کلید واژگان:
مسئولیت مدنی( civil liability )- تصادفات (accidents )- عابر پیاده( pedestrian )
فصل اول
کلیات
* مقدمه
*بیان مسئله
*اهداف تحقیق
*اهمیت و ضرورت تحقیق
*سؤالات تحقیق
*پیشینه تحقیق
*محدودیت های تحقیق
۱- کلیات :
۱-۱- مقدمه:
لازمه زندگی اجتماعی بشر ، داشتن روابط و لازمه داشتن روابط اعضاء جامعه با یکدیگر ، وقوع حوادث زیانبار می باشد.به این جهت زندگی اجتماعی بشر همواره توأم با حوادث زیانبار بوده و به تبع آن جبران خسارت زیاندیدگان و مسئولیت مدنی مرتکبین فعل زیانبار ، مطرح بوده است.بنابراین ، با توجه به اینکه وقوع حوادث زیانبار برای بشر امری اجتناب ناپذیر است ؛ مسئولیت مدنی همزاد زندگی اجتماعی انسان است ، در این راستا همواره بشر به دنبال وضع قواعدی بوده است که بر اساس آن مسئولیت و خسارت را به شخصی تحمیل نماید که بیشترین نقش را در حادثه زیانبار داشته است . از اینرو تمام رسالت مسئولیت مدنی شناسایی چنین قواعدی میباشد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
امروزه در اغلب کشورها به موازات پیشرفت های فنی و صنعتی ، حوادث زیانبار نیز افزایش یافته است .به علت عدم کارایی قواعد قبلی مسئولیت مدنی ، تحولاتی در این زمینه بوجود آمد وبه اقتضای نوع حوادث ، این قواعد نیز تغییر نمود ، به گونه ای که به علت افزایش حوادث زیانبار ناشی از فناوری های نوین ، بر شمار مسئولیت های خاص افزوده شد.بنابر این حقوق مسئولیت مدنی بیش از پیش متحول شده و نسبت به گذشته توجه بیشتر را نیاز دارد.
یکی از مهمترین حوادث رانندگی، تصادفات وسایل نقلیه ی در حال حرکت با عابرین پیاده است که در سطح جوامع مختلف از فراوانی بسیار بالایی برخوردار بوده که به دلیل اهمیت امر موجب گردیده قانونگذاران در کشورهای مختلف در این موارد اقدام به وضع مقررات نموده که در این تحقیق نیز سعی بر این بوده که با مطالعه تطبیقی این امر از جهت اشخاص مسئول و مسئولیت مدنی رانندگان و سایر اشخاص از جمله سازندگان و تعمیرکاران وسایل نقلیه و محافظین معابر و حمایت های خاص قانونی از آنها به رفع کاستی ها در زمینه تصادفات با عابرین پیاده ، با بهره گیری از قوانین حقوقی دیگر کشورها کمک نموده و به اصلاح قوانین موجود و تدوین قوانین جدید پرداخت. بنابر این در این تحقیق سعی شده تا با مطالعه تطبیقی مسئولیت مدنی ناشی از تصادفات با عابرین پیاده در کشور ایران ، انگلیس و فرانسه به سوی تحقق اهداف مدنظر گام برداشت.مطالب این تحقیق مشتمل بر ۵ فصل میباشد: فصل اول ، بیان کلیات تحقیق اعم از بیان مسئله، اهداف تحقیق ، اهمیت و ضرورت تحقیق ، سؤالات تحقیق و پیشینه تحقیق ؛ فصل دوم ، مبانی نظری و پژوهشی ؛ در فصل سوم ،به شرایط مسئولیت و عدم مسئولیت راننده در تصادفات با عابر در معابر خاص و عام در حقوق ایران و حقوق انگلیس و فرانسه اشاره میگردد و در فصل چهارم ،آثار تقصیر عابرین پیاده در مسئولیت مدنی رانندگان مورد بحث و بررسی قرار گرفته و همچنین خسارات قابل مطالبه توسط عابرین پیاده در حقوق ایران ، انگلیس و فرانسه ذکر میگردد و در نهایت فصل پنجم نتایج بدست آمده از تحقیق و پیشنهادات ارائه میگردد.
۱-۲- بیان مسأله :
یکی از مهمترین حوادث رانندگی، تصادفات وسایل نقلیه در حال حرکت با عابرین پیاده است که در سطح جامعه از فراوانی بسیار بالایی برخوردار بوده به نحویکه میزان تصادفات عابر پیاده (تلفات و جراحات)در سالهای اخیر، بخش قابل توجهی از تصادفات رانندگی را به خود اختصاص داده است. در ایران بیش از ۳۰ درصد تصادفات و نیز ۲۳ درصد تلفات رانندگی را عابران پیاده تشکیل میدهند.(صفارزاده ، ۱۳۹۰ ، ص ۲۳۳)همچنین با توجه به اینکه عابرین پیاده بدون هیچ گونه محافظی و مستقیماً در معرض برخورد با وسایل نقلیه قرار میگیرند لذا از این جهت شاهد بروز صدمات و تلفات جانی فراوانی در این قبیل تصادفات هستیم.
بنابراین به دلیل اهمیت امر و به منظور تحمیل مسئولیت کیفری و مدنی به رانندگانی که در این حوادث نقش داشته و تاثیرگذارند و در نتیجه اصلاح رفتارنامبردگان و سایر اشخاصی که در این حوادث دخیل هستند از قبیل سازندگان ، تعمیرکاران وسایل نقلیه و محافظین معابرو علاوه بر این حمایت قانونی از عابرین پیاده حتی در مواردی که خود کاملاً مقصر و عامل حادثه باشند ، موجب گردیده قانونگذاران در کشورهای مختلف در این موارد اقدام به وضع مقررات نموده که مطالعه تطبیقی این امر از جهت اشخاص مسئول و مسئولیت مدنی رانندگان و سایر اشخاص از جمله سازندگان و تعمیرکاران وسایل نقلیه و محافظین معابر و حمایت های خاص قانونی از آنها می تواند مفید فایده باشد.

پایان نامه حقوق

در این تحقیق بررسی می گردد که مسئولیت مدنی ناشی از تصادفات با عابرین پیاده در کشور ایران، انگلیس و فرانسه دارای چه شرایط و ضوابطی می باشد؟
برای این کار با مراجعه به کتابخانه و بهره برداری از کتابهای حقوقی و همچنین جستجو در اینترنت وترجمه مقالات و کتابهای لاتین گردآوری شده دراین زمینه به مطالعه تطبیقی در قوانین حقوقی کشور ایران ، انگلیس و فرانسه در رابطه با مسئولیت مدنی ناشی از تصادفات با عابرین پیاده پرداخته تا بتوان از این طریق ، با مقایسه وضعیت حقوقی کشور ایران با کشورهای مذکور، کاستی های قوانین حقوقی کشور در زمینه تصادفات با عابرین پیاده ، با بهره گیری از قوانین حقوقی دیگر کشورها، نمایان شده و با اصلاح قوانین موجود و تدوین قوانین جدید به رفع آنهاپرداخت.همچنین با بهره گرفتن از این قوانین به اصلاح رفتار رانندگان و عابرین پیاده و سازندگان و تعمیرکاران وسایل نقلیه و محافظین معابر کمک قابل توجهی نموده و در نهایت موجب کاهش این قبیل تصادفات در سطح کشور و افزایش آگاهی حقوقدانان و کارشناسان تصادفات در رسیدگی به تصادفات مذکور گردید.
۱-۳- اهداف‌:
۱-۳-۱- هدف اصلی :
مطالعه و تبیین ابعاد مختلف حقوقی تصادفات با عابرین پیاده در حقوق ایران ، انگلیس و فرانسه به منظور شناسایی نقاط قوت و ضعف قوانین کشورهای مذکور در رابطه با مسئولیت مدنی رانندگان در تصادفات با عابرین پیاده.
۱-۳-۲- اهداف فرعی:
۱)مطالعه تطبیقی در تصادفات با عابرین پیاده و شرایط عدم مسئولیت راننده در معابر خاص .
۲) مطالعه تطبیقی در تصادفات با عابرین پیاده و شرایط عدم مسئولیت راننده در معابر عام .
۳)مقایسه وضعیت حقوقی ایران با انگلیس و فرانسه در خصوص شرایط حمایت قانونی از عابرین پیاده در تصادفات .
۴)مطالعه تطبیقی حقوق کشور های ایران ، انگلیس و فرانسه در خصوص خسارات قابل مطالبه عابرین پیاده زیاندیده در تصادفات با وسایل نقلیه
۵)مطالعه تطبیقی حقوق کشور های ایران ، انگلیس و فرانسه در خصوص تأثیرات تقصیر عابرین پیاده در مسئولیت مدنی رانندگان
۱-۴- اهمیت و ضرورت تحقیق:
با توجه به اینکه داوری حوادث رانندگی از جمله تصادفات وسایل نقلیه در حال حرکت با عابرین پیاده در خصوص تعیین مسئولیت ، عملاً بر عهده کارشناسان تصادفات گذاشته شده است و تعیین مسئولیت مدنی در کلیه حوادث از جمله حوادث رانندگی بایستی بر اساس قواعد مسئولیتی به عمل آید و کارشناسان تصادفات باید ضمن بررسی فنی وتوجه به مقررات راهنمایی ورانندگی در این حوادث برای تعیین واحراز مسئولیت یا عدم مسئولیت افرادی که در حوادث رانندگی دخالت دارند علت تامه تصادف را بر اساس قواعد حقوقی مسئولیت تعیین نمایند ؛ ولی به علت عدم تبیین قواعد مذکور توسط حقوقدانان و کمبود منابع حقوقی در این مورد ، کارشناسان مزبور غالباً بر اساس مقررات راهنمایی ورانندگی که صرفاً تکالیف رانندگان و سایر افراد در عبور و مرور زمینی را تعیین کرده است و در مقام تعیین مسئولیت نمی باشد ، اقدام به تعیین مسئولیت اشخاص در حوادث رانندگی می نمایند بنابر این این ضرورت احساس شد که با مطالعه تطبیقی در قوانین ایران و انگلیس و فرانسه و با مقایسه وضعیت حقوقی کشور ایران با کشورهای مذکور، کاستی های قوانین حقوقی کشور در زمینه تصادفات با عابرین پیاده ، نمایان شده و با اصلاح قوانین موجود و تدوین قوانین جدید به رفع آنهاپرداخت.همچنین با بهره گرفتن از این قوانین به اصلاح رفتار رانندگان و عابرین پیاده و سازندگان و تعمیرکاران وسایل نقلیه و محافظین معابر کمک قابل توجهی نموده و در نهایت موجب کاهش این قبیل تصادفات در سطح کشور و افزایش آگاهی حقوقدانان و کارشناسان تصادفات در رسیدگی به تصادفات مذکور گردید.
۱-۵- سئوال اصلی تحقیق:
مسئولیت مدنی ناشی از تصادفات با عابرین پیاده درکشور ایران ، انگلیس و فرانسه دارای چه شرایطی می باشد؟
۱-۶- سئوالات فرعی تحقیق:
۱) مسئولیت راننده در تصادفات با عابرین پیاده در حقوق ایران و انگلیس و فرانسه در معابر خاص دارای چه شرایطی است؟
۲) مسئولیت راننده در تصادفات با عابرین پیاده در حقوق ایران و انگلیس و فرانسه در معابرعام دارای چه شرایطی است؟
۳)حمایت قانونی از عابرین پیاده در حقوق ایران و انگلیس و فرانسه دارای چه شرایطی می باشد؟
۴)عابرین پیاده زیان دیده در تصادفات ،در حقوق ایران و انگلیس و فرانسه چه خساراتی را می توانند مطالبه کنند؟
۵) تقصیر عابر پباده ، چه تأثیری در مسئولیت مدنی رانندگان در کشور ایران و انگلیس و فرانسه دارد؟
۱-۷-پیشینه تحقیق:
کتاب ((مسئولیت مدنی ناشی از سوانح رانندگی ))که توسط بختیار عباسلو به چاپ رسید است. در این کتاب سعی شده ضمن شناسایی و معرفی قواعد مسئولیت مدنی در خصوص جبران خسارت ناشی از حوادث رانندگی ، پیشنهادات لازم جهت اصلاح واعمال این قواعد ارائه کند وسپس آندسته از مبانی عام مسئولیت مدنی که در این رشته کاربرد دارد ، شناسایی و به سبکی جدید تقسیم بندی و بررسی نماید و مبانی مسئولیت مدنی راننده تحت دو عنوان حادثه ناشی از رانندگی راننده واحد یا رانندگی رانندگان متعدد ، مورد بررسی قرار داده و علاوه بر آن مبانی مسئولیت سایر اشخاصی که در حوادث رانندگی دخالت دارند از جمله دارنده وسیله نقلیه ، اشخاصی که اقدام به ایجاد موانع مختلف در معابر مینمایند ، سازمان هایی که وظیفه حفظ ونگهداری معابر را بر عهده دارند ، سازندگان وتعمیر کاران وسایل نقلیه شناسایی و تبیین نماید.در ادامه جهت شناسایی مبانی مسئولیت در هر یک از حوادث رانندگی ، این حوادث به انواع مختلفی تقسیم نموده که ابتدا مسئولیت مدنی ناشی از رانندگی واحد که شامل حادثه رانندگی وسیله نقلیه وسیله نقلیه بدون برخورد با موانع ، حادثه رانندگی برخورد با عابر پیاده ، برخورد وسیله نقلیه در حال حرکت با وسایل نقلیه متوقف ، حیوان ، حادثه ناشی از محمولات وسایل نقلیه و برخورد زنجیره ای وسایل نقلیه با یکدیگر مطرح و حکم هر یک ، پس از بررسی نظرات و دیدگاه های مطرح و در صورت وجود مقررات خاصی ، تشریح نموده است و سپس مسئولیت مدنی ناشی از رانندگی متعدد یا به تعبیر دیگر حادثه رانندگی ناشی از برخورد دو یا چند وسیله نقلیه درحال حرکت با یکدیگر که به دلیل وضعیت های مختلف نسبت به یکدیگر ، تحت عنوان تصادم ، برخورد در تقاطع و حادثه ناشی از گردش به چپ و راست غیر مجاز وسیله نقلیه مطرح وبررسی نموده است. هم چنین در ادامه فصول ، معافیت و انتقال مسئولیت مدنی در حوادث رانندگی مطرح که معافیت تحت عناوین اضطرار ، تحذیر ، قوه قاهره ، قاعده احسان و قاعده اقدام ، با تأکید بر مسئولیت مدنی در حوادث رانندگی و انتقال مسئولیت مدنی در این حوادث طی دو عنوان مسئولیت نیابتی و مسئولیت بیمه گر در حوادث رانندگی مورد بحث و بررسی قرار داده است.(عباسلو ، ۱۳۸۷).
اثر دیگر کتابی است تحت عنوان ((مسئولیت مدنی ناشی از حوادث رانندگی)) که توسط دکتر ناصر کاتوزیان به چاپ رسیده است و این کتاب حاصل یکی از کارهای جمعی است و در سه مقاله ارئه شده است و هر سه مقاله درباره ((مسئولیت ناشی از حوادث رانندگی ))است:
الف) نخستین مقاله درباره ((مسئولیت خاص دارنده اتومبیل )) است که ، هرچند نکته ها و اشاره های فراوانی به نظامهای دیگر دارد ، هدف عمده آن تمهید درآمدی بر تمام کتاب ودست یافتن به راه حلهای مطلوب در حقوق ایران است .
ب) دومین مقاله با عنوان (( مطالعه تطبیقی مسئولیت مدنی ناشی از حوادث رانندگی )) توسط دکتر لعیا جنیدی تهیه شده که چهره تطبیقی آن نمایان تر است ، هرچند که اشاراتی هم به اصول حقوقی مسئولیت مدنی دارد و هدف اصلی تحقیق را که اصلاح و پروردن نظام حقوقی ایران در این زمینه است دنبال می کند. در این مقاله ، تکیه بر نظامهای مبتنی بر کامن لا و تحولاتی است که دادگاه ها بر پایه عرف معقول و عدالت هدایت کرده اند.
ج) مقاله سوم که با عنوان ((تحول حقوق فرانسه در زمینه حوادث رانندگی )) ارائه شده ، حاصل کار آقای دکتر مجید غمامی از محققان موسسه حقوق تطبیقی است که رساله فوق لیسانس ودکترای خود را درباره مسئولیت مدنی تهیه کرده است. (کاتوزیان ، ۱۳۸۱ ).
سومین اثر و پیشینه، مقاله ای است که دکتراحمد فرهانی با عنوان ((نگاهی نو به مسئولیت مدنی ناشی از تصادف وسیله نقلیه و عابر پیاده در آزادراه)) ، در فصلنامه دانش انتظامی به چاپ رسانده است. در این مقاله تلاش شده ضمن بیان اصول حاکم بر مسئولیت در نظام حقوقی ایران هر یک از نظرات ممکن الطرح در زمینه حدود و ثغور اعمال ماده ۴ قانون ایمنی راه ها و راه آهن بررسی نموده و به راه حلی که منطبق با قواعد بنیادین و ساختار اساسی مسئولیت در کشور بوده ودر عین حال ویژگی های شرایط خاص حاکم بر رانندگی در آزادراه ها را شامل شود به دست آورده و در عین حال به مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موصوف در برابر عابران پیاده و بیان برخی نکات مغفول مانده از دیدگاه خود ، بپردازد.(فرهانی ، ۱۳۸۴)
آخرین اثر و پیشینه مقاله ای است که دکتر بختیار عباسلو با عنوان (( مسئولیت مدنی راننده در حادثه رانندگی برخورد وسیله نقلیه در حال حرکت با عابر پیاده )) در فصلنامه دانش انتظامی به چاپ رسانده است.در این مقاله ضمن شرح مواد قانونی مربوط به حوادث رانندگی وسایل نقلیه با عابر پیاده ، شرایط عدم مسئولیت راننده در این حادثه رانندگی را مشخص نموده است .از این رو ، ضمن بررسی مواردی که راننده در این گونه حوادث دارای مسئولیت مدنی است ، شرایط و فروض مختلف هریک از مقررات قانونی مذکور تشریح نموده است.(عباسلو،۱۳۸۷)
۱-۸- محدودیت های تحقیق:
در مسیر هر تحقیق مشکلات و محدودیت هایی وجود داشته که محقق با سعی و تلاش فراوان در صدد رفع مشکلات وعبور از آن بر می آید تا به نتایج پایانی دست یازد.در این تحقیق نیز محقق با پاره ای از محدودیتها مواجه بوده که ذیلاً به آن اشاره میگردد:
۱-عدم دسترسی کافی به منابع فارسی در زمینه مسئولیت مدنی ناشی از تصادفات با عابر در حقوق انگلیس وفرانسه .
۲-کمبود زمان کافی به منظور ترجمه کتابها و مقالات لاتین در زمینه های مرتبط با تحقیق مد نظر.
۳-انجام تحقیقات توأم با انجام وظایف شغل سازمانی که قدرت تمرکز را کاهش داده و از میزان توانایی محقق کاسته و الزاماً به زمان بیشتری برای تکمیل این تحقیق نیازمند بوده است.
۴- عدم حمایت مالی و فکری از سوی مسئولین سازمانی به منظور تکمیل پروژه.
۱-۹- روش تحقیق:
برای انجام این پژوهش از منابع کتابخانه ای،کتابها،مقالات موجود و شیوه تحلیل محتوا برای تجزیه و تحلیل داده های مرتبط با مسئولیت مدنی ناشی ازتصادفات وسایل نقلیه با عابر پیاده استفاده شده است. از این رو روش پژوهش ، کتابخانه ای یا اسنادی است.
۱-۱۰- روش و ابزار گردآوری اطلاعات:
در انجام این پژوهش از کتابها،مقاله های فارسی،انگلیسی،روزنامه،مجله و ویژه نامه های مطبوعات و تا اندازه ای از سایت های خبری و تحلیلی ویژه این موضوع استفاده شده است.
فصل دوم
*مبانی نظری
۲-۱- مفهوم و تعریف مسئولیت:
از نظر لغوی ((مسئولیت )) مصدر جعلی به معنای مورد سوال واقع شدن و پاسخگویی میباشد.دراصطلاح اگر پاسخگویی ناشی از نقض قواعد و مقررات حقوقی باشد مسئولیت حقوقی و اگر منجر به نقض قواعد ومقررات اخلاقی باشد مسئولیت اخلاقی نامیده می شود.
۲-۲-تقسیم بندی مسئولیت:
مسئولیت بطور کلی بر دو نوع است: اخلاقی و حقوقی
۲-۲-۱)مسئولیت اخلاقی: الزامی است که شخص در وجدان خویش در برابر گفتار و اعمال و رفتار خود دارد و به علت نقض قواعد اخلاقی تحقق می یابد.
۲-۲-۲)مسئولیت حقوقی و انواع آن: