سقط جنین به خاطر عوارض سوء آن از جمله از هم پاشیدگی نظام اخلاقی و خانواده ها امری ناپسند است، ممنوعیت مطلق آن نیز قابل بحث و تأمل است. بدیهی است که پیروان هر نظریه، جهت توجیه عقاید خود دلائلی ابراز میدارند که ریشه یابی و رسیدن به مبانی این آرا و اندیشه ها، جهت رفع این معضل گریبانگیر نسل بشر و برخورد درست ومنطقی با آن می تواند مثمر ثمر باشد.
باید گفت سقط جنین ریشه در بحران اجتماعی و اقتصادی نیز دارد به عبارت دیگر سقط جنین قبل از این که یک معضل حقوقی باشد یک معضل اجتماعی میباشد از این رو باید به بررسی برخی نظریه ها در این زمینه میپردازیم.
در پی علل و عوامل گوناگون مؤثر در سقط جنین، تئوری ها و نظریه هایی در موافقت و یا مخالفت با این پدیده در جوامع مختلف به وجود آمده است. از آنچه که برخی از این نظریه ها در ممنوعیت سقط جنین در بعضی جوامع مؤثر بوده و از مبانی تئوریک آن به شمار میرود، به شرح و بررسی آنها میپردازیم. (سوهانیان، ۱۳۸۹،ص۵۴)
۱-۲-۱- تئوری آزادی مطلق
طرفداران این تئوری که معتقد به لغو کلیه ی محدودیت ها نسبت به سقط جنین و آزادی بی قید و شرط آن هستند، برای توجیه و اثبات نظریه ی خود به دلایلی استناد میکنند که اهم آنها عبارتند از:
۱-۲-۱-۱- حفظ حیات و سلامت مادر
سقط جنین به خاطر زندگی و سلامت جسمی و روانی مادر که در سراسر گیتی گاه مطلق و گاه مشروط پذیرفته شده است، بر این استدلال متکی است که حفظ جان مادر که بالفعل انسانی کامل است بر حفظ جنین که موجودی با حیات بالقوه ی انسانی و تا زمان تولد بدون فردیت و شخصیت است، ترجیح دارد.(ای پنس گریگوری، ۱۳۸۲،ص۱۵۷) لذا کاملاً منطقی و عقلانی است که در صورت به خطر افتادن حیات و حتی سلامت مادر با اقدام به قطع بارداری از مادر حمایت شود.اما به نظر می رسد این استدلال به تئوری آزادی مشروط نزدیکتر باشد،زیرا آزادی مطلق نباید مقید به شرطی همچون لزوم حفظ حیات مادر باشد.
۱-۲-۱-۲- کاهش مرگ مادر
به عقیده ی طرفداران آزادی مطلق سقط جنین، ممنوعیت سقط نه تنها هیچگاه تأثیر قطعی در جلوگیری افراد از آن نداشته بلکه موجب افزایش سقط جنینهای غیرقانونی و پنهانی در شرایط غیربهداشتی میشود.بدیهی است که این امر قطعاً موازین ایمنی حاصل از سقطهای قانونی را دارا نبوده، در نتیجه آمار مرگ زنان به طور چشمگیری افزایش مییابد. لذا با توجه به عوارض شایع سقط جنین غیرقانونی از جمله خونریزی شدید،عفونت، سوراخ شدن رحم که از نظر پزشکی یکی از علل عمده ی مرگ مادر محسوب میشود (مک دونالد کینگهام، ۱۳۷۶،ص۱۱۹) و با عنایت به اینکه هدف اصلی جوامع باید جلوگیری از این گونه تراژدی ها باشد، تنها راه حل این معضل را قانونی کردن سقط جنین و به عبارتی دیگر بی خطر ساختن آن میدانند. بویژه آنکه به موجب آمار سازمان بهداشت جهانی سالانه متجاوز از دویست هزار زن در دنیا به لحاظ اقدام به سقطهای غیرقانونی جان خود را از دست میدهند و تقریباً در هر سال ۳۱-۲۶ میلیون سقط قانونی و حدود ۲۲-۱۰ میلیون سقط غیرقانونی در جهان انجام میشود. (جاناتان برک، ۱۳۸۰،ص۱۴۶).البته این استدلال مصادره به مطلوب است زیرا نمی توان برای جلوگیری ازآثار سواستفاده این عمل مجرمانه،آن عمل را مباح کرد بلکه راه حل این است که زمینه وقوع جرم را با تدابیری کاهش داد،برای مثال برخورد شدید با متخلفان.
۱-۲-۱-۳- جلوگیری افزایش جمعیت
افزایش جمعیت که امروزه به نام انفجار جمعیت از آن نام برده میشود، از دلایلی است که پیروان نظریه ی آزادی سقط جنین در توجیه عقاید خویش بدان استناد میکند. به عقیده ی آنان، معظلات و عوارض فراوان اجتماعی و اقتصادی ناشی از توسعه بی رویه ی جمعیت، برای دولتها چارهای جز کنترل موالید که قاطعترین روش آن سقط جنین است باقی نمی گذارد. (محقق داماد، ۱۳۸۵،ص۱۳۲) حتی برخی زمزمهی لزوم تجدید نظر و بازبینی در سوگند نامه ی بقراط را سر داده، مدعی شدهاند اگر بقراط نیز در زمان حیات خود انفجار جمعیت و عوارض آن از جمله فساد و اعتیاد و آوارگی و بی سامانی مردمان را مشاهده میکرد شاید نه تنها تحدید موالید، بلکه سقط جنین را برای نجات بشریت ضروری و لازم میدانست. (ماه وان، ۱۳۷۲،صص۱.۲) علاوه بر آن دگرگونیها و تحولات جهان امروزی در مقایسه با زمان های گذشته، اندیشههای نو و متناسب با مقتضیات را میطلبد. (ماه وان، ۱۳۷۲،همان)این استدلال نیز جای اشکال دارد چون راه های بهتری برای کنترل جمعیت وجود دارد که مهمترین آن آموزش و ترویج فرهنگی است نه سقط جنین!.
۱-۲-۱-۴- حق انتخاب زن
از جمله دلایلی که پیروان آزادی سقط جنین برای اثبات عقیده خود به آن تمسک کردهاند ، حق انتخاب زن است. به عقیده ی ایشان امروزه به دنبال تحول و دگرگونی جوامع بشری، حقوقی برای زن شناخته شده که از آن جمله میتوان از حق اختصاصی وی برای نگهداری یا سقط جنین از آن رو که بخشی از بدن او بوده جدا از پیکر او نیست، اشاره کرد. (حسینی نژاد، ۱۳۸۴،ص۶۷)
لذا هیچ کس حتی جامعه حق تحمیل بارداری به زن را ندارد. طرفداران آزادی سقط دراین رابطه تا بدانجا پیش رفتهاند که رد تصمیم گیری زن در این خصوص را رد انسانیت و بشریت او دانسته اند.
جودیت تامسون از پیروان تئوری فوق در توجیه اخلاقی این حق مثالی میزند. وی میگوید: فرض کنید برای عمل جراحی در بیمارستان بستری شده اید وقتی بیدار شدید میبینید شما رابه یک ویولونیست متصل کردهاند و خون از طریق لوله هایی به کبد شما وارد و خارج میشود و از کلیههای شما بر خلاف میلتان برای زنده نگه داشتن فرد مزبور استفاده شده است. وی در ادامه میگوید: درست است که ویولونیست حق حیات را دارد اما حال این حق را ندارد که شما را ملزم نماید تا اجازه ی استفاده از کلیههای خود را به او بدهید. تامسون آنگاه استدلال میکند که به همین ترتیب اگر چه جنین حق حیات دارد اما جامعه نمی تواند زن باردار را مجبور کند تا برخلاف میلش به جنین متصل بماند و به مدت نه ماه بدنش را به عنوان محفظهی پرورش جنین به کار برد. از دید تامسون واضح ترین مثال، تجاوز است که در نتیجه، علی رغم تمایل زن به بارداری، ممکن است لقاح صورت پذیرد در این صورت جنین فرد متجاوز حقی نسبت به استفاده از بدن زن ندارد. به عبارت دیگر همانطور که پارهای دیگر ا ز مدافعین سقط جنین ناشی از تجاوز استدلال کردهاند حق مادر درترجیح عشق ورزیدن به فرزندی ناشی از بارداری مشروع، نسبت به فرزندی که از رابطهی ناخواسته و تجاوز کارانه به وجود میآید،مجوزی برای انتخاب سقط جنین به شمار میآید.
۱-۲-۲- تئوری ممنوعیت مطلق
با توجه به این تفسیر از شأن و جایگاه جنین ونیز این اصل اخلاقی که کشتن انسان بی گناه همواره نادرست است، کلیسای کاتولیک رم از همان آغاز هر گونه اقدام مستقیم برای سقط جنین را منع و نکوهش کرده است. حتی گفتهاند یکی از عوامل جدایی و تمایز مسیحیان اولیه از کافرکیشان، مسئله ی سقط جنین و طفل کشی بوده است، چرا که مسیحیان برخلاف کافران، به شدت با سقط جنین و طفل کشی مخالف بودند.
نخستین منع صریح سقط جنین را در دیداخه میتوان سراغ گرفت. این کتاب راهنمای تعالیم مسیحی در اواخر سده ی نخست میلادی یا اوایل قرن دوم نوشته شده است. در بخش نخست این کتاب «دو طریق زندگی و مرگ» باهم مقایسه میشوند. یکی از احکامی که نشانه ی «طریق زندگی» برای مسیحیان است، این حکم است: «کودک را باسقط کردن نکش و باعث هلاکت نوزاد نیز نشو» دریکی از اسناد قدیمی مسیحی آمده است: خداوند، که مالک زندگی است، وظیفه شکوهمند حفظ زندگی را به آدمیان وانهاده است. آدمیان باید این وظیفه را به شیوهای شایسته به انجام رسانند. باید از لحظه بارداری با کمال دقت از زندگی صیانت کرد:سقط جنین و طفل کشی گناهانی نفرت انگیزند.(جمعی از نویسندگان،۱۳۸۵،صص ۳۰۰)
ترتولیان، یکی از الهی دانان قدیم مسیحی، جنین را از لحظه انعقاد نطفه انسان کامل میداند. به اعتقاد وی، سقط جنین فقط آنگاه مجاز است که برای نجات جان مادر ضروری باشد. آگوستین، دیگر عالم بزرگ مسیحی، بین جنینی که روح در آن دمیده شده و جنین بی روح تفکیک قائل است. وی گرچه سقط این هر دو دسته را منع و نکوهش میکند، این عمل را فقط در صورت دمیده شدن روح در جسم داخل رحم مادر، سقط جنین تلقی میکند(جمعی از نویسندگان،۱۳۸۵،ص۳۰۳) در قرن سیزدهم میلادی، توماس اکوئیناس، بزرگ ترین الهی دان مسیحیت در قرون وسطا، به تبع ارسطو قائل به این شد که در پسران در حدود روز چهلم پس از بارداری و در دختران در حدود روز هشتادم، یا به نقلی روز نودم، روح دمیده میشود. اندیشه اکوئیناس و آگوستین باعث شد که در شدت یا خفیف بودن قبح سقط جنین، بسته به اینکه جنین در چه مرحلهای باشد، تمایز گذاشته شود.با این همه، این تفکر را کلیسای کاتولیک رم رسماً در قرن نوزدهم کنار نهاد. در سال ۱۸۶۹ پاپ پیوس نهم اعلام کرد که مجازات طرد برای سقط جنین در هر مرحلهای که باشد اعمال میشود. در سال ۱۹۱۷ مجموعه قانون شرعی جدید مقرر کرد که همه جنینهای سقط شده باید غسل تعمید شوند، و این امر آشکارا بیان میکند که جنین متولد شده از لحظه انعقاد نطفه انسانی کامل است. این دیدگاه را شورای واتیکانی دوم و پاپ پل ششم نیز تأیید و بر آن تأکید کردند. (جمعی از نویسندگان، ۱۳۸۵،ص۳۳۶)
موضوعات: بدون موضوع
[پنجشنبه 1400-07-29] [ 02:43:00 ب.ظ ]