اقدام عملی

 

۸

 

۸

 

۴۰

 

۰۰۲/۳۰

 

۰۰۱/۷

 

 

 

جمع کل

 

۱۹

 

۱۹

 

۹۵

 

۹۱۸/۲۲

 

۸۱۱/۵

 

 

 

 

فصل پنجم. بحث و نتیجه گیری

در این فصل به بحث وبررسی پیرامون ویژگیهای روانسنجی مقیاس SOCRATES-19 سوالی درنمونه معتادان وابسته به موادمراجعه کننده به مراکزدرمانی شهرستان کرمانشاه پرداخته شده است. به علاوه یافته ها با پژوهش های انجام شده مقایسه شده است.

۵-۱-تعییین میزان پایایی SOCRATES-19

در پژوهش حاضر، پایایی مقیاس SOCRATES-19 سوالی در نمونه معتادان وابسته به مواد به سه روش آزمون - بازآزمون، آلفای کرونباخ ودو نیم سازی محاسبه شد. با توجه به یافته ها ضریب پایایی این مقیاس به روش آلفای کرونباخ a=0/91،به روش آزمون – بازآزمون r=0/88 وبه روش دونیمه سازی r=0/87 به دست آمد.یافته های پژوهش نشان داد که نسخه ایرانی مقیاس فوق از ضریب پایایی بسیار بالایی در میان جمعیت ایرانی برخوردار است. ضریب پایایی این مقیاس به روش آزمون بازآزمون درپژوهش بوسبی وپارکر(۱۹۹۷)درمن وهمکاران (۱۹۹۷)درمطالعات خود،دامنه ضریب های آلفادرموردسه خرده مقیاس از۶۰درصد(دوسوگرایی)تا۸۵درصد(شناخت) گزارش کردند.مطالعات دیگرهمسانی درونی کمتری درمقیاس دوسوگرایی یافته اند.میلروتونی گان(۱۹۹۶)همسانی درونی مناسبی برای هرمقیاس درمطالعه به روش بازآزمایی (آلفا ها=۸۷/۰تا۹۶/۰)گزارش کرده اند.

نتایج مطالعه پرویزی فرد و همکاران(۲۰۱۲) نشان داد که ضریب آلفابرای نمرات کل مقیاس در پیش آزمون و پس آزمون به ترتیب۰٫۸۳۲ ۰٫۷۸۷ بود. هم چنین نتایج نشان داد که ضریب آلفا برای خرده مقیاس ها (شناخت،اقدام عملی ودو سوگرایی) در پیش آزمون از۰٫۶۹ تا ۰٫۸۱ودر پس آزمون از۰٫۶۶ تا ۰٫۷۹٫ متغیر بود. دراین مطالعه ضریب پایایی مقیاس با بهره گرفتن از روش بازآزمایی با فاصله یک ماه۰٫۸۶بدست آمد. در مطالعه دنیل و همکاران (۲۰۰۷) نسخه فرانسوی مقیاس SOCRATES نتایج میزان ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب برای خرده مقیاس های شناخت مواد۰٫۹۰, خرده مقیاس دوسو گرایی/ تردید ۰٫۷۳ و خرده مقیاس اقدامات عملی ۰٫۹۱ نشان داد. بطور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که مقیاس SOCRATES از ویژگی های روان سنجی بالایی برای سنجش میزان آمادگی انگیزشی و رفتاری سوء مصرف کنندگان مواد در مراکز درمانی برخوردار است.

۵-۲-روایی محتوا وسازه پرسش نامه SOCRATES-19

درپژوهش حاضرروایی محتوا وسازه مقیاس فوق ازمیزان بالاییr=0/88 برخودار بودکه ازلحاظ آماری درسطحp<0/001 معنی دار می باشد.ضریب همبستگی مقیاس SOCRATES در پژوهش حاضر۰٫۹۱ بود. در کل این یافته ها از روایی محتوا وسازه پرسش نامه SOCRATES حمایت می کند.در پژوهش های قبلی نیز روایی مقیاس SOCRATES علی رغم تمایل اصلی آن برای ارائه چهارمرحله اصلی ازمدل فرانظری،نتایج تحلیل عاملی نسخه مقیاس الکل،تنها سه عامل مستقل راموردحمایت قرارمی دهد. ساختارهای سه عاملی مشابهی دردومطالعه منتشرنشده توسط آیزنهارت (۱۹۹۴)گزارش شده است.عاملی که باعنوان “اقدام عملی” نام گذاری شده است شامل آیتم هایی ازهردومرحله ی اصلی یعنی مرحله ی اقدام وحفظ یا نگهداری می باشد.عاملی که باعنوان"شناخت"مشخص شده است دربردارنده آیتم هایی درمقیاس تصمیم گیری ومقیاس پیش تاملی می باشد.عامل"دوسوگرایی"نشان دهنده مقیاس اصلی تفکرو تامل می باشد.میلروتونیگان(۱۹۹۶) هم گرایی اعتبار خرده مقیاس ها راباسایر مقیاس های مربوط به سنجش مصرف الکل بررسی کردند.نتایج این بررسی هیچ گونه همبستگی قویترازr=0/15برای مقیاس های دوسوگرایی وگام برداشتن نشان ندادوتردید هایی درموردتوانایی SOCRATES برای ارائه آمادگی تغییریااشتیاق به درمان مطرح ساخت. با این وجود، مقیاس شناخت ،به صورت مثبتی با تعدادمصرف الکل درهرروز(r=0/26)،استانداردکلی مصرف الکل(r=0/23)و۵مقیاس استفاده ازالکل (r=0/39)همبستگی داشت.درمن وهمکارانش (۱۹۹۷)نیزشواهد همگرایی درمورداعتبارمقیاس شناخت گزارش داده اند. آیزنهارت(۱۹۹۷) توانایی سه خرده مقیاس SOCRATESرابرای پیش بینی پاسخ درمان دریک پیگیری یکساله با نمونه ای از۱۲۵مرد مطالعه کرد.اگرچه این مقیاس ها کمیت یا فراوانی الکل مصرف شده راپیش بینی نکرده اند،نمره های مقیاس مرحله اقدام عملی دربین افرادی بیشتر بود که هیچ مصرف الکلی گزارش نکرده بودند. نمره های بالا در مقیاس شناخت وابستگی باافراد بی نام الکلی(AA) راپیش بینی کرد ونمره های پایین درمقیاس دوسوگرایی با گزارش هایی ازداشتن حامی درمرحله پیگیری همبسته بوده اند.

۵-۳-تحلیل عاملی

همان گونه که پیش تر ذکر شد، آخرین نسخه ی اصلی مقیاس SOCRATES شامل سه عامل ازجمله عامل شناخت(۷آیتم)، عمل دوسوگرایی(۴ آیتم)و عامل اقدام عملی(۸ آیتم)می باشد(میلروهمکاران،۱۹۹۶). در پژوهش حاضرنتایج عامل های استخراج شده مقیاس SOCRATES برای عامل شماره اول مقیاس فوق شامل ۱۳ آیتم است که تحت عنوان ” آگاهی نسبت به مشکلات ناشی از مصرف مواد واقدام برای تغییر” نام گذاری شده است. لازم به ذکر است که در مقیاس اصلی SOCRATES عامل اول (شناخت) شامل ۷ آیتم می باشد و ۸آیتم دیگر تحت عنوان عامل دومی به نام “اقدام عملی” نام گذاری شده است، در حالی که در پژوهش حاضر ۱۳ آیتم فوق با عامل اول بیش ترین همبستگی داشته است و برخلاف مقیاس اصلی دو عامل با هم تحت یک عامل نام گذاری شده است. در پژوهش حاضر عامل دوم شامل ۴ آیتم می باشد که تحت عنوان ” دوسوگرایی/تردید” نام گداری شده و با مقیاس اصلی هم خوان است. عامل سوم مقیاس فوق در پژهش حاضر شامل ۲ آیتم می باشد که تحت عنوان” خود کارآمدی” نام گذاری شد. نتایج تحلیل عاملی درنمونه معتادان خودمعرف نشان دادکه درکل سه عامل به دست آمده دراین آزمون می تواند۲۵۳/۵۸ درصد ازپرسشنامه SOCRATES را ارزیابی وتبیین کند.به طورکلی نتایج تحلیل عاملی مقیاس فوق در پژوهش حاضر با نتایج حاصل از مطالعات میلر و همکاران (۱۹۹۶)هم خوانی دارد.

۵-۴-نقطه برش مقیاس SOCRATES

نتایج پژوهش نشان داد که بهترین نقطه برش مقیاسSOCRATES در نمونه مورد بررسی به ترتیب در مقیاس های شناخت/آگاهی با میانگین و انحراف معیار ( ۶۸۹ /۶ ) ۲۴۷/۲۶ ، مقیاس دو سوگرایی / تردید با میانگین و انحراف معیار ( ۷۴۵/۳ ) ۵۰۵/۱۲، و مقیاس اقدام عملی با میانگین و انحراف معیار ( ۷۴۵/۳ ) ۵۰۵/۱۲ می باشد. هم جنین نتایج نشان دادکه میانگین و انحراف معیار کل نمرات نمونه ی مورد بررسی در مقیاس SOCRATES به ترتیب ۹۱۸/۲۲و۸۱۱/۵ می باشد. به طور کلی نتایج این پژوهش با نتایج برخی مطالعات همخوان (میلروهمکاران،۱۹۹۴: میلر و همکاران، ۱۹۹۶) و با برخی مطالعات دیگر (مانند میستو^[۸۴] وهمکاران،۱۹۹۹وفیج^[۸۵]یل و همکاران ۲۰۰۵)در این زمینه ناهمخوان است. علل ناهمخوانی یافته ها با برخی مطالعات ممکن است ناشی از عواملی از ویژگی های جمعیتی، حجم نمونه،ابزار پژوهش ، زمان ارزیابی، و یا شرایط اقتصادی اجتماعی و فرهنگی نمونه های مورد بررسی باشد.

۵-۵-یافته های جانبی

دراین پژوهش از داده های مربوط به پرسش نامه جمعیت شناختی این اطلاعات استنباط شدند.
از کل نمونه ۸/۱۰درصد(۴۲نفر)زن و۲/۸۹درصد(۳۴۶نفر) مرد بودند. ،۳/۲درصداز کل نمونه(۹نفر)راافراد بی سواد،۲/۷۲درصد از کل نمونه(۲۸۰نفر)را افراد زیر دیپلم و۵/۲۵درصد از کل نمونه(۹۹نفر)راافراد با سواد دیپلم وبالاتر بودند. ۲/۳۱درصد از کل نمونه(۱۲۱نفر)را افراد مجرد،۳/۵۹درصد از کل نمونه(۲۳۰نفر)را افراد متاهل، ۵/۹درصد از کل نمونه(۳۷نفر)را افراد مطلقه تشکیل می داد. ۶۷/۰درصداز کل نمونه(۲۶۰نفر) را افراد شاغل و۳۳/۰ درصد از کل نمونه(۱۲۸نفر) را افراد بیکار بودند.۵/۲۱درصداز کل نمونه(۸۳نفر)از افرادتحت حمایت مالی خانواده بودند.۲/۶۴درصدازکل نمونه(۲۴۹نفر)شاغل و۴/۱۴درصد از کل حجم نمونه(۵۶نفر)ازطریق سایرمواردکسب درآمدمی کردند.ازکل نمونه۵/۱۷درصد(۶۸نفر)به دلیل کنجکاوی،۸/۲۶ درصداز کل نمونه(۱۰۴نفر) به دلیل کسب لذت،۴/۲۲درصد(۸۷نفر)به دلیل استرس،۷/۱۳درصد(۵۳نفر)به دلیل تسکین درد،۲/۸درصد(۳۲نفر)به دلیل مشکلات شغلی،۹/۳درصد (۱۵نفر)به دلیل فشارخانواده،۵/۷درصد از کل نمونه (۲۹نفر) به دلایل دیگرشروع به مصرف مواد کرده اند. ۲/۵۶درصد(۲۱۸نفر)تریاک، ۳/۱۰درصد (۴۰نفر)هروئین،۵/۹درصد(۳۷نفر) حشیش،۳/۱۰درصد(۴۰نفر) شیشه، ۱/۴درصد(۱۶نفر) آمفتامین و۵/۹درصد(۳۷نفر) مواد دیگری را مصرف می کردند.۷۴/۰درصدازکل نمونه(۲۸۷نفر)فقط یک نوع مواد مصرف میکنندوفقط ۲۶/۰درصد(۱۰۱نفر)بیش از یک نوع مواد مصرف می کنند. ۳/۶۸درصد(۲۶۵نفر)از روش تدخینی،۴/۶درصد(۲۵نفر)به صورت تزریق،۲/۲۳درصد(۹۰نفر) از روش خوراکی و۱/۲درصد(۸نفر)ازسایرروشها برای مصرف استفاده می کردند. ۵/۶۷درصد(۲۶۲نفر)قبلابیش ازچند بارسابقه ترک داشته اندو۵/۳۲(۱۲۶نفر)برای اولین بار اقدام به ترک کرده بودند. ۵۸/۰درصد(۲۲۵نفر) به دلیل خسته شدن از مصرف مواد،۹/۱۴درصد(۵۸نفر) به دلیل ترک،۸/۱۸درصد(۷۳نفر) به دلیل فشار خانواده،۸/۱درصد(۷نفر) به دلیل مشکلات شغلی و۴/۶درصد(۲۵نفر) به دلایل دیگر برای درمان مراجعه کرده بودند. بیشترین رده سنی مراجعه کننده برای درمان در طبقه سنی ۳۰-۲۶ با ۷۵/۱۶ درصد در رتبه اول وطبقه سنی ۳۵-۳۱ با ۲۰/۱۵ درصد در رتبه دوم بودند. وکمترین رده سنی مراجعه کننده برای درمان در طبقات سنی ۷۵-۷۱ با ۲۵/۰صدم درصد و۶۵-۶۱ و۷۰-۶۶ با ۵۱۵/۰درصد در رتبه دوم هستند. واین ارقام حاکی از آن است که بیشترین قشرآسیب پذیر در حوزه اعتیاد جوانان هستند که به دلایل مختلف برای درمان مراجعه کرده اند.بیشترین رده سنی که در آن درمان جوها اولین تجربه مصرف مواد داشته اند در طبقه سنی ۲۰-۱۷ با ۷۹/۳۴درصد بوده است وکمترین رده سنی که در آن درمان جوها اقدام به مصرف مواد نکرده اند مربوط به طبقه سنی ۵۶-۵۳ با ۲۵صدم درصد بوده است.طول مدت اعتیاد افراد مراجعه کننده برای درمان به ترتیب بیشترین طول مدت اعتیاد به شرح زیر است. ۱۰سال به بالابا ختصاص ۳/۱۱ درصد ازحجم نمونه بیشترین طول مدت اعتیادبوده است وطول مدت ۵سال با اختصاص دادن ۲/۸درصد, و۲سال با اختصاص ۷/۷ درصد در رتبه های بعدی بودند.
تحلیل داده های جمعیت شناختی نشان می دهد که بیشترین جمعیت معتاد مردان هستند البته شاید به دلایلی مثل محافظه کاری وفرهنگ جامعه ایرانی زنان کمتر برای درمان مراجعه کنند وبیشترین جمعیت مصرف کننده افراد شاغل با تحصیلات متوسط بودند که به دلیل کسب لذت به مصرف مواد روی آورده اند در این میان این افراد بیشتر یک نوع مواد وآن هم ماده تریاک به روش تدخین استفاده کردند. این افراد قبلا چندین بار سابقه ترک داشته اند اما به دلایل فراوان دوباره مواد مصرف کردند واین افراد بیشتر به دلیل خسته شدن از مصرف مواد برای درمان مراجعه کرده بودند. بیشترین رده سنی افراد درمان جو را جوانان تشکیل می دهند که این افراد اولین تجربه مصرف خودرا در دوره نوجوانی کسب کرده اند وبا داشتن طول مدت ۱۰ سال اعتیاد برای درمان مراجعه کرده اند.

۵-۶-نتیجه گیری

آمادگی برای تغییر رفتار وانگیزه داشتن برای درمان در افراد سوء مصرف کننده مواد از عامل های مهم برای درمان هستند واگر افراد بدون داشتن این دو عامل شروع به درمان کنند مسئله عود مجدد مصرف مواد پیش می آید.در پژوهش حاضر با رعایت اصول دقیق روش شناسی ابزار سازی آزمون های روان شناختی، ویژگی های روان سنجی مقیاس اصلی SOCRATES در جمعیت ایرانی محاسبه گردبد.نتایج پژوهش نشان داد که نسخه ایرانی مقیاس SOCRATES ازویژگیهای روانسنجی(روایی،پایایی،تحلیل عامل ونقطه برش) بالا و مناسبی برخودار است. از آن جا که در پژوهش حاضر، ویژگی های روان سنجی نسخه ی ایرانی مقیاس SOCRATES به عنوان یک ابزار پایا و معتبر تایید شده است، پیشنهاد می شود که از این ابزار برای ارزیابی نتایج درمان وپیش بینی انگیزه ی معتادانی که در مراکز ترک اعتیاد هستند به کار برده شود.

۵-۷-محدویت های پژوهش

 

 

 

• نداشتن نمونه بالینی برای بدست آوردن نقطه برش به صورت بالینی

 

 

 

• منابع در دسترس مرتبط با پژوهش محدود بودند

 

 

 

• همکاری نکردن بعضی از مراکز درمان MMT ودرمان جوها

 

 

 

• روش نمونه گیری این پژوهش در دسترس بودند.

 

 

 

• هزینه بالای اجرای این پژوهش به واسطه نبود منابع مطالعاتی خیلی کم

 

 

 

۵-۸-پیشنهادات

پیشنهاد می شود در پژوهش های آتی

 

 

• این مقیاس در جمعیت زنان ومردان به طور جداگانه اجرا شود تا عامل های بدست آمده از این پژوهش در این دو جمعیت بررسی شود.

 

 

 

• برای پژوهش بیشتردرارتباط باروایی این مقیاس SOCRATES می توان ازسایر مقیاس های آمادگی وانگیزه استفاده کرد.

 

 

 

• این مقیاس در قشرهای مختلف جامعه ازلحاظ سطح طبقات مالی وتحصیلی وشغلی در زمان های دیگر بررسی شود.